İçeriğe atla

Hüseyin Şadi Karagözoğlu

Fikret Şadi Karagözoğlu
DoğumHüseyin
1881
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm29 Aralık 1941
İstanbul, Türkiye
MeslekOyuncu, senarist, yönetmen
EvlilikŞehper (Zabel) Hanım

Hüseyin Şadi Karagözoğlu (bilinen adı; Fikret Şadi Karagözoğlu) (1881, İstanbul - 29 Aralık 1941, İstanbul), Türk oyuncu, senarist ve yönetmen.

Sahnede canlandırdığı Bican Efendi rolü ile tanınan sanatçı, mütareke yıllarında Türk sinema tarihinin ilk gülmece filmlerinden olan Bican Efendi film serisinin senaryosunu yazıp yönetmiş ve oynamıştır. Türkiye'de Cumhuriyeti'in ilanından sonra kurulan ilk özel tiyatro topluluklarından biri olan Millî Sahne adlı turne topluluğunun kurucusudur.

Yaşamı

1881 yılında İstanbul'da doğdu. Asıl adı Hüseyin idi.[1] Galatasaray Lisesi'nde öğrenim gördü. Okul yıllarında Ahmet Refet Muvahhit, Refik Halit ve Refi' Cevat ile birlikte, daha sahneye çıktı. Mezun olduktan sonra oyunculuğa devam etti. Sahnede Fikret ismini kullandı.

İkinci Meşrutiyet'in ilanından sonra Reşat Rıdvan Bey'le tiyatro yazarı İbnürrefik Ahmet Nuri'nin kurdukları profesyonel topluluğa girdi. 1910 yılında Burhaneddin Bey Topluluğu ile birlikte Rumeli turnesine katıldı. Dönüşte kumpanyadan ayrıldı. Bir süre Polis Müdürlüğü Yazı İşleri’nde kâtiplik yaptıktan sonra[1] tiyatroya geri döndü ve Donanma Cemiyeti Tiyatro Heyeti'nde çalıştı.

I. Dünya Savaşı'nda askere alındı. Mütarekeden sonra Dârülbedayi'de çeşitli roller üstlenen sanatçı, 24 Aralık 1917’de toplanan Yönetim Kurulu kararıyla Muhsin Ertuğrul ile birlikte "serkeşlikten dolayı" kaydıyla işten çıkarıldı, bir ay sonra tekrar kadroya alındı.[2] Daniel Riche’nin Bahane (Le Pretexte) oyunundan İbnürrefik Ahmet Nuri'nin özgün bir şekilde uyarladığı Hisse-i Şayia isimli oyunda Bican Efendi tiplemesini canlandırdı. Bican Efendi rolündeki başarısı üzerine, bu isim ona lâkap oldu.

İşgal altındaki İstanbul'da izleyicileri güldürmek için komedi türünde bir film çevirmek isteyen oyuncu, bir Charlie Chaplin filmi izledikten sonra ‘Bican Efendi’yi "Şarlo" gibi kısa skeçler halinde film yapmaya karar verdi.[3] Malûl Gaziler Cemiyeti hesabına çektiği bu filmlerde hem senarist, hem yönetmen, hem oyuncu idi. Türk sinemasının ilk seri filmleri olan Bican Efendi filmleri, Türk sinema tarihinin ilk gülmece filmlerindendir. Seri, "Bican Efendi Mektep Hocası", "Bican Efendi'nin Rüyası", "Bican Efendi Vekilharç", "Bican Efendi Damat" gibi adları olan kısa filmlerden oluşuyordu.[4] Fikret Şadi, kendisi gibi oyuncu olan Şehper Hanım (asıl adı Zabel) ile evlendi. Eşi Sehper Hanım, Bican Efendi filmlerinde kendisi ile birlikte rol aldı. Çiftin Gazanfer adında bir çocukları oldu.

Fikret Şadi, Cumhuriyetin ilanından sonra bir turne topluluğu olan "Milli Sahne"'nin kuruluşunda önemli yer aldı. "Türk Tiyatrosunu Himaye Cemiyeti" adlı cemiyeti kurarak bu dernek aracılığı ile devletten para yardımı sağladı; böylece özel topluluklar arasında devletten yardım sağlayan ilk sanatçı oldu.

Milli Sahne kısa sürede dağıldı. Fikret Şadi, kalbindeki rahatsızlıktan dolayı 1927 yılından sonra tiyatroyu bıraktı.[1] Ferah Tiyatrosu'nu kiralayarak sinema olarak işletti. 29 Aralık 1941 tarihinde İstanbul’da öldü.

Filmografi (yönetmen, oyuncu ve senarist olarak)

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ a b c "Şadi Fikret Karagözoğlu". Tsa.org.tr (Türk Sineması Araştırmaları) sitesi. 30 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021. 
  2. ^ Tuncay, Murat. "Türk Tiyatrosunda Sahne Arkası Etiğinin Gelişimi ve Muhsin Ertuğrul" (PDF). Tiyatro Araştırmaları Dergisi, Sayı 29, Yıl:2010. 22 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021. 
  3. ^ "Her şeye rağmen komedi". Haberturk.com sitesi. 27 Haziran 2017. 29 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021. 
  4. ^ Gökmen, Mustafa. "Başlangıçtan 1950'ye Kadar Türk Sinema Tarihi ve Eski İstanbul Sinemaları". 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021. 
  5. ^ "Bican Efendi Tebdil-i Havada". TSA.org.tr (Türk Sinema Araştırmaları) sitesi. 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021. 
  6. ^ "Bican Efendi Belediye Müfettişi". TSA.org.tr (Türk Sinema Araştırmaları) sitesi. 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021. 
  7. ^ "Bican Efendi Para Peşinde Havada". TSA.org.tr (Türk Sinema Araştırmaları) sitesi. 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021. 
  8. ^ "Bican Efendi Yeni Zengin Havada". TSA.org.tr (Türk Sinema Araştırmaları) sitesi. 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Afife Jale</span> Türk oyuncu

Afife Jale, Türk oyuncu.

