İçeriğe atla

I. İvan

I. İvan
Moskova Büyük Prensi
Hüküm süresi21 Kasım 1325 - 31 Mart 1340 veya 1341
Önce gelenIII. Yuri
Sonra gelenSemyon
Doğum1288
Moskova
Ölüm31 Mart 1340 veya 1341 (51–53 yaşında)
Moskova
DefinBaşmelek Katedrali
Eş(ler)i1.Elena Aleksandra 2.Ulyana
Çocuk(lar)ıSemyon, II. İvan
HanedanRurik Hanedanı
BabasıDaniil
AnnesiMaria

I. Ivan Daniiloviç Kalita (Rusça: Ива́н I Даниилович Калита; 1288 – 31 Mart 1340 veya 1341[1]) 1325 ile 1340 veya 1341 yılları arasında hüküm sürmüş Moskova Büyük Prensi.[2] Abisi, III. Yuri'nin ölümünden sonra İvan, Moskova Prensliği tahtına çıktı. Ivan, Altın Orda Han'ının onayı ile elde edilebilecek Vladimir Büyük Dükü unvanını alma mücadelesine katıldı. Rakipleri Mikhail, Korkunç Gözlü Dmitry ve Aleksandr Mihayloviç'di. Hepsi Altın Orda'da öldürüldü. 1328'de I. İvan, Özbek Han'ın tüm Rusya topraklarından vergi toplama hakkı ile Vladimir'in Büyük Dükü olma onayını aldı. 31 Mart 1340 veya 1341'de öldüğü sanılıyor.

Hayatı

Ağabeyi Yuri'nin ölümünden sonra İvan'a Moskova Prensliği miras kaldı. İvan, Altın Orda'dan bir hanın onayıyla elde edilebilen Vladimir Büyük Dükü unvanını almak için mücadeleye katıldı. Bu mücadelede Moskova prensinin ana rakipleri Tver prensleriydi - Mikhail, Korkunç Gözlü Dmitry ve Aleksandr Mihayloviç'di. Hepsi Altın Orda'da öldürüldü. 1328 yılında Ivan, tüm Rus topraklarından vergi toplama hakkına sahip Vladimir Büyük Dükü olmak için Özbek Han’ın onayını aldı.[3]

İmparatorluk Rus tarihçisi Vasily Klyuchevsky'ye göre, Moskova'nın Ivan yönetimindeki yükselişi üç faktör tarafından belirlendi. Bunlardan ilki, Moskova Prensliği'nin diğer Rus prensliklerinin ortasında yer almasıydı; böylece Doğu'dan ve Batı'dan gelebilecek her türlü istiladan korunuyordu. Komşuları Ryazan Prensliği ve Tver Prensliği'ne kıyasla Moskova daha az tahribata uğramıştır. Moskova bölgesinin göreceli güvenliği, Moskova'nın yükselişinin ikinci faktörü olan sürekli baskınlardan bıkan ve diğer Rus bölgelerinden aktif olarak Moskova'ya taşınan çalışan ve vergi ödeyen insanların akınına neden oldu. Üçüncü faktör ise Novgorod'dan Volga nehrine uzanan bir ticaret yoluydu.[3]

Baumer'e göre,[4] Özbek Han eski böl ve yönet politikasını terk edip yeni büyük prensi tüm Rus şehirlerinden haraç ve vergilerin toplanıp aktarılmasından sorumlu tutarak kader belirleyici bir karar aldı. İvan bu vergileri zamanında teslim ederek ayrıcalıklı konumunu daha da güçlendirdi. Bu şekilde Moskova'nın bölgesel bir büyük güç olarak geleceğinin temellerini attı.

