İçeriğe atla

I. Amalrik

I. Amalrik
Kudüs kralı
Hüküm süresi1162-1174
Önce gelenIII. Baudouin
Sonra gelenIV. Baudouin
Doğum1136
Kudüs
Ölüm11 Temmuz 1174
Kudüs
Eş(ler)iCourtenaylı Agnes
Maria Komnini
Çocuk(lar)ıIV. Baudouin
Sibelya
I. İsabella
HanedanGâtinais-Anjou Hanedanı
BabasıV. Foulques
AnnesiMelisende

I. Amalrik (aynı zamanda Amaury veya Aimery olarak da bilinir; d. 1136 – ö. 11 Temmuz 1174), 1162–1174 arasında Kudüs kralı.

Amalrik Kudüs Kraliçesi Melisende'nin ve Kudüs Kralı Foulques'ın ikinci oğluydu. Üç Kudüs kral ve kraliçesinin babasıydı; en yaşlısı Kudüs Kraliçesi Sibelya, ikincisi IV. Baudouin ve sonuncu olarak kuşatmadan sonra iktidara gelen Kudüs Kraliçesi İsabel.

Gençliği

Amalrik, 1136 yılında, krallığın varisi Kraliçe Melisende ile evli olan eski Anjou kontu Kral Fulk'un çocuğu olarak dünyaya geldi. Fulk'un 1143'te bir av kazasında ölümünden sonra, tahta 13 yaşındaki oğlu III. Baldwin geçti ve Melisende taht naibi oldu. Baldwin iki yıl sonra reşit olduğunda Melisende naipliği bırakmadı ve 1150 yılında ikili birbirlerine düşman olmaya başladılar. 1152'de Baldwin kendisini tek kral olarak ilan etti ve iç savaş çıktı. Melisende Kudüs'ü elinde tutarken, Baldwin kuzeydeki toprakları kontrol ediyordu. Amalrik'in elindeyse Yafa Kontluğu bulunuyordu. Amalrik annesi Melisende'ye sadık kaldı. III. Baldwin güneye saldırdığında, Amalrik annesiyle birlikte Davut Kulesi'nde kuşatma altındaydı. Melisende bu mücadelede yenildi ve Baldwin tek başına hüküm sürmeye başladı.

Amalrik, 1157'de Urfa kontu II. Joselin'in kızı Courtenay'lı Agnes ile evlendi. Agnes, eski haçlı Kontluğu Edessa'nın batı bölgelerinin 1150'de kaybedilmesinden bu yana Kudüs'te yaşamaktaydı. Patrik Fulcher, ikisinin akraba olması nedeniyle evliliklerine karşı çıktı. İkili evlenmek için Fulcher'in ölümünü beklemiştir. Agnes'in, Amalrik'ten üç çocuğu oldu: Sibilla, "Cüzzamlı" IV. Baudouin ve çocukken ölen Alix.

Tahta çıkışı

III. Baldwin, 10 Şubat 1163'te öldü ve taht Amalrik'e geçti. Ancak, soylular arasında Agnes'e karşı bir muhalefet bulunuyordu; Feodal konsey Haute Cour, Amalrik'i Agnes ile olan evliliğini bitirmesi karşılığında kral olarak kabul edeceğini söyledi.[1] İbelinli Balian'ın silahtarı Ernoul, Agnes için; "car telle n'est que roine doie iestre di si haute cite comme de Jérusalem" ("Kudüs gibi kutsal bir şehrin böyle bir kraliçesi olmamalıdır") demiştir. Amalrik tüm muhalefeti gözeterek eşinden boşanarak tahta çıktı. Agnes, Yafa ve Aşkelon kontesi unvanını elinde tutarak eski nişanlısı İbelinli Hugh ile evlendi. Kilise, Amalrik ve Agnes'in çocuklarının meşru olduğunu ve verasette söz sahibi olduklarını söyledi. Agnes, çocukları sayesinde Kudüs'te yaklaşık 20 yıl boyunca büyük bir etki sahibi oldu.[2]

