İçeriğe atla

Hrisotriklinos

Sağda Büyük Saray Kompleksini gösteren İstanbul'un törensel ve yönetimsel kalbinin haritası. Hrisotriklinos yaklaşık olarak güney tarafında, deniz kenarında Bukoleon Sarayı ile Faros Deniz Feneri arasında işaretlenmiştir.

Hrisotriklinos (YunancaΧρυσοτρίκλινος Chrysotríklinos, "Altın Kabul Odası", cf. triclinium, LatinceChrysotriclinus ya da Chrysotriclinium), Konstantinopolis'te bulunan Büyük Saray'ın yapıldığı geç 6. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar ana kabul ve tören salonudur. Görünümü hakkındaki tüm bilgiler, başta özellikle 10. yüzyıla ait De Ceremoniis isimli Bizans protokol kitabı olmak üzere yazılı kaynaklardan gelenlerdir. İmparatorluk gücünün ana sembolü olarak Şarlman'ın Aachen bulunan Palatine Şapel'in inşasına ilham vermiştir.

Tarih ve fonksiyonları

Ravenna'da bulunan San Vitale Bazilikası. Şekli Hrisotriklinos ile benzerdir.

Salonun inşaatına, genellikle II. Justinus (h. 565-578) tarafından başlanılıp, ardılı II. Tiberius (h. 578-582) tarafından bitirilip ve dekorasyonun taşındığı düşünülür.[1] Ancak, Bizans kaynaklarında bu konuda ihtilaf vardır. "Suda" (ya da Souda (YunancaΣοῦδα)) olarak adlandırılan 10. yüzyıl Antik Akdeniz'in Bizans Ansiklopedisi'nde bina I. Justinus (h. 518-527), Konstantinopolisli Patria adlı eserde ise Marcianus (h. 450-457) tarafından yapıldığı belirtilir. Adı geçen ikinci eser genellikle güvenilir olamadığı için kabul görmez. Tarihçi İoannis Zonaras, II. Justinus'un daha önce I. Justinianus (h. 527-565) tarafından yaptırılan Heptaconch salonunu yeniden inşa ettiğini kaydeder.[2] ikonoklazmından sonra III. Mihail (h. 842-867) ve I. Basileios (h. 866-886) tarafından tekrar süslenmiştir. Daha önce yapılan Büyük Saray'ın Daphne kanadı gibi tek mamaca hizmet eden bir bina değildir, tac odası olması yanında ziyafet salonu olarak da kullanılmaktaydı.[2][3] Sonra yapılan imparatorluk odaları ona eklensede, salon günlük salon özellikle 9. ve 10. yüzyılda saray törenlerinde merkezi bir yerdeydi, VII. Konstantinos Porfirogennetos (h. 945-959) salonu kısaca "saray" olarak adlandırırdı.[4] De Ceremoniis kitabına göre, Hrisotriklinos yabancı elçilerin kabulü, unvanların verilmesi törenleri, dini bayramlarda kabul yeri ve paskalya gibi özel günlerde ziyafet salonu olarak hizmet vermekteydi.[5]

Hrisotriklinos, böylece II. Nikiforos (h. 963-969) tarafından güneyde Büyük Saray'ın deniz tarafında duvara bitişik yaptırılan yeni Bukoleon Sarayı'nın merkezi parçası olmuştur. Fakat 11. yüzyılda Bizans İmparatorları şehrin kuzeybatı köşesinde yer alan Blakernai Sarayını mesken olarak tercih etmeye başlamışlardır.[2] Latin İmparatorluğu (1204–1261) ağırlıklı olarak Blakernai'yi kullandılar. 1261 yılında VIII. Mihail (h. 1259-1282), şehri geri aldığında Blakernai'yi restore ederek kullanmaya devam etti. Sonuçta Büyük Saray, çok seyrek kullanılmaya, çürümeye bırakıldı. Bizans İmparatorluğunun sonuna kadar sarayın etkileyici kalıntıları yerinde kalmasına rağmen, Hrisotriklinos'tan en son 1308 yılında bahsedilmiştir.[2]

