İçeriğe atla

Hyperion ön-süperkümesi

Hyperion ön-süperkümesi
Hyperion'un gerçek verilere dayanan görselleştirmesi
Gözlem verisi (Dönem J2000)
TakımyıldızAltılık
Sağ açıklık (α)10sa 6d
Dik açıklık (δ)2,3°
Büyük eksen (a)150 Mpc (489 Mly)
Küçük eksen (b)60 Mpc (196 Mly)
Özellikler
Kırmızıya kayma (z)2,45
Bağlanma kütlesi (U)4,8×1015 M☉

Hyperion ön-süperkümesi, evrenin şu anki yaşının %20'sinde görülen ve Samanyolu'nun 5.000 katı kütleye sahip, bilinen en büyük ve en erken dönemdeki ön-süperkümedir. 2018 yılında Şili'deki Very Large Telescope ile gözlenen 10.000 gök cisminin kırmızıya kaymalarının analizi sonucunda keşfedilmiştir.

Keşif

Keşif, 2018 sonlarında duyuruldu.[1][2] Olga Cucciati liderliğindeki keşif ekibi, hesaba dayalı astrofizik yöntemlerini ve astrobilişimi kullandı. İstatistiksel teknikler, görülebilir yapıların kütleçekimsel etkileşimini (virializasyon) ilişkilendirmek için iki boyutlu bir Voronoi mozaiği kullanılarak büyük gökada kırmızıya kayma veri kümelerine uygulandı.

Korelasyon, Şili'deki Very Large Telescope'un VIMOS (Görünür Çoklu Obje Spektrografı) cihazını kullanan VIMOS-VLT Deep Survey (VIMOS-VLT Derin Araştırması) adı verilen bir gökyüzü araştırmasında[3] ve daha az ölçüde diğer araştırmalarda yakalanan kırmızıya kayma verilerine dayanıyordu. 3.822 gök cismi (gökada) için spektroskopik kırmızıya kayma verileri seçildi.[4]

Keşif, Eylül 2018'de Astronomy & Astrophysics dergisinde yayımlandı.[3]

Fiziksel tanımlama

Yapının kütlesi 4,8 × 1015 güneş kütlesi (Samanyolu kütlesinin yaklaşık 5.000 katı[5]) olarak tahmin ediliyor ve 60 Mpc × 60 Mpc × 150 Mpc (196 Mly × 196 Mly × 489 Mly) boyutlarında uzandığı düşünülüyor.[6][7] Altılık takımyıldızı içindeki iki derece karelik Kozmik Evrim Araştırması (Cosmic Evolution Survey, COSMOS) alanında yer almaktadır.[3] Hyperion'un kırmızıya kayması z = 2,45'tir[6] ve bu da onun Dünya'dan 11 milyar ışık yılı uzakta olduğunu gösterir, yani Evrenin şu anki yaşının %20'sinden daha az bir zamanda var olmuştur.[8] Sonuç olarak yapının, "Sloan Büyük Duvarı veya Başak Süperkümesi'ni oluşturan süperkümeler gibi yerel evrendeki devasa yapılara benzer bir şeye dönüşmesi bekleniyor".[9]

Kozmolojide kullanım

Süperküme, içindeki görülebilir cisimler ile bunların hesaplanan kütleçekimsel bağlanma enerjileri arasındaki uyumsuzlukla kanıtlandığı üzere karanlık madde içermektedir. Evrenin erken dönemlerinden kalma bir kalıntı olarak karanlık madde verileri kozmolojik teorileri test etmek için kullanılabilir.[7] 2018 yılındaki makale yazarlarının belirttiği gibi, "yüksek kırmızıya kaymada devasa/karmaşık ön-kümelerin tanımlanması, Lambda-CDM modelinin karanlık madde simülasyonları hakkında kısıtlamalar getirmek için faydalı olabilir".[10]

Ayrıca bakınız

  • Vaşak Süperkümesi, kırmızıya kayma z= 1,26-1,27 (mesafe veya oluşum zamanı) için eski rekor sahibi olan süperküme.
  • CL J1001+0220, 2016'dan beri z= 2,5 ile rekor sahibi olan gökada kümesi.

