İçeriğe atla

Hujum

Dünya Kadınlar Günü'nde Andican'da bir peçe yakma töreni, 1927

Hujum, kelime kökeni itibarıyla Arapçadan Türkçe'ye geçen hücum / saldırma anlamına gelir. Kültür Devrimi kapsamında 1920'lerde ve 1930'larda Sovyet Orta Asyası'nda yürütülen ve kadınların statüsünü değiştirmeyi amaçlayan bir kampanyadır.

Orta Asya'da çok eşlilik vardı, kızlar başlık parası için erken yaşta evlendiriliyordu, kadınlar miras yoluyla (bir kocanın ölümü üzerine erkek kardeşine) geçiyordu ve gelinler kaçırılıyordu. Kadınların neredeyse tamamı okuma yazma bilmiyordu. 1920'lerde SSCB genelinde, kadınların toplumdaki rolünün yeniden düşünülmesini gerektiren, onları ev idaresinin bazı sorumluluklarından kurtarmayı amaçlayan, onlara eğitim alma ve erkeklerle eşit koşullarda çalışma fırsatı veren bir politika uygulandı. Aynı zamanda, "Doğulu kadınlar" SSCB'de en çok ezilen kadın kategorisi olarak görülüyordu.

1920'lerin ortalarından itibaren "Doğu'daki kadınların özgürleştirilmesi" kampanyası için özel bir adlandırma olan hujum ortaya çıktı. Kadınlara çocuklarına nasıl bakacaklarını ve hijyenin temellerini öğretmenin yanı sıra yasal konularda danışmanlık yapmak üzere özel kadın bölümleri, kadın ve çocuk sağlık klinikleri ve doğum evleri kuruldu.

Ancak Hujum, öncelikle kadınlara yönelik "baskı ve köleliğin sembolü" olarak burkanın kamusal alanda kaldırılması ve yakılması gibi radikal eylemlerle hatırlanıyor. Özbek işçilerin eşleri, 1924 yılında başlık parasının kaldırılmasına ilişkin kararnamenin yayınlanmasının ardından burkayı ilk çıkaranlar oldu. 8 Mart 1927'de, Bolşevik Tüm Birlik Komünist Partisi Merkez Komitesi Orta Asya Bürosu Birinci Sekreteri Isaak Zelensky'nin girişimiyle, binlerce Özbek kadın Semerkant'taki Registan Meydanı'nda burkalarını çıkardı, bir yığın haline getirdi ve ardından ateşe verdi. O gün 10.000 kadın burkalarından kurtuldu. Sonraki üç ay içinde 90.000 kadın daha burkalarını çıkardı.1920'lerin ortalarında Özbekistan ve Tacikistan'da, burkayı alenen çıkaran ilk Özbek kadınlardan biri olan Tacihan Şadiyeva'nın adını taşıyan bir kadın burka çıkarma hareketi vardı.[1][2]

Kampanya geleneksel toplumun şiddetli direnişiyle karşılaştı. Sadece Özbekistan'da 1927 ve 1928 yılları arasında aralarında kadın kolları üyeleri, kulüp ve kütüphane başkanlarının da bulunduğu 2.500'den fazla kadın öldürüldü. Kırgızistan'da 22 yaşındaki aktivist Alymkan Mamytkulova kadın toplantılarına katıldı ve bir lisede okudu. Kocası bu durumdan son derece mutsuzdu, onu düzenli olarak dövüyordu ve sonunda boşanma davalarının görüldüğü bir mahkemede onu hançerle öldürdü.

Çoğu zaman kocalar eşlerini meydana getirir, burada burkalarını çıkarıp yakar ve ertesi gün tekrar giymeleri için zorlarlardı. Sredazburo'nun Ekim 1927'deki XIV. genel kurulu bu tür eylemlerin partiden ihraç edilmeye kadar varan cezalara çarptırılması yönünde bir karar aldı.[3]

Bakü'deki peçesini yırtan bir kadını temsil eden Özgürleşmiş Kadın Heykeli

Burkaya karşı kampanya sonraki on beş yıl boyunca devam etti. Orta Asyalı kadınlar nihayet 1940'ların başında burkayı çıkardılar.

