Hunlar, MS 4-6. yüzyıllar arasında Orta Asya, Kafkaslar ve Doğu Avrupa'da yaşayan göçebe bir halktır. İlk olarak Volga'nın doğusunda, o zamanlar İskitya'nın bir parçası olan bir bölgede yaşadıkları tahmin edilmektedir. MS 370 yılına gelindiğinde Hunlar Volga bölgesine varmış ve 430 yılına gelindiğinde ise Avrupa'da kısa ömürlü de olsa geniş bir hakimiyet kurmuşlardır. Gotları ve Roma sınırları dışında yaşayan diğer birçok Cermen halkını fethetmiş ve diğerlerinin Roma topraklarına kaçmasına neden olmuştu. Hunlar, özellikle Attila döneminde Doğu Roma İmparatorluğu'na sık ve yıkıcı baskınlar yaptılar. 451'de Hunlar, Batı Roma eyaleti Galya'yı işgal ettiler ve burada Katalonya Tarlaları Savaşı'nda Romalılar ve Vizigotlardan oluşan birleşik bir orduyla savaştılar ve 452'de İtalya'yı işgal ettiler. 453'te Attila'nın ölümünden sonra Hunlar Roma için büyük bir tehdit olmaktan çıkmış ve Nedao Savaşı'ndan sonra imparatorluklarının çoğunu kaybetmişlerdir (454?). Hun isminin varyantları Kafkasya'da 8. yüzyılın başlarına kadar kaydedilmiştir.
Çince, Çin anakarası ve çevresinde yaşayan bir milyardan fazla kişi tarafından konuşulan Eski Çinceden türemiş dillerin oluşturduğu diller grubudur. Dünyadaki her beş kişiden birinin anadili olarak konuştuğu Çince, lehçeleriyle birlikte dünyada en çok konuşulan dildir. Çince ve lehçeleri Büyük Çin olarak adlandırılan Çin anakarası, Hong Kong, Makao, Tayvan ve Malezya, Endonezya, Tayland, Singapur, Myanmar, Vietnam, Güney Kore gibi Doğu ve Güneydoğu Asya ülkelerinde konuşulmaktadır. Çince, dünyanın en çok konuşulan dil olmasına bağlı olarak Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biridir. Aynı zamanda Çin, Tayvan, Singapur, Hong Kong ve Makao'nun resmî dilidir.
Hiung-nu, Türkçe tarihyazımında bilinen isimleri ile Büyük Hun İmparatorluğu veya Asya Hun İmparatorluğu, eski Çin kaynaklarına göre MÖ 3. yüzyıl ile MS 1. yüzyılın sonları arasında doğu Avrasya bozkırlarında yaşamış göçebe halklardan oluşan boylar konfederasyonudur. Bilinen ilk Türk devletidir. Hiung-nu halkı hakkındaki bütün bilgiler dağınık Çin kaynaklarına ve arkeolojik bulgulara dayanmaktadır. Dilleri hakkındaki değişik varsayımlar, Çin kaynaklarında bulunabilen çoğunluğu kişi ve unvan adları olan sözcüklere dayanmaktadır. Dillerindeki sözcüklerin Çin lehçelerindeki transkripsiyonlarına göre dillerinin Türk, İrani, Moğol, Ural, Yenisey kökenli veya yalıtık dil olduğuna ve hatta halkın çok uluslu olduğundan dilin de karışık bir dil olabileceğine dair görüşler bulunmaktadır.
Usun ya da Wusun ya da Vusun,, Han Hanedanı döneminde yaşamış göçebe-yarı göçebe Türk veya Hint-Avrupa kökenli bir halk. Çin kaynaklarının aktardığına göre Çin'in kuzey batısında Yüeçiler'e yakın bir bölgede yaşamış, Yüeçiler tarafından yenilgiye uğratılınca MÖ 176 yıllarında Hiung-nu'ların egemenliğine girmiş, daha sonra İli Nehri ve Issık Göl bölgesine yerleşmiş ve en azından beş yüzyıl boyunca bölgedeki gücünü korumuştur.
