İçeriğe atla

Hunkpapa Lakotaları

Hunkpapa Lakotaları
(Húŋkpapȟa)
Walking Shooter (Wah-Koo-Ta-Mon-Ih), 1872
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
Din
Hristiyanlık, geleneksel kabile dini
Siyu kabile dağılım haritası

Hunkpapa Lakotaları ya da Hunkpapalar[1] (Lakotaca Húŋkpapȟa «Head of the Circle» ; İngilizce Hunkpapa Lakota, Hunkpapa, Honkpapa), ABD'de daha çok Kuzey ve Güney Dakota eyaletlerinde ve Kanada'da yaşayan Lakota Siyularının ayrıldığı yedi alt kabileden (band) biri. Karaayak Lakotaları (Sihásapa ) ile birlikte Kuzey Lakotaları adı altında toplanırlar.

19. yüzyılda ABD ordusuna karşı savaşan Oturan Boğa (Tȟatȟáŋka Íyotake)[2] ve onun danışmanı Running Antelope (Tȟatȟóka Íŋyaŋke) ile Little Bighorn Muharebesindeki Kızılderili komutanlardan Phizí (Gall) tarihte adı geçen Hunkpapalardan en çok tanınanlardır.

Wounded Knee Katliamında ABD askerlerince öldürülen 153 Lakotadan 38 tanesi Hunkpapadır.

Tarih

Tarihi anlaşmalarda adlarına ilk kez 1825 yılında rastlanır. Amerika Birleşik Devletleri Kara Kuvvetleri generali Warren tarafından yapılan 1855 yılındaki sayıma göre nüfusları 2920 kişidir. Rezervasyona en son kapatılan Lakota kabilesidir. 1891 yılında Kuzey ve Güney Dakota eyaletlerindeki rezervasyonlarda kapatılan Hunkpapaların sayısı 571 kişidir. O zamandan beri Hunkpapa adıyla sayım yapılmamış "Lakota" genel adıyla anılmışlardır.

Günümüzdeki rezervasyonları

Rezervasyon Topluluk Kabileler Yer
Fort Peck Kızılderili Rezervasyonu Assiniboine and Sioux Tribes Hunkpapa, Upper Yanktonai (Pabaksa), Sisseton, Wahpeton, and the Hudesabina (Red Bottom), Wadopabina (Canoe Paddler), Wadopahnatonwan (Canoe Paddlerrs Who Live on the Prairie), Sahiyaiyeskabi (Plains Cree-Speakers), Inyantonwanbina (Stone People) and Fat Horse Band of the Assiniboine Montana, ABD
Standing Rock Kızılderili Rezervasyonu Standing Rock Sioux Tribe Upper Yanktonai, HunkpapaNorth Dakota, Güney Dakota, ABD
Wood Mountain 160 Reserve, Treaty Four Reserve Grounds Kızılderili Rezervasyonu 77* Wood Mountain HunkpapaSaskatchewan, Canada

Kaynakça

  1. ^ AnaBritannica (1987, cilt: 6, sayfa:559, madde: Dakotalar)
  2. ^ "Hunkpapa Sioux Indian Tribe History" 4 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Handbook of American Indians, 1906, carried in Access Genealogy

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Siyular</span> Kızılderili kabilesi

Siyular ya da Siular, Kuzey Amerika'da önceleri Superior Gölü çevresinde yaşayan, Kızılderili kabilesi. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler. Avrupalı sömürgecilerle yaptıkları savaşlar sonucunda yenildiler ve Minnesota ile Dakota'ya sürüldüler. 19. yüzyıl ortalarında toplama kamplarına yerleştirildiler. 1876 yılında ayaklanarak bağımsızlık ve özgürlük savaşını yeniden başlattılar. Liderleri Oturan Boğa öldürüldü. 1890 yılında da ABD güçlerinin düzenlediği büyük bir katliamla direnişleri kırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Lakotalar</span>

Lakotalar ya da Lakota Siyuları veya Tetonlar, Titanlar, Batı Dakotaları, ABD'de daha çok Kuzey ve Güney Dakota eyaletlerinde yaşayan ve dilleri Batı Siyu dillerinin Dakota dilleri bölümüne giren Siyu Kızılderili halkı. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Dakota</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Kuzey Dakota, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kanada sınırı boyunca uzanan, ülkenin Ortabatı eyaletlerilerinden birisidir. Eyaletin komşuları kuzeyde Kanada, doğuda Minnesota, güneyde Güney Dakota ve batıda Montana eyaletleridir. Kuzey Dakota Birleşik Devletler'in büyüklük açısından 19. Eyaleti olmasına rağmen en az nüfusa sahip 3. eyaletidir. Kuzey Dakota, Dakota bölgesinin Kuzey bölgesinden oluşturulmuş bir eyalettir ve 2 Kasım 1889 tarihinde ABD'ye kabul edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Güney Dakota</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Güney Dakota, Amerika Birleşik Devletleri'nin Ortabatı eyaletlerinden birisidir. Yüzölçümü 199.731 km², nüfusu 814.180'dir. Eyaletin batısında Black Hills doğusunda ise Badlands Ulusal Parkı yer alır. En büyük şehri Sioux Falls, başkenti ise Pierre'dir. Güney Dakota çok sayıda Kızılderili rezervasyonuna, özellikle de Lakotalara ev sahipliği yapar. Eyalet Alaska, Oklahoma, New Mexico'dan sonra en çok Kızılderili nüfusu barındıran dördüncü eyalettir.

Lakota şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Lakota Cumhuriyeti</span>

Lakota Cumhuriyeti ya da Lakotah, Siyular tarafından Amerika Birleşik Devletleri'nin Kuzey Dakota, Güney Dakota, Nebraska, Wyoming ve Montana eyaletlerinde Viyana Sözleşmesi'ne dayanılarak resmen tasarlanmış bir cumhuriyettir.

Crazy Horse Dağ Anıtı, Amerika Birleşik Devletlerinin Güney Dakota eyaletinde Black Hills'de yer alan 1948 yılından beri devam eden ve henüz tamamlanamış bir anıttır. Lakotaların ünlü lideri Crazy Horse anısına inşa edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çılgın At</span> Kızılderili siyasî aktivist

Çılgın At, Oglala Lakotalarının Oglála Thiyóšpaye kolunun Húŋkpathila bandından Siu lideri. Beyazlara karşı elde ettiği zaferlerle dikkat çeken Crazy Horse yine beyazlar tarafından 1877 yılında pusuya düşürülerek öldürülmüştür.

Siyuca, Siuca ya da Siyu/Siu dili, ABD'de daha çok Kuzey ve Güney Dakota eyaletlerinde, daha az olarak kuzey Nebraska, güney Minnesota ve kuzeydoğu Montana eyaletlerinde ve Kanada'da Siyular tarafından konuşulan Siyu dilleri ailesinin Batı Siyu dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Konuşanı 33.000 kişidir. ABD ve Kanada'da konuşanı en fazla olan Amerika yerli dilleri içinde Navahoca, Krice, Doğu Kanada İnuitçesi ve Ojibwe dillerinden sonra beşinci sıradadır.

Dakotaca ya da Dakota Siyucası, ABD'de daha çok Kuzey ve Güney Dakota eyaletlerinde, daha az olarak kuzey Nebraska, güney Minnesota eyaletlerinde ve Kanada'da Dakota Siyuları tarafından konuşulan Siyucanın bir lehçesidir. Konuşanı 15.400 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Oglala Lakotaları</span> Kızılderili kabilesi

Oglala Lakotaları ya da Oglala Siyuları, Oglalalar, Lakota Siyularının ayrıldığı yedi alt kabileden (band) biri. Brulé Lakotaları (Sičháŋǧu) ile birlikte Güney Lakotaları adı altında toplanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Brulé Lakotaları</span>

Brulé Lakotaları ya da Siçhangu Lakotaları, Bruleyler, Lakota Siyularının ayrıldığı yedi alt kabileden (band) biri. Oglala Lakotaları ile birlikte Güney Lakotaları adı altında toplanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Dakotalar</span>

Dakotalar ya da Dakota Siyuları, ABD'de daha çok Kuzey ve Güney Dakota eyaletlerinde, daha az olarak kuzey Nebraska, güney Minnesota eyaletlerinde ve Kanada'da yaşayan ve dilleri Batı Siyu dillerinin Dakota dilleri bölümüne giren Siyu Kızılderili halkı. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler.

<span class="mw-page-title-main">Sihasapa Lakotaları</span>

Sihasapa Lakotaları ya da Karaayak Lakotaları, Sihasapalar, Karaayaklar, ABD'de Güney Dakota eyaletlerinde yaşayan Lakota Siyularının ayrıldığı yedi alt kabileden (band) biri. Hunkpapa Lakotaları ile birlikte Kuzey Lakotaları adı altında toplanırlar.

<span class="mw-page-title-main">İtazipço Lakotaları</span>

İtazipço Lakotaları ya da Sans Arc Lakotaları, Yaysızlar, ABD'de Güney Dakota eyaletlerinde yaşayan Lakota Siyularının ayrıldığı yedi alt kabileden (band) biri. Mnikȟówožu ve Oóhenuŋpa lakotaları ile birlikte Merkezi Lakotalar adı altında toplanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Oohenunpa Lakotaları</span>

Oohenunpa Lakotaları ya da Oohenonpalar, İki-Tencereliler, ABD'de Güney Dakota eyaletlerinde yaşayan Lakota Siyularının ayrıldığı yedi alt kabileden (band) biri. Mnikȟówožu ve Itázipčho Lakotaları ile birlikte Merkezi Lakotalar adı altında toplanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Minikonju Lakotaları</span>

Minikonju Lakotaları ya da Minıkancular, ABD'de Güney Dakota eyaletlerinde yaşayan Lakota Siyularının ayrıldığı yedi alt kabileden (band) biri. Oóhenuŋpa ve Itázipčho lakotaları ile birlikte Merkezi Lakotalar adı altında toplanırlar. Günümüzde Cheyenne River Kızılderili Rezervasyonunda kapalı kalan Minikonjular, geçmişte Güney Dakota'nın Black Hills'den Platte Nehrine kadarki olan batısında yaşıyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Hidatsalar</span> Kızılderili halkı

Hidatsalar ya da Minitariler, ABD'de Kuzey Dakota'da yaşayan ve dilleri Batı Siyu dillerinin Missouri Nehri Siyu dilleri bölümüne giren Kızılderili halkı. Anadillerini konuşabilen Hidatsaların sayısı 2000 sayımına göre 508 kişidir. Dilce en yakın akrabaları Apsalokelerdir (Crow). Mandanlar ve Arikaralar ile birlikte Üç Bağlı Kabile adı altında birlik oluştururlar. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler.

<span class="mw-page-title-main">Bismarck, Kuzey Dakota</span>

Bismarck, Kuzey Dakota, ABD'nin orta-batısında Kuzey Dakota eyâletinin başkenti ve "Burleigh Kontluğu" merkez şehri olan bir şehirdir. Bismarck'in şehir sınırları içindeki nüfusu 61.272 kişi olup varoşları ile metropoliten metro-Bismarck şehrinin nüfusu 120.060 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Vermillion, Güney Dakota</span>

Vermillion, Amerika Birleşik Devletleri'nin Güney Dakota eyaletinde yer alan ve Union ilçesinde yer alan bir şehirdir. Şehrin nüfusu 26 Kasım 2009 tarihinde toplam nüfusu 10,571'dir.