Sınırdaki Müslüman devletlerle çatışması ve Bizans ittifakı

Amalrik, Fatımilerin, III. Baldwin döneminde başlayan yıllık haracı ödemediklerini iddia ederek 1163 yılında Mısır'a ilk seferini düzenledi. Vezir Dirgham, yakın zamanda vezir Şavar'ı devirerek bölgenin hükümdarı olmuştu ve Amalrik'i Pelusium'da durdurmak için yola çıktı, ancak yenilerek Bilbeis'e çekilmek zorunda kaldı. Mısırlılar, Amalrik'in daha fazla ilerlemesini önlemek umuduyla Nil barajlarını açarak nehri taşırdılar. Amalrik geri çekildi.[2]

1167'de Amalrik, Bizans imparatoru I. Manuil Komnenos'un büyük yeğeni Maria Komnini ile evlendi. Müzakereler çoğunlukla Amalrik'in Manuel'in Antakya'yı Kudüs Krallığı'na geri vermesini ısrarla talep etmesi nedeniyle iki yıl sürdü. 29 Ağustos 1167'de Amalrik ve Maria Sur Katedrali'nde evlendi.

1168'de Amalrik ve I. Manuil, Mısır'a karşı bir ittifak müzakere ettiler. Surlu William, Konstantinopolis'e gönderilen elçiler arasındaydı. Amalrik'in Mısır vezirlerinden Vezir Şavar ile barış antlaşması sürmesine rağmen, Şavar'ın Nûreddin Mahmud Zengî ile müttefik olmaya çalıştığı iddiası duyuldu ve bu duruma sinirlenen Amalrik saldırıya geçti. Hospitalier Şövalyeleri bu saldırıyı hevesle desteklerken, Tapınak Şövalyeleri ise saldırıya karşı çıktılar. Ekim ayında, herhangi bir Bizans yardımını beklemeden (aslında elçilerin dönmesini bile beklemeden) Amalrik, Bilbeys'e saldırdı ve ele geçirdi. Halk ya katledildi ya da esir alındı. Daha sonra Kudüs ordusu, Kahire'ye doğru yürüdü. Fakat Nûreddin Mahmud Zengî'nin gelişiyle Amalrik geri çekildi.[2]

Selahaddin'in yükselişi

Ocak 1169'da Şirkuh, Şavar'ı suikastla öldürttü. Şirkuh vezir oldu, ancak iki ay sonra Mart ayında öldü ve yerine yeğeni Selahaddin geçti. Amalrik endişeyle Sur Başpiskoposu Frederick de la Roche'u Avrupa'daki krallardan ve soylulardan yardım istemek için gönderdi, ancak yardım gelmedi. Aynı yıl bir Bizans filosu geldi ve Ekim ayında Amalrik bir kez daha bir saldırıya geçti ve Dimyat'ı hem denizden hem de karadan kuşattı. Kuşatma uzun sürdü ve Hristiyan kampında kıtlık baş gösterdi; Bizanslılar ve Haçlılar başarısızlığın suçunu birbirlerine attılar ve Selahaddin ile bir ateşkes imzalandı.[3]

Artık Kudüs'ün etrafı Hristiyan düşmanlarıyla çevriliydi. 1170'te Selahaddin, Kudüs'ü işgal etmek üzere yola çıktı ve Eilat şehrini ele geçirerek Kudüs'ün Kızıldeniz ile bağlantısını kesti. Mısır'ın veziri olan Selahaddin, son Fatımi halifesinin ölümü üzerine 1171'de sultan ilan edildi. Selahaddin'in sultan oluşu Kudüs için beklenmedik bir durumdu. Buna rağmen, 1171'de Amalrick bizzat Konstantinopolis'e seyahat etti, Hospitalier şövalyesi Jobert'i naip olarak atadı ve Avrupa'daki krallara ikinci kez elçiler gönderdi, ancak yine yardım gelmedi. Sonraki birkaç yıl boyunca krallık sadece Selahaddin tarafından değil, aynı zamanda Haşhaşiler tarafından da tehdit altındaydı. Yaşanan bir olay sonrası Tapınak Şövalyeleri bazı Haşhaşi elçilerini öldürdü, bu da Amalrik ile Tapınakçılar arasında anlaşmazlığa yol açtı.[3]

