İçeriğe atla

Humbaracı Ahmed Paşa

Humbaracı Ahmet Paşa
Doğum14 Temmuz 1675(1675-07-14)
Coussac-Bonneval, Haute-Vienne, Nouvelle-Aquitaine
Ölüm23 Mart 1747 (71 yaşında)
İstanbul
BağlılığıFransa Krallığı Fransa Krallığı
Avusturya Arşidüklüğü
Osmanlı İmparatorluğu Osmanlı İmparatorluğu
Hizmet yılları18 Aralık 1685 - 23 Mart 1747
RütbesiPaşa
Çatışma/savaşlarıDokuz Yıl Savaşı (1689-1697)

İspanya Veraset Savaşı

1735-1739 Osmanlı-Rus Savaşı

Claude Alexandre Comte de Bonneval ya da müslüman olduktan sonraki adıyla Humbaracı Ahmed Paşa, 14 Temmuz 1675'te Fransa'da, Limousin Eyaletinin Coussae şehrinde soylu bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Fransız subayı olarak görev yaptı. Daha sonra müslüman olup "Ahmed" adını aldı.[1] Osmanlı ordusunun ıslahı için çalıştı.

Hayatı

Genç yaşlarında Fransız donanmasına katılan Bonneval, Dokuz Yıl Savaşı 1689-1697) sırasında Fransa safında savaşmıştır. Bu bağlamda Bonneval‟in kariyerine, Fransız Donanmasında bir topçu subayı olarak başlaması bir tesadüften ziyade bilinçli bir tercihin sonucu olarak görülebilir. Dokuz Yıl Savaşının (1689-1697) sona ermesini takiben Fransız kara kuvvetlerine geçiş yapan Bonneval, İspanya Veraset Savaşının (1701-1714) başında hâlen Fransız ordusunda görev yapmaktadır. Fakat Bonneval bu dönemde karşımıza Fransız piyade birliklerinde savaşan bir topçu subayı olarak çıkmaktadır.[2]

İspanya Veraset Savaşları'nda ün kazanan ve XIV. Louis ile arası açılınca Avusturya'ya kaçan, Bonneval, Savoy Prensi Eugen'in ordusunda Fransa'ya ve Osmanlı İmparatorluğu'na karşı savaştı.

Osmanlı'nın Hizmetine Girmesi

Prens Eugen'le zamanla siyasî ve askeri konularda anlaşmazlığa düşen Bonneval, Prensle arası bozulunca Osmanlı İmparatorluğu'na sığındı. Kont Bonneval, elli dört yaşında, devrin padişahı III. Ahmed ve Damat İbrahim Paşa'nın aradığı tüm özelliklere sahipti. En önemlisi Avrupa devletlerinin ordu organizasyonları, taktik formasyonları ve özellikle Avusturya ordusu ve diplomasisi konusunda eşsiz bilgilere sahipti. Ancak büyük ölçüde uzayan savaşların tetiklediği enflasyon ve ekonomik darboğazın sebep olduğu 1730 isyanıyla Bonneval, bir anda kendisini İstanbul‟a davet eden padişah ve sadrazamı kaybetti. Ragusa üzerinden Saraybosna‟ya gelen Bonneval'in İstanbul'a ulaşmasını yaklaşık bir sene geciktirecek olan bu haber ve ardından tarafına yazılan emirler, Fransız asıllı generali Gümülcine'de ikamet etmeye zorlayacaktı. Başına gelenler dolayısıyla iflah olmaz bir Habsburg düşmanına dönüşen Bonneval, burada Osmanlı hizmetine girdi ve İslâmiyet'i kabul ederek Ahmed adını aldı.[2]

21 Ekim 1731 tarihinde Sadrazam Topal Osman Paşa, Osmanlı ordusunda modern savaş tekniklerini uygulamak üzere Humbaracı Ahmet Paşa'yı İstanbul'a çağırdı, 1732'de İstanbul'a gelen Humbaracı Ahmed Paşa, sadrazamla görüşmüş ve Humbaracıbaşılığa tayin edilmişti. Zamanın topçu subaylarına matematik dersleri veren Ahmed Paşa, Topal Osman Paşa'nın sadaretten azlinden sonra yerine geçen Sadrazam Hekimoğlu Ali Paşa (1732) zamanında Bab-ı Âli'den uzaklaştırıldı. Ancak dönemin siyasî şartları nedeniyle Paşa'ya Beylerbeyi rütbesini vererek sadrazam müşavirliğine getirdi. I. Mahmud zamanında 1735'te Humbaracı Ocağı'nı düzene sokmakla görevlendirildi. 25 Ocak 1735 tarihli fermanla Humbaracı Ocağı'nın kuruluşu tasdik edildi ve ocağın tabi olacağı esasları belirten nizamnâme yayınlandı.[3]

