Hukuk ve ekonomi

Ekonomi
Ana hatlar
Genel sınıflandırma
Mikroekonomi · Makroekonomi Ekonomik düşünce tarihi Metodoloji · Heterodoks
Teknikler
Matematiksel ·Ekonometri Deneysel · Milli muhasebe
Dalları ve alt dalları
Davranışsal · Kültürel · Çevresel Büyüme · Gelişme · Tarih Uluslararası · Ekonomiler Monetarizm ve Finansal ekonomi Kamu ve Refah ekonomisi Sağlık · Çalışma · Yönetimsel İşletme · Bilgi · Eğitim · Oyun kuramı Endüstriyel organizasyon · Hukuk Tarım · Yeşil · Ekolojik Kent · Kırsal · Bölgesel Ekonomik coğrafya
Listeler
Kategoriler · Başlıklar · Ekonomistler
Ekonomi:Kavram ve Tarihi

Hukuk ve ekonomi veya hukukun ekonomik analizi, ekonomik teorilerin, çoğunlukla Chicago Ekonomi Okulundan akademisyenlerle başlayan, hukuk analizine uygulanmasıdır. Ekonomik kavramlar, yasaların etkilerini açıklamak, hangi hukuk kurallarının ekonomik açıdan verimli olduğunu değerlendirmek ve hangi hukuk kurallarının yürürlüğe gireceğini tahmin etmek için kullanılmaktadır.^[1] Hukuk ve ekonominin iki ana dalı vardır:^[2] Bunlardan birincisi, neoklasik ekonominin yöntem ve teorilerinin hukukun pozitif ve normatif analizine uygulanmasına dayanır. İkincisi ise ekonomik, politik ve sosyal sonuçlara daha geniş bir odaklanma ile hukuk ve yasal kurumların kurumsal analizine odaklanır. Hukuk ve ekonominin bu ikinci dalı, daha genel olarak siyasi kurumlar ve yönetişim kurumları üzerindeki çalışmalarla daha çok örtüşmektedir.

Hukuk ve ekonominin tarihsel öncülleri, modern ekonomik düşüncenin temelleri olarak kabul edilen klasik ekonomistlere kadar uzanmaktadır. 18. yüzyılın başlarında Adam Smith, merkantilist mevzuatın ekonomik etkilerini tartıştı. David Ricardo, tarımsal verimliliği engellediği gerekçesiyle İngiliz Tahıl Kanunlarına karşı çıktı. Frédéric Bastiat ise kendi kitabı The Law'da yasamanın istenmeyen sonuçlarını inceledi. Ancak, piyasa dışı faaliyetleri düzenleyen yasayı analiz etmek için ekonomiyi uygulamak tarihsel olarak günümüze daha yakındır. 1900 civarında bir Avrupa hukuk ve ekonomi hareketinin kalıcı bir etkisi olmamıştır.^[3]

Volker Fonu'nun başkanı Harold Luhnow, 1946'dan başlayarak yalnızca Friedrich August Hayek'i desteklemekle kalmadı. Aynı zamanda kısa bir süre sonra Aaron Director'ın, hukuk alanında akademisyenler için yeni bir merkez kurmak üzere Chicago Üniversitesi'ne gelmesini de destekledi. Üniversiteye, Chicago Okulu'nu kurarken, Luhnow'un yakın bir işbirlikçisi olan Robert Maynard Hutchins başkanlık ediyordu. Üniversitede zaten Frank Knight, George Stigler, Henry Simons ve Ronald Coase vardı. Yakında, sadece Hayek'in kendisi değil, aynı zamanda Director'ın kayınbiraderi ve Stigler'in arkadaşı Milton Friedman ve ayrıca Robert Fogel, Robert Lucas, Eugene Fama, Richard Posner ve Gary Becker da olacaktı.

1958 yılında Director, Ronald Coase ve etkisini geniş kapsamlı ile hukuk alanlarını ve ekonomi birleştirmek yardımcı olan "Hukuk ve İktisat Dergisi"ni kurdu.^[4] 1960 ve 1961'de, Ronald Coase ve Guido Calabresi, "Sosyal Maliyet Sorunu "^[5] ve "Risk Dağılımı ve Haksız Suçlar Yasası Üzerine Bazı Düşünceler" adlı iki makale yayınladılar.^[6] Bu, modern hukuk ve ekonomi okulu için başlangıç noktası olarak görülebilir.^[7]

1962'de Aaron Director, Hür Toplum Komitesi'nin kurulmasına yardımcı oldu. Director'ın 1946'da Chicago Üniversitesi Hukuk Fakültesi fakültesine atanması, yayıncılık konusundaki isteksizliği arkasında birkaç yazı bırakmasına rağmen, yarım yüzyıllık bir entelektüel üretkenlik başlattı.^[8] Director, Chicago Hukuk Fakültesi Dekanı, Chicago Üniversitesi Başkanı ve Ford yönetiminde ABD Başsavcısı olarak görev yapacak olan Edward Levi ile hukuk fakültesinde antitröst dersleri verdi. 1965 yılında Chicago Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden emekli olduktan sonra, California'ya yerleşti ve Stanford Üniversitesi'nin Hoover Enstitüsü'nde bir pozisyon aldı.

