İçeriğe atla

I. Ahmet Mezyed

Ahmet bin Muhammet
VIII. Şirvanşah
Hüküm süresiHaziran 956 – Haziran 981
Önce gelenIII. Muhammet
Sonra gelenIV. Muhammet
ÖlümHaziran 981
HanedanMezyedi Hanedanı
BabasıMuhammet bin Ali
Diniİslam

I. Ahmet Mezyed ya da Ahmet bin Muhammet – Şirvanşahlar Devleti'nin 8. şahı ve Şirvanşah IV. Muhammet ve II. Yezid'in babası.

Taht kavgası

Şirvanşah III. Muhammet'in son yıllarında Ahmet ve Heysam isimli 2 oğlu ve idam edilen kardeşi Ahmet'in oğlu Ebül-Heysam bin Ahmet taht kavgasına tutuştu. Ölüm yatağında olan babasını ziyarete gelen Şehzade Ahmet payitahta gelir gelmez hemen veliaht ilan edildi ve tüm devlet erkanı ona sadakat yemini etti. Bu olaylar "Tarih-i El-Bab" kitabında böyle geçmektedir.

"Şehzade Ahmet veliaht ilan edildikten birkaç gün sonra ateşli bir hastalığa yakalandı. Zaten Şirvanşahın ani hastalığı yüzündün zan altında kalan baş vezir İbn El-Marayi bu kez de veliahtın vaziyeti yüzünden zor durumda kaldı. Hastalığını yenen Şehzade Ahmet ilk iş olarak baş vezir İbn El-Marayi yi idam etti. Payitahtda cereyan eden olaylardan korkan küçük şehzade Heysam Tabasaran kalesine sığınarak aff diledi ve bağışlanaak Tabasaran valisi olarak atandı. Şehzade Ebül-Heysamsa takip edildiğini öğrenince şimdiki Lahıc kalesine sığındı. Ama burada bilinmeyen sebepten öldü ve burada defnolundu. Böylece Şehzade Ahmet babasının vefatından önce Şirvan tahtının varisi ilan edildi."[1]

Kiev Knezliği ile ilişkiler

I. Ahmet Mezyed'in saltanatı döneminde (M. 965) Kiev Knezi Svyatoslav Kuzey Kafkasya'ya savaş açtı. Dönemin tarihçisi İbn Havgel'in söylediklerine göre, Ruslar Semender dahil tüm Hazar topraklarını işgal etmiş, kudretli Hazar Devleti muhtemelen bu seferden sonra bir daha kendine gelememiştir. Rus işgalinden kaçan Hazar halkı Apşeron ve Mangışlak yarımadalarına sığındı. Şirvanşah III. Muhammet ve daha sonra I. Ahmet Mezyed döneminde multecilerin kendi vatanlarına dönmesi sağlanmıştır. Şirvanşahın ordusu bu mültecilere Hazar Devleti'nin eski başkenti olan İdil şehrine kadar refakat etti.[2]

Tabarsaran emiri ile ilişkiler

Ahmet bin Muhammet'in Tabasaran hakimi olan kardeşi Heysam Şirvan tahtına hak iddia etmeye başlamıştı. H. 357 (M. 968) yılında kaçak şehzade, valisi olduğu bölgeyi terk ederek Salari hükümdarı İbrahim bin Merzban'a sığındı ve Salari ordusu ile birlikte Şirvan'a baskın yaptı. Tüm ülkeyi saran savaşı sonlandırmak için Şirvanşah Ahmet Salarilerle sulh imzaladı ve yıllık haraç vermeyi kabul etti. Ancak kardeşi Heysam bununla yetinmeyerek bu kez de Derbent emiri Ahmet bin Abdul-Malik'e sığındı ve Şirvan topraklarından pay istedi. Redd cevabı aldıktan sonra Derbent ve serir askerleri ile birlikte tekrar Şirvan'a saldıran Heysam bin Muhammet savaşların birinde öldü. Şehzadenin vefatı üzerine bölgeyi talan etmeye başlayan Derbent emiri Ahmet bin Abdul-Malik yüklü bir ganimetle Şirvan'ı terk etti.