Ölümü

Nûreddin Mahmud Zengî, 1174'te öldü ve Amalrik, Banias'ı kuşattı. Kuşatmayı kaldıran Amalrik dönüş yolunda dizanteriden hastalandı. Doktorları ilk müdahaleleri yapsalar da, Kudüs'te ateşi çıktı. 11 Temmuz 1174'te öldü. Ölümü üzerine oğlu IV. Baldwin tahta çıktı ve Agnes'i Kudüs'teki sarayına getirtti.

Ailesi

İlk evliliği Agnes of Courtenay ile olmuştur. Bu evlilikten:

İkinci evliliğini Maria Komnini ile yapmıştır. Bu evlilikten:

  • İsabella, Kudüs kraliçesi
  • İsmi bilinmeyen kız, (ölü doğdu)

Kaynakça

  1. ^ Runciman 1952, s. 299.
  2. ^ a b c Baldwin, Marshall W. (1969). "The Latin States under Baldwin III and Amalric I, 1143–1174[]". In Setton, Kenneth M.; Baldwin, Marshall W. (eds.). A History of the Crusades: Volume One. The First Hundred Years. Madison: The University of Wisconsin Press. pp. 528–563.
  3. ^ a b Gibb, Hamilton A. R. (1969). "The Rise of Saladin, 1169-1189 26 Mayıs 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". In Setton, Kenneth M.; Baldwin, Marshall W. (eds.). A History of the Crusades: Volume One. The First Hundred Years. Madison: The University of Wisconsin Press. pp. 563-589.

Konuyla ilgili yayınlar

Wikimedia Commons'ta I. Amalrik ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  • Runciman, Steven (çev. Fikret Işıltan) (1992), Haçlı Seferleri Tarihi: II. Cilt Kudüs Krallığı ve Frank Doğu Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları ISBN 975-16-0497-4
  • Bernard Hamilton, (1978) "Women in the Crusader States: The Queens of Jerusalem", in Medieval Women, edited by Derek Baker. Ecclesiastical History Society, (İngilizce)
  • Surlu Vilyam, (İng.çev.: E.A. Babcock ve A.C. Krey) (1943) A History of Deeds Done Beyond the Sea, . Columbia University Press, 1943 (İngilizce)
Resmî unvanlar
Önce gelen
II. Baudouin
Kudüs kralı
1162-1174 		Sonra gelen
IV. Baudouin

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kudüs Krallığı</span> Birinci Haçlı Seferinden sonra Katolikler tarafından Kudüs ve çevresinde kurulan bir devlet (1099–1291)

Kudüs Latin Krallığı veya Kudüs Haçlı Krallığı, 1099'da I. Haçlı Seferi'nden sonra Katolikler tarafından Kenan'da kurulmuştur. Batı Avrupa krallıklarıyla yakın bağlantıları vardı ama küçük bir krallıktı ve finansal ve askeri destekten yoksundu. En geniş sınırlarına ulaştığında Lübnan'dan Sina Yarımadası'na kadar uzanıyordu. Başlangıçta Müslümanlarda korku oluşturmuştu ama sonradan "Cihad" kavramının oluşmasıyla birlikte topraklarını kaybetmeye başlamıştır. Kudüs'ün 1187'de Selahaddin Eyyubi tarafından alınmasıyla toprakları Akdeniz kenarında küçük bir kıyı şeridine dönüşmüştür ve Memlüklerin Akka'yı 1291'de almasıyla tarihe karışmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Haçlı Seferi</span> 1189–1192 yılları arasındaki Haçlı seferi

Üçüncü Haçlı Seferi, 1189-1192 yılları arasında gerçekleşmiş Haçlı seferi.