Panu, Kuzey Hiung-nu tanhu.
Tiele (Çince: 丁零; pinyin: Dīnglíng, Wade-Giles: Dinlin, Kaoçe, Chile, Tiele, ayrıca moğollarda tegreg, tarihi Türk topluluklarındandır. Dinlinler aslen, güney Sibirya'da Lena Nehri boyunca, Baykal Gölü'nün batısında yaşarlardı. Millat'tan önce 3. yüzyılda, batıya doğru yayılmaya başladılar ve Hiung-nu imparatorluğunun bir parçası oldular.
Çin dilleri ya da Çin dil ailesi, Çin'de yaşayan Hanların konuştuğu dillerin tümüne verilen addır. Çin-Tibet dil ailesine dahil kollardan birini oluşturmaktadır. Bu diller ayrıca Sinitik diller olarak da adlandırılır.
On-ok uruğu, Batı Göktürk Kağanlığı'nın batısında yaşayan Türk boylarına verilen addır. Anlamı "on şadlık"tır. Batı Göktürklerin İli Nehri Antlaşması ile ikiye bölünmesinden sonra On-ok, İli Nehri'nin batısının yönetimini ele geçirmiştir. On-ok, Çin kaynaklarında Nu-Şibi olarak geçer. Bu kavram Çin kaynaklarında 651'de kullanılmaya başlanmış, 766'dan sonra ise kaybolmuştur. Aynı zamanda Tonyukuk Yazıtlarında da geçmektedir. Eski Türk Kağanlığı'nın devlet geleneğinde kağanlık yetkisi olan kut, Aşina ailesine ait, olduğu için On-oklar evlilik yoluyla kendi kağanlarını ilan etmişlerdir. Göktürklerin batısını yönetenlere yabgu, yabgunun eşine ise kağatun denilirdi. On-ok'un içerisindeki Ulug-ok adlı kol, bu unvanları kullanarak egemenliğini sağlamıştır. On-ok yapılanmasının Ulug-oklardan başka iki önemli oymağı daha vardır. Bunlar Türkeşler ve Sakla-bagalardır. Bu iki oymak daha sonra birleşerek Halaçları oluşturmuştur. Çumuhun ve Çuban oymakları da, On-Ok'a dâhil unsurlardandır.
Kangju Orta Asya'da eski bir krallığın Çince adıydı ve bu krallık birkaç yüzyıl boyunca Yüeçiler'den sonra Mâverâünnehir'deki ikinci en büyük güç olmuştur. Kangju halkı olan Kāng'lar Hint-Avrupalı yarı göçebe bir halktı, İranlı Soğdlar veya kendileriyle yakından ilişkili olan diğer Asii halkları ile özdeşleştirilmişlerdir.
Çamca, Avustronezyan ailesine ait bir Malaya-Polinezya dilidir ve Güneydoğu Asya'da yaşayan Çamlar tarafından konuşulur. İlk olarak modern Doğu Kamboçya ve Güney Vietnam'ı kapsayan eski Çampa Krallığı topraklarında konuşulmaya başlanmıştır. Batı türünü Kamboçya'da 220.000 kişi, Vietnam'da 25.000 kişi, doğu türünü Vietnam'da yaklaşık 73.000 kişi konuşmakta olup dil, toplamda yaklaşık 320.000 kişi tarafından konuşulmaktadır.
Han-Hiung-nu Savaşı ayrıca Çin-Hiung-nu Savaşı olarak da bilinir, Çin Han İmparatorluğu ile göçebe Hiung-nu konfederasyonu arasında MÖ 133'ten MS 89'a kadar yapılan bir dizi askeri savaştı.
Altay Dağları Muharebesi, MS 89 Haziran'ında Han Hanedanı tarafından Kuzey Hiung-nu'ya karşı başlatılan büyük bir seferdi. Savaş Dou Xian yönetiminde Han Hanedanı için başarıyla sonuçlandı.