Tanım

Bizans metinlerinde ünlü ve adı sık geçmesine rağmen, tam tanımı verilmemiştir.[1] Parçalı lütaratür bilgilerinde yer alan kanıtlara göre, salon Konstantinopolis'te Hacı Petros ve Hacı Paulos Bazilikası ve Ravenna'da San Vitale Bazilikası gibi diğer 6. yüzyıl binalarına paralel altıgen şekilli bir kubbedir.[4] Çatı, kamarai (yarım kubbe ya da Niş) şeklinde 16 pencereli 8 kemerle desteklenmiştir.[6] Şekli ve genel özellikleri, yetki alanında bulunan Ravenna'da San Vitale Bazilikası hemen bir mimari model vermesine rağmen, Şarlman, Aachen sarayı içerisinde bulunan bulunan Palatine Şapeli'nde Hrisotriklinos'u taklit etmiştir.[7]

Hrisotriklinos'ten ilham almış Şarlman'ın Aachen'de bulunan Palatine Şapel'in altıgen içi.

Hrisotriklinos'un içinde, imparatorluk tacı, doğu yarım kubbede (bēma) bronz parmaklıkların arkasında bulunmaktaydı. Kuzeydoğu yarım kubbesi, "Hacı Theodore Oratoryası" olarak bilinir. İmparatorun tacı ile bazı kutsal emanetleri bulunur ve aynı zamanda imparatorun giyinme odası olarak hizmet verirdi.[1] Güney yarım kubbede, İmparator VII. Konstantinos tarafından koyulan gümüş bir kapının ardında imparatorun yatak odası (koitōn) bulunurdu.[4] Kuzey yarım kubbesi, "Pantheon" olarak bilinir, yetkililerin bekleme odasıydı. Kuzeybatı yarım kubbesi, Diaitarikion hizmetlilerin odası olarak hizmet veriyordu. Odada ayrıca papias isimli saray görevlisinin makamının sembolü olarak elinde bulundurduğu saray anahtarları her sabah salonun törensel açılıştan sonra saklanıyordu.[2] Hrisotriklinos'un ana salonu birçok eklenti ve salonla çevrelenmişti:[2][8]

  • Tripeton isimli dairesel giriş salonu (vestibule)
  • Muhtemelen Güneş saati bulunduğu için Horologion isimli salon
  • Kainourgion salonu (Yeni salon)
  • Lausiakos ve Justinianos salonları. Her ikisi de II. Justinianos (685–695 ile 705–711 yılları arasında hükümdar) tarafından yaptırılmıştır.
  • Faroslu Theotokos isimli güney ve güneydoğu tarafına yaslanmış, salonun ana şapeli.

Salonun 6. yüzyıl orijinal dekarasyonu hakkında hiçbir bilgi yoktur. İkonoklazm döneminde insan formlarının yasaklanmasından sonra, 856 ile 866 yılları arasında bir zaman, abidesel mozaiklerle yeniden dekore edilmiştir.[3][9] Geç 10. yüzyıl elçisi Liutprando di Cremona, "sarayın en güzel odası" demekten çekinmez.[1] İmparatorluk tacının üzerinde İsa'nın tac giymiş resmi bulunurdu, yanında İmparator III. Mihail ve Konstantinopolis Patriği I. Fotios olan Bakire Meryem resmi girişin üstünde dururdu. Diğer taraflar melekler, papazlar ve şehitlerle cennetsel bir saray olarak tasvir edilmişti. Tüm dekorasyon, İsa'nın göklerdeki sarayı ile Bizans'ın yeryüzündeki sarayı arasında benzerlik üzerine kurulmuştu.[3]