İvan, Moğolların akınları sırasında ele geçirdikleri Rusları satın alarak insanları prensliğine yerleştirme politikasını bilinçli bir şekilde sürdürdü. Topraklarındaki tüm hırsızları ortadan kaldırmayı başardı ve böylece seyahat eden tüccarların güvenliğini sağladı. Moskova Prensliği'ne Moğol akınlarının olmamasıyla birlikte iç barış ve düzen, Rus kroniklerinde "büyük barış, sessizlik ve Rus topraklarının rahatlaması" olarak bahsedilmiştir.Ivan, Moskova'yı çok zenginleştirdi (bu nedenle Kalita veya Para Çantası lakabını kazanmıştır[3]). Bu zenginliği komşu Rus prensliklerine borç vermek için kullandı.Böylelikle bu şehirler giderek daha da borç batağına düştüler ve bu durum sonunda İvan'ın haleflerinin bu şehirleri ilhak etmesine olanak sağladı. Moskova çevresindeki toprakları satın aldı ve çoğu zaman fakir sahipleri topraklarını kendi istekleriyle sattılar. Bazıları İvan adına topraklarında hüküm sürme hakkını devam ettirdi. Öyle ya da böyle bir dizi şehir ve köy Moskova Prensliği'ne katıldı - 1323'te Ugliç, 1328-1338'de Belozersk Prensliği ve 1340'ta Galiç Prensliği.[3]

Ancak Ivan'ın en büyük başarısı, Saray'daki Han'ı kendi oğlu Semyon'u Vladimir Grandükü olarak yerine geçmesi konusunda ikna etmesiydi ve o andan itibaren bu pozisyon neredeyse her zaman Moskova'nın yönetici hanedanına ait oldu.[3]

1335'te (Moskova-Litvanya Savaşları'nın bir parçası olarak) Torjok kasabasına yapılan bir Litvanya baskınının ardından İvan, Osechki ve Ryasna kasabalarını yakarak misilleme yaptı[5].

İvan 31 Mart 1340 veya 1341'de Moskova'da öldü.[1] 1 Nisan'da Başmelek Katedrali'ne gömüldü.[1]

Ailesi

Ivan iki kez evlenmiştir. İlk eşinin adı Elena'ydı ve kökeni hakkında tam olarak hiçbir şey bilinmemektedir.[3]

• Semyon Ivanovich (7 Kasım 1316 - 27 Nisan 1353), geleceğin Moskova Grandükü.[3]

• Daniel Ivanovich (11 Aralık 1319/20-1328);

• Fefinia Ivanovna (genç yaşta öldü);

• Maria Ivanovna (2 Haziran 1365'te öldü), 1328'de Rostov Prensi Konstantin ile evlendi;

• İvan İvanoviç (30 Mart 1326 - 13 Kasım 1359), geleceğin Moskova Grandükü;

• Andrei Ivanovich (4 Ağustos 1327 - 6 Haziran 1353), Novgorod Prensi;

• Evdokia Ivanovna (1314 - 1342), Yaroslavl Prensi Vasili Mikhailovich ile evliydi.

• Feodosia Ivanovna (1389'da öldü), Belozersky Prensi Fyodor Romanovich ile evlendi.

Prenses Elena 1 Mart 1331'de öldü. Bir yıl sonra İvan tekrar evlendi, ancak ikinci eşinin sadece adı bilinmektedir: Ulyana.[3]

Kaynak

Kaynakça

  1. ^ a b c Basil Dmytryshyn, Medieval Russia:A source book, 850-1700, (Academic International Press, 2000), 194.
  2. ^ Basil Dmytryshyn, Medieval Russia:A source book, 850-1700, 190.
  3. ^ a b c d e f g h Medieval Russia : a source book, 850-1700. Internet Archive. Fort Worth : Holt, Rinehart and Winston. 1991. ISBN 978-0-03-033422-1. 
  4. ^ Mckillop, Beth (1 Ocak 2014). "Christoph Baumer. The History of Central Asia: The Age of the Steppe Warriors, Volume 1". Asian Affairs. 31 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2024. 
  5. ^ Rowell, S. C. (1994). Lithuania ascending : a pagan empire within east-central Europe, 1295-1345. Internet Archive. Cambridge [England] ; New York, NY : Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-45011-9. 