Kaynakça

  1. ^ Katherine Hignett (17 Ekim 2018), "Astronomers Find Largest Galaxy Proto-supercluster", Newsweek, 31 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 10 Nisan 2024 – MSN vasıtasıyla 
  2. ^ Largest Galaxy Proto-Supercluster Found – Astronomers using ESO's Very Large Telescope uncover a cosmic titan lurking in the early Universe, Avrupa Güney Gözlemevi (ESO), 17 Ekim 2018, Science Release eso1833, 11 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 18 Ekim 2018 
  3. ^ a b c Doris Elin Salazar (17 Ekim 2018). "Meet Hyperion: Colossal Supercluster in the Early Universe". Space.com. 16 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2024. 
  4. ^ Cucciati et al. 2018, s. 3.
  5. ^ Don Lincoln (21 Ekim 2018), This 'supercluster' of galaxies lets us peek into the universe's past, CNN, 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 10 Nisan 2024 
  6. ^ a b Cucciati et al. 2018, s. 1.
  7. ^ a b Nicole Mortillaro (17 Ekim 2018), Astronomers find most massive structure in the early universe: Proto-supercluster may contain thousands of galaxies, CBC, 22 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 10 Nisan 2024 
  8. ^ Natalia A. Ramos Miranda (17 Ekim 2018), "Scientists in Chile unveil 'A Cosmic Titan' cluster of galaxies", Reuters, 12 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 10 Nisan 2024 
  9. ^ "Astronomers Find A Cosmic Titan In The Early Universe", Keck Observatory News (website), Kamuela, Hawaii: W. M. Keck Gözlemevi, California Association for Research in Astronomy, 19 Ekim 2018, 18 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 22 Kasım 2018 
  10. ^ Cucciati et al. 2018, s. 17.

Kaynaklar

  • Cucciati, O.; Lemaux, B. C.; Zamorani, G.; Le Fèvre, O.; Tasca, L. A. M.; Hathi, N. P.; Lee, K.-G.; Bardelli, S.; Cassata, P.; Garilli, B.; Le Brun, V.; MacCagni, D.; Pentericci, L.; Thomas, R.; Vanzella, E.; Zucca, E.; Lubin, L. M.; Amorin, R.; Cassarà, L. P.; Cimatti, A.; Talia, M.; Vergani, D.; Koekemoer, A.; Pforr, J.; Salvato, M. (2018). "The progeny of a cosmic titan: A massive multi-component proto-supercluster in formation at z = 2.45 in VUDS". Astronomy & Astrophysics. Cilt 619. ss. A49. arXiv:1806.06073 $2. Bibcode:2018A&A...619A..49C. doi:10.1051/0004-6361/201833655. 

İlave okuma

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Galaksiler listesi</span> Vikimedya Liste Maddesi

Aşağıda dikkate değer gökadaların bir listesi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Başak Süperkümesi</span>

Başak Süperkümesi veya Yerel Süperküme, Samanyolu ve Andromeda gökadaları ile diğerlerini de içeren Başak Kümesi ve Yerel Grup'u barındıran süperkümedir. Çapı yaklaşık 33 megaparsek olan bu süperkümede en az 100 adet gökada grubu ve kümesi bulunmaktadır. Gözlemlenebilir evrendeki yaklaşık 10 milyon süperkümeden biri olan Başak Süperkümesi, Balıklar-Balina Süperküme Kompleksi adı verilen bir gökada iplikçiği içinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Süperküme</span>

Süperkümeler küçük gökada kümelerinden ve gökada gruplarından oluşan büyük kümeler olup Evren'de şimdilik gözlemlenebilen en büyük yapı birimleridir. Süperkümelerin varlığı gökadaların Evren'de tek biçimli dağılmamış olduğunu gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Saat Süperkümesi</span>

Saat Süperkümesi (ayrıca Saat-Ağcık Süperkümesi olarak da bilinir) yaklaşık 550 milyon ışık yılı uzaklıkta, kütlesi 1017 Güneş kütlesi olan kocaman bir süperkümedir. Shapley Süperkümesi kadar yoğun değildir, ancak yaklaşık yarım milyar ışık yıllık bir alana saçılmış, kendisini bilinen en büyük süperküme yapan çok miktarda zengin galaksi kümesine sahiptir. Burası, Harlow Shapley'in galaksi fazlalığı olduğunu ilan ettiği bir diğer gökyüzü bölgesidir. Göğün bu kısmı üzerinde yapılan araştırmalar, 600 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan ve Saat Süperkümesi'nin önünde duran daha küçük bir süperkümenin varlığını da ortaya çıkarmıştır. Saat süperkümesi, bazen astronomi dergilerinde "Saat-Ağcık Süperkümesi" olarak yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzeytacı Süperkümesi</span>

