Galaksi veya gök ada, kütle çekimi kuvvetiyle birbirine bağlı yıldızlar, yıldızlararası gaz, toz ve plazmanın meydana getirdiği yıldızlararası madde ve şimdilik pek anlaşılamamış karanlık maddeden oluşan maddesel bir sistemdir. Tipik galaksiler 10 milyon ile bir trilyon arasındaki miktarlarda yıldız içerirler ve bir galaksinin içerdiği yıldızların hepsi o galaksinin kütle merkezini eksen alan yörüngelerde döner. Galaksiler uzayda tek yönlü hareket ederler, galaksilerin yörüngeleri yoktur. Galaksiler çeşitli çoklu yıldız sistemlerini, yıldız kümelerini ve çeşitli nebulaları da içerebilirler. Çevresinde gezegenler ve asteroitler gibi çeşitli kozmik cisimler dönen Güneş, Samanyolu Galaksisi'ndeki yıldızlardan yalnızca biridir.
Kadir, bir yıldızın veya Dünya'dan gözlemlenen diğer astronomik cisimlerin parlaklığının bir ölçüsüdür. Bir cismin görünür büyüklüğü, onun içsel parlaklığına, Dünya'dan uzaklığına ve gözlemcinin görüş hattı boyunca yıldızlararası tozun neden olduğu cismin ışığının sönmesine bağlıdır.
Ocak takımyıldızı, Güney göksel yarımküre'de yer alan ve kısmen göksel nehir Eridanus tarafından çevrelenmiş bir takımyıldızdır. Latincede "fırın" anlamına gelen adını, 1756 yılında Fransız gökbilimci Nicolas Louis de Lacaille vermiştir. Ocak takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir.
Biçimsel galaksi sınıflandırması, astronomların gökadaları görünüşlerine göre gruplara ayırdıkları bir sınıflandırma sistemidir. Gökadaları görünüşlerine göre sınıflandırmak için kullanılan birkaç şema bulunmaktadır. Bunların en bilineni Edwin Hubble tarafından tasarlanan ve Gérard de Vaucouleurs ile Allan Sandage tarafından genişletilen Hubble düzenidir. Gökada sınıflandırması ve morfolojisi artık büyük ölçüde hesaplama yöntemleri ve fiziksel morfoloji kullanılarak yapılır.
Aşağıda dikkate değer gökadaların bir listesi bulunmaktadır.
Andromeda I, Andromeda takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 2,64 milyon ışık yılı uzaklıktaki bir cüce küremsi gökadadır. Yerel Grup'un bir parçası ve Andromeda'nın (M31) uydu gökadasıdır. Kabaca M31'in 3,5 derece güneyi ve hafifçe doğusunda yer alır.
Bu sayfa bazı Galaksi kümelerini listeler.
Fırıldak Galaksisi 27 milyon ışık yılı uzaklıkta Büyük Ayı yönünde bulunan ve tam karşıdan görülen sarmal galaksi.
James Webb Uzay Teleskobu, kızılötesi astronomiye yönelik bir uzay teleskobudur. Uzaya gönderilmiş en güçlü teleskoptur. Eskiyen Hubble Uzay Teleskobu'nun kısmen ardılı olacak şekilde planlanmış, NASA öncülüğünde ve ESA ile CSA'nın desteğiyle geliştirilmiştir. Aralık 2021'de fırlatılmış ve Ocak 2022'de yörüngesine girmiştir.
NGC 4921 Berenis'in Saçı takımyıldızı yönünde Saç Kümesi'nin içinde ve Dünya'dan yaklaşık 320 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir çubuklu sarmal gökada. William Herschel tarafından 11 Nisan 1785 yılında keşfedilmiştir.
NGC 1553 Kılıçbalığı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 79 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir erkentür merceksi gökada. Kılıçbalığı Grubu'nun ikinci en parlak gökadasıdır. Alman asıllı İngiliz gök bilimci John Herschel tarafından 5 Aralık 1834 tarihinde, 18.7 inç yansımalı teleskop ile keşfedilmiştir.
Dünya'nın Evren'deki yeri son yüzyılda radikal bir şekilde artarak 400 yıllık teleskobik gözlemlerle oluşturulmuş bilgilerdir. Başlangıçta Dünya'nın Evren'in merkezi olduğuna inanılmakta, sadece uzaktaki sabit yıldızlar ve çıplak gözle gözlenen gezegenlerden oluşmaktaydı. 17. yüzyılda Güneşmerkez model kabul edildikten sonra William Herschel ve diğer gök bilimcilerin gözlemleriyle diğer bilgilere ulaşılabilmiştir. 20. yüzyıla gelindiğinde sarmal bulutsu gözlemleri gökadamızın; gruplar, kümeler ve süperkümelerle, genişleyen bir evren içinde milyarca gökadadan sadece bir tanesi olduğunu ortaya koymuştur. 21. yüzyıla gelindiğinde görünür Evren'in genel yapısı, iplikçikler ve boşlukların içinde şekillenen süperkümelerle netleşmeye başladı. Süperkümeler, iplikçikler ve boşluklar muhtemelen Evren'de var olan en büyük ve tutarlı yapılardır.
