Atabeg, atabey ya da atabekü'l-asâkir, Selçuklu Devleti'nde ve sonrasında bazı Türk devletlerinde şehzadeleri eğitip yetiştiren memurlara verilen ünvandır.
Gürcistan Krallığı ya da Gürcü İmparatorluğu, Orta Çağ'da kurulmuş olan Gürcü devleti. Gürcistan pek çok alanda, Altın Çağ olarak adlandırılan dönemi bu krallık zamanında yaşamıştır.
V. Giorgi 1299 – 1302 ve yeniden 1314 – 1346 yılları arasında hüküm sürmüş olan Bagrationi Hanedanına mensup Gürcü Krallığı hükümdarı. Esnek ve uzak görüşlü bir hükümdar olarak ülkesinde neredeyse yüzyıl süren Moğol İmparatorluğu egemenliğine son verecek ve krallığının yeniden eski gücüne kavuşmasını sağlayacaktır.
VII. Davit Ulu, Bagrationi hanedanına mensup 1247-1270 yılları arasında hüküm sürmüş Gürcü Kralı. Gürcü Krallığının ikiye bölünmesinden sonra Tiflis başkentli doğu kısmında Moğol İmparatorluğu boyunduruğunda hüküm sürmüştür.
II. Demetre Bagratlı Hanedanına mensup Gürcü kralı. 1270 – 1289 yılları arasında Gürcistan Krallığı'na hükmetmiştir.
I. Aleksandre, "Büyük", 1412 ile 1442 yılları arası Gürcistan kralıdır. Timur'un istilasından sonra onun toparlanma çabalarına rağmen Gürcistan hiçbir zaman eskisi gibi olamamış ve uzun bir durgunluk döneminden sonra kaçınılmaz bölünme ile yüz yüze kalmıştır. 1442 yılında tacı bırakıp bir manastıra kapanarak emekli olmuştur.
Cakeli Hanedanı, bir Gürcü soylu (mtavari) ailesi ve Samtshe Prensliğini yöneten hanedan idi. Bu aile, Çorçaneli (ჩორჩანელი) hanedanının da bir koluydu.
Altın Çağ ya da Gürcistan'ın Altın Çağı, Geç Orta Çağ döneminde, Gürcistan Krallığı'nın 11. yüzyılın sonundan 13. yüzyıla değin dönemine verilen addır. Bu dönemde Gürcistan'ın gücü ve gelişmesi zirveye ulaşmıştır. Bunun dışında askeri başarılarla ülke sınırlarının genişlemesi, Gürcü mimarisinin, resim sanatının ve edebiyatının gelişmesine olanak sağlamıştır. Bu dönemdeki kilise sanatı ve din dışı edebiyat eserlerinin pek çoğu günümüze ulaşmıştır.
Samtshe Atabeyliği ya da Samtshe-Saatabago, Samtshe Prensliği olarak da bilinir, Gürcistan'ın Zemo Kartli bölgesinde hüküm sürmüş Orta Çağ Gürcü prensliğidir. 1268'de kurulan prenslik 1334 yılından itibaren "atabagi" unvanı taşıyan Gürcü hükümdarlar tarafından yönetilmiştir. En geniş sınırlara sahip olduğu dönemde sınırları Taşiskari’den Erzurum’a kadar uzanan Samtshe-Saatabago, Cavaheti’nin bir kısmı ile Eruşeti, Kola, Artaani, Acara, Tao, Klarceti ve Şavşeti bölgelerinden oluşuyordu. Osmanlıların eline geçtikten sonra Çıldır Eyaleti’ne dönüştürülen bölge, 1574 ve 1595 tarihli Osmanlı kayıtlarında Gürcistan Vilayeti olarak adlandırılmıştır.