Salon, İmparator Theofilos (h. 829-842) tarafından konulan içerisinde paha biçilemez vazolar, taclar ve diğer nesneler olan yemek büfesi Pentapyrgion ("Beş Kule") gibi çok değerli mobilyalar ihtiva etmekteydi.[10] İmparatorluk ziyafetleri sırasında, 30 yüksek unvan sahibi için ana masa, sayıları iki ile dört arasında değişen her biri 18 kililik ek masalar süslenirdi. İmparator, diğerlerinden ayrı kendi masası olurdu.[6] Çok özel törenlerde, törenin ihtişamı ayrıca artırılırdı, örneğin De Ceremoniis protokol kitabına göre, Arap delegeler için verilen yemeklerde büyük kandiller ile ek ışıklandırma, imparatorluk resmi tören kostümleri, kutsal emanetler ve farklı kiliselerden getirilmiş ve yarım kubbelerde sergilenen değerli parçalar kullanılırdı. Yemeğe, Aya Sofya ve Havariyyun Kilisesi'nden gelen koro ile verandaya koyulan 2 gümüş ve 2 altın org tarafından çalınan müzik eşlik ederdi.[11]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ a b c d Cormack (2007), p. 304
  2. ^ a b c d e f Kostenec (2008)
  3. ^ a b c Cormack (2007), p. 305
  4. ^ a b c Cormack (2007), pp. 304–305
  5. ^ Cormack (2007), pp. 305–306
  6. ^ a b Kajdan (1991), s. 455
  7. ^ Fichtenau (1978), p. 68
  8. ^ Kajdan (1991), pp. 455–456
  9. ^ Mango (1986), p. 184
  10. ^ Kajdan (1991), p. 455, 1625
  11. ^ Cormack (2007), p. 306

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Konstantinopolis</span> İstanbulda Sarayburnu ve çevresine (Fatih) tekabül eden tarihî şehir, Doğu Roma ve daha sonra Osmanlı İmparatorluğunun başkenti

Konstantinopolis veya Kostantiniyye, Roma İmparatorluğu (330–395), Bizans İmparatorluğu, Latin İmparatorluğu (1204–1261) ve Osmanlı İmparatorluğu'na (1453–1922) başkentlik yapmış tarihî bir şehir. Günümüzde şehir, Atatürk'ün inkılaplarından biri olarak 1928'de Latin harflerine geçilmesi sonrası, kentin Türkçe adının Latin harfleriyle yazılmış hali olan İstanbul olarak adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Saray</span>

Büyük Saray veya Kutsal Saray, Fatih yarımadasının güneydoğu ucunda kurulmuş, geniş Bizans İmparatorluğu'nun imparatorluk saray kompleksi. Bizans imparatorlarının kraliyet yerleşimi olarak 330 yılından 1081 yılına kadar hizmet etmiştir. 690 yıldan fazla imparatorluk yönetiminin merkezinde yer almıştır. Günümüze çok az kalıntısı kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Justinus</span>

I. Justinus veya Jüstin, 518'den ölümüne kadar Bizans imparatoru idi. Jüstinyen Hanedanı'nın kurucusudur. I. Justinus bir Bizans eyaleti olan İlirya'da doğmuş bir köylü çocuğu olup genç yaşta Konstantinopolis'e gelip Bizans ordusuna girmiştir. Yeteneği dolayısıyla orduda rütbe rütbe ilerlemiş ve 65 yaşından sonra I. Anastasius'un çocuksuz ölümü sonunda Bizans İmparatoru olmuştur. I. Justinus'un okuryazarlığı bulunmayıp imparator olduktan sonra bile imzasını delikli bir kalıp üstünden geçerek atardı. Karısı ve sonunda imparatoriçe olan Euphemia'dır. Saltanatının en önemli başarıları arasında eski Bizans soylularının etkilerini azaltmak için bir kanun çıkartılması ve hem varisi hem de 1000 yıllık Bizans tarihinin en büyük imparatoru olduğu kabul edilen yeğeni I. Justinianus'un Bizans idaresine katkısıdır.