Ölümü

Şirvanşah I. Ahmet Mezyed yaklaşık 25 yıl saltanat sürdü ve H. Zilhicce 370 (M. Haziran 981) tarihinde öldü. Vefatından sonra geride bıraktığı 2 oğlu da; IV. Muhammet (981-991) ve II. Yezid Mezyed (991-1027) sırayla Şirvan tahtına oturdular.

Kaynakça

  1. ^ Mинopcкий. Иcтopия Шиpвaнa, c. 50
  2. ^ İbn Havgel, s.15, 218-282 Пoвecть вpeмeнныx лeт. M., 1950, ч.1, c.47

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Derbent, Dağıstan</span>

Derbent, bugünkü Rusya'ya bağlı Dağıstan'da yer alan tarihi bir şehirdir. Şehrin tarihi yapıları 2003 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Şehzade Ahmed</span> II. Bayezidin Amasya valisi olan oğlu

Şehzâde Ahmed II. Bayezid'in Amasya valisi olan oğlu. Nisan 1512'de kendinden küçük kardeşi Yavuz Sultan Selim'in padişahlığını kabul etmeyip isyan ettiyse de, 1513'te gerçekleşen Yenişehir Muharebesi'nde bozguna uğrayıp boğdurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Arap-Hazar ilişkileri</span> Kafkasyanın kontrolü için Araplar ve Hazarlar arasında bir dizi savaş

Hazar-Arap ilişkileri, 7. yüzyılın ikinci çeyreğinden 9. yüzyılın ortalarına kadar devam eden ve genellikle savaşların yoğun olarak yaşandığı ilişkilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Şirvanşahlar Devleti</span>

Şirvanşahlar Devleti ,(Arapça/Farsça: شروانشاه) — 861-1538 yılları arasında Güneydoğu Kafkasya'da, ağırlıklı olarak günümüz Azerbaycan Cumhuriyeti'de ve kısmen de günümüz Dağıstan topraklarında var olmuş ve sonradan Azerbaycanlılaşmış bir devlettir. Devletin sınırları doğuda Derbent'ten, Kür Nehri'nin Hazar Denizi'ne döküldüğü noktaya kadar uzanarak, Şirvan tarihi bölgesi ile bazen batıda Gence şehrine kadar ulaşmış, ayrıca farklı dönemlerde Şeki, Karabağ ve Beylegan'ı da kapsamıştır. Başkenti Şamahı ve Bakü olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Hişâm bin Abdülmelik</span> 10. Emevi halifesi

Hişâm bin Abdülmelik, onuncu Emevî halifesidir. Kardeşi halife II. Yezîd 724'te öldüğü zaman halife olmuş ve 18 yıllık uzun bir halifelikten sonra 6 Şubat 743'te ölmüş, yerini II. Velîd olarak anılan kardeşinin oğlu Velîd bin Yezîd bin Abdülmelik'e bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Müsâfirîler</span>

Müsafiriler. 930-1200 yılları arasında bugünkü Azerbaycan ve Ermenistan topraklarında hüküm süren ve Salariler ya da Sellariler adıyla da anılan hanedan. Deylemi hânedanlardan biri olan Müsâfirîler'in ortaya çıkışıyla ilgili bilgiler her ne kadar kesin değilse de Yâkūt el-Hamevî'nin kaydettiği bir mektuptan bu hânedanın tarihinin, mensubu bulundukları Âl-i Kenger'in Kazvin'e bağlı Târum (Tarım) vilâyetindeki Şemîrân (Semîrân) Kalesi'ni ele geçirmesine kadar gittiği anlaşılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">I. İbrahim (Şirvanşah)</span>

I. İbrahim — Şirvanşahlar devleti'nin 34. şahı ve Derbendi Hanedanı'ndan çıkan ilk şahtır. Mezyedi ve Kesrani Hanedanları ile akraba olan Derbendiler arap asıllı bir aile olup, daha sonradan türkleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. Heysem</span> Şirvanşah

I. Heysem ya da Heysem bin Halit – Abbasi Hilafeti'nin Azerbaycan ve Ermeniye valisi, Şirvanşahlar Devletinin kurucusu, Şirvanşah unvanını kullanan ilk hükümdar ve Şirvanşahlar Devleti'nin 2. şahı I. Muhammet'in babası.