<span class="mw-page-title-main">Muhsin Ertuğrul</span> Türk oyuncu, yönetmen ve yapımcı (1892–1979)

Muhsin Ertuğrul, Türk tiyatro sanatçısı, yönetmen, oyuncu ve yapımcı.

<span class="mw-page-title-main">Naşit Özcan</span> Türk oyuncu, tuluatçı

Naşit Özcan, Türk tiyatrosunun ünlü tuluat ustası. İbiş tiplemesini en iyi canlandıran sanatçıların başında gelmektedir.

Fikret Hakan, gerçek adıyla Gaffar Bumin Çıtanak, Türk oyuncudur.

<span class="mw-page-title-main">Vasfi Rıza Zobu</span> Türk oyuncu (1902-1992)

Vasfi Rıza Zobu, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Hakkı Dümbüllü</span> Türk oyuncu

İsmail Hakkı Dümbüllü Geleneksel Türk Tiyatrosunun son temsilcisi, orta oyunu ve tulûat sanatçısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Fehim</span> Türk oyuncu ve yönetmen

Ahmet Fehim, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu, yönetmen.

<span class="mw-page-title-main">Behzat Butak</span> Türk oyuncu

Behzat Hâki Butak, Türk tiyatro oyuncusuydu.

<span class="mw-page-title-main">Suphi Kaner</span> Türk aktör

Suphi Kaner,, Türk sinema oyuncusu, yönetmen, senarist ve yapımcı.

<span class="mw-page-title-main">Fuat Uzkınay</span> Türk film yapımcısı

Fuat Uzkınay tam adı ile Ali Fuat Uzkınay, Türk yönetmen ve yapımcı. Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışını filme alarak Türk sinema tarihinde film çeken ilk kişi oldu.

<span class="mw-page-title-main">Türk sineması</span> Türkiyede sinemaya genel bakış

Türk sineması, Türkiye sineması veya eski adıyla Yeşilçam, Türkiye'deki film endüstrisine dair faaliyetleri ve sinema kültürünü kapsamaktadır.

Osmanlı Donanma Cemiyeti Heyet-i Temsiliyesi, Balkan Savaşından (1912) sonra Osmanlı Donanma Cemiyeti' ne yeni gelir kaynakları sağlamak amacıyla 1913' te kurulan tiyatro topluluğu.

Millî Osmanlı Tiyatrosu, Millî Heveskaran Sahnesi ya da Sahne-i Millîye-i Osmaniye olarak da bilinir. II. Meşrutiyet döneminde kurulan çok sayıda amatör tiyatro topluluklarından biri olan Millî Osmanlı Tiyatrosu'nun kurucusu Reşat Rıdvan'dır. Dönemin önemli oyuncularını bünyesinde toplayan bu tiyatro elde ettiği geliriyle hayır işlerine harcamalar yapmıştır. Yöneticileri arasında Benliyan Efendi ve Vefik Bey gibi isimler de olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kınar Hanım</span> Ermeni kökenli Türk oyuncu

Kınar Hanım veya Kınar Sıvacıyan, Türkiye Ermenisi tiyatro oyuncusu. Osmanlı İmparatorluğu döneminde kendi tiyatrosunu kuran ilk iki Ermeni kadın tiyatro sanatçısından birisidir. 1912 yılında İstanbul'da Zabel Binemeciyan ve Sırapyon Hekimyan ile birlikte Yeni Osmanlı Tiyatrosu adını verdikleri bir tiyatro topluluğu kurmuştur. Darülbedayi’nin ilk sanatçıları arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Galip Arcan</span> Türk oyuncu ve oyun yazarı

İsmail Galip Arcan, Türk oyun yazarı, tiyatro ve sinema oyuncusu.

<i>Bican Efendi Vekilharç</i>

Bican Efendi Vekilharç, 1921 yapımı Türk filmi. Film bir köşkte vekilharç olarak görev yapan Bican Efendi'nin öyküsünü anlatmaktadır. Film Türk sinemasındaki ilk komedi filmidir. Filmin beğeni alması üzerine, 1921 yılında devam filmleri olan Bican Efendi Mektep Hocası ve Bican Efendinin Rüyası isimli Türk komedi filmleri çekilmiştir.

Bican Efendi Mektep Hocası, 1921 Türkiye yapımı siyah beyaz, sessiz kısa öykülü film. Filmi, Şadi Fikret Karagözoğlu yönetmiştir. Şadi Karagözoğlu, Galip Arcan ve Behzat Butak gibi oyuncular oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Burhanettin Tepsi</span> Türk oyuncu

Burhanettin Tepsi,, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu ve tiyatro yönetmeni.

Hüseyin Kemal Gürmen, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu.

M. Kemal Küçük, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu, yazar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.