<span class="mw-page-title-main">Selahaddin Eyyubi</span> Eyyûbî Devletinin kurucusu (1137–1193)

Selahaddin Eyyubi, Eyyûbîler Devleti'nin kurucusu ve ilk hükümdarıdır. 1187 yılında Kutsal Topraklar'ı Haçlılardan geri almak için bir ordu kurdu ve komutasındaki ordusuyla beraber 4 Temmuz 1187 tarihinde gerçekleşen Hıttin Muharebesi ile Kudüs Kralı Lüzinyanlı Guy'ın ordusunun büyük bir bölümünü yok etti. 2 Ekim 1187'de ise Kudüs'ü Haçlı kuvvetlerinden alarak bölgedeki 88 yıl süren Katolik egemenliğine son verdi ve kenti İslam dünyasına geri kazandırdı. Avrupalı Katolik Hristiyanlar yaşadıkları bu yenilgiden sonra, Kudüs'ü tekrar hâkimiyetlerine geçirebilmek amacıyla Üçüncü Haçlı Seferi'ni düzenlediler.

<span class="mw-page-title-main">Nûreddin Mahmud Zengî</span>

Nûreddin Mahmud Zengî, Büyük Selçuklular'ın Haleb Atabeyi.

<span class="mw-page-title-main">Lüzinyanlı Guy</span> Fransız yazar (1150-1194)

Lüzinyanlı Guy ya da Guy de Lusignan, Evlilik yoluyla bir Haçlı devleti olan Kudüs Krallığı'nın başına geçen, Selahaddin Eyyübi'nin ordularıyla yaptığı Hıttin Savaşı'nı kaybederek Kudüs'ün Haçlıların elinden çıkarak tekrar Eyyubilerin eline geçmesine neden olan bir Fransız Haçlı şövalyesidir.

<span class="mw-page-title-main">III. Baudouin</span>

III. Baudouin 1143 ve 1162 yılları arasında Kudüs merkezli Kudüs kralı idi. Melisende ve V. Foulques'ın en büyük oğulları ve II. Baudouin'in torunuydu.

<span class="mw-page-title-main">Renaud (Antakya prensi)</span> Fransız haçlı ordusu katılımcısı (1123-1187)

Renaud de Châtillon, İkinci Haçlı Seferi'ne hizmet etmiş, sonra Kutsal Topraklar'da kalmış şövalye. Renaud, yaşadığı sürece ve sonrası çok sıra dışı bir karakter olmuştur; Müslüman yazarlar onu İslam'ın düşmanlarının başı olarak görmüşlerdir.

<span class="mw-page-title-main">IV. Baudouin</span> Kudüs Krallığı hükümdarı (1174–1185)

IV. Baudouin veya lakabıyla Cüzzamlı kral, 1174'ten 1185'e kadar Kudüs'ün kralıydı. Cüzzam hastalığına rağmen gösterdiği irade ve Kudüs Krallığı'na bağlılığı nedeniyle çağdaşları ve daha sonraki tarihçiler tarafından takdir edildi. Yetkin danışmanlar seçen Baudouin, gelişen bir Haçlı devletini yönetti ve onu Müslüman hükümdar Selahaddin'den korumayı başardı.

<span class="mw-page-title-main">Maria Komnini (Kudüs kraliçesi)</span> Kudüs Kraliçesi

Maria Komnini ya da Comnena, Kudüs kralı I. Amalrik'in ikinci karısıdır. Kıbrıs dükü İoannis Dukas Komninos ile soyu antik Ermeni krallarına dayanan Maria Taronitissa'nın kızıdır. Kız kardeşi Antakya prensi III. Boemondo ile evlenmiştir. Erkek kardeşi Aleksios 1185 yılında kısa bir süre Bizans İmparatorluğu tacı için hak iddia etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Theodora Komnini (Kudüs kraliçesi)</span> Kudüs Kraliçesi

Theodora Komnini ya da Comnena, Bizans İmparatoru I. Manuil'un yeğeni, Kudüs Kralı III. Baudouin'in eşi.