Kuzeytacı Süperkümesi, Kuzeytacı takımyıldızında bulunan bir süperküme ve Kuzey Göksel Yarımküre'de türünün en belirgin örneğidir. 0,07'lik bir kırmızıya kayması vardır, bu da Dünya'dan yaklaşık olarak 865,94 MIy (265,5 Mpc)bir mesafeyi gösterir. 100 mega parsek (330 milyon ışık yılı) genişliğinde ve 40 mega parsek (130 milyon ışık yılı) derinliğinde olduğu tahmin edilmektedir. Diğer süperkümelerle karşılaştırıldığında yoğun ve kompakt olan kütlesinin 0,6 ile 12 × 1016 güneş kütlesi (M☉) arasında olduğu hesaplanmıştır. Abell 2065, süperküme içindeki en büyük kütleli gökada kümesidir ve büyük ihtimalle bu bölgedeki hâkim kümedir; ancak orada yine zengin olan 9-10 tane daha başka küme bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Su Yılanı Kümesi</span>

Suyılanı Kümesi, Suyılanı takımyıldızında yaklaşık olarak 193,1 Mly (59,2 Mpc) uzaklıkta bulunan ve 158 parlak gökadadan oluşan bir gökada kümesidir.

<span class="mw-page-title-main">Balıklar-Balina Süperküme Kompleksi</span>

Balıklar-Balina Süperküme Kompleksi, Başak Süperkümesi'ni de içeren gökada süperkümeleri veya gökada iplikçiklerinin bileşik yapısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Çekici</span> Samanyolu Gökadası ile karşısındaki öteki gökadaları çeken çok büyük bir kütledir

Büyük Çekici, galaksilerarası uzayda yer alan bir kütle çekim bölgesi ve Samanyolu gökadası da dahil olmak üzere yaklaşık 100.000 gökadayı içeren Laniakea Süperkümesi'nin görünürdeki merkezi kütle çekim noktasıdır.

<span class="mw-page-title-main">GN-z11</span>

GN-z11, Büyükayı Takımyıldızı'nda bulunan yüksek derecede kırmızıya kaymış bir galaksidir. GN-z11, yaklaşık 32 milyar ışık yılı gerçek mesafeye karşılık gelen z= 11,09'luk bir spektroskopik kırmızıya kaymaya sahiptir. 13,4 milyar yıl önce, büyük patlamadan sadece 400 milyon yıl sonra var olduğu haliyle gözlemlendi. Sonuç olarak, GN-z11'in uzaklığı bazen uygun olmayan bir şekilde 13,4 milyar ışık yılı, yani ışığın aldığı yol mesafesinin ölçümü olarak belirtilir.

<span class="mw-page-title-main">Laniakea Süperkümesi</span>

Laniakea Süperkümesi, Samanyolu'nu ve yakınındaki diğer yaklaşık 100.000 gökadayı içeren bir süperkümedir. Süperkümenin kendisi ise evrendeki en büyük yapılardan biri olan ve Balıklar-Balina Süperküme Kompleksi adı verilen iplikçik yapısının içinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Galaksi iplikçiği</span> evrendeki büyük boşluklar arasındaki sınırları oluşturan iplik benzeri yapılar

Gökada iplikçikleri kozmolojide kütleçekimsel olarak bağlı olan gökada süperkümelerinin duvarlarından oluşan evrendeki bilinen en büyük yapılardır. Bu devasa iplik benzeri oluşumlar, 80 megaparsek h−1'e ulaşabilir ve büyük boşluklar arasındaki sınırları oluşturur.