<span class="mw-page-title-main">II. Tiberius</span>

II. Tiberius Konstantin. 574 ile 582 arasında Jüstinyen Hanedanı üyesi olarak, 574-578 döneminde II. Justinus ile ve 582'de ise damadı olan Mauricius ile ortak imparator olarak Doğu Roma/Bizans İmparatorluğu imparatoru olarak saltanat sürdü. II. Justinus'un 4 Ekim 578 ölmesi ile 582'de Mauricius ortak imparator olması arasında II. Tiberius Konstantin tam yetkilerle imparatorluk yaptı. Bu dönemde içişlerinde yaptığı büyük devlet harcamaları ve dışişlerinde ise Bizans ordusunun Doğu Anadolu'da Pers Sasani'leri yenilgiye uğratması; İspanya ve Kuzey Afrika'da Doğu Roma idaresinde bulunan bölgelerin korunmasının sağlanması ama Balkanlarda İslav kavimlerinin devamlı göçmelerini, hücumlarını ve talanlarını önlemekte başarısız kalması ile bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">II. Justinus</span>

II. Justinus veya Yustinos 565 ile 578 yılları arasında Jüstinyen Hanedanı üyesi olarak, 574-578 döneminde II. Tiberius ile ortak imparator olarak, Bizans İmparatorluğu imparatoru olarak saltanat sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Dafni Sarayı</span>

Dafne Sarayı, Bizans İmparatorluğu başkenti Konstantinopolis şehrinin Büyük Saray'ının ana kanatlarından biridir. George Kodinos'a göre Roma'dan getirtilen bir Nemf olan Dafni heykelinden sonra bu isimle anılmaya başlanmıştır. Sultan Ahmet Camii altında kalması nedeniyle kesin planı ve sarayın görünümü belirsizdir, bilinen tüm kanıtlar yazılı kaynaklardan gelmektedir

<span class="mw-page-title-main">Antiohos Sarayı</span>

Antiohos Sarayı Konstantinopolis şehrinde bulunan 5. yüzyıl binası. Sarayın yapısı 1940 ve 1950'li yıllarda Hipodrom'a yakın yapılan kazılarda ortaya çıkarılmıştır, kalanların bazıları hala görülebilir durumdadır. 7. yüzyılda, sarayın bir parçası kiliseye çevrilmiştir. Bu bölüm kutsal emanet Hipodrom'un Azize Eufemia Emaneti olarak Palaiologus dönemi'ne kadar hizmet etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İsaakios Komnenos (I. Aleksios'un kardeşi)</span>

İsaakios Komnenos ya da Comnenus, 1070'li yılların önemli generallerinden ve kardeşi imparator I. Aleksios'un en büyük destekçisidir.

Nea Ekklisia, Bizans İmparatoru I. Basileios tarafından 876 ile 880 yılları arasında Konstantinopolis'te inşa ettirilmiş bir kilisedir. Bizans başkentinde 6. yüzyılda inşa edilen Aya Sofya'dan sonra inşa edilmiş ilk anıtsal kilisedir. Bizans mimarisinin Orta Çağ'ının başlangıcını işaret eden bu kilise Paleologos Hanedanı dönemine kadar kullanılmıştır. Osmanlılar tarafından barut deposu olarak kullanılan bu yapı, 1490 yılında yıldırım düşmesinden sonra tahrip olmuştur.

Domestikos, Geç Roma İmparatorluğu ve Bizans İmparatorluğu dönemi sivil, askeri ve kilise ile ilgili unvan.

<span class="mw-page-title-main">Domestikos ton sholon</span>

Domestikos tōn scholōn Bizans İmparatorluğu'nda kıdemli bir askeri makam, 8. yüzyıl ile en az 14 yüzyıl başlarına kadar kullanılmıştır. Başlangıçta basitçe seçkin tagmata alayları kıdemlisi Scholai komutanıydı, Domestikos hızlıca öne çıktı: 9. yüzyıl ortalarında unvanı taşıyanlar temelde İmparatorun yanında Bizans ordusu baş komutanıydı. Makam 12. yüzyılda Megas Domestikos ile çakıştı ve Paleologos Hanedanı döneminde sadece onursal orta seviye saray unvanlığına indi.

<span class="mw-page-title-main">VII. Konstantinos</span> Bizans imparatoru

VII. Konstantinos Porfirogennetos ya da Porphyrogenitus, "Mor Oda'da Doğan" Makedon Hanedanı'nın dördüncü Bizans imparatoru, 913 ile 959 yılları arasında hüküm sürmüştür. İmparator VI. Leon ile onun dördüncü karısı Zoe Karbonopsina'nın oğlu, öncülü Aleksandros'un yeğenidir.