III. Kvarkvare Cakeli 1518'den 1535'e kadar Samtshe Atabeyliği'nin prens ve atabeyliğini yapmış Cakeli hanedanı üyesidir. Samstshe Atabeyi I. Kaihosro Cakeli'nin oğluydu. Babası Kaihosro'nun ölümüyle beraber amcası Mzetçabuk tahta geçmiştir. Buna karşın Mzetçabuk Cakeli, Kvarkare'yi halefisi ilan etmiştir. Amcasının hükümdarlığı sırasında Kvarkvare aktif olarak devlet işlerinde yer almıştır. 1515'te Mzetçabuk hastalığı nedeniyle tahttan feragat etmiş ve keşiş olarak manastıra yerleşmiştir. Kvarkvare, ikinci amcası Manuçar isyan edince yeniden tahta çıkamamıştır. Kvarkvare destek vermesi için Şah I. İsmail'in yanına gitmiş ve onun vasalı olmuştur. Sonraki 3 sene boyunca Şah İsmail'in Tebriz'deki sarayında yaşamıştır. 1518'te Kvarkvare komutasındaki Kızılbaş ordusu Samtshe'yi işgal etmiştir. Safeviler I. Manuçar'ı tahttan indirmiş ve Kvarkvare'yi tahta geçirmiştir. Manuçar, Osmanlıların Safevilere karşı savaşmaları ve yeğenini devirmeleri istemiştir. Kvarkvare'nin kuvvetleri Erzurum yakınlarındaki savaşta Manuçar'ı yenmiştir. Savaşı kaybeden Manuçar Osmanlı İmparatorluğu'na kaçmıştır. Kvarkvare'nin saltanatında Samtshe'nin üzerindeki İran etkisi gün geçtikçe artmıştır. Bu nedenle Türkler ülkeye ve özellikle güneybatı bölgesine büyük zararlar vermiştir. Ahaltsihe derebeyleri Kvarkvare yönetiminde Samtshe'nin düşman tarafından ele geçirileceğini anlamıştı. Bu yüzden İmereti Kralı III. Bagrat ve Kartli Kralı I. Luarsab, Samtshe'yi Müslüman imparatorluklardan korumak için ittifak yapıp Cakeli hanedanını devirmeye karar verdi. 1535'te Kral III. Bagrat yönetimindeki ordu Samtshe'yi işgal etti. Bagrat, Ahılkelek yakınlarındaki Murcaheti Savaşı'nda Kvarkvare'yi yendi ve esir aldı. Samtshe Prensliği Gürcüler tarafından işgal edildi. Kvarkvare hapishanede öldü. Birkaç yıl sonra, Kvarkvare'nin hayatta kalan küçük oğlu II. Kaihosro bölgeden İmereti ve Kartli birliklerini sürmek için Osmanlılardan destek istedi. 1545'teki Sohoista Muharebesi'nde Kaihosro III. Bagrat'ı mağlup etti ve Cakeli hanedanı yeniden tahta geçti. Samtshe, onun yönetiminde Osmanlı İmparatorluğu'nun vasalı oldu. III. Kvarkvare'nin soyundan gelenler sırasıyla Samtshe Atabeyliği'ni ve Çıldır Eyaleti'ni yönetti.
II. Sargis Cakeli, 1306-1334 yılları arasında Samtshe Atabeyliği'nin prensliğini yapmış Cakeli hanedanı üyesidir. Prens I. Beka'nın oğluydu. Sargis, babasının saltanatı sırasında birçok sefere katıldı. Azat Musa, 1290'lı yıllarda Anadolu Türkmen birliklerinin lideri olarak Samtshe Atabeyliği'ne saldırdı. Beka Cakeli, oğlu Sargis'i ordu komutanı olarak atadı ve Vaşlovani köyü yakınlarında Türkleri durdurmasını emretti. 1303 civarında Sargis, Türkmen boylarını yenerek Ahıska topraklarından gönderdi. Sargis, 1306'da babasının ölümünden sonra Samtshe Atabeyliği tahtına çıktı. Yeğeni Kral V. Giorgi tarafından Sargis'e Amirspasalar unvanı verildi. II. Sargis'in ölümünden sonra oğlu Kvarkvare, Samtshe Atabeyliği'nin yeni prensi oldu.
I. Kaihosro Cakeli 1498'den 1500'e kadar Samtshe Atabeyliği'nin prens ve atabeyliğini yapmış Cakeli hanedanı üyesidir. Babası II. Kvarkvare'nin ölümüyle tahta çıktı. Kaihosro'nun çağdaşlarına göre, bilge ve eğitimli bir hükümdardı. Hükümdarlığı boyunca diğer Gürcü krallıkları Kartli, Kaheti ve İmereti ile sorun yaşamadı. Lazistan üzerinden Samtshe Atabeyliği'ne saldıran Osmanlı'nın Erzurum ve Trabzon Paşalarını mağlup etti. Kaheti kralı I. Aleksandr ve Kartli Kralı Konstantin ile birlikte, İran'daki Akkoyunlu yönetimini yıkması için ilk Safevi şahı İsmail'e yardım etmeyi kabul etti. Kaihosro 1500 yılında öldü ve yerine kardeşi Mzetçabuk Cakeli geçti.
