I. Andronikos
| I. Andronikos Komninos Ανδρόνικος Α’ Κομνηνός | |
|---|---|
 | |
| Bizans imparatoru | |
| Hüküm süresi | Mayıs 1183 - 12 Eylül 1185 |
| Önce gelen | II. Aleksios |
| Sonra gelen | II. İsaakios |
| Doğum | 1118 Konstantinopolis |
| Ölüm | 1185 Konstantinopolis |
| Eş(ler)i | Theodora Komnini |
| Çocuk(lar)ı | Manuil Komnenos İoannis Komnenos Maria Komnini Aleksios Komnenos İrini Komnini |
| Hanedan | Komninos Hanedanı |
| Babası | İsakios Komninos |
I. Andronikos Komninos (Yunanca adı Ανδρόνικος Α’ Κομνηνός Andronikos I Komninos) (1118, Konstantinopolis- 12 Eylül 1185, Konstantinopolis), 1183-1185 arasında Bizans imparatoru olmuştur. İmparator I. Aleksios ve İrini Dukena'nin oğlu sebastokratōr İsakios Komninos'un oğludur. Komninos Hanedanı'nın son temsilcisidir. Devlet düzeninde reform yapmaya çalıştıysa da Batı Hristiyanlığına karşı gösterdiği büyük düşmanlıkla Norman istilasını hızlandırmıştır.
Yaşamı
İmparatorluk öncesi yaşamı
Andronikos Komninos yaklaşık 1118 yılında doğmuştur. Hem akıl ve hem vücut bakımından yetenekliydi. Yakışıklıydı, çok iyi ve inandırıcı bir şekilde konuşurdu, hareketli, zorluğa dayanıklı, cesur bir kişi idi. Ancak ahlak bakımdan biraz zayıflık göstermişti. Büyük bir askeri general ve çok yetenekli bir siyaset adamıydı.
Andronikos'un gençlik yılları askerlik ile geçmiş olmakla beraber bu askerlik sırasında eğlencesi eksik olmamıştı. 1141' de Selçuklular tarafından esir alındı ve bir yıl onların elinde esir kaldı. Sonra fidyesi ödemedi ve Konstantinopolis'e gitti. Orada kuzeni olan İmparator I. Manuil 'un gözüne girip sarayda yaşamaya başladı. Burada yeğeni olan prenses Evdoksiya'yi kandırdı ve prenses onun metresi oldu. 1152de Evdoksiya ile birlikte önemli bir askeri komutanlık görevi ile Kilikya'ya gitti. Bu görevde iken Mopsuesta şehrine onun planlaması ve komutası altında yapılan kuşatma ve hücumda başarısız oldu. Yine Konstantinopolis'e döndü.
İkinci defa bir başka bir themaya askeri vali olarak görevlendirildi. Fakat bu görevi de kısa zaman sonra bırakıp tekrar Konstantinopolis'e döndü.
Burada Evdoksiya'nin erkek kardeşlerinin hazırlamış olduğu bir pusudan bir şans eseri kurtulabildi. Bu sırada 1153' de Andronikos İmparator aleyhine hazırlanan bir komploya katıldı. Ama bu komplo İmparator tarafından öğrenildi. Andronikos dahil komplo liderleri uzun hapis cezasına çarptırıldılar. Andronikos 12 yıl hapis kaldı ve bu hapislik sırasında bir sıra başarısız kalan kaçma girişimlerinde bulundu.
En sonunda 1165'te hapishaneden kaçmayı başardı. Serüvenli bir kaçıştan sonra Galiçya'daki Prens Yaroslav'ın sarayına erişti. Burada Prens tarafından koruma altında iken Prens ve İmparator I. Manuil arasında bir ittifak yapılmasına alet oldu. Bu başarısı dolayısıyla I. Manuil'in tekrar desteğini kazandı. Bir Rus ordusu ile I. Manuil'in Macaristan istila seferine katıldı ve Semlin şehrinin kuşatılmasında bulundu. Bu başarılı askeri sefer 1168' de bittiği zaman Andronikos İmparator ile birlikte Konstantinopolis'e geri döndü. Fakat bir yıl sonra I. Manuil'in kendine halef olarak seçtiği, sonradan Macaristan Kralı III. Béla adını alacak, kişiye sadakat yemini vermediği için İmparatorla arası açıldı. Kilikya theması valisi olarak atanarak Konstantinopolis'teki saraydan sürgün edildi.
Fakat İmparator'un gazabından kurtulmak için theması başına gitmeyen Andronikos Antakya Prensi olan Raymondo'ya sığındı. Onun sarayında yaşarken Prensin güzel kızı ve Bizans İmparatoriçesi Antakyalı Maria'nın kız kardeşi olan Prenses Filippa'ya aşık olup onu baştan çıkardı. Bunu duyan Bizans İmparatoru bu baştan çıkarmayı bir onur davası olarak gördü. Andronikos'a olan kızgınlığının artması haberi ta Antakya'ya ulaştı. Bunun üzerine Andronikos Kudüs'e Haçlılar Devleti Kralı "I. Amalrik" sarayına kaçtı ve o da Andronikos'u Beyrut'a vali tayin etti.