Dış bağlantılar

Resmî unvanlar
Önce gelen:
III. Yuri
Moskova Büyük Prensi
21 Kasım 1325 - 31 Mart 1340 veya 1341 		Sonra gelen:
Semyon

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Rusya Çarlığı</span> 1547de Korkunç İvanın Çar unvanı almasıyla başlayan ve 1721 de I. Petronun Rusyayı imparatorluğa çevirmesiyle son bulan Rus devleti

Rusya Çarlığı, 1547 yılında Korkunç İvan'ın Çar unvanı almasıyla başlayan ve 1721'de Çar I. Petro'nun Rus İmparatorluğu'nu kurmasıyla son bulan Rus devletinin resmî adıdır. Çarlıktan önce bu topraklarda Moskova Knezliği egemen olduğu için çarlık Batı Avrupa dillerinde Moskova olarak adlandırılmaktadır. Ayrıca Rusça ve Türkçe kaynaklarda da Moskova Çarlığı olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Moskova Knezliği</span>

Moskova Knezliği ya da Moskova Dukalığı, Rusya toprakları içerisinde kurulmuş Moskova merkezli devlettir. Başlangıçta Altın Orda Devleti'ne bağlı olan Moskova Prensliği Vladimir-Suzdal Knezliği'nin halefi olup 1340-1547 yılları arasında hüküm sürmüştür. Çar III. İvan'ın reformları ile knezlik gelişmiş ve Rusya Çarlığı adını almıştır. Çar olarak bilinen ilk hükümdar IV. İvan olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">III. Vasili</span> Moskova Devleti hükümdarı (1479-1533; büyük prens 1505-1533)

Vasili İvanoviç, 1505-1533 arasında Moskova Büyük Prensi. Vasili İvanoviç, III. İvan ile son Bizans imparatoru XI. Konstantinos'un kardeşi Thomas Paleologos'un kızı Zoi Palaiologina'nın (Sofia) oğluydu.

<span class="mw-page-title-main">III. İvan</span> Moskova Büyük Prensi (1440-1505)

İvan Vasilyeviç, lakabı Büyük İvan,, 1462-1505 arasında Moskova büyük prensi. Rus topraklarının önemli bölümünü yönetimi altında toplamış, Ukrayna'nın bir bölümünü Polonya-Litvanya'dan geri almış, Altın Orda Devleti'nin egemenliğinden kurtularak merkezi bir Rus devletinin temellerini atmıştır. Rusya tarihindeki en uzun süre tahtta kalan hükümdarlardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">II. İvan</span> Moskova Büyük Prensi (1326-1359; hd. 1353-1359)

İvan İvanoviç, lakabı Kızıl İvan ,Moskova ve Vladimir büyük prensi. I. İvan'nın ikinci oğluydu ve Kara Ölüm'den ölen kardeşi Semyon'un yerine geçti.

Grandük veya granduka Batı Avrupa'da, özellikle Cermen ülkelerinde taşra krallarına verilen bir unvandır. Grandükler protokolde kralın ve arşidükün altında, diğer düklerden ise yukarıda yer alırlar. Grandükler eşlerine grandüşes adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Simeon Bekbulatoviç</span>

Simeon Bekbulatoviç, Kasım Hanlığı'nın hanlarından ve Rus Çarlığı'nın çarlarındandır. Opriçnina (1565-1572) tarihi döneminden sonra, Korkunç Ivan tarafından Tüm Rusya'nın Grandükü olarak atanmıştır (1575-1576). Livonya Savaşı'nda Moskovalı ordunun baş alayında komutan olarak yer almıştır. Akabinde, Tver ve Torjok şehirlerinin Grandükü olmuştur (1576–1585). 1595 yılında ya kendisi kör oldu ya da düşman veya düşmanlar tarafından kör edildi. 1606'da bir çeşit dini öğretiyi, rahip olarak, Stefan adıyla ve uzun bir manastır hayatı yaşayarak yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Vladimir-Suzdal Knezliği</span>