Sonuçlar

Örtünmeyi yasadışı hale getirme fikri etrafında şiddetli tartışmalar yaşandı, ancak sonunda bundan vazgeçildi. Sovyet hukukunun yerel halkın desteği olmadan ilerleyemeyeceğine inanılıyordu. Ancak, örtünmeyle bağlantılı cinayetlerin artmasıyla birlikte, 1928 ve 1929 yıllarında kadınların kişisel güvenliğine yönelik yeni yasalar çıkarıldı. Açılmaya yönelik saldırıları "karşıdevrimci" ve "terörist eylemler" (ölüm cezasını hak eden) olarak kabul eden bu yasalar, yerel yetkililerin kadınları taciz ve şiddetten korumasına yardımcı olmak için tasarlandı.[4]

Ev içi özel alanda kadınların rolleri çok az değişti, ancak kamusal alandaki rolleri ve maddi koşullar hujum sayesinde büyük ölçüde değişti. Kadınların özgürleşmesi biçimindeki sosyal ve kültürel reforma yönelik hujumun çok yönlü yaklaşımı, kadınları kamusal alanda dönüştürdü, inzivayı kırdı ve toplumun yeni ve aktif üyelerini yarattı. Kadınların yeteneklerine ilişkin kavramlar dönüşüme uğramış, ancak toplumsal cinsiyet ideallerine ve rollerine meydan okuma konusunda çok az ilerleme kaydedilmiştir.[5]

Hujumun ilk kez piyasaya sürülmesinden on yıllar sonra, burka sonunda neredeyse tamamen ortadan kalktı ve olgun kadınlar burkalar yerine başlarını örtmek için büyük, bol eşarplar takmaya başladılar. Sovyet girişimlerinin bir sonucu olarak, 1950'lerde Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde okuryazarlık oranı yüzde 70 ila 75'e ulaştı. 1930'larda hujum sayesinde kadın istihdamı hızla arttı. Kadınlar kolektif çiftliklerin tarlalarında çalışıyordu. 1950'lerin sonunda kolektif çiftliklerde kadınların sayısı erkeklerden fazlaydı. Modernleşmenin Özbekistan'daki etkileri açıktı, Özbek bölgelerinin çoğunda eğitim mümkün hale geldi, okuryazarlık arttı ve sağlık hizmetleri büyük ölçüde iyileştirildi.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Ўзбек аёли паранжини қандай ташлади? «Ҳужум» ҳаракати ҳақида". 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2020. 
  2. ^ "Журнал «Смена» № 965 от август 1967 год". 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2020. 
  3. ^ "Мустафо Базаров. СОВЕТСКАЯ РЕЛИГИОЗНАЯ ПОЛИТИКА В СРЕДНЕЙ АЗИИ. 1918—1930 гг". 17 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2020. 
  4. ^ Northrop (2001a), p. 119.
  5. ^ Kamp (2006), p. 215.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Özbekistan</span> Orta Asyada bir ülke

Özbekistan, resmî adıyla Özbekistan Cumhuriyeti, Orta Asya'da bir ülkedir. Yedi bağımsız Türk devletinden biridir. Kuzeyde Kazakistan, kuzeydoğuda Kırgızistan, güneydoğuda Tacikistan, güneyde Afganistan ve güneybatıda Türkmenistan ile komşudur. Lihtenştayn ile birlikte sadece denize kıyısı olmayan ülkelere sınırı bulunan iki ülkeden biridir. Seküler ve üniter bir cumhuriyet olan Özbekistan 12 il ve bir özerk cumhuriyete (Karakalpakistan) ayrılmıştır. Başkenti Taşkent'tir. Ülke tarihî önemi ve stratejik konumu nedeniyle zengin bir kültürel mirasa sahiptir. Halkın %85'i Özbekçe konuşur. Rusça, yönetimde ve ülkenin farklı etnik grupları arasında ortak dil olarak kullanılmaktadır. Ayrıca Tacik ve Kazak azınlıklar bulunur. Ülkede İslam en yaygın dindir, bunu %5 ile Rus Ortodoksluğu takip eder. Müslümanların çoğu Hanefilik mezhebindendir.

<span class="mw-page-title-main">Anarko-feminizm</span>

19. yüzyılda ilk kez ortaya çıkan ve isimlendirilen Anarko-feminizm veya Anarka-feminizm, anarşizm ile feminizmi bir araya getirir ve ataerkilliği hiyerarşinin ve dolayısıyla da toplumun temel problemlerinden biri olarak değerlendirir. Anarko-feministler ataerkillik ve maşizm ile savaşın sınıf çatışmalarının ve devlete yönelik anarşist mücadelenin bütünleyici bir parçası olduğuna inanırlar. Özünde, bu felsefe anarşist mücadeleyi feminist mücadelenin gerekli bir bileşeni olarak görür. Feminizmi de anarşist felsefenin gerekli bir bileşeni olarak görür. L. Susan Brown, "Anarşizm, tüm güç ilişkilerine karşı çıkan bir siyaset felsefesi olduğundan, doğası gereği feministtir" iddiasında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Tesettür</span> Müslüman kadınların giydiği bir tür giysi

Hicap veya modern kullanımda tesettür, Müslüman kadınların farklı biçimlerde olabilen giyim ve örtünme davranışlarını, başörtüsü ise saçları örten ve genellikle baş ve boynu saran, ancak yüzü görünür hâlde bırakan bir giyim şeklini ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> Kırgızistanın sovyetler birliği dağılmadan önceki adı

Kırgız Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, bugünkü Kırgızistan'ın 1991'deki SSCB'nin dağılmasından önceki ismi. Kırgızistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Çarlık rejiminin 1917 Ekim Devrimi ile yıkılmasından sonra kurulan Sovyetler Birliği'ne bağlı 15 cumhuriyetten biridir.

<span class="mw-page-title-main">Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> Sovyetler Birliğine bağlı özerk devlet

Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, diğer ismiyle Özbekistan SSC, 1917 Ekim Devrimi ile kurulan Sovyetler Birliği'ni oluşturan 15 cumhuriyetten biriydi. Cumhuriyet, 1924 yılında kuruldu. 1991 yılında Özbekistan Cumhuriyeti adıyla bağımsızlığını ilan ederek Sovyetler Birliği'nden ayrıldı.

<span class="mw-page-title-main">1970'ler</span> 1 Ocak 1970 ile 31 Aralık 1979 arasındaki zaman dilimi

1970'ler veya 70'ler, 1 Ocak 1970'te başlayan ve 31 Aralık 1979'da sona eren, Gregoryen takviminin içinde bulunan bir onyıl.

<span class="mw-page-title-main">Üstsüzlük</span> erkek ya da kadının gövdesinin kolları baş hizasına kadar çıplak hali

Üstsüzlük ya da yarı çıplaklık, erkek ya da kadının gövdesinin kolları baş hizasına kadar çıplak halidir. Sadece gövdesi çıplak olmak üzere üstsüz yüzme veya spor ya da festival gibi geniş katılımlı etkinlikler yaygın yapılan bir uygulamadır. Sosyal ve siyasal eylem amacıyla da yarı çıplak ya da tam üstsüz yasa dışı eylemler de gerçekleşebilmektedir. FEMEN eylemleri buna örnek gösterilebilir. Yarı çıplaklığın kadın ve erkeklerde meme kısmının da görünürlüğünden cinsel dürtüleri artırdığı ileri sürülmektedir. Tarih boyunca, özellikle erkek çiftçi, madenci ve diğer emekçiler arasında bu şekilde üstsüz çalışma yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde LGBT tarihi</span>

Sovyetler Birliği'nde LGBT tarihi, Sovyetler Birliği'nde LGBT tarihini konu alır. Sovyetler Birliği'nde eşcinselliğin durumu üç ana dönemde incelenir. Ekim Devrimi sonrası dönemde 1917-1933 arasında homoseksüellik suç olmaktan çıkarılarak eşcinseller kanun önünde önceki ve sonraki döneme göre daha avantajlı bir konuma sahip olmuştur. Bu yılların akabinde Stalin döneminden itibaren kanunlarca "hastalık" olarak nitelendirilmiştir. 1934-1986 yılları arasında yeniden suç kapsamına alınarak kamuoyuna duyurulmaksızın kovuşturma ve hukuki süreçlere tabi tutulmuştur. 1987-1990 yılları arasında ise kamuya açık tartışmalara izin verilmiş; bilim, akademi ve edebiyatta çeşitli konularla ele alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mısır'da peçe</span>

Mısır'da peçe, nüfusun büyük çoğunluğu Müslüman olan Mısır'da kullanılan İslâmî kıyafet olan peçenin giyinilmesidir. Kadınların %90'ı örtülü olan Mısır'da kullanılan bir örtü çeşididir.

Tesettür sözcüğü geleneksel olarak bazı Müslüman kadınların giydiği başörtüsünü ve genel olarak mütevazı İslami elbise tarzını ifade eder.

İran'da kadın hakları, devleti yöneten rejimin şekline göre değişmiştir. Her rejimin yükselişiyle birlikte, kadın haklarına yönelik bir dizi zorunluluk ortaya çıktı ve oy haklarından kıyafet kurallarına kadar geniş bir yelpazedeki sorunları etkiledi.

Crispy Crunch, Kanada'da Cadbury tarafından yapılan çıtır bir fıstık parçasına sahip sert kalıp çikolatadır. William Neilson'ın bir çalışanı olan Harold Oswin, 1930'da Crispy Crunch'ı geliştirdi.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde latinizasyon</span>

Sovyetler Birliği'nde latinizasyon veya latinleştirme 1920'ler ve 1930'larda, Sovyetler Birliği'nde konuşulan tüm diller için geleneksel yazı sistemlerini Latin alfabesini kullanan sistemlerle değiştirmeyi veya o sırada bir yazı sistemi olmayan diller için Latin alfabesine dayanan bir tanesini oluşturma çabasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet Orta Asyası</span> orta Asyadaki Sovyet Cumhuriyetleri

Sovyet Orta Asyası, Orta Asya'nın bir dönem Sovyetler Birliği tarafından kontrol edilen bölümünü ve Sovyet yönetiminin kontrol sağladığı zaman aralığını ifade eder (1918-1991). Orta Asya Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri (SSC) 1991'de bağımsızlıklarını ilan etti. Bölgesel kullanım açısından, bölgenin adı Rus İmparatorluğu sırasında kullanılan Rus Türkistanı ile neredeyse eş anlamlıdır. Sovyet Orta Asyası, mevcut sınırlar 1920'lerde ve 1930'larda oluşturulmadan önce birçok bölgesel bölünmeden geçti.

Tacihan Taşmanovna Şadiyeva Stalin döneminde cinsiyet eşitsizliklerinin kaldırılmasına yönelik "Hücum" döneminde rol oynamış olan bir Sovyet-Özbek komünist eylemciydi. Çocuk evliliğinin kurbanı ve Fergana'da peçesini alenen çıkaran ilk ve en genç kadınlarından biri olarak, kadın kurtuluşunun lideri sıfatıyla yerel şöhrete sahip oldu. Komünist partinin aktif bir üyesi ve Yangi Yo'l kadın dergisinin editörü olmuştur. Ancak, Mart 1938'de Büyük Arınma sırasında tutuklanması ve ardından Magadan çalışma kampında hapsedilmesi nedeniyle durumu göreceli olarak belirsizliğe düştü. Sonunda, Stalin'in ölümünden sonra serbest bırakıldı ve rehabilite edildi, ödülleri ona geri verildi ve parti üyeliği eski haline getirildi. Daha sonra başkanlık yaptığı bir kolektif çiftliğin gelişimine nezaret etti ve ölümünden sonra onuruna onun adı verildi.