1970'lerin başında, Henry Manne (eski bir Coase öğrencisi), büyük bir hukuk fakültesinde hukuk ve ekonomi için bir merkez inşa etmeye başladı. İlk olarak Rochester Üniversitesi'nde çalışmaya başladı, daha sonra Miami Üniversitesi'nde çalıştı, ancak kısa süre sonra yapmaya çalıştığıı bu iş hoş karşılanmadı. Sonra Emory Üniversitesi'ne taşındı ve George Mason'da bu işe son verdi. Manne çoğu hukuk fakültesini uzun sürede bitirdi ve hiçbir zaman buralarda sayılara ve ekonomiye maruz kalmadı. Manne, John M. Olin Vakfı'nın da desteğini aldı. Bugün birçok üniversitede Hukuk ve Ekonomi için Olin merkezleri (veya programları) bulunmaktadır.

• Adam Smith
• David Ricardo
• Frédéric Bastiat

• Aaron Director, Chicago Üniversitesi^[8][9]
• Ronald Coase, Chicago Üniversitesi, 1991 Nobel İktisadi Bilimler Anma Ödülü^[10]
• Richard Posner, Chicago Üniversitesi^[11][12]
• Guido Calabresi, Yale Üniversitesi.^[13][14] Calabresi, bu konuda hakkında bir sürü yazılar yazdı; The Costs of Accidents: A Legal and Economic Analysis adlı kitabı, kaza durumlarında gerekli olan uygun teşvikleri ve tazminatı kapsamlı şekilde ele almasında etkili olarak zikredilmiştir.^[15] Idelas, Beliefs, Attitudes and the Laws adlı kitabında ise farklı bir yaklaşım benimsemiştir ve burada, "Bir maliyetten en ucuz şekilde kaçınmak; bazı nesnel veya bilimsel kavramlara göre değil, hukukumuzun tamamı tarafından eylemlere, faaliyetlere ve inançlara verilen değerlemelere bağlıdır." şeklinde belirtmiştir.
• Henry Manne, George Mason Üniversitesi^[13]

Diğer önemli kişiler şunlardır:

• Nobel Anma Ödülü sahibi ekonomist Gary Becker, Chicago School of Economics'in başkanıdır.^[16]
• ABD Temyiz Mahkemesi Yedinci Daire yargıcı Frank Easterbrook
• Andrey Shleifer
• Robert Cooter
• Harold Demsetz
• Hans-Bernd Schäfer
• William Landes
• W. Kip Viscusi
• A. Mitchell Polinsky

Hukukun ekonomik analizi genellikle pozitif ve normatif olarak iki gruba ayrılmaktadır:

'Pozitif hukuk ve ekonomi', çeşitli hukuk kurallarının etkilerini tahmin etmek için ekonomik analizi kullanır. Bu nedenle, örneğin haksız fiil yasasının olumlu bir ekonomik analizinin, ihmal kuralının etkilerine karşıt bir kusursuz sorumluluk kuralının etkilerini öngörebilir. Pozitif hukuk ve ekonomi, zaman zaman hukuk kurallarının gelişimini, örneğin haksız fiillere ilişkin teamül hukukunu, ekonomik verimlilikleri açısından açıklama iddiasında da bulunmuştur.

'Normatif hukuk ve ekonomi' bir adım daha ileri giderek çeşitli politikaların ekonomik sonuçlarına dayalı politika önerilerinde bulunur. Normatif ekonomik analiz için anahtar kavram verimlilik, özellikle tahsis etkinliğidir.

Hukuk ve ekonomi uzmanları tarafından kullanılan yaygın bir verimlilik kavramı Pareto verimliliğidir. Bir hukuk kuralı, bir başkasını daha kötü duruma getirmeden bir kişinin durumunu iyileştirecek şekilde değiştirilemiyorsa, Pareto etkindir. Daha zayıf bir verimlilik anlayışı ise Kaldor-Hicks verimliliğidir. Bir yasal kural, bazı tarafların kayıplarını telafi etmek için diğerlerini tazmin etmesiyle Pareto'yu etkin hale getirebiliyorsa, Kaldor-Hicks etkindir.