Vladimir-Suzdal Knezliği, Moskova Knezliği ya da Moskova Dükalığından önce, Rusya toprakları içerisinde kurulmuş Moskova merkezli devlettir. Moskova Knezliği, Vladimir-Suzdal Knezliği'nin halefidir. Başlangıçta Altın Orda Devletine bağlı olan bu devlet daha sonra Moskova Knezliği'ne dönüşmüştür. Moskova Knezliği de 1340-1547 yılları arasında hüküm sürmüştür. Çar III. İvan'ın reformları ile knezlik gelişmiş ve Rus Çarlığı adını almıştır. Çar olarak bilinen ilk hükümdar Korkunç İvan olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Özbek Han</span>

Özbek Han, Altın Orda Devleti’nin dokuzuncu hanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Romanov Hanedanı</span> 1613-1917 yılları arasında Rusyanın hükümdar kraliyet ailesi

Romanov Hanedanı, 1613-1917 yılları arasında Rusya'nın hükümdar kraliyet ailesiydi. Romanovlar, Moskova'nın Büyük Dükalığı'nın ve daha sonra 1598'de Çar I. Fyodor'un ölümü üzerine soyu tükenmiş olan Rurik hanedanlığı döneminde Rusya Çarlığı'nın asilzadeleri olarak ön plana çıktı. 21 Şubat 1613'te Mihail Romanov, Zemsky Sobor tarafından Rusya Çar'ı seçildi ve Romanovları Rusya'ya hakim olan ikinci hanedan yaptı. Mihail'in torunu I. Petro, 1721'de Rus İmparatorluğu'nu kurdu ardından bir dizi savaş ve reform yoluyla ülkeyi büyük bir güce ulaştırdı. Romanovların doğrudan erkek vârisleri, Elizaveta Petrovna 1762'de öldüğünde sona erdi. 5 Ocak 1762'den itibaren imparatorluk tahtının kadın hattı boyunca Prenses Anna Petrovna'nın ve Holstein-Gottorp Dükü Karl-Friedrich'in, oğulları Holstein-Gottorp Dükü Karl Peter Ulrich, Romanov Hanedanı üyesi olarak tanındı. Böylece, şecere kurallarına göre, Elizaveta Petrovna'nın torunları bazen "Holstein-Gottorp-Romanov" olarak anılmaktadır. Şubat Devrimi'nin ardından İmparator II. Nikolay 15 Mart 1917'de çekilmiş ve böylece 304 yıl süren Romanov yönetimi sona ermiştir. Ardından, 1918'de İmparator II. Nikolay ve ailesi Bolşevikler tarafından kurşuna dizilerek öldürüldü ve Romanov Hanedanı'nın 65 üyesinin hayatta kalan 47'si yurt dışına sürgüne gönderildi.

<span class="mw-page-title-main">I. Vasili</span> Moskova Büyük Prensi (1371-1425; hd. 1372-1425)

I. Vasili veya Vasili Dmitriyeviç,, 1389-1425 arasında Moskova Büyük Prensi.

<span class="mw-page-title-main">Dmitri Donskoy</span> Moskova büyük knezi

Aziz Dmitri İvanoviç Donskoy ya da Don'lu Dmitri, bazen basitçe Dmitri -, II. İvan'ın (1326–1359) oğlu. 1359'dan itibaren Moskova Büyük Prensi ve 1363'ten itibaren Vladimir Büyük Prensi olarak ölümüne kadar hükmetmiştir. Rusya'daki Moğol otoritesine açıkça meydan okuyan ilk Moskova prensiydi. Donskoy takma adıdır, Don Nehri üzerinde gerçekleşen Kulikovskaya Muharebesi'nde (1380) Tatarlara karşı büyük zaferini ifade eder. 19 Mayıs'ta kutlanan ziyafet günüyle Ortodoks Kilisesi'nde bir Aziz olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">III. Yuri (Vladimir Büyük Knezi)</span>

III. Yuri 1303'ten ölümüne kadar Moskova Büyük Prensi.

<span class="mw-page-title-main">Semyon</span> Moskova prensi ve Vladimir Büyük Prensi (1316-1353; hd. 1340-1353)

