İçeriğe atla

I. Dünya Savaşı'nın ana hatları

Aşağıdaki anahat, I. Dünya Savaşı'na genel bir bakış ve konusal bir rehber olarak verilmiştir:

I. Dünya Savaşı veya Birinci Dünya Savaşı - 28 Temmuz 1914'te başlayan ve 11 Kasım 1918'e kadar süren Avrupa merkezli bir dünya savaşıdır. Savaş, iki karşıt ittifakta bir araya gelen dünyanın tüm büyük güçlerini[1] kapsıyordu: İtilaf Devletleri (Britanya, Fransa ve Rusya'nın Üçlü İtilafı merkezli) ve İttifak Devletleri (başlangıçta Almanya, Avusturya-Macaristan ve İtalya'nın Üçlü İttifakı merkezli).[1] 60 milyonu Avrupalı olmak üzere 70 milyondan fazla askerî personel, tarihin en büyük savaşlarından birinde seferber edildi.[2][3] Büyük ölçüde, ateş gücündeki büyük teknolojik ilerlemelere karşın hareket kabiliyetinde ve stratejilerde fazla ilerlemeler olmaması sonucu 9 milyondan fazla kişi öldürüldü. Bu, dünya tarihindeki en ölümcül altıncı savaştı ve hemen ardından ilgili ülkelerde devrimler gibi çeşitli siyasi değişikliklere yol açtı.[1]

I. Dünya Savaşı'nın doğası

I. Dünya Savaşı, aşağıdakilerin tümü olarak tanımlanabilir:

I. Dünya Savaşı, ayrıca aşağıdaki savaş türlerinin de kullanımını gördü:

I. Dünya Savaşı'nın nedenleri

I. Dünya Savaşı'na yol açan uzun vadeli etkiler

Kültürel ve stratejik faktörler:

Avrupa güç dengesinin istikrarsızlaştırılması:

İttifaklar ağı:

I. Dünya Savaşı'na yol açan kısa vadeli etkiler

I. Dünya Savaşı'na katılan ülkeler

I. Dünya Savaşı, İtilaf Devletleri ve İttifak Devletleri arasında savaşıldı.

İttifak Devletleri (Üçlü İttifak)

İtilaf Devletleri (Üçlü İtilaf)

Ana İtilaf devletleri

Diğer İtilaf müttefikleri

İtilaf Devletleri tarafında savaşan diğer ülkeler:

Bohemya Krallığı Çekoslovakya – bkz. Çekoslovak Lejyonu

Savaşmayan İtilaf müttefikleri

İttifak Devletleri'ne savaş ilan eden, ancak askeri katılımda bulunmayan devletler:

Savaşın yürütülmesi

  • İtilaf savaş ilanları
  • I. Dünya Savaşı sırasında İngiliz propagandası
  • I. Dünya Savaşı'nda konvoylar
  • I. Dünya Savaşı'nda Almanya'nın Lüksemburg'u işgali
  • Roosevelt'in I. Dünya Savaşı gönüllüleri
  • I. Dünya Savaşı sırasında stratejik bombardıman
    • I. Dünya Savaşı sırasında Alman stratejik bombardımanı
  • Avustralya'da I. Dünya Savaşı zorunlu askerliği
  • I. Dünya Savaşı sırasında donanma silahlanma yarışı
  • I. Dünya Savaşı sırasında ABD Donanması'nın harekatları
  • I. Dünya Savaşı muharebeleri listesi

I. Dünya Savaşı cepheleri

I. Dünya Savaşı'nın deniz seferleri

Ülkeye göre I. Dünya Savaşı

İttifak Devletleri

İtilaf Devletleri

Ana İtilaf

Diğer İtilaf devletleri

Savaşmayan İtilaf devletleri

  • I. Dünya Savaşı sırasında Andorra
  • I. Dünya Savaşı sırasında Bolivya
  • I. Dünya Savaşı sırasında Çin
  • I. Dünya Savaşı sırasında Kosta Rika
  • I. Dünya Savaşı sırasında Küba
  • I. Dünya Savaşı sırasında Ekvador
  • I. Dünya Savaşı sırasında Guatemala
  • I. Dünya Savaşı sırasında Liberya
  • I. Dünya Savaşı sırasında Haiti
  • I. Dünya Savaşı sırasında Honduras
  • I. Dünya Savaşı sırasında Panama
  • I. Dünya Savaşı sırasında Peru
  • I. Dünya Savaşı sırasında Uruguay