Kuzey Şanyu, MS 1. yüzyılda yaşayan, isimsiz ve belirsiz bir şanyu veya Hiung-nu hükümdarıydı.
Nüshu, Çin'in güneyindeki Hunan eyaletindeki Jiangyong ilçesindeki kadınlar arasında özel olarak kullanılan Çince karakterlerden türetilen bir hece yazısıdır.
Liu Yuan, Çin'de Beş Hu On Altı Krallık döneminde Hiung-nu önderliğindeki Önceki Chao'nun kurucusu ve ilk imparatorudur. Saltanatı MS 299'dan MS 325 yılında ölümüne kadar sürmüştür.
Yufuluo, Güney Hiung-nu'nun tanınmayan şanyusuydu. Saltanatı MS 188'den MS 195 yılında ölümüne kadar sürmüştür.
Tongwancheng, 5. yüzyılın başlarında Çin'de Beş Hu On Altı Krallık döneminde Hiung-nu liderliğindeki Xia devletinin başkentiydi. Şehir, Ordos Platosu'nun merkezinde, daha önce stratejik bir bölge olan Ordos Çölü'nün Maowusu Kumlarının güney ucundadır ve Güney Hiung-nu'nun şimdiye kadar bulunan en büyük şehir merkezidir. Şehrin kalıntıları iyi korunmuş durumda ve İç Moğolistan sınırına yakın Şensi eyaletine bağlı Jingbian ilçesinde bulunmaktadır. Şehir, araştırıldı ve bazı unsurları restore edildi, ancak henüz tam olarak kazılmamştır.
Orta Çince, ilk olarak MS 601'de yayınlanan ve ardından birkaç gözden geçirilmiş ve genişletilmiş baskının izlediği bir rime sözlüğü olan Qieyun 'da kayıtlı Çincenin tarihsel çeşididir. Yazı sisteminin doğası gereği, telaffuzun kendisi ve fonetik yeniden yapılandırılmak zorunda kaldı. Daha önceki Eski Çincenin aksine, Orta Çince dört tonlu bir ton sistemi geliştirmişti. Mevcut Çin lehçelerinin çoğu Orta Çinceden evrimleşmiş olup bununla birlikte Min Çincesi gibi bazı istisnalar bulunmaktadır.
Khanum, Hanum, Khanom veya Khanoum, başlangıçta bir Orta Asya unvanıyla türetilen ve daha sonra Orta Doğu ve Güney Asya'da kullanılan bir kadın kraliyet ve aristokrat unvanıdır. Asya ve Avrupa'da yaşayan Orta Çağ göçebe Türk halkları ve ayrıca günümüz Çin'inin kuzeyinde ve kuzeybatısında yaşayan Moğol kabileleri tarafından yaygın olarak kullanılan, hükümdar veya askeri hükümdar için Han unvanının dişil karşılığıdır. Türk dillerinde kelime yapımında "-um / -ım" eki "benim" ekleyerek "hanım" kelimesini "benim hanım" yapar. Bu, bir Han'ın tebaasına benim senin Han'ım ve O benim Han'ım (Hanım) olduğunu ilan etmesini tasvir eden hikâyeden kaynaklanmaktadır. "Khan" ayrıca Xianbei konfederasyonunda 283 ile 289 arasındaki şefleri için bir unvan olarak görülüyor. Cücenler, René Grousset ve diğerlerinin Türk olduğunu varsaydıkları Hiung-nu'nun Şanyu'sunun yerine imparatorları için Kağan ve Han unvanlarını kullanan ilk insanlardı.
Talas Savaşı (郅支之戰) M.Ö 36 yılında Han Hanedanlığı ile Hiung-nu lideri Çi-çi arasında gerçekleşmitir. Çi-Çi bu savaşta yenilmiş ve öldürülmüştür. Savaş muhtemelen doğu Kazakistan'daki Talas Nehri üzerindeki Taraz yakınlarında gerçekleşti, bu da burayı Çin ordusunun ulaştığı en batı noktalardan biri yapmaktadır. MS 751 yılında Talas Savaşı da aynı bölgede yapılmıştır.