<span class="mw-page-title-main">Özbekistan demografisi</span>

Özbekistan'ın demografisi, nüfus artışı, nüfus yoğunluğu, etnik köken, eğitim düzeyi, sağlık, ekonomik durum, dini bağlantılar ve nüfusun diğer yönleri dahil olmak üzere Özbekistan nüfusunun demografik özellikleridir. Verilerin çoğu tahmine dayalı çünkü son nüfus sayımı 1989'da Sovyet döneminde yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan'da kadın</span> Afganistanda kadın haklarına genel bakış

Afganistan'da kadın hakları tarih boyunca çeşitlilik göstermiştir. 1964'teki Afganistan anayasasıyla kadınlar resmen eşitlik kazandı. Ancak bu haklar, 1990'larda ortaya çıkan iç savaş sırasında Taliban gibi farklı geçici yöneticiler tarafından kadınların elinden alındı. Özellikle Taliban yönetimi sırasında kadınlar, özellikle sivil özgürlükler açısından çok az özgürlüğe sahip olmuş ya da bu haklardan tamamen mahrum kalmıştır. 2001 sonlarında Taliban rejiminin kaldırılmasıyla Afganistan İslam Cumhuriyeti'nde kadın hakları kademeli olarak iyileştirildi ve büyük ölçüde 1964'teki anayasaya dayanan 2004 anayasasında kadınlar bir kez daha hukuken erkeklerle eşit oldu. Bununla birlikte özellikle de kırsal kesimde yaşayan ve uluslararası endişe yaratmaya devam eden kadınlara yönelik gerici bir bakış açısından ötürü hakları hâlâ belli değildir. Taliban 2021'de Afganistan'ın çoğunu kontrol altına aldığında ise ülkedeki kadınların geleceğiyle ilgili endişeler arttı.

<span class="mw-page-title-main">Geleneksel Özbek kıyafetleri</span>

Geleneksel Özbek kıyafetleri, Orta Asya'daki en kalabalık halk olan Özbeklerin giydiği geleneksel giyim tarzından oluşmaktadır. Özbek kültürel geleneklerinin geleneksel moda duyarlılıklarını sergiler ve Özbek medeniyetinin önemli kültürel yönlerinden birini oluşturur. Özbeklerin giydiği iki geniş giysi türü vardır: geleneksel Özbek kıyafetleri olarak bilinen kıyafetler ve batı kıyafetleri.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde eğitim</span>

Sovyetler Birliği'nde eğitim, devlet okulları ve üniversiteler aracılığıyla herkesin anayasal hakkı olarak garanti altına alınıyordu. 1922'de Sovyetler Birliği'nin kurulmasından sonra ortaya çıkan eğitim sistemi, okuma yazma bilmemeyi ortadan kaldırma ve yüksek eğitimli bir nüfus yetiştirmedeki başarılarıyla uluslararası alanda üne kavuştu. Avantajları tüm vatandaşlar için tam erişim ve eğitim sonrası istihdamdı. Sovyetler Birliği, ülkenin kendi sistemlerinin temelinin eğitimli bir nüfusa ve temel eğitimin yanı sıra mühendislik, doğa bilimleri, yaşam bilimleri ve sosyal bilimlerin geniş alanlarındaki gelişmeye bağlı olduğunu savunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Şeşmakam</span>

Shashmaqom, "altı makam" anlamına gelen Orta Asya'ya özgü bir müzik türüdür ve Buhara şehrinde gelişmiş olabilir. Makamlar, Acem müziğinde kullanılan terimlerdir. Dastgah ise özel olarak İran makamlarını tanımlamak için kullanılır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.