Bununla birlikte, pozitif ve normatif analiz arasında açık bir ayrım olasılığı, "Hukuk ve Ekonominin Geleceği" adlı kitapta, "gerçek - ve kaçınılmaz - çoğu ekonomik analizin altında yatan değer yargılarının varlığı" olarak belirtilir.^[17]

Uri Weiss, "Hukuk ve ekonomide, en büyük boyutu sağlayarak optimal sonuca götürecek yasayı aramak ve acıyı en aza indirmek yerine mutluluğu en üst düzeye çıkarmayı düşünmek yaygındır. Optimal sonuca götürecek oyunları belirlemeye değil, oyuncuların menfaatine olan oyunların adil olmayan bir sonuca varmasını önlemeye çalışıyoruz." alternatifini önermiştir.^[18]

Hukukçular tarafından kullanıldığı şekliyle, "hukuk ve ekonomi" ifadesi, mikroekonomik analizin yasal sorunlara uygulanmasını ifade eder. Hukuk sistemleri ve siyasi sistemler arasındaki örtüşme nedeniyle, hukuk ve ekonomideki bazı konular siyasi ekonomi, anayasal ekonomi ve siyasette de gündeme gelmektedir.

Aynı konulara Marksist düşünce, eleştirel teori ve Frankfurt Okulu perspektiflerinden yaklaşımlar genellikle kendilerini "hukuk ve ekonomi" olarak tanımlamaz. Örneğin, eleştirel hukuk çalışmaları hareketi ve hukuk sosyolojisi üyeleri tarafından yapılan araştırmalar, çok farklı bir perspektiften olsa da, "hukuk ve ekonomi" olarak adlandırılan çalışmayla aynı temel konuların çoğunu ele alır. Hukuk ve ekonomi politik hareketi de benzer kavramları tamamen farklı bir yaklaşımla analiz eder.^[19]

Hukuk ve ekonomi, jurimetri, olasılık ve istatistiğin hukuk sorularına uygulanmasıyla yakından ilgilidir.

• Pozitif ayrımcılık
• Kurumsal yönetim^[20][21][22]
• Ceza hukuku^[23]
• Gözetim
• Suç yaptrımı^[24][25]
• Ayrımcılık
• Delil^[26][27]
• Etkin piyasalar hipotezi
• Ortak varlıkların trajedisi
• Kurumsal iktisat
• Anayasal iktisat
• Mülkiyet hakkı teorisi^[28][29]
• Fikrî mülkiyet hukuku
• Ters seçim
• Manevi zarar
• Halk sağlığı için karantina önlemleri^[30][31]
• İşlem maliyeti
• Seçim sistemi
• Su hukuku^[32][33]

Hukukun ekonomik analizi, Amerika Birleşik Devletleri'nde olduğu kadar başka yerlerde de etkili olmuştur. Yargı görüşleri, ABD'de ve aynı zamanda giderek artan bir şekilde Commonwealth ülkelerinde ve Avrupa'da ekonomik analiz ile hukuk ve ekonomi teorilerini belirli bir düzenlilikle kullanır. Hukuk ve ekonominin etkisi hukuk eğitiminde de hissedilmiştir ve konuyla ilgili lisansüstü programlar birçok ülkede sunulmaktadır. Hukuk ve ekonominin medeni hukuk ülkelerindeki etkisi, İngilizce ve diğer Avrupa dillerinde hukuk ve ekonomi ders kitaplarının mevcudiyetinden ölçülebilir haldedir.

Kuzey Amerika'nın, Avrupa ve Asya'daki birçok hukuk fakültesinde ekonomi alanında yüksek lisans derecesine sahip öğretim üyeleri bulunmaktadır. Buna ek olarak, birçok profesyonel ekonomist artık ekonomi ve hukuk doktrinleri arasındaki ilişkiyi incelemekte ve yazmaktadır. Yale Hukuk Okulu'nun eski dekanı Anthony Kronman, "[20. yüzyılın] son çeyreğinde Amerikan akademik hukuku üzerinde en büyük etkiye sahip olan entelektüel hareketin" hukuk ve ekonomi olduğunu yazmıştır.^[34]

