Hussitler - Turkipedia

Hussitler ve Katolikler arası gerçekleşen bir muharebe, 15. yüzyıl

Hussitler, Bohemya reformasyonu‘nun en çok bilinen temsilcisi haline gelen, reformcu Jan Hus’un öğretilerini takip eden Çek proto-protestanlardı.^[1]

Hussit akımı Bohemya Krallığı'nda başlayıp hızlıca Bohemya Tacı’nın, Moravya ve Silezya dahil geri kalan topraklarına yayıldı. Akım Macaristan Krallığı’nın kuzey kısımlarına (şimdiki Slovakya) kadar ilerledi ama reddedildi ve Hussit askerlerinin buradaki yağmacı tavırlarından dolayı ün kazandı.^[2]^[3]^[4]^[5] Aynı zamanda Lehistan-Litvanya ve Transilvanya’da da dini hoşgörüsüzlükle karşılaştıktan sonra Bohemya’ya göç eden küçük geçici topluluklar vardı. Fakat bu, daha başka yerlere genişleyemeyen bölgesel bir akımdı. Hussitler çoğunlukla, kayda değer bir Taborit kısmı olan, bir grup Utraquist akım olarak baş gösterdiler, daha azınlıkta olan yerel grupların içinde Ademciler, Orebitler ve Sirotçiler vardı. Önemli Hussit ilahiyatçıların içinde, Petr Chelcicky, Praglı Jerome gibi isimler vardı.^[6] İçinde, Papalık tarafından ilan edilen savaşlarda sert bir dayanışma sergileyen Jan Zizka’nın da olduğu bir kısım Çek ulusal kahramanı Hussit idi. Hussitler, Protestan Reformasyonu’nun en önemli öncülerinden birilerdi. Bu çoğunlukla dini olan akım, sosyal sorunlardan dolayı oluşmuş ve Çek milli farkındalığını güçlendirmiştir.^[7]

Konstanz Konsili, Jan Hus’u teminat mektubu ile tuzağa düşürdükten ve sonrasında onu dine aykırılıktan yargılayıp, 6 Haziran 1415’te^[5] sarığa bağlayıp yaktıktan sonra Hussitler, dini ve siyasi davaları adına, 1420-1434 yılları arası Hussit Savaşları’nda mücadele ettiler. Hussit Savaşları bitikten sonra, Katoliklerin arkalarında durduğu Utrakçı taraf Tabotitler'e karşı galip gelip Bohemya’daki Hussit inancının yeni temsilcileri oldu. Katolikler ve Utrakçılar, 1485’teki Kutná Hora dini barışından sonra Bohemya’da özgürleştiler.

Bohemya ve Moravya ya da şuanki Çekya toprakları; Kutsal Roma İmparatorluğu, 1620’deki Beyaz Dağ Muharebesi’nden sonra Katolikliği tekrar yürürlüğe sokuncaya kadar, iki yüz yıl boyunca Hussit egemen bir inançta kaldı. Bu olay ve yüzyıllarca süren Habsburg eziyeti, Hussite geleneklerinin yalnızca Moravya Kilisesi'nde, Kardeşler Birliği'nde ve günümüz Hristiyanları arasında yeniden kurulan Çekoslovak Hussit kiliselerinde temsil edilmesine neden oldu.

Kaynakça

^ Rublack, Ulinka (2017). The Oxford handbook of the Protestant Reformations (1. bas.). New York: Oxford University Press. ISBN 978-0199646920.
^ Spiesz et al. 2006, s. 52.
^ Bartl 2002, s. 45.
^ Kirschbaum 2005, s. 48.
^ ^a ^b Spiesz et al. 2006, s. 53.
^ Allen, Michael (2020). The Oxford handbook of reformed theology (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198723912.
^ "Hussite | religious movement". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 23 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2021.

İlgili Araştırma Makaleleri

Çekya, resmî adıyla Çek Cumhuriyeti, Orta Avrupa'da bir ülkedir. Kuzeyinde Polonya, batı ve kuzeybatısında Almanya, güneyinde Avusturya ve doğusunda Slovakya ile komşudur.

Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı veya yaygın adıyla Birleşik Krallık, Avrupa anakarasının kuzeybatı kıyılarında, Kuzeybatı Avrupa'da egemen bir ülkedir.

