Hruşçovka

Hruşçovka (Rusça: хрущёвка), 1960'lı yılların başlarında SSCB döneminde, adını Nikita Kruşçev'den alan, hükûmetin direktifleriyle inşa edilen düşük maliyetli, betonarme panellerden ve/veya tuğladan yapılmış üç ile beş katlı apartmanlardır.^[1]^[2]

Tarihi

Geleneksel duvarcılık için yoğun bir emek verilmesi gerekiyordu. Öte yandan bireysel projeler yavaş olduğu için kalabalık şehirlerin talebini karşılayamıyordu. Büyük ölçekli konut sıkıntısını çözmek için 1947-1951 yılları arasında Sovyet mimarları, maliyetleri düşürmek ve bina tamamlama sürelerini azaltmak için çeşitli teknolojileri değerlendirdiler. 1950 yılının Ocak ayında Kruşçev tarafından denetlenen Sovyet mimarları kongresinde, düşük maliyetli ve hızlı teknolojileri kullanan hedefler deklare edildi.

Daha sonra iki prefabrik beton tesisi Moskova'da oluşturuldu. (Presnenski, 1953; Horoşevski, 1954.) Yerinde inşa ya da bireysel düşük katlı binaların teşvik edilmesi gibi diğer imkânlar rafa kaldırıldı.

1956'dan beri Moskova'da baş şef planlayıcısı olan Vitali Lagutenko, 1954-1961 yılları arasında panel binalar ve hızlı inşa çizelgesine dayanan kitlesel ölçekli sanayileşmiş yapım sürecini tasarladı ve test etti. 1961 yılı boyunca, Lagutenko'nun kurumu, Hruşçovka'ya özgü, 5 katlı prefabrik bir binanın K-7 tasarımını yayımladı. 1961'den 1968'e kadar Moskova'da 3000000 metrekare yer inşa edilmiştir. Moskova'da daha sonra arazi sıkıntılarından dolayı 9 ile 12 katlı binaların inşa edilmesine karar verilmiştir. Beş katlı en son Hruşçovka 1971 yılında inşa edilmiştir. Sovyetler Birliği genelinde Hruşçovkaların inşa edilmesi komünizmin çöküşüne kadar devam etmiştir. Bu binaların çoğu artık ömrünü bitirmiş durumdadır.

Tasarımı

Panelleri beton tesislerinde üretilen ve yük kamyonlarıyla yollanan Hruşçovka'nın tasarımı, sanayileşmiş ve prefabrik bina için erken bir girişimi temsil etmektedir. Asansör kurmak için pahalı ve zaman harcayıcı olarak kabul edilen yapıların, Sovyet sağlık ve güvenlik standartlarıyla maksimum yüksekliği beş kat olarak belirledi. Bu yüzden hemen hemen bütün Hruşçovkalar beş katlı ve asansörsüzdür.

Hruşçovkaların birleşik banyoları, İvan Joltovski'nin ödüllü Bolşaya Kalujskaya binasıyla ortaya çıkmıştı. Fakat Lagutenko yerden tasarruf düşüncesinden vazgeçmeyerek normal boyutlu küvetleri 120 cm uzunluğunda "oturma küvetleri" ile değiştirdi. Horoşevskiy tesisinde montajı yapılan duşakabinler, konutlara yollanır, inşaat ekibi yerine oturtup borusuyla bağlardı.

Bazı teorisyenler tuvalet ve lavabo deliği birleştirmeyi bile düşündüler fakat bu da rafa kaldırıldı. Mutfaklar genelde altı metrekare oldukları için oldukça küçüktü. Bu durum bazı Stalinist konutlarda oldukça yaygındı ve bazıları yemek odaları olarak kullanıldı. K-7 serisinin tipik dairelerinin genişlikleri sırasıyla tek odalı 30 metrekare, iki odalı 44 metrekare ve üç odalı evler için 60 metrekareydi. Daha sonraki tasarımlar zaten yetersiz olan yerleri daha da daralttı. K-7'nin odaları birbirine değil de küçük hole bağlı oldukları için izole duruyordu. Daha sonraki tasarımlarda ise (П-35 ve üstü) bu ara hol ortadan kaldırıldı ve ev halkı yatak odasına gitmek için oturma odasından geçmek zorundaydılar. Bu apartmanlar küçük aileler için tasarlanmıştı ama aslında iki odaları apartmanlarda üç jenerasyonun da yaşamaları pek sıra dışı değildi. Bazı apartmanlarda "lüks" sayılabilecek bir ek oda vardı. Penceresiz ve havalandırması olmayan bu odalar pratikte ek yatak odaları olarak kullanıldılar.

1975'te Sovyet yapımı bir komedi filmi olan Kaderin Cilvesi filminde bu tür basmakalıp binalar hakkında bir sahnede de vardır. Moskova'da yaşayan bir sakin Leningrad'da yanlışlıkla gelmiştir; taksici onu ev adresine göre götürmüştür fakat Moskova'da olan bu adres aynı zamanda Leningrad'da da vardır ve bina, apartman, hatta kapının anahtarı bile kendisininkiyle aynıdır.

Günümüz

'Hruşçovka' denilen bu panel binalar, Sovyetlerin her yerinde oldukça fazla bulunmaktaydı. Bu konutlar artık hiçbir şekilde sıkıntı çekilmeyecek olan 'olgun' komünizme kadar konut sorununun çözülmesi için geçici konutlar olarak düşünülmüştü. Kruşçev komünizmin 20 yılı sloganının 1980'ler itibarıyla başarılacağını öngörüyordu. Sonradan, Leonid Brejnev "her bir aile bireyi için ayrı bir oda ve ekstra bir oda" diyerek vaat vermiştir fakat günümüzde halen birçok insan Hruşçovkalarda yaşamaya devam etmektedir.

Hruşçovka standart modelleri planlanmış 25 yıllık ömürleri biçilen "yıkılacak seriler"(сносимые серии) ve "henüz yıkılmayacaklar olan seriler"(несносимые серии) diye bir sınıflandırma yapmışlardır. Bu ayrım sonucu 2017 yılında, Moskova'da yıkılabilir Hruşçovkaların yıkılarak yerine daha yüksek yoğunluklu binalar yapılması kararlaştırılmıştır. Moskova'da konut yenileme programı [ru] 15 yıl içinde 5000'den fazla binanın yenilenmesini kapsamaktadır.

Kaynakça

^ Smith, S. A. (2017). The Oxford handbook of the history of communism. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198779414.
^ Lovell, Stephen (2009). The Soviet Union: a very short introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199238484.