Etkisine rağmen, hukuk ve ekonomi hareketi birçok yönden eleştirilmiştir. Bu özellikle normatif hukuk ve ekonomi için geçerlidir. Çoğu hukuk ve ekonomi bilimi neoklasik bir çerçeve içinde çalıştığı için neoklasik ekonominin temel eleştirileri, çok sayıda iç eleştiri olmasına rağmen, diğer rakip çerçevelerden alınmıştır.^[35] Yine de başka ekonomik düşünce ekolleri ortaya çıkmış ve örneğin Edgardo Buscaglia ve Robert Cooter'ın "Law and Economics of Development" adlı kitabındaki çalışmalarında hukuk ve ekonomi çalışmalarına uygulanmıştır.^[36]

Hukuki soruların ekonomik analizini eleştirenler, normatif ekonomik analizin insan haklarının önemini ve dağıtımcı adaletle ilgili endişeleri yakalamadığını ileri sürmüşlerdir. Hukuk ve ekonomiye yönelik en ağır eleştirilerden bazıları eleştirel hukuk çalışmaları hareketinden, özellikle Duncan Kennedy^[37] ve Mark Kelman'dan gelmektedir. Harvard Hukuk Fakültesi'nden Jon D. Hanson; yasal, ekonomik, politik ve sosyal sistemlerin, bilişsel önyargıları ve sosyal normları içeren bir model yerine, tercihlere dayalı bireysel bir davranış modelinden gereğinden fazla etkilendiğini savunuyor.^[38]

Bu tür varsayımlar "ilk-en iyi" genel denge koşulları üzerinde modellendiğinde, tahsis etkinliğini artırmak için tasarlanan yasa ve politikanın varsayılan faydalarına yönelik ek eleştiriler yöneltmiştir. İkinci en iyi teorisine göre, örneğin optimal koşulların bir alt kümesinin yerine getirilmesi hiçbir koşulda karşılanamıyorsa, herhangi bir optimal koşul alt kümesinin yerine getirilmesinin zorunlu olarak tahsis verimliliğinde bir artışla sonuçlanacağı sonucuna varmak yanlıştır.^[39]

Sonuç olarak, iddia edilen amacı tahsis verimliliğinde açık bir artış olan herhangi bir kamu politikası ifadesi (örneğin, antitröst yasalarının sistematik bir şekilde gevşetilmesinden kaynaklanan artan birleşme ve satın almalar yoluyla araştırma ve geliştirme maliyetlerinin konsolidasyonu), eleştirmenlere göre temelde yanlıştır, çünkü tahsis etkinliğindeki bir artışın azalmadan daha olası olduğu sonucuna varmak için genel bir neden yoktur.

Esasen, "ilk-en iyi" neoklasik analiz, içsel Pareto kusurlarından kaynaklanan çeşitli genel denge geri besleme ilişkilerini gerektiği gibi hesaba katmaz.^[39]

Başka bir eleştiri, benzersiz bir optimal sonucun olmaması gerçeğinden kaynaklanmaktadır. Warren Samuels, 2007 tarihli The Legal-Economic Nexus adlı kitabında, "Pareto anlamdaki verimlilik, hakların tanımlanmasına ve atanmasına doğrudan uygulanamaz, çünkü verimlilik hakların önceden belirlenmesini gerektirir." şeklinde belirtmiştir.

Hukuk ve ekonomi, bu eleştirilerin bazılarına uyum sağlamış ve çeşitli yönlerde gelişmiştir. Önemli bir eğilim, oyun teorisinin yasal sorunlara uygulanması olmuştur.^[40] Diğer gelişmeler, davranışsal ekonominin hukukun ekonomik analizine^[41] ve istatistiksel ve ekonometrik tekniklerin artan kullanımı olmuştur.^[42] Hukuk akademisi içinde, sosyo-ekonomi terimi, neoklasik gelenekten bilinçli olarak daha geniş olan ekonomik yaklaşımlara uygulanmıştır.

Ekonomik analiz kullanılarak analiz edilen mülkiyet hakları, hukuk ve ekonomi savunucuları tarafından temel insan hakları olarak görülmektedir.^[43]

• Ekonomi
• Hukuk
• Rekabet hukuku
• Anayasal iktisat
• İslam ekonomisi
• Mikroekonomi
• Siyasi ekonomi

