İçeriğe atla

I. Arnuvanda

I. Arnuvanda, Hitit kralı. Yazılı belgelerde II. Tuthaliya'dan sonra tahta çıktığı geçmektedir. Tablet ve mühür baskılarında Arnuvanda'nın yanında eşi Aşmunikal adı da geçmektedir. Belgelerde Arnuvanda kendisini Tuthaliya'nın oğlu olarak anmaktadır. Arnuvanda'nın egemenliğinde Anadolu'nun kuzeyindeki Kaşgalar'ın saldırıları mevcuttur. Hitit-Kaşga münasabetleriyle alakalı ilk yazılı belgeler Einar von Schuler'e göre Arnuvanda'nın dönemine aittir.

İlgili Araştırma Makaleleri

Kaşkalar büyük olasılıkla Asur Ticaret Kolonileri Çağı ile MÖ 8. yüzyıl arasında, Orta ve Batı Karadeniz Bölgesi'nde, zaman zaman Hititlere karşı yaptıkları akınlarla imparatorluğun iç bölgelerinde yaşadığı, Hititlerin tarih sahnesinden çekilmesi ile yaşam alanlarının Asur sınırlarına ulaştığı tahmin edilen yarı göçebe kavim veya kavimler topluluğuydu.

<span class="mw-page-title-main">Yazılıkaya</span>

Yazılıkaya, Çorum ilinde, Hitit başkenti Hattuşaş antik yerleşkesinin 2 km kuzeydoğusunda yer alan, doğal kayalar arasına yapılmış Hitit açık hava tapınağıdır. Kayalar arasındaki iki açıklık Hitit tanrılarını resmeden rölyeflerle işlenmiştir ve Hitit döneminden kalan en önemli anıtsal eserlerden biridir.

Hitit devletinin kurucusu kimi kaynaklarda I. Hattuşili olarak belirtiliyor olsa da Telipinu fermanında aktarıldığı üzere, bir önceki kral Labarna'nın zamanında Anadolu'nun çeşitli bölgelerinin fethedildiği anlaşılmaktadır. Hitit beylikleri döneminde sağlam bir devlet yapısı olduğu söylenemez. Bu dönemde Orta Anadolu'da sadece Hititler değil, Hattiler, Luwiler gibi grupların da hüküm sürdüğü şehir devletleri mevcuttur. Labarna'dan son kral II. Şuppiluliuma'ya kadar yaklaşık 5 asır boyunca hükümdarlığı kesin olarak belgelenmiş 26 Hitit kralı hüküm sürmüştür.

Assuva, Antik Anadolu'da, MÖ 14. Yüzyıldan kısa bir süre önce, Hitit İmparatorluğu'nun yayılma girişimlerine karşı, 22 Kuzey Batı Anadolu şehir devleti'nin oluşturduğu siyasi – askerî birliğe Hitit yazılı kaynaklarında verilen addır. Söz konusu birlik, Hitit hükümdarı I. Tuthaliya tarafından yenilgiye uğratılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arzava</span>

Arzava, antik çağda Batı Anadolu’da Göller Bölgesi’nden Ege Denizi’ne uzanan kuşakta kurulmuş olan bir devlettir. Adının Ormanlar Yurdu anlamına geldiği ileri sürülmüştür Doğusunda Hitit Krallığı, kuzeyinde hakkında çok az bilgi bulunan Assuva federasyonu yer almaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Hattuşa</span> Hititlerin Geç Tunç Çağı dönemindeki başkenti

Hattuşa ya da Hattuşaş, Hititler'in Geç Tunç Çağı dönemindeki başkentidir. Çorum il merkezinin 82 km güneybatısındaki Boğazkale ilçesinde bulunmaktadır.

II. Hattuşili (Hattušili), MÖ 14. yüzyılın başlarında Büyük (Yeni) Krallık döneminde hüküm sürdüğü düşünülen ancak varlığı hakkında tartışmaların olduğu Hitit kralıdır.

<span class="mw-page-title-main">IV. Tuthaliya</span>

IV. Tuthaliya, Hitit İmparatorluğu kralı. III. Hattuşili'nin oğludur. Yeni krallık döneminde MÖ 1236 yılında tahta geçmiştir. Annesi Puduhepa'dır. IV. Tuthaliya babasının sarayında Hattuşa'da doğmuştur.