Sürgünü ve Ölümü

Üsküdar Ayazma Sarayı'nda kurulan Humbaracı Kışlası'nda, seçilen birliklere Batı tarzındaki yeni talim usulleri ve savaş stratejilerini öğretti. Asıl görevi humbaracı ocağını organize ve nizama sokmak olmasına rağmen devletin dış münasebetleri ile de görevlendirildi. Katıldığı 1736 Seferi'nde Yeğen Mehmed Paşa ile birlikte Avusturya'ya karşı savaştı. Sefer dönüşü gözden düşen Ahmed Paşa, Kastamonu'ya sürgün edildi (1738).[4]

1747'de İstanbul'da öldü. Ölümünden sonra kurduğu askerî mühendislik okulu, evlatlığı Milanolu Süleyman Ağa,[5] ocağı teşkilatlandırmaya devam etse de, tutucu yeniçerilerin muhalefeti nedeniyle kapatıldı. Galata Mevlevîhânesi avlusundaki mezarlıkta gömülüdür.[1]

Ayrıca Bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Belge, Murat (1993). İstanbul Gezi Rehberi (10. bas.). Tarih Vakfı Yurt Yayınları. s. 236. ISBN 9789753330022. 
  2. ^ a b Yeşil, Fatih. ‘’BİR FRANSIZ MACERAPERSETİN SAVAŞ VE DİPLOMASİYE DAİR GÖRÜŞLERİ: HUMBARACI AHMED PAŞA'NIN (KONT ALEXANDER BONNEVAL) LÂYİHALARI’’. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2021 Güz (15): 205-228. 2 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2022.
  3. ^ Kara, Hidayet. Sultan II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı Kara Ordusu (1876-1908) 28 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Humbaracı Ahmed Paşa. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2020, 9. ISBN: 978-975-17-4446-3
  4. ^ Kara, Hidayet. Sultan II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı Kara Ordusu (1876-1908) 28 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Humbaracı Ahmed Paşa. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2020, 10. ISBN: 978-975-17-4446-3
  5. ^ Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, IV/1, s. 324-325; Berkes, Çağdaşlaşma, s. 67-68

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Mahmud</span> 24. Osmanlı padişahı (1730–1754)

I. Mahmud, divan edebiyatında kullandığı mahlasıyla Sebkati, 24. Osmanlı padişahı ve 103. İslam halifesidir. 1696'da Edirne Sarayı'nda dünyaya geldi. II. Mustafa'nın oğlu ve III. Ahmed'in yeğenidir.

<span class="mw-page-title-main">II. Mustafa</span> 22. Osmanlı padişahı (1664-1703)

II. Mustafa veya Mustafa Gazi, lâkabı Gazi, Divan edebiyatındaki adı İkbâlî; 22. Osmanlı padişahı ve 101'inci İslâm halifesidir. Babası Sultan IV. Mehmed, annesi Emetullah Râbi'a Gülnûş Sultan'dır. Kuvvetli bir ilim tahsili yaptı. Osmanlı padişahları arasında sefere çıkan son padişahtır.

<span class="mw-page-title-main">Pasarofça Antlaşması</span>

Pasarofça Antlaşması, 1715-1718 Osmanlı-Avusturya-Venedik Savaşı'na son veren, yukarı Sırbistan, Belgrad ve Banat yaylasının Avusturya'ya; Dalmaçya, Bosna ve Arnavutluk kıyılarının Venedik'e verilmesi, Mora Yarımadası'nın Osmanlılarda kalması gibi maddeler içeren 21 Temmuz 1718'de imzalanan antlaşmadır. Antlaşma, Osmanlı Sultanı III. Ahmed (1703-1730) zamanında, Mora-Tuna kavşağında Sırbistan'ın Pasarofça kasabasında yapıldı.

Topal Recep Paşa IV. Murad saltanatında 10 Şubat 1632 - 18 Mayıs 1632 tarihleri arasında dört ay on beş gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. Nikris (gut) hastalığından muzdarip olan Topal Recep Paşa aksak yürüyüşü dolayısıyla Topal ismini almıştı.