Kuropalatis ya da cura palatii, Bizans İmparatorluğu'nda I. Justinianus döneminden 12. yüzyıl Komninos Hanedanı'na kadar en yüksek saray unvanlarından biri. Kuropalatai görevinin elinde tutan kişinin eşinin kullandığı dişi formu kuropalatissa idi.

<span class="mw-page-title-main">Hetaireia</span>

Hetaireia ya da Hetaeria, Bizans İmparatorluğu döneminde bir muhafız birliği için kullanılan terim. "Bölük" anlamına gelir, antik Makedon muhafız atlı birliği ve Antik Yunanistan aristokratlarının katıldığı Sempozyum yansımasıdır.

Prōtospatharios, Orta Bizans döneminin en yüksek saray unvanlarından biriydi, üst düzey generallere ve vilayet valilerine, hem de yabancı prenslere verildi.

Sakellarios İdari ve mali görevlerle görevlendirilmiş bir yetkilidir. Bu unvan Bizans İmparatorluğu'nda çeşitli işlevlerle kullanılmış ve Doğu Ortodoks Kilisesi'nde kullanımda kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mesazon</span> Bizans İmparatorluğunun başbakanı olarak hareket eden yüksek makam

Mesazōn Bizans imparatoru'nun başbakanı ve baş yardımcısı olarak hareket eden Bizans İmparatorluğu'nun son yüzyıllarında yüksek bir makam ve görevlisi.

<span class="mw-page-title-main">Proedros</span>

Proedros, 10.yüzyıldan 12.yüzyıl ortalarına kadar kullanılan kıdemli Bizans saray ve kilise unvanı. Proedrissa (προέδρισσα) unvanın dişi formudur.

<span class="mw-page-title-main">Münih Residansı</span>

Residenz, Münih'in merkezinde, Bavyera'nın Wittelsbach hükümdarlarının eski kraliyet sarayıdır. Residenz, Almanya'nın en büyük şehir sarayıdır ve bugün mimarisi, oda süslemeleri ve eski kraliyet koleksiyonlarından sergilenen sergileriyle ziyaretçilere açıktır. Residenz, 1918 yılına kadar Wittelsbach hanedanının eviydi. Binaların geçmişi, Neuveste'nin Münih'in surlarla çevrili bölümünde inşa edildiği 1385 yılına dayanmaktadır. 16. yüzyılda Antiquarium ve başka bir kanat eklenerek Grottenhof avlusu oluşturuldu. Kaiserhof 17. yüzyılda eklendi. Barok ve Rokoko dönemlerinde yeniden yapılandıktan sonra, topluluk 19. yüzyılda Königsbau ve Festsaalbau tarafından çevrelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Laterano'daki Aziz Yuhanna Bazilikası</span> Romada bazilika

Laterano'daki Aziz Yuhanna Bazilikası olarak da bilinen, Roma Şehri'nde Roma Diyosezi'nin Katolik katedralidir. Baş bazilika 4 kilometre (2,5 mi) uzaklıkta bulunan Vatikan Şehri'nin hemen dışında yer almaktadır. kuzeybatıya. Yine de, olarak Papalığın özellikleri, archbazilika ve onun bitişiğindeki yapıların bir zevk dışı statü gelen İtalya'ya şartlarını, uygun Lateran Antlaşması 1929 Hem Aziz Yuhanna Bazilikası hem de Lateran Sarayı, merkezde Roma'nın en eskisi olan bir Mısır dikilitaşı ile 16. yüzyılın sonunda ortaya konan büyük bir açık alana, Piazza di San Giovanni'ye bakmaktadır. Ne yazık ki, Porta San Giovanni üzerinden şehre giren ve çıkan trafik, şehrin ihtişamını azaltma eğilimindedir. Meydanın karşısında, Roma'daki en saygın kalıntılardan biri ve birçok hacı için hedef olan Scala Santa'yı barındıran bina var. Bölge aynı zamanda siyasi mitingler için bir mekandır ve 24 Haziran'daki Vaftizci Aziz Yahya'nın Doğuşu bayramı, Romalıların rosto porchetta yedikleri bir panayırla kutlanır.