• Kai Purnhagen İkiz Asla Buluşmayacak mı? – Klaus Mathis Hukuku ve Avrupa'da Ekonomi (Springer Science), s. 3-21, [1] 3 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Bouckaert, Boudewijn ve Gerrit De Geest, ed. (2000). Hukuk ve Ekonomi Ansiklopedisi (Edward Elgar, Çevrimiçi versiyon. 6 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Coase, Ronald (1990). Firma, Piyasa ve Hukuk (Chicago: University of Chicago Press, yeniden basım ed.)0-226-11101-6.
• Cooter, Robert ve Thomas Ulen (2012). Hukuk ve Ekonomi (Addison Wesley Longman, 6. baskı). 0-321-33634-8ISBN'si 0-321-33634-8
• Friedman, David (1987). "hukuk ve ekonomi," The New Palgrave: A Dictionary of Economics, v. 3, s. 144-48.
• _____ (2000). Hukuk Düzeni. (Princeton University Press). Bölüm bağlantıları. bağlantılar. 15 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• _____ (2001). Hukukun Düzeni: Ekonominin Hukukla Ne ilgisi Var ve Neden Önemli ?978-0691090092ISBN'si 978-0691090092.
• Martin Gelter & Kristoffel Grechenig, Hukuk ve Ekonomi Tarihi, Hukuk ve Ekonomi Ansiklopedisi'nde yayınlanacak.
• Georgakopoulos, Nicholas L. (2005). Hukuk ve Ekonominin İlke ve Yöntemleri: Normatif Akıl Yürütme için Temel Araçlar (Cambridge University Press, 0-521-82681-0).
• Kristoffel Grechenig & Martin Gelter, Hukuk Düşüncesinde Transatlantik Ayrım: Amerikan Hukuku ve Ekonomisine Karşı Amerikan Hukuku ve Ekonomisi. Alman Doktrinalizmi, Hastings Uluslararası ve Karşılaştırmalı Hukuk İncelemesi 2008, cilt. 31, s. 295–360 13 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Kennedy, Duncan (1998). "Eleştirel Hukuk Çalışmaları Perspektifinden Hukuk ve Ekonomi" (The New Palgrave Dictionary of Economics and the Law PDF'den) 12 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Kornhauser, Lewis (2006). "Hukukun Ekonomik Analizi", 25 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Stanford Felsefe Ansiklopedisi.
• A Legal Theory without Law: Posner v. Hayek on Economic Analysis of Law. Tübingen: Mohr. 2007. ISBN 978-3-16-149276-1. 978-3-16-149276-1
• Mackaay, Ejan (2013), Medeni Hukuk Sistemleri için Hukuk ve Ekonomi, Cheltenham, Edward Elgar, 978-1848443099 ; kapaklı önümüzdeki 2014 [2] 5 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Microeconomic Theory. New York, NY: Oxford University Press. 1995. 6 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
• Polinsky, A. Mitchell ve Steven Shavell (2008). "hukuk, ekonomik analizi," The New Palgrave Ekonomi Sözlüğü, 2. Baskı. Özet 1 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve yayın öncesi kopyası 22 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
• Posner, Richard A. (2011). Hukukun Ekonomik Analizi (New York, Wolters Kluwer Law & Business, 8. baskı). 978-0735594425ISBN'si 978-0735594425.
• _____ (2006). "Steven Shavell'in Hukukun Ekonomik Analizinin Temelleri Üzerine Bir İnceleme," İktisadi Edebiyat Dergisi, 44(2), s. 405–14^[] (+ tuşuna basın).
• Schäfer, Hans-Bernd ve Claus Ott (2004), “Medeni Hukukun Ekonomik Analizi”, Cheltenham, Edward Elgar Yayıncılık;1843762773
• Shavell, Steven (2004). Hukukun Ekonomik Analizinin Temelleri. Harvard Üniversitesi Yayınları. Açıklama 28 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve bölüm önizleme bağlantılarına gidin. 4 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Robé, Jean-Philippe, Firmanın Hukuki Yapısı, Muhasebe, Ekonomi ve Hukuk: Cilt. 1 : İs. 1, Madde 5, Şu adresten ulaşılabilir: https://web.archive.org/web/20111122061936/http://www.bepress.com/ael/vol1/iss1/5/ (2011). Jean-Philippe Robé
• Economics of Regulation and Antitrust. MIT Press. 2005. ISBN 978-0-262-28732-6. 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 978-0-262-28732-6
• Stojanovich A., Silvestri P. (Ed. 7 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ), "Özel Sayı: On 'The Future of Law and Economics' by Guido Calabresi: An Interdisipliner Dialogue", Global Jurist, 19(2019), 3. 7 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

• İnternet Felsefe Ansiklopedisi'ndeki "Hukuk ve Ekonomi" 23 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. makalesi
• Hukuk ve Ekonomi Laboratuvarı 1 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Hukuk ve ekonominin eşitsizlik üzerindeki etkilerini açıklayan makale 20 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.