I. Dünya Savaşı'nın tarafsız ülkeler üzerindeki etkisi

  • I. Dünya Savaşı'nda Norveç
    • I. Dünya Savaşı sırasında Norveç'te casusluk
  • I. Dünya Savaşı'nda Meksika
  • İrlanda ve I. Dünya Savaşı
  • I. Dünya Savaşı'nda Montserrat
  • I. Dünya Savaşı'nda İspanya
  • Dünya Savaşları sırasında İsviçre
  • I. Dünya Savaşı sırasında Vietnam
  • Afganistan - onları Hindistan'da İngilizlere karşı harekete geçmeye ikna etmeye çalışan bir Alman diplomatik misyonu aldı
  • Arjantin - Antlaşma yoluyla bir ABD müttefiği (bkz. ABC devletleri)
  • Butan
  • Şili - Antlaşma yoluyla bir ABD müttefiği (bkz. ABC devletleri)
  • Kolombiya
  • Danimarka - Her iki tarafla da ticaret yaptı.
  • El Salvador
  • Etiyopya İmparatorluğu - onları Afrika'da İngilizlere karşı harekete geçmeye ikna etmeye çalışan bir Alman diplomatik misyonu aldı
  • Lihtenştayn - Avusturya-Macaristan ile gümrük ve para birliği vardı.
  • Lüksemburg - Almanya tarafından işgal edilmesine rağmen İttifak Devletleri'ne asla savaş ilan etmedi.
  • Moğolistan
  • Meksika - Almanya ile bir ittifakı reddetti (bkz. Zimmermann Telgrafı). Antlaşma yoluyla bir ABD müttefiği. (bkz. ABC devletleri)
  • Hollanda - Antlaşma yoluyla Birleşik Krallık'ın bir müttefiği. Her iki tarafla da ticaret yaptı.
  • Norveç - Birleşik Krallık'a donanma yardımı verdi.
  • Paraguay
  • İran - bkz. İran Cephesi
  • İspanya - Antlaşma yoluyla Birleşik Krallık'ın bir müttefiği.
  • I. Dünya Savaşı sırasında İsveç - Almanya'yı mali olarak destekledi.
  • İsviçre - İsviçre bir "kuşatma hali" ilan etti.
  • Venezuela - İtilaf Devletleri'ne petrol tedarik etti.

I. Dünya Savaşı'ndaki insanlar

I. Dünya Savaşı liderleri

I. Dünya Savaşı'nda askeri kuvvetler

  • Kategori:I. Dünya Savaşı as pilotları
    • Kanadalı I. Dünya Savaşı asları listesi
  • I. Dünya Savaşı as pilotları listesi
  • I.Dünya Savaşı'ndaki İngiliz orduları listesi
  • I.Dünya Savaşı'ndaki İngiliz kolorduları listesi
  • I.Dünya Savaşı'ndaki İngiliz tümenleri listesi
  • I.Dünya Savaşı'ndaki Hint tümenleri listesi
  • Avusturya-Macaristan Silahlı Kuvvetleri
  • Alman İmparatorluk Ordusu
  • Sırp Kraliyet Ordusu
  • Rus İmparatorluk Ordusu
  • Osmanlı ordusu

I. Dünya Savaşı'nda teknoloji

I. Dünya Savaşı teçhizatı

I. Dünya Savaşı araçları

  • I. Dünya Savaşı İttifak Devletleri askeri uçakları listesi
  • I. Dünya Savaşı İtilaf Devletleri askeri uçakları listesi
  • Kraliyet Uçak Kolordusu uçakları listesi
  • Kraliyet Deniz Hava Servisi uçaklarının listesi
  • Alman askeri uçakları listesi#1919 öncesi

I. Dünya Savaşı silahları

  • I. Dünya Savaşı İngiliz Ordusu üniforma ve teçhizatı
  • I. Dünya Savaşı piyade silahları listesi

Yaygın askeri ödüller

Rus İmparatorluğu

Amerika Birleşik Devletleri

Britanya İmparatorluğu

Fransa ve Belçika

  • Croix de Guerre

Alman İmparatorluğu

Sırbistan Krallığı

Avusturya-Macaristan

I. Dünya Savaşı'nın sonu

I. Dünya Savaşı'nın sonuçları

I. Dünya Savaşı ile ilgili medya

  • I. Dünya Savaşı ile ilgili kitaplar listesi
  • I.Dünya Savaşı filmlerinin listesi
  • Edebiyatta I. Dünya Savaşı
  • Popüler kültürde I. Dünya Savaşı

Kurgusal olmayan eserler

  • Almanya'nın Birinci Dünya Savaşındaki Hedefleri

Kurgusal eserler

  • I. Dünya Savaşı temelli kurgu

I. Dünya Savaşı'nın anması

  • I. Dünya Savaşı canlandırmaları
  • I. Dünya Savaşı anıtları
    • I. Dünya Savaşı Anıtı (Berwick, Pensilvanya)
    • I. Dünya Savaşı Anıtı (Atlantic City, New Jersey)
    • I. Dünya Savaşı Anıtı (East Providence, Rhode Adası)
  • I. Dünya Savaşı gazileri

Ayrıca bakınız

Notlar

  1. ^ Rusya Jülyen takvimi kullandığından tarih Rusya'da Şubat, ancak Gregoryen takvimi kullanan ülkeler için Mart idi.
  2. ^ İtalya, Almanya ve Avusturya-Macaristan ile Üçlü İttifak'ın bir parçasıydı, ancak gerilimler nedeniyle savaş çıktığında İtalya tarafsızlığını ilan etti ve daha sonra 3 Mayıs'ta ittifaktan ayrıldı.

Kaynakça

  1. ^ a b c Willmott 2003
  2. ^ Keegan 1998
  3. ^ Bade & Brown 2003

Kaynaklar

Alakalı eserler

  • Bond, Brian. C. L. Mowat'ın "Birinci Dünya Savaşı"nda, ed. Yeni Cambridge Modern Tarihi: Cilt. XII: Dünya Kuvvetlerinin Değişen Dengesi 1898-1945 (2. baskı 1968) çevrimiçi sayfa 171–208.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı</span> Avrupada başlayan küresel savaş (1914–1918)

I. Dünya Savaşı, 28 Temmuz 1914 tarihinde başlayıp 11 Kasım 1918 tarihinde sona eren Avrupa merkezli küresel bir savaştır. II. Dünya Savaşı'na (1939-1945) kadar Dünya Savaşı veya Büyük Savaş olarak adlandırılmıştır. Savaşın taraflarından biri olan Osmanlı İmparatorluğu'nda "Genel Savaş" anlamında Harb-i Umumi, halk arasında ise Seferberlik olarak adlandırılmıştır. 1917'de Amerika Birleşik Devletleri'nin savaşa katılmasına kadar bu savaş ABD basınında Avrupa Savaşı olarak anılmıştır. Savaşan taraflar, çoğunlukla Avrupa, Kafkasya, Amerika, Orta Doğu ve Afrika ile Asya'nın bazı bölgelerinde çatıştılar.

<span class="mw-page-title-main">Galiçya (Doğu Avrupa)</span>

Galiçya, 1945 yılında yapılan sınır değişikliği sonucu Polonya ve Ukrayna Cumhuriyetleri sınırları içinde kalan tarihi bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Macaristan İmparatorluğu</span> 1867 ile 1918 yılları arasında Orta Avrupada var olan bir monarşi

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Orta Avrupa'da hüküm sürmüş ve I. Dünya Savaşı'ndan sonra yıkılmış bir imparatorluktur. Bu imparatorluğu oluşturan Avusturya İmparatorluğu ve Macaristan Krallığı aslında içişlerinde bağımsız iki ayrı ülkeydi fakat dışişleri açısından, Avrupa'nın birçok ülkesinde hüküm süren Habsburg Hanedanı'na mensup tek bir Habsburg imparatoru tarafından yönetilmekteydi. Resmî para birimi Kron'du.

<span class="mw-page-title-main">İttifak Devletleri</span> I. Dünya Savaşıda Almanyanın başını çektiği ittifak

İttifak Devletleri, Bağlaşma Devletleri ya da Merkezî Devletler, Almanya, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı Devletinden oluşan devletler ittifakıdır. I. Dünya Savaşı'ndaki iki ana ittifaktan biridir. Diğer ana ittifak ise, İtilaf Devletleri olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">İtilaf Devletleri</span> I. Dünya Savaşında Britanya, Fransa ve Rusyadan oluşan ittifak

İtilaf Devletleri, Anlaşma Devletleri ya da Müttefik Devletler, Britanya İmparatorluğu, Fransa ve Rusya'dan oluşan ittifaktır. I. Dünya Savaşı'ndaki iki ana ittifaktan biridir. İtilaf Devletleri Almanya'nın önderliğindeki İttifak Devletleri'ne karşı savaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Paris Barış Konferansı</span> I. Dünya savaşı sonrasında İtilaf Devletlerinin yaptığı toplantı

Paris Barış Konferansı, I. Dünya Savaşı'nı sona erdiren antlaşmaların hazırlandığı uluslararası bir konferanstır.

<span class="mw-page-title-main">Somme Muharebesi</span>

Somme Muharebesi ya da Somme Meydan Muharebesi, 1916 yılındaki Fransa'da gerçekleşen 1 milyondan fazla zayiat ile I. Dünya Savaşı'nın en büyük çarpışmalarından biri. İngilizler tarafından ilk defa tankın kullanıldığı savaştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı Balkan Cephesi</span> I. Dünya Savaşında Balkanlarda meydana gelen muharebeler

Balkan Cephesi, I. Dünya Savaşı dahilinde Balkanlar'da meydana gelen muharebeleri kapsayan cephedir. I. Dünya Savaşı, Avusturya-Macaristan ve Sırbistan arasında yaşanan çatışmalarla başlamış olması açısından Balkanlar'da çıkmıştır. Balkan Cephesi'ndeki savaşa sonradan Rusya, Osmanlı İmparatorluğu, İtalya ve Bulgaristan gibi ülkeler de katılmıştır.

Alman-Osmanlı ittifak antlaşması, I. Dünya Savaşı'na girerken Osmanlı yönetimi üzerinde artan Alman etkisini ittifakla sonuçlandıran ve Osmanlı Devleti'ni resmen İttifak Devletleri safında savaşa sokan gizli ittifak antlaşmasıdır. 2 Ağustos 1914'te İstanbul'da imzalanmıştır. Osmanlı tarafından antlaşmayı Sait Halim Paşa, Almanya adına ise Alman Büyükelçisi Baron von Wangenheim imzalamıştır. Bu antlaşmaya Said Halim Paşa'nın Yeniköy'deki yalısı ev sahipliği yapmıştır. Aynı gün ülke çapında seferberlik ve sıkıyönetim ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Alman İmparatorluğu</span> 1871den 1918e dek Almanya

Alman İmparatorluğu ya da İkinci Reich, 18 Ocak 1871'de Prusya ve diğer Küçük Alman Devletlerinin özellikle Otto von Bismarck'ın katkılarıyla, birleşmesiyle oluşan birleşik Alman devletidir. İlk imparatoru I. Wilhelm'in taç giymesiyle imparatorluk resmen kuruldu. Yeni İmparatorluğu Habsburg Hanedanı yerine Hohenzollern Hanedanı yönetti, başkent Berlin yapıldı. Yeni İmparatorluk, Avusturya'yı toprakları dışında bıraktı. 1884'ten itibaren Almanya, Avrupa dışında sömürgeler kurmaya başladı. Hızlı büyüyen ekonomisiyle, dünyanın en büyük ekonomilerinden biri oldu, ordusu ve donanmasıyla Büyük Britanya'ya kafa tutar hale geldi.

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı'na katılan ülkeler</span> Vikimedya liste maddesi

I. Dünya Savaşı'nın başlamasının çok öncesinde ve savaşa yakın zamanlarda gruplaşmalar olmuş ve bu gruplaşmalar sonucu İtilaf Devletleri ve İttifak Devletleri olmak üzere iki grup ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı kronolojisi</span>

I. Dünya Savaşı kronolojisi, I. Dünya Savaşı'nda yaşanmış olayların kronolojisini içerir.

<span class="mw-page-title-main">Romanya Krallığı</span>

Romanya Krallığı, 1881 ile 1947 yılları arası varlığını sürdürmüş eski bir parlamenter monarşik Rumen devletidir. Devlet 26 Mart 1881 tarihinde ilan edilmiştir. I. Carol da Romanya'nın ilk kralı olarak Sinaia Peleş Sarayında taç giymiştir. I. Carol ise Alman Hohenzollern Hanedanı'ndan gelmektedir ve önceki adı Prens Karl Eitel Friedrich Zephyrinus Ludwig 'dir. Romanya Krallığı, 1913 yılında Bulgaristan'a karşı diğer Balkan ülkeleriyle birleşerek II. Balkan Savaşı'na katılmıştır. Sonuç olarak Güney Dobruca'yı Bulgaristan'dan almıştır. Ancak I. Dünya Savaşı'nda Almanya'ya yenilmiş, Romanya toprakları işgal edilmiş ve Almanya ile barış imzalamak zorunda kalmıştır. Ancak savaşın sonunda Almanya, İtilaf Devletleri'ne yenilince Romanya'nın şansı tekrar değişmiş, Versailles Barış Antlaşması'nda Bukovina ve Transilvanya'yı elde etmiştir. II. Dünya Savaşı'nda Romanya, Ion Antonescu önderliğinde Mihverler'in yanında savaşa girdi. Bu seferki sonuç çok farklı oldu, Romanya savaşı kaybetti. Ion Antonescu'nun diktatörlüğü yıkıldı. 1947 yılında Sovyet güçlerinin de etkisiyle ve desteğiyle komünist yönetim başa geçti ve Romanya Halk Cumhuriyeti kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Üçlü İttifak (1882)</span> 1882den 1914e kadar Almanya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve İtalya arasında kurulan ittifak

Üçlü İttifak Almanya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve İtalya arasında yapılanan ve 1882'den 1914'te I. Dünya Savaşı'nın başlamasına kadar süren askeri ittifaktır. Antlaşmaya göre eğer bir üye diğer büyük güçlerden biri tarafından saldırıya uğrarsa diğerleri ona yardım edecektir. İlave olarak, İtalya kendi teşebbüslerinin doğrudan Büyük Britanya'ya karşı yapılmış olarak değerlendirilemeyeceğini beyan etmiştir. Temmuz 1902'te İttifakın yenilenmesinden kısa bir süre sonra İtalya benzer bir garantiyi Fransa'ya da vermiştir. Yine özel bir anlaşmaya göre, ne Avusturya-Macaristan ne de İtalya Balkanlar'daki statükoyu önceden diğerine danışmadan değiştirmeyecektir. 7 Ekim 1879 tarihinde Alman İmparatorluğu ile Avusturya-Macaristan İmparatorluğu arasında gerçekleştirilen İkili İttifak, bu antlaşmanın öncülü kabul edilir. Bir görüşe göre Mihver Devletleri de ardılıdır.