II. Kvarkvare Cakeli, 1451'den 1498 yılına kadar Samtshe prensidir. Cakeli Hanedanı'ndan II. İvane Cakeli'nin oğludur. 1440'lı yıllarda kardeşi II. Ağbuğa'ya karşı ayaklandı ancak ayaklanmaları Gürcü soyluları tarafından bastırıldı. Buna karşın kardeşi Ağbuğa'nın ölümünden (1451) sonra yerine tahta geçti. Kvarkvare, Samtshe'nin bağımsızlığı için merkezi Gürcistan kraliyetine karşı savaşan babasına benziyordu. 1465'te Paravani Gölü yakınlarında Kral VIII. Giorgi'yi mağlup etti ve onu Ahaltsihe'ye hapsetti. Samtshe, bu muharebe sonrasında Gürcistan Krallığı'ndan ayrıldı. Ayrıca Gürcistan Krallığı'nın bölünmesiyle sonuçlanan Gürcü İç Savaşı'na katıldı. Kvarkvare'nin bağımsız saltanatı çevresindeki Müslüman devletler ile yaptığı savaşlarla dikkat çeker. Akkoyunlular 1466, 1476-1477 ve 1485'te büyük saldırılara başladılar ve 1479'dan itibaren Osmanlılar, Samsthe topraklarını işgal etmeye başladı. Kvarkvare bir dizi zafer kazandı. Ermeni kaynakları, 1479'da Erzurum çevresindeki araziyi harap ederek şehri haraca bağladığını kaydetmektedir. Ölümünden sonra Vardzia'daki Ananuri Kilisesi'nin kuzey duvarındaki bir mezarda eşiyle birlikte defnedilmiştir. Yerine oğlu I. Kaihosro Cakeli tahta çıktı.
VIII. Giorgi (1417-1476) krallığı saltanatı sırasında halihazırda parçalanmış ve 1446'dan 1465'e kadar bir iç savaşa karışmış olsa da birleşik Gürcistan Krallığı'nın son kralıydı. İsyancılar tarafından yenildi, yalnız doğu eyaleti Kaheti'de I. Giorgi olarak hüküm sürdü. 1465'te ölümüne kadar, Bagrationi kraliyet hanedanı'nın yerel bir branşını kurdu.
II. Konstantine 1478'den itibaren ölümüne dek birleşik Gürcistan Krallığı'ın 23. ve son kralıdır. 1490'ların başlarında, rakip İmereti ve Kaheti krallıklarının bağımsızlığını tanımak ve gücünü Kartli ile sınırlamak zorunda kaldı. 1505 yılında II. Konstantine öldü ve yerine oğlu X. Davit tahta çıktı.
I. Sargis Cakeli Gürcü Cakeli Hanedanı'na mensup 1268'de Samtshe'nin ilk egemen prensi (mtavari) idi.
I. Kvarkvare Cakeli 1334-1361 yılları arasında bir Gürcü prensi (mtavari) ve Samtshe hükümdarıydı.
II. Beka Cakeli 1361-1391 yılları arasında Samtshe Atabeyliği'nin prensliğini yapmış Cakeli hanedanı üyesidir. Baba tarafından akrabası olan Gürcü kralı V. Bagrat tarafından Atabeg olarak atandı. 1372'den itibaren Ahıska'yı kardeşi Şalva ile birlikte yönetti. Şalva 1389'da öldü ve yerine oğlu I. Ağbuğa geçti. II. Beka Ahıska üzerindeki yetkisini Timur'un Gürcistan'ı işgali sırasında kaybetti. Timur'un yıkıcı seferlerinden sonra II. Beka, kral Bagrat'tan yüz çevirerek düşmana teslim oldu. 1391'de öldü ve Atabeg'in tahtını 1395'e kadar Ağbuğa ile iktidarı paylaşan oğlu İvane'ye bıraktı. Cakeli hanedanı II. Beka'nın soyundan geldi.
I. Ağbuğa Cakeli 1389-1395 yılları arasında Samtshe Atabeyliği'nin prensliğini yapmış Cakeli hanedanı üyesidir. Ağbuga, Prens Şalva'nın oğluydu. Babasının ölümünden sonra Ağbuğa, Gürcü kralı V. Bagrat tarafından Ahıska'nın eş hükümdarı olarak atandı. 1381-1386 yılları arasında Büyük-büyük-dedesi I. Beka tarafından tesis edilen kanunlar kitabını yeniledi. Bu kitaba önce "Ağbuğa kanunu", daha sonra "Beka-Ağbuğa tarafından belirlenen kanunlar kitabı" adı verildi.
Ciacak Cakeli Trabzon imparatoru II. Aleksios'un imparatoriçe eşi.