<span class="mw-page-title-main">Âdıd</span>

Âdıd veya El-Âdıd li-Din-Allâh Tam künyesi: Ebu MuHammed El-Âdıd li-Din-Allâh, Abdullah İbni Yusuf el-Ḥafıẓ.

<span class="mw-page-title-main">V. Baudouin</span>

V. Baudouin, 1185'te dayısı IV. Baudouin'in ölümü üzerine tahta çıkan V. Baudouin, bir yıl Kudüs tahtında kalmıştır. Montferratlı William ve IV. Baudouin'in kız kardeşi Kudüs kraliçesi Sibylla'nın oğludur. 9 yaşında iken ölmüştür ve Kudüs tahtına üvey babası Lüzinyanlı Guy çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sibylla (Kudüs)</span> Kudüs ve Akka kraliçesi (1186–1190)

Kudüslü Sibylla (Fransızca: Sibylle de Jérusalem; :Sibylla, Queen of Jerusalem; yak. 1160, Kudüs – 1190, Akka. 1186 ve 1190 yılları arasında eşi kral Lüzinyalı Guy ile birlikte ortak Kudüs ve Akka Krallığı kraliçesi idi. 7. Kudüs kralı I. Amalrik ile Courtenaylı Agnes'in en büyük kızı; 8. Kudüs kralı Cüzzamlı IV. Baudouin'in kız kardeşi; 9. Kudüs kralı V. Baudouin'in annesi ve Akka merkezli 11. Kudüs kraliçesi Kudüslü İsabella'nın aynı babadan üvey kız kardeşidir.

<span class="mw-page-title-main">I. İsabella (Kudüs)</span>

I. İsabella, 1190/1192 – 5 Nisan 1205 yıllarında Akka merkezli Kudüs Krallığı'nın kraliçesi idi. Krallığı, eşleriyle birlikte yönetti.

<span class="mw-page-title-main">Fulk (Kudüs kralı)</span> Kudüs kralı

Foulques, genç Foulques olarak da bilinir, 1109 ile 1129 yılları arasında V. Foulques olarak Anjou Kontu, 1131 ile ölümüne kadar Kudüs Kralıdır. Hükümdarlığında Kudüs Krallığı en geniş topraklarına ulaşmıştır.

İbelinli Hugh Kudüs Krallığı'nda önemli bir soyluydu ve 1152-1169 yılları arasında Ramla'nın lorduydu.

<span class="mw-page-title-main">Yafa ve Aşkelon Kontluğu</span>

Yafa ve Aşkelon Kontluğu, Kudüs Krallığı'nın başlıca Haçlı devleti olmasının en büyük etkenini oluşturan dört büyük kontluktan biriydi.

III. Joselin, yaşamı boyunca Kudüs Krallığı'nda bir lordluk kurmaya yetecek kadar toprak toplamayı başaran Edessa'nın itibari kontuydu.

<span class="mw-page-title-main">Philippe de Milly</span> Fransız şövalye ve Tapınak Şövalyeleri büyük üstadı (1120-1171den sonra)

Philippe de Milly, aynı zamanda Nabluslu Philippe olarak da bilinir, Kudüs Krallığı'nda bir baron ve Tapınak Şövalyeleri'nin yedinci Büyük Üstadıdır. Kısa bir süreliğine Kutsal Topraklarda ozan Peire Bremon lo Tort'u görevlendirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Courtenaylı Agnes</span>

Courtenaylı Agnes, oğlu IV. Baudouin'in saltanatı sırasında Kudüs Krallığı'nda önemli bir etkiye sahip olan soyluydu. Kraliçe olmamasına rağmen, Kraliçe Melisende'den sonra krallık tarihindeki en güçlü kadın olarak tanımlanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.