Prag, Çekya'nın başkenti ve en büyük şehri. Geçmişte Çekoslovakya'nın da başkentiydi. Orta Bohemya'da Vltava Nehri'nin üzerinde yer alır ve 1.2 milyon nüfusu vardır. İş dünyası istatistiklerine göre bu sayıya ek olarak 300.000 kişi de resmi kaydı olmaksızın Prag'da yaşamaktadır. Prag, geniş bir kitle tarafından dünyanın en güzel şehirlerinden biri olarak gösterilir. Prag "Altın Şehir", "Doksanların Sol Bankası", "Masal Şehri", "Şehirlerin Anası" ve "Avrupa'nın Kalbi" gibi isimlerle de anılır. Prag konumu gereği çevresindeki ülkeler ile merkezi bir konum oluşturur. Avrupa'daki en fazla iç kaleye sahip 3 şehirden birisidir. Bu şehrin gölgesi Franz Kafka olmuştur. Kafka için bile fazlasıyla turist çeken bir Orta Çağ şehridir. Prag Şehri 5 Nobel ödülüne sahiptir.

Papalık Devleti, Papalık veya resmi olarak Kilise Devleti, tarih boyunca İtalya Yarımadası'nda yer alan ve papanın askerî ve siyasi bakımlardan yönettiği devlet birimine verilen isimdi. Papalık sadece Katolik Kilisesi'ni dinî bakımdan yönetmekle kalmıyor; ordu oluşturuyor, savaş yapıyor ve barış antlaşmaları imzalıyordu. Papalık, bir devlet olarak 1870 yılına kadar varlığını sürdürdü. O tarihte Savoya hanedanının İtalya'yı bir tek bayrak altında toplaması sonucu işlevini kaybetti. 1929 yılında Papalık, İtalya'yla Laterano Antlaşması'nı imzalayarak Vatikan'ı kurdu. Bu tarihten sonra Vatikan şekil değiştirmekle birlikte Papalık Devleti'nin bir devamı olarak bağımsız bir devlet hâlinde varlığını devam ettirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bohemya</span>

Bohemya, Çekya'da bir bölgedir. Bohemya'nın toplam yüzölçümü yaklaşık 52.060 kilometrekaredir. Bohemya, Bohemya kralları tarafından yönetilen Moravya ve Çek Silezyası dahil geniş tarihsel Bohemya krallığı toprakları olarak da söylenebilir. 1918'e kadar Bohemya eyaleti Avusturya'ya aitti.

Çek Cumhuriyeti tarihi, bugünkü Çekya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

Jan Hus ya da Johannes Huss Hristiyan teolog.

Matyas Korvinus, 1458'de 15 yaşından ölümüne kadar Macaristan'ın ve Hırvatistan'ın kralı olmuştur. Matthias'ın annesi Macar soylu ailesinden gelen Erzsébet Szilagyi idi. Askeri eğitimini babasının gözetiminde alan Matthias seferler düzenlenmeye başladığında yaşı sadece on iki idi. 1456 yılında Belgrad Kuşatmasında şövalye unvanını almıştır. Çok sayıda askeri sefere çıktıktan sonra Bohemya Kralı (1469) ve Avusturya Dükü (1487) oldu.

<span class="mw-page-title-main">Hussit savaşları</span>

Hussit savaşları ya da Bohemya savaşları, Bohemya'da 1419'dan yaklaşık 1434'e süren ve önce Jan Hus'un taraftarlarına karşı, sonra Jan Hus taraftarları arasında gerçekleşen askeri çatışmalardır. Hussit savaşları elde taşınabilen ateşli silahların ilk olarak yoğun şekilde kullanılmış olması sebebiyle de önem taşır. Hussit savaşçıları genel olarak piyadeydi ve ağır silahlarla donanmış şövalyelerden oluşan büyük orduların Hussitler karşısında aldıkları çok sayıda yenilgi piyade devrimini etkiledi. Savaş sonuçsuz kalan bir savaş oldu.

Çekya'da 20. yüzyılın ortalarına kadar Hristiyanlık egemen dindi. 1945 yılında Sovyetler Birliği işgaliyle gelen komünist yönetimden ötürü nüfusun çoğunluğu dinsiz oldu.1419-1434 yılları arasında yapılan Hussit savaşları ve bu mezhebin kurucusu Jan Hus'un yakılması ile Hussitlerin zorla tekrar Katolik yapılması ve Otuz Yıl Savaşı sırasında çıkan Bohemya İsyanının 1630'da Beyaz Dağ Savaşında bastırılması ile Protestanların zorla Katolik yapılması nedeniyle yaşanan şiddet olayları propaganda olarak kullanıldı Genel olarak, Hristiyanlık 20. yüzyılın ortalarından beri Komünizm etkisiyle istikrarlı bir şekilde düşüş gösterdi ve bugün sadece bir azınlık olarak kaldı. Modern Çeklerin büyük çoğunluğunu oluşturan dinsizlerin büyük çoğunluğu ateist değildir çoğunluk sadece dinsiz olduğunu söyler ateist ve agnostikler azınlıktadır her şeye rağmen Hristiyanlık bir kültür olarak devam etmektedir dini bayramlar resmi tatildir.