<span class="mw-page-title-main">I. Ali</span>

I. Ali ya da Ali bin Heysem - Şirvanşahlar Devleti'nin 4. şahı ve Şirvanşah I. Yezid Mezyed'in babası.

I. Yezid Mezyed ya da Ebu Tahir Yezid bin Muhammet, Şirvanşahlar Devleti'nin 6. şahı ve Şirvanşah III. Muhammet'in babası.

<span class="mw-page-title-main">III. Muhammed (Şirvanşahlar şahı)</span>

III. Muhammet ya da Muhammet bin Ali - Şirvanşahlar Devleti'nin 7. şahı ve Şirvanşah I. Ahmet Mezyed'in babası.

IV. Muhammet ya da Muhammet bin Ahmet – Şirvanşahlar Devleti'nin 9. şahı ve Şirvanşah II. Yezid Mezyed'in abisi.

II. Yezid Mezyed ya da Yezid bin Ahmet – Şirvanşahlar Devleti'nin 10. şahı ve Kesrani Hanedanı'nın kurucusu olan I. Manuçehr'in babası.

I. Manuçehr ya da Manuçehr bin Yezid - Şirvanşahlar Devleti'nin 11. şahı ve Kesrani Hanedanı'nın kurucusu.

II. Ali Kesrani ya da Ebu Mansur bin Yezid – Şirvanşahlar Devleti'nin 12. şahı.

III. Ali ya da Buhtnasar Ali bin Ahmet, Şirvanşahlar Devleti'nin 14. şahı ve Şirvanşah II. Yezid Mezyed'in torunu.

Mezyedî Hanedanı, Şirvanşahlar Devleti'ni yaklaşık olarak 166 yıl yöneten hanedandır. Mezyedîler ya da Yezîdîler olarak da bilinir. Hanedan, adını Abbasi Hilafeti'nin Azerbaycan valisi olan Yezid bin Mezyed'den alır. Mezyedi Hanedanı'nın 861 yılında başlayan yönetimi, 1027 yılında hanedanın kesin olarak farslaşmış kolu olan Kesranilerin tahtı ele geçirmesiyle son bulmuştur. Mezyedi Hanedanı'na mensup son kişi olan Şirvanşah II. Yezid bin Ahmet 1027 yılında ölmüştür.

Kesranî Hanedanı, Şirvanşahlar Devleti'ni yaklaşık olarak 355 yıl yöneten hanedandır. Hanedan, Şirvanşah II. Yezid bin Ahmet'in son yıllarında etkinleşen fars siyaseti yüzünden tarihçiler tarafından Mezyedi Hanedanı'ndan ayrılmıştır. Oysaki, ilk Kesrani Şirvanşahı I. Manuçehr, II. Yezid Mezyed'in büyük oğluydu. Tarihçilere göre, Kesraniler ilk kez 1027 yılında I. Manuçehr dönemiyle iktidara ulaştı ve 1382 tarihinde Şirvanşah Huşeng'in bir saray devrimiyle öldürülmesi üzerine son buldu.

<span class="mw-page-title-main">I. Fariburz</span>

I. Fariburz ya da Fariburz bin Salar - Şirvanşahlar Devleti'nin 16. şahı ve kendinden sonra gelen 2 şirvanşahın babası.

II. Manuçehr ya da Manuçehr bin Fariburz – Şirvanşahlar Devleti'nin 17. şahı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.