Abell 1689, Başak takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 2,2 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan bir gökada kümesi. Bilinen en büyük kümelerden birisidir ve kütleçekimsel merceklenme etkisi nedeniyle arka plandaki uzak gökadalar bozuk bir biçimde görünür. Kütleçekimsel merceklenme etkisiyle oluşan kavislerin konumları ve düzgünlükleri üzerinde bilgisayarla yapılan çözümlemeler, gözle görülebilen gökadalar içerisinde bulunan maddeye ek olarak, bu kümenin sayısal olarak mor bir renkle görüntü üzerine bindirilen soldaki resimde görülen modele benzer önemli miktarda karanlık madde de içermesi gerektiğine işaret etmektedir. Şubat 2008'de merceklenme etkisi kullanılarak en uzak gökadalardan biri olan A1689-zD1 tespit edilmiştir.
NGC 5216, Büyük Ayı takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 135,35 MIy (41,5 Mpc)uzaklıkta bulunan bir eliptik gökadadır. William Herschel tarafından 19 Mart 1790 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve etkileşim halinde olduğu NGC 5218 ile birlikte Arp 104 olarak "Sarmal gökadalarla bağlantılı eliptik gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir.
NGC 5218, Büyük Ayı takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 135,02 MIy (41,4 Mpc)uzaklıkta bulunan bir çubuklu sarmal gökadadır. William Herschel tarafından 19 Mart 1790 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve etkileşim halinde olduğu NGC 5216 ile birlikte Arp 104 olarak "Sarmal gökadalarla bağlantılı eliptik gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir.
Boşluk galaksisi, evrenbilimsel boşluklar içinde yer alan galaksilerdir. Boşluklarda az sayıda galaksi yer alır, çoğu galaksi ise boşlukları ve süper-boşlukları çevreleyen; levhalar, duvarlar ve iplikçikler içinde yer alırlar. Boşluk galaksilerinin çoğu, boşluk iplikçikleri ile birbirlerine bağlıdırlar. Bu iplikçikler, çevre iplikçiklerin etkisinin yetersizliği nedeniyle, düzenli benzerlerine göre genellikle daha düz olurlar. Bu tür iplikçikler bile zayıf galaksi grupları oluşturabilecek kadar zengin olabilir. Boşluk galaksilerinin galaktik evrimin bozulmamış örneklerini temsil ettikleri, çok az komşusu olduğu ve muhtemelen saf galaksiler arası gazdan oluştuğu düşünülmektedir.
Arp 104, Büyük Ayı takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 149,05 MIy (45,7 Mpc)uzaklıkta bulunan bir gökada çiftidir. Eliptik gökada NGC 5216 ve çubuklu sarmal gökada NGC 5218, Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 104 olarak "Sarmal galaksilerle bağlantılı eliptik gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir. İki gökada, 22.000 ışık yılı boyunca uzanan bir galaktik malzeme köprüsü ile birleşir.
Gökada iplikçikleri kozmolojide kütleçekimsel olarak bağlı olan gökada süperkümelerinin duvarlarından oluşan evrendeki bilinen en büyük yapılardır. Bu devasa iplik benzeri oluşumlar, 80 megaparsek h−1'e ulaşabilir ve büyük boşluklar arasındaki sınırları oluşturur.
Turna Duvarı, evrenin erken zamanlarında oluşan ve adını bulunduğu Turna takımyıldızı'ndan alan bir gökada süper yapısıdır. Kırmızıya kayma verisi ortalama z= 2.38'dir ve yaklaşık olarak 10,8 milyar ışık yılı uzaklıkta yer alır. Duvar, Sloan Seddi ile karşılaştırılabilir boyutta, yaklaşık 300 milyon ışık yılı uzunluğundadır. Ocak Duvarı ve Heykeltıraş Duvarı'na "dik" bir konumdadır.
Webb's First Deep Field, James Webb Uzay Teleskobu tarafından elde edilen ve 4,6 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan SMACS 0723 gökada kümesinin hedeflendiği ilk işlevsel görüntüdür. Güney Yarımküre'den görülebilen bir gökyüzü alanını kapsayan ve 11 Temmuz 2022'de ABD başkanı Joe Biden tarafından Beyaz Saray'da düzenlenen bir etkinlik sırasında kamuoyuna açıklanan bu bileşik görüntü, teleskopun Yakın Kızılötesi Kamerası (NIRCam) tarafından elde edildi.