<span class="mw-page-title-main">Friedrich Kreß von Kressenstein</span>

Friedrich Siegmund Georg Freiherr Kreß von Kressenstein, I. Dünya Savaşı sırasında Alman İmparatorluğu ordusunda görevli general. I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı Ordusu'nda yardımcı Alman subay grubunun bir üyesiydi, savaş başlamadan Türkiye'ye geldi. Türkiye'de Otto Liman von Sanders'in askeri misyonunun bir parçası oldu.

<span class="mw-page-title-main">Makedonya Cephesi</span> I. Dünya Savaşında bir cephe

Makedonya Cephesi, I. Dünya Savaşı'nda 1915 sonbaharından itibaren İttifak Devletleri tarafından saldırıya uğrayan Sırbistan'a destek amacıyla İtilaf Devletleri'nin açmış olduğu, Balkan Cephesi'nde bulunan bir dizi çarpışmadır. İttifak devletleri safında yer alan Osmanlı İmparatorluğu da 1916-1917 yılları arası 25.000 askerle, Bulgaristan, Almanya ve Avusturya-Macaristan'a destek verdi. Bu cephenin açılması aslında çok daha önce planlanmasına rağmen Yunanistan'da süren iç karışıklıklar cephenin açılmasını geciktirdi. Çarpışmalar sonucunda, İttifak devletleri'ne bağlı kuvvetler Sırbistan ve Makedonya'dan çekildi. Cephe Bulgaristan'ın ateşkes teklif etmesi ve Sırbistan'ın İttifak devletleri işgalinden kurtulmasıyla kapandı. Bu cephedeki çatışmalarda ölen İtilaf Devletleri askerlerinin mezarları Zeytinlik Mezarlığında bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bükreş Antlaşması (1918)</span> I. Dünya Savaşında Romanyanın imzaladığı barış antlaşması

Bükreş Antlaşması, I. Dünya Savaşı'nda İttifak Devletleri'ne yenilen Romanya'nın imzalamak zorunda kaldığı barış antlaşması.

<span class="mw-page-title-main">Bismarck'ın İttifaklar Sistemi</span>

Bismarck (Bismark)'ın İttifaklar Sistemi (1872-1915),Otto von Bismarck'ın Alman İmparatorluğu için düşündüğü savaş olasılıkları içerisinde en zorlayıcı olanı Rus İmparatorluğu ve Fransa Cumhuriyeti ile aynı anda yapılacak olan çift cepheli savaştı. Almanya savaş kuvveti gereği, Avrupa'nın en güçlü devletiydi fakat Rusya ve Fransa'nın ittifakı durumunda ikiye bölünecek Alman Ordusu zayıflayan gücü sebebiyle yenilecektir. Bu sebeple Otto von Bismarck Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'yla ve Rusya İmparatorluğu'yla 1872 yılında Üç İmparatorlar Birliği'ni kurdu. Kutsal İttifak'tan kalma Alman-Slav-Leh-İtalyan birliği bu sayede devam edecektir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu dağılma dönemi</span>

Osmanlı İmparatorluğu dağılma dönemi, Rus İmparatorluğu ile Yaş Antlaşması'nın imzalandığı 1792 yılından, saltanatın kaldırılarak devletin lağvedildiği 1922 yılına kadar sürer. Bu dönemde devlet en büyük toprak kayıplarını yaşamış ve Kurtuluş Savaşı sayesinde yalnızca Anadolu kurtarılabilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı sırasında Akdeniz'deki deniz muharebeleri</span>

I. Dünya Savaşı sırasında Avusturya-Macaristan, Almanya ve Osmanlı donanmasından oluşan İttifak Devletleri donanmalarıyla, İtalya, Fransa, Yunanistan, Japonya, ABD ve Britanya İmparatorluğu donanmalarından oluşan İtilaf Devletleri donanmaları arasında Akdeniz'de düzensiz şekilde yer yer deniz muharebeleri meydana gelmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.