Herkül-Kuzeytacı Büyük Duvarı veya sadece Büyük Duvar, yaklaşık 10 milyar ışık yılını aşan uzunluğuyla gözlemlenebilir evrende boyut ve kütle olarak bilinen en büyük yapıdır. Bu devasa süper yapı, gama ışını patlamalarının (GRB) veri kümesi haritalamasında görülen ve beklenen ortalama dağılımdan benzer uzaklıktaki GRB'lere göre alışılmadık derecede daha yüksek konsantrasyona sahip olduğu tespit edilen gökyüzünün bir bölgesidir. Kasım 2013'ün başlarında István Horváth, Jon Hakkila ve Zsolt Bagoly liderliğindeki Amerikalı ve Macar gök bilimcilerden oluşan bir ekip tarafından Swift Gama Işını Patlaması Görevi'nden elde edilen veriler ve yer tabanlı teleskoplardan elde edilen diğer veriler analiz edilirken keşfedildi. Daha önce keşfedilen Huge-LQG'nin boyutunu yaklaşık iki kat aşan, evrendeki bilinen en büyük oluşumdur.

Vaşak–Büyük Ayı İplikçiği, bir gökada iplikçiğidir. Vaşak-Büyük Ayı Süperkümesi ile bağlantılı, iki ayrı yapı olmasına rağmen daha büyük bir yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Vaşak Süperkümesi</span> gökada süperkümesi

Vaşak Süperkümesi, aynı adı taşıyan Vaşak takımyıldızı yönünde yer alan bir gökada süperkümesidir.

<span class="mw-page-title-main">GLASS-z13</span> Gökada

GLASS-z13, Temmuz 2022'de James Webb Uzay Teleskobu kullanılarak Grism Lens-Amplified Survey from Space (GLASS) gözlem programı kapsamında keşfedilmiş bir gökadadır. Büyük Patlama'dan sadece 300 ila 400 milyon yıl sonra oluşmuş, şimdiye kadar keşfedilen en yaşlı gökadalardan birisidir. Tahmini kırmızıya kayma değeri yaklaşık olarak z= 13'tür. Bundan önce keşfedilen en yaşlı gökada olan GN-z11'le kıyaslanabilecek bir yaşta olduğu tahmin edilen GLASS-z11 ile birlikte keşfedildi.

<span class="mw-page-title-main">Güney Süperkümesi</span> en yakın komşu gökada süperkümesi

Güney Süperkümesi, Balina, Ocak, Irmak, Saat ve Kılıçbalığı takımyıldızlarında yaklaşık olarak 19,5 Mpc (63,6 Mly) uzaklıkta bulunan yakın bir süperkümedir. İlk olarak 1953 yılında Gérard de Vaucouleurs tarafından tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yılancı Süperkümesi</span> gökada süperkümesi

Yılancı Süperkümesi, Yılancı takımyıldızında bulunan yakın bir gökada süperkümesidir. Bu süperküme, Yılancı Boşluğu'nun uzak duvarını oluşturur, aynı zamanda Tavus-Hintli-Dürbün Süperkümesi ve Herkül Süperkümesi ile bir iplikçik halinde bağlı olabilir. Yılancı Süperkümesi, cD kümesi Yılancı Kümesi üzerinde merkezlenmiştir ve en az iki gökada kümesi, dört gökada grubu ve birkaç alan gökadasını barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Saraswati Süperkümesi</span> Balıklar takımyıldızındaki gökada süperkümesi

Saraswati Süperkümesi, SDSS'nin Stripe 82 bölgesinde, Balıklar takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 1,2 gigaparsek (4 milyar ışık yılı) uzaklıktaki devasa bir gökada süperkümesidir. Yaklaşık 200 Mpc (652 milyon ışık yılı) çapında ana ekseniyle evrende keşfedilen en büyük yapılardan biridir. En az 43 gökada kümesinden oluşur ve 2 × 1016 M☉ kütleye sahip bir gökada iplikçiği oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">En büyük kozmik yapılar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu, şu ana kadar keşfedilen en büyük kozmik yapıların bir listesidir.

Clowes–Campusano LQG, 34 kuasardan oluşan ve yaklaşık 2 milyar ışık yılı boyutundaki bir büyük kuasar grubudur. Gözlemlenebilir evrendeki bilinen en büyük üst yapılardan biridir. Daha büyük olan Devasa-LQG'ye (Huge-LQG) yakın bir konumda bulunur. 1991 yılında Roger Clowes ve Luis Campusano tarafından keşfedilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.