I. Muvatalli, orta Hitit döneminde hüküm sürmüş son Hitit kralıdır.

II. Arnuvanda, yaklaşık MÖ 1322-1321 yıllarında, kısa bir süre hüküm sürmüş Hitit kralıdır.

III. Arnuvanda, MÖ 13. yüzyıl sonlarında, kısa bir süre hüküm sürmüş Hitit kralıdır.

Genç Tuthaliya kral olup olmadığı tartışmalı olan bir Hitit prensidir. M.Ö. 1350 yılında tahta çıktıysa bile aynı yıl içinde öldürülerek tahtı I. Şuppiluliuma'ya kaybettiği kesindir.

Tuthaliya, en az üç Hitit ve bir Karkamış kralının ismidir. Tuthaliya Hititlere ait yazılı metinlerde çeşitli diğer kişilerin ismi olarak da görülür.

I. Tuthaliya MÖ 14. yüzyıl başlarında hüküm sürmüş Hitit kralıdır. MÖ 15. yüzyıl boyunca bir gerileme dönemi geçiren Hitit devletini yeniden çıkışa geçiren kral olarak kabul edilir.

II. Şuppiluliuma, IV. Tuthaliya'nın oğlu, MÖ 1207-1178 yıllarında hüküm sürdüğü düşünülen Hitit İmparatorluğu'nun Yeni (Büyük) Krallık Dönemi'nin bilinen son kralı ve Asur kralı I. Tukulti-Ninurta'nın çağdaşıdır. Komutası altındaki bir donanma Kıbrıslıları yenilgiye uğratmıştır, bu olay aynı zamanda tarihte kaydedilmiş ilk deniz muharebesidir.

II. Tuthaliya, MÖ 14. yüzyılın ortalarında hüküm sürmüş Hitit kralıdır. Kral I. Arnuvanda’nın oğlu, I. Şuppiluliuma’nın babasıdır.

Kurunta MÖ 13. yüzyılın sonlarında yaşamış Hitit prensi ve Tarhuntassa ülkesi kralıdır. Hitit kralı IV. Tuthaliya'nın hükümdarlığı sırasında çok kısa bir süre için Hitit başkentini ele geçirip kendini büyük kral ilan etmiş olabileceği ileri sürülmüştür.

Karakuyu Barajı Yazıtı, Kayseri’nin Pınarbaşı ilçesinin Karakuyu köyü yakınlarındadır. MÖ 13. yüzyıla dayanır. Luvice yazılmış yazıtın olduğu kısım 1930 veya 40’lı yıllarda ana bloktan kesilerek ayrılmıştır ve günümüzde Kayseri Müzesi’nde sergilenmektedir. Üzerinde tamamlanmamış bir yazıt bulunan ikinci bir blok ise halen orijinal yerinde durmaktadır. Taş ustalığı Hattusa’daki imparatorluk dönemine ait yapılarla benzerlik göstermektedir.

Haballa olarak da yazılan Hapalla, M.Ö. 14. yüzyılın ortalarında Orta-Batı Anadolu'da hüküm sürmüş bir krallıktı. Nüfusunun Luvi dili konuştuğu Hapalla, Arzava devletleri arasında en doğuda olanlardan biriydi. Hapalla krallığı en azından M.Ö. 13. yüzyılın sonuna kadar varlığını sürdürdü. Hüküm sürdüğü dönemin çoğunluğu boyunca bir Hitit vasalı olarak kaldı. Bölge, M.Ö. 1180'de Deniz Halkları tarafından ele geçirildi.

Kupanta-Kurunta, Arzava'nın kayıt altına alınmış ilk kralıdır. M.Ö. 15. yüzyılın sonlarında yaşamış olan Kupanta-Kurunta, Hitit kralları I. Tuthaliya I ve I. Arnuvanda tarafından savaşta yenilgiye uğratılmıştır. Ardından Zippaşla'da Arnuvanda'nın vasalı olan Madduvatta'ya saldırmıştır. Madduvatta ile evli olan bir kızı bulunmaktadır.