Tekirdağlı Bekri Mustafa Paşa ya da Tekfur-Dağlı Bekri Mustafa Paşa, II. Süleyman saltanatında, 2 Mayıs 1688 - 25 Ekim 1689 tarihleri arasında bir yıl beş ay yirmi dört gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Bozoklu (Bıyıklı) Mustafa Paşa, II. Ahmed saltanatında, 27 Mart 1693 - 14 Mart 1694 tarihleri arasında on bir ay on sekiz gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Elmas Mehmed Paşa, II. Mustafa saltanatında, 2 Mayıs 1695 - 11 Eylül 1697 tarihleri arasında iki yıl dört ay on gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Amcazade Hüseyin Paşa</span> 103. Osmanlı sadrazamı

Köprülü Amcazade Hacı Hüseyin Paşa II. Mustafa saltanatında, 11 Eylül 1697 - 4 Eylül 1702 tarihleri arasında dört yıl on bir ay on altı gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Topal Osman Paşa</span> 121. Osmanlı sadrazamı

Topal Osman Paşa, I. Mahmud saltanatında 21 Eylül 1731 - 12 Mart 1732 tarihleri arasında altı ay iki gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Hekimoğlu Ali Paşa, I. Mahmud'un ve III. Osman'ın saltanat dönemlerinde, 12 Mart 1732-12 Ağustos 1735, 21 Nisan 1742-23 Eylül 1743 ve 15 Şubat 1755-18 Mayıs 1755 tarihleri arasında üç kez toplam beş yıl dört gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Muhsinzade Abdullah Paşa I. Mahmud saltanatında, 6 Ağustos 1737 - 19 Aralık 1737 tarihleri arasında dört ay on dört gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Yeğen Mehmet Paşa I. Mahmud saltanatında, 19 Aralık 1737 - 22 Mart 1739 tarihleri arasında; bir yıl, üç ay, dört gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Hacı İvaz Mehmed Paşa I. Mahmud saltanatında, 22 Mart 1739 - 23 Haziran 1740 tarihleri arasında bir yıl üç ay iki gün sadrazamlık ve çeşitli valilikler yapmış; 1735-1739 Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşı'nda bütün savaşın kaderini etkileyen Hisarcık Muharebesi'ni kazanmış, Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Humbaracı Ocağı</span> Osmanlı ordusunda bir tür patlayıcı olan humbaranın üretiminden sorumlu askeri birlik

Humbaracı Ocağı, Osmanlı Devleti'nin askeri teşkilatı'nda humbara imal eden ve bunu kullanan sınıfın bağlı olduğu ocak. Kumbaracı ocağı da denilmektedir. Dünyanın ilk havan topu sınıfıdır.

<span class="mw-page-title-main">Zenta Muharebesi</span> 11 Eylül 1697de gerçekleşen muharebe

Zenta Muharebesi, Osmanlı İmparatorluğu ile Avusturya orduları arasında, 11 Eylül 1697 tarihinde Tisa Irmağı kıyısındaki Zenta’da yapılan ve Osmanlıların yenilgisiyle sonuçlanan muharebedir. Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları'nın son önemli çarpışması olan bu savaşın ardından 1699 yılında Karlofça Antlaşması imzalandı.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı-Kutsal İttifak savaşları</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Kutsal İttifak (Habsburg İmparatorluğu, Polonya-Litvanya, Venedik, Rusya) arasında yapılan ve ittifakın zaferiyle sona eren bir dizi savaş (1683-1699)

Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları (1683-1699), Osmanlıların II. Viyana Kuşatması'nda başarısızlığa uğramasından cesaret alan bir grup Avrupa ülkesinin Kutsal İttifak adı altında birleşip Osmanlılara karşı giriştikleri ve bu ülkelerin Macaristan, Ukrayna ve Dalmaçya'da hâkimiyet kurup Balkanlar'daki Osmanlı hâkimiyetine büyük darbe vurmaları ile sonuçlanmış bir savaşlar dizisidir. Osmanlı tarihinde Felaket Seneleri veya Küçük Kıyamet olarak da geçer. Avrupa tarihinde ise genelde Büyük Türk Savaşı olarak bahsedilir.

Silahdar Damat Dimetokalı Mehmed Paşa I. Mahmud saltanatında 9 Ocak 1736 - 6 Ağustos, 1737 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Ducum Muharebesi</span>

Ducum Muharebesi ya da Samarra Muharebesi, 1732-1736 Osmanlı-İran Savaşı'nda bir evre. Topal Osman Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Nadir Şah komutasındaki Safevî ordusunu 19 Temmuz 1733'te büyük bir yenilgiye uğratarak kuşatma altındaki Bağdat'ı kurtardı.

<span class="mw-page-title-main">Urmiye Kuşatması (1731)</span>

Urmiye Kuşatması, 1730-1732 Osmanlı-İran Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Leylan Muharebesi</span>

Leylan Muharebesi ya da Kerkük Muharebesi, 1730-1732 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre.