İçeriğe atla

Hunamisi Kilisesi

Koordinatlar: 41°28′33″K 42°40′47″D / 41.47583°K 42.67972°D / 41.47583; 42.67972
Hunamisi Kilisesi
Harita
Temel bilgiler
KonumSöğütlükaya, Posof
Koordinatlar41°28′33″K 42°40′47″D / 41.47583°K 42.67972°D / 41.47583; 42.67972
İnançDoğu Ortodoks Kilisesi
MezhepGürcü Ortodoks Kilisesi
DurumYıkıntılar
Mimari
Mimari türKilise
Mimari biçimGürcü mimarisi
Tamamlanma10. yüzyıl
Özellikler
MalzemelerTaş

Hunamisi Kilisesi (Gürcüce: ხუნამისის ეკლესია), Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Hunamisi olan Söğütlükaya köyünde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir.[1]

Tarihçe

Hunamisi Kilisesi, Hunamisi köyünde yer alan ve Hunamisi Kalesi olarak bilinen kalenin kilisesidir. Söz konusu köy, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Samtshe'de yer alır. Bu bölgeyi ve köyü Osmanlılar 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Hunamisi'nin bir Gürcü yerleşimi olduğu 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterindeki kişi adlarından da anlaşılmaktadır. Hunamisi Kilisesi'ne ait olup Tiflis'te devlet müzesinde korunan kaide taşındaki Gürcüce yazıt 10. yüzyılın ikinci yarısında tarihlenmiştir. Hunamisi Kilisesi de bu yüzyılda inşa edilmiş olmalıdır.[2][3][4]

Mimari

Hunamisi Kilisesi, Hunamisi Kalesi'ndeki kulenin kuzeyinde yer alır. Büyük ölçüde yıkılmış olan kilisenden geriye apsis oval kısmı ve kuzey duvarı kalmıştır. Kilisenin güney ve batı duvarları yıkılmıştır. Dikdörtgen bir plana sahip olan kilisenin (11,3×7,1 m) günümüze ulaşan duvarlarının yüksekliği 3-6 metre arasında değişmektedir. Dolgu duvar tekniğiyle inşa edilmiş olan Hunamisi Kilisesi'nin iç ve dış kaplama taşlarının bir kısmı günümüze ulaşmıştır. Kilisenin kuzeyindeki ek yapı bir kapıyla kiliseye bağlanmıştır. Bu ek yapının iç ölçüleri 6×2,6 metredir. Kilisenin güneyden de bir ek binaya sahip olduğu ve tamamen yıkıldığı anlaşılmaktadır. Hunamisi yazıtı olarak bilinen ve 10. yüzyılın sonlarına tarihlenen Gürcüce yazıtın bu kiliseye ait olduğu tahmin edilmektedir. Bir haç kaidesi üzerinde bulunan bu yazıt Tiflis'te Gürcistan Amiranaşvili Devlet Müzesi'nde korunmaktadır.[3][4]

Kaynakça

  1. ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 33 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
  2. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958) s. 459". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2023. 
  3. ^ a b 2012-2013 Yılları Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2019, s. 33. 17 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9639-0-2.
  4. ^ a b ""Gürcü Soyadlarının Tarihi" (ქართული გვარების ისტორია)- Ambioni". 27 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çala Kilisesi (Arpaçay)</span>

Çala Kilisesi, Kars ilinin Arpaçay ilçesine bağlı ve eski adı Çala olan Doğruyol köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Köyün merkezinde yer alan ve Meryem Ana'ya adanmış olan kilise, Tao-Klarceti bölgesinde, taş bezeme açısından başta gelen yapılar arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Şuatzkali Kilisesi</span>

Şuatzkali Kilisesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı Gönülaçan inşa edilmiş bir Gürcü kilisesidir. Kilise yıkılmış ve yerinde Gönülaçan Köyü Camii inşa edilmiştir.

Hunamisi Kalesi, Hunemis Kalesi olarak da bilinir, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Hunamisi olan Söğütlükaya köyünde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kalesidir. Yüksekçe bir tepede yer alan Hunamisi Kalesi, küçük bir bölümü dışında, günümüze sağlam ulaşmıştır.

Tzurtzkabi Kilisesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Tzurtzkabi olan Aşıkzülali köyü sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesiydi. Piskoposluk merkezi olan kilise yıkılmış, yerinde köyün camisi inşa edilmiştir.

Tagureti Kilisesi, Tavgeti Kilisesi olarak da bilinir, Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı Bağdaşen köyünün sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir.

Vardosani Kalesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Vardosani olan Yamaçyolu köyünün doğusunda megalit yapı kalıntısıdır. Bu yapının yakınında bir kaya üzerinde Gürcüce yazılar tespit edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kamhisi Kilisesi</span> Erzurum Şenkaya Yanıkkaval Köyü Orta Çağ Gürcü Kilisesi

Kamhisi Kilisesi, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı Yanıkkaval köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Küçük Kargluhi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı ve eski adı Kargluhi olan Yünören köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kilisesidir. Köyde bulunan iki kilise Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili tarafından "Küçük kilise" ve "Büyük kilise" şeklinde adlandırılmıştır.

Mglivani Kilisesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Çayağzı köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisedir. Ortadan kalkmış olan Mglivani köyünün kilisesiydi. Mglinavi Kilisesi olarak da bilinir.

Ğvime Kilisesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Ğvime olan Kumlukoz köyünde Orta Çağ'da kalma Gürcü kilisedir.

Bebereki Kilisesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Bebereki olan Çetinsu köyünde Orta Çağda Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Çihireti Kilisesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, bugün Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Çihireti olan Yünbüken köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Heva Kilisesi, tarihsel Kola bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı ve eski adı Heva olan Sürügüden köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kilisesidir.

Veli Kalesi Kilisesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Veli olan Sevimli köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Kura Nehri vadisinin üst kesiminin Orta Çağ'daki koruma sisteminin bir parçası olan Veli Kalesi'nin içinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Tzkarostavi Köyü Kilisesi</span> Ardahan Çıldır Öncül Köyü Orta Çağ Gürcü Kilisesi

Tzkarostavi Köyü Kilisesi, Tzkarostavi Küçük Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Cavaheti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Tzkarostavi olan Öncül köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Köydeki piskoposluk kilisesi olan Tzkarostavi Kilisesi'den dolayı "Küçük Kilise" olarak anılır.

Kalacuk Kilisesi veya Kalecik Kilisesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı Ölçek köyünün sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Akameti Kilisesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Şadevani olan Çatalköprü köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Ortadan kalkmış olan Akameti köyünün kilisesi olduğu için bu adla anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mere Kilisesi</span> Ardahan Posof Çakırkoç Köyü Orta Çağ Gürcü Kilisesi

Mere Kilisesi Gürcüce: მერეს ეკლესია), tarihsel Samtshe bölgesinin Türkiye kesiminde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Mere olan Çakırkoç köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisedir. Mere Kalesi'nin yakınındaki kilise, Mere Kalesi Kilisesi olarak da bilinir.

Mşehi Kilisesi veya Muşeh Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı ve eski adı Mşehi olan Aydoğdu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Kilise, Aydoğdu köyünün eski adından dolayı bu şekilde adlandırılmıştır.

Oşkisori Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Uzundere ilçesine bağlı ve eski adı Oşkisori olan Sapaca köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.