Simeon Ivanovich Gordiy 1340-1353 yılları arasında hüküm süren Moskova Büyük Prensi. Semyon, babası I. İvan'ın devletinin gücünü ve prestijini artırmaya yönelik politikalarını devam ettirdi. Novgorod Cumhuriyeti ve Litvanya Büyük Dükalığı'na karşı siyasi dostluk teklif etti. Komşu Rus beylikler ile olan ilişkileri pasif olsa bile barışçıl kaldı. Semyon, alt kademe prenslerin çatışmalarının dışında yer aldı. Sadece savaş kaçınılmaz ise savaşa başvururdu. 1353'te tüm çocukları ve kendisi Kara Ölüm yüzünden öldü.

<span class="mw-page-title-main">Galiçya-Volhinya Krallığı</span>

Galiçya-Volhinya Prensliği ya da, 1253'ten itibaren, Galiçya-Volhinya Krallığı, 1199'dan 1349'a kadar, Doğu Avrupa'nın Galiçya ve Volhynia bölgelerinde Altın Orda'nın bir vasalı olarak varlığını sürdürmüş, Orta Çağ devleti. Toprakları ağırlıklı olarak günümüzde Ukrayna'yı ve Belarus, Polonya, Litvanya'nın ufak parçalarını içerir. Novgorod ve Vladimir-Suzdal ile birlikte, Kiev Rus'unun çöküşünden çıkan en önemli üç güçten biriydi. Ana dili, modern Doğu Slav dillerinin öncülü olan Eski Doğu Slav diliydi ve resmi dini Doğu Ortodoksluğu idi.

<span class="mw-page-title-main">Suzdal Muharebesi</span>

Suzdal Muharebesi, 7 Temmuz 1445'te Suzdal yakınlarında, Uluğ Muhammed Han tarafından Rusya'ya gönderilen prensler Mahmud ve Yakub liderliğindeki Kazan Tatarları ve Moskova Büyük Dükü II. Vasili'nin ve birlikleri arasında gerçekleşen bir savaştır. Savaşın sonucu, Moskova ordusunun tamamen yenilgisi ve Büyük Dük'ün ele geçirilmesiydi. Savaş, Moskova Knezliği için ciddi sonuçlar doğurdu.

<span class="mw-page-title-main">Ugra Savaşı</span>

Ugra Savaşı, 1480'de Altın Orda Hanı Ahmet Hanının birlikleri ile Moskova Büyük Dükü III. İvan ve Moskova'ya destek amacıyla gelen Vologda Prensi Andrei Vasilievich Menşoy birlikleri arasında yaşanan ve Rusya'daki Moğol-Tatar boyunduruğunun, özellikle de daha öncesinde birleşik bir Rus devletinin oluşum sürecinin devam ettiği kuzeydoğu kesiminde sona ermesiyle sonuçlanan savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Yarlık</span>

Yarlık, Cengiz Han'dan sonra Moğol İmparatorlarının kullandığı bir fermandır. Yarlık; idari ve yargı kararları için öncelikli davaların kayıtları ve Cengiz Han'a atfedilen özdeyişler veya sözler ile birlikte bir yönetmelik veya kararname etkisi olan üç temel hukuk kaynağından biriydi. Yarlık, Moğol İmparatorluğu'nun işleyişi hakkında önemli bilgiler sağlar.

Tudan'ın İşgali, Tokta Han'ın kardeşi Altın Orda komutanı Tudan'ın 1293'te (yaz-sonbahar) Kuzey-Doğu Rusya'ya yaptığı seferin adıdır. 14 Rus şehri ele geçirildi ve şehirleri harap etti.

<span class="mw-page-title-main">II. Svyatopolk (Kiev büyük knezi)</span>

II. Svyatopolk İziaslaviç, 1093'ten 1113'e kadar Kiev büyük prensiydi. Popüler bir prens değildi ve II. Vladimir Monomah ile rekabet halindeydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.