Çek edebiyatı çoğunlukla Çek dilinde yazılmış olan edebiyattır. Modern zamana yakın dönemlerde Çekçe kullanılsa da tarihte Latince ve Almanca gibi diller de kullanılmıştır. Çek dilinde yazılmış en eski edebî eserler 14. yüzyıla dayanır. Modern edebiyat ise üç döneme ayrılır:

<span class="mw-page-title-main">Bohemya İsyanı</span>

Bohemya İsyanı Bohemya toprakları için Otuz Yıl Savaşı'nı başlatan Habsburg Hanedanı'nın yönetimine karşı bir ayaklanma. Bu çatışmaya hem dini hem de güç ayrılıkları neden oldu. Bu topraklardaki yerliler neredeyse tamamen Protestan'dı, ancak Lütercilik'i destekleyen önemli bir Alman nüfusu da vardı. Bu savaş, Çek topraklarının yeniden Katolikleştirilmesine başlamış, Danimarka ve İsveç'i de içine çekerek Otuz Yıl Savaşı'nın kapsamını genişletmiştir. Çatışma, Avrupa'nın geri kalanına yayıldı ve Çek toprakları da dahil olmak üzere şiddetli vahşet nedeniyle özellikle geniş Orta Avrupa bölgelerini harap etti.

František Palacký, Çek Ulusal Dirilişi'nin en etkili kişisi olan ve "Ulusun Babası" olarak adlandırılan bir Çek tarihçi ve politikacıydı.

Prag Defenestrasyonu, insanların pencerelerden atıldığı Bohemya tarihinde üç kez yaşanan bir olaydı. Orta Fransızcada zaten var olmasına rağmen defenestrasyon kelimesinin, huzursuz olan Protestan aristokratların, iki kraliyet valisinin 1618'de Prag’da Hradčany Kalesi penceresinden dışarı atıldığı olayları savundukları metinde İngilizce karşılığı olarak kullanıldığına inanılıyor. Orta Çağ’da ve erken modern zamanlarda, defenestrasyon nadir değil, eylem peşinde cinayet şeklinde linç ve şiddet unsurları da taşıyordu.

Vítkov Tepesi Muharebesi, Hussit savaşları kapsamında değerlendirilmekte olup, Kutsal Roma İmparatoru Sigismund'un güçlerini Jan Žižka komutasındaki Hussit güçleriyle karşı karşıya getiren bir muharebedir. Prag kırsalında bulunan Vítkov Tepesi'nde meydana gelen savaş, Sigismund'un babası IV. Karl tarafından kurulan bir üzüm bağının içinde cereyan etmiş ve kesin bir Hussit zaferiyle sona ermiştir.

Hořice Muharebesi, 27 Nisan 1423'te Hussitler'in Orebit fraksiyonu ile Bohemyalı Katolikler arasında yapıldı. Hussitler'e savaş sırasında tamamen kör olan Jan Žižka önderlik ederken, Katolikler tekrar tekrar din değiştiren Wartenberg Čeněk tarafından yönetiliyordu. Savaş, Hořice yakınlarındaki Gothard platosunda gerçekleşti. Hussit savaş vagonlarının ve Žižka'nın taktiksel becerilerinin mükemmel bir şekilde kullanılmasına izin veren stratejik konumu sayesinde, Hussitler sonunda savaşı kazandı.

Vyšehrad Muharebesi, Kutsal Roma İmparatoru Sigismund tarafından gönderilen Katolik Haçlı ordusu ile Hussit güçleri arasında meydana gelen, Hussit Savaşıları'nın başlangıcındaki bir dizi çatışmadır. Vysehrad kalesinde meydana gelen muharebe 16 Ağustos 1419'dan 1 Kasım 1420'dek sürmüştür.

Jan Žižka z Trocnova a Kalicha Jan Hus'un çağdaşı ve takipçisi ve Taboritlere önderlik eden radikal Hussit koluna mensup Çek generali, askeri lideri ve günümüzde bir Çek ulusal halk kahramanıdır. Çocukluk yıllarında bir gözünü ve ardından ise her iki gözünü birden kaybettiği için "Tek Gözlü Žižka" olanak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Trnava Savaşı (1430)</span>

Trnava Savaşı veya Nagyszombat Savaşı, Macaristan Krallığı'ndaki Trnava (Nagyszombat) yakınlarında Hussit savaşlarında Hussitler ile Macar- Kralcılar-Sırp ordusu arasındaki bir savaştır. Savaş, 23, 25 ve 28 Nisan 1430 tarihlerinde üç aşamada yapıldı ve Hussit zaferiyle sonuçlandı.

Taboritler, Orebitler gibi, Hussitlerin radikal ve özellikle saldırgan kanadına mensup bir koludur.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.