Andronikos Kudüs'te Bizans İmparatoru'nun yeğeni olan ve ölmüş Kudüs Kralı III. Baoudin'in dul karısı olan Theodora Komnini ile karşılaştı ve 56 yaşında olmakla beraber onu da baştan çıkarmayı başardı. Bizans İmparatoru'nun buna olan kızgınlığından kaçmak için Theodora ile birlikte Şam'a geçip Şam Hükümdarı Nureddin Mahmud Zengi'ye sığındılar. Orada da kendilerini güvenli görmeyip birlikte serüvenli bir uzun yolculuğa başladılar. İran'ı batıdan doğuya geçip Türkistan'a girdiler ve oradan Hazar Denizi'nin etrafını dönerek Kafkaslardan güneye geçerek Karadeniz kıyısına geldiler. Komninos Hanedanı'nın ortaya çıktığı yer olan Ünye (o zamanki Oinaion) civarındaki bir kaleye yerleştiler.
Andronikos'un kalede bulunmadığı bir gün Bizans Trabzon theması valisi kaleye bir baskın verdi ve Theodora ve iki çocuğunu esir alıp Konstantinopolis'e gönderdi. 1180 başlarında ailesini kurtarmak için Andronikos Konstantinopolis'e geldi. Çok yalvarıcı dramatik tavırlarla ellerini zincirle bağlamış şekilde İmparator'un huzuruna çıktı ve ondan kendinin ve ailesinin affını istedi. İmparator bu affı verdi; ama Andronikos'u Theodora ile birlikte tekrar Ünye'de yaşamak üzere sürgüne gönderdi.
İmparatorluk yılları
1143-1180 arasında hüküm süren İmparator I. Manuil'un kuzeni olan Andronikos, Manuil'in ölümünden sonra, halk tarafından sevilmeyen dul imparatoriçe Antakyalı Maria'nın, imparator naibi olarak ülkeyi yönetmesine karşı çıktı. 1182 baharında bir ordu toplayarak, küçük yaştaki imparator II. Aleksios'u korumak bahanesiyle Konstantinopolis'e (İstanbul) girdi ve iktidarı ele geçirdi.
Bunun başlıca sonuçlarından biri çoğunluğunu Venediklilerle Cenevizlilerin oluşturduğu Batılıların kentte topluca öldürülmesi oldu. Andronikos, hemen ardından dul imparatoriçe Maria'yı da öldürttü. Eylül 1183'te Aleksios'la birlikte hükmetmek üzere taç giydi. İki ay sonra Aleksios'u boğdurttu. Zorbalığını yasallaştırmak için de Aleksios'un 13 yaşındaki dul karısı Fransalı Agnes ile evlendi. Bu sırada 65 yaşındaydı.
Başkenti bir kan gölüne çevirmesine karşın, yozlaşmış siyasal sistemde giriştiği reformlar, mevki ve makam satışını yasaklaması, rüşvet alan görevlileri cezalandırması, en önemlisi de ayrıcalıklarıyla imparatorluğun birliğini zayıflatan büyük feodal soyluların ve toprak sahiplerinin gücünü kırması, eyaletlerdeki yaşam koşullarını iyileştirme yönünde sonuçlar verdi. I. Manuil'in Batı yanlısı siyasetine karşı çıkarak, Doğu Kilisesi'nin bağımsızlığını vurguladı; böylece Batı Hristiyanlarının düşmanlığını pekiştirdi. Aynı yıl, Macar kralı III. Béla, Batı yanlısı olan dul imparatoriçenin intikamını almak gerekçesiyle imparatorluk topraklarına girerek birçok kenti yağmaladı. II. Guglielmo komutasındaki Sicilya Normanları Ağustos 1185'te, Yunanistan üzerine yürüyerek imparatorluğun ikinci önemli kenti olan Selanik'i ele geçirdiler. Normanların yaklaşmakta olduğu yolundaki haberler üzerine başkentte bir ayaklanma patlak verdi. II. İsaakios imparator ilan edildikten sonra Andronikos, isyancı bir grup tarafından öldürüldü.
Ailesi
I. Andronikos iki defa evlendi ve birçok metresleri oldu.
Birinci karısının ismi bilinmemektedir ama bu ilk karısından üç çocuğu olmuştur:
- Manuil Komninos (d. 1145): III. Giorgi'nin kızı Rusudan ile evlendi ve Trabzon İmparatoru I. Aleksios ile David Komninos'un babasıdır.
- İoannis Komnenos (yak. d. 1159 veya 1160): 1183 ile 1185 arasında babası yanında ortak imparator oldu ama 1185 yılında öldürüldü.
- Maria Komnini
Metresi olan Theodora Komnini'den iki çocuğu olmuştur:
- Aleksios Komninos
- İrini Komnini.
Ayrıca bakınız
- Bizans-Norman Savaşları
Kaynakça
- Özel
- Genel
- Gregory, Timothy E. (2008). Bizans Tarihi. çev. Esra Ermert. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ISBN 978-975-08-1507-2.
- Norwich, John Julius (1999). Byzantium, the apogee (İngilizce). Londra: Penguin. ISBN 0-14-011448-3.
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- Gibbon, Edward (1999) [1788]. "48". The Decline and Fall of the Roman Empire (İngilizce). 5. Londra: Penguin. ISBN 9780307700766.
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: II. Aleksios |  Bizans imparatoru 1183 - 1185 | Sonra gelen: II. İsaakios |
