İçeriğe atla

Hoton dili

Hoton dili — Karluk-Harezm dil grubuna dahil edilen Türk dillerinin, Uygur dilinin dialekti sayılır. Hoton dili öğrenen kişi sayısı zamanla azalmaktadır, ölmüş dil sayılır, dilin gelecek nesillere aktarımında Hotonlar Moğol dil gruplarından Oyrat dilini konuşmaya başlarlar.

Esas malumatlar

Hoton dili muhtelif araştırıcılar tarafından (B. V. Vladimirovtsov, A.N.Samoyloviç, N.A.Baskakov) uygur, A.Vamber tarafından özbek dilinin, Q.N.Potanın, S.Y.Malov tarafından ise Kırgız dilinin dialekti gibi kabul edilse de en yakın olarak Tıva Türkçesini görmekteyiz. Tıva Türkçesinin bir şivesi şeklini andırır.

Hotonca'nın karışık karakteri

Nikolay Baskakov belirtir ki, Hoton dilinde eski uygur diline karakterik olan q oçaq 'ocaq', Kırgız diline karakteristik olan teey 'deve', Güney Altay diline karakterik olan töö; оoz 'ağız' ve Türkmen diline has olan q: qol sözleri var.

İlgili Edebiyat

  • Н. А. Баскаков. Введение в изучение тюркских языков. М., 1962. (переизд., М., 2006)
  • С. Е. Малов. Лобнорский язык. Фрунзе, 1958
  • Б. В. Владимирцов, А. Н. Самойлович. Турецкий народец хотоны (ЗВОРАО, т. XXIII, вып. 3-4, Пг., 1916).

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kumuklar</span> Türk etnik grubu

Kumuklar, veya Kumuk Türkleri, Dağıstan, Çeçenya ve Kuzey Osetya'nın yerlisi bir Türk halkıdır Kuzey Kafkasya'daki Türkler arasında en kalabalık olanlardır. 1930'lara kadar Kuzey Kafkasya halkları arasında Kumukça lingua franca olarak kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızca</span> Kırgızistanın resmî dili olan Türk dili

Kırgızca ya da Kırgız Türkçesi, Kırgızların ana ve Kırgızistan'nın resmî dili. Altay dillerinin içerisinde sınıflanan Türk dillerinin Kıpçak grubuna ait bir dildir. Kazakça ile yakın özellikler gösteren Kırgızca 4 milyondan fazla kişi tarafından konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kazakça</span> Kazakistanın resmî dili olan Türk dili

Kazakça veya Kazak Türkçesi, Kıpçak öbeğine ait, Kazakistan'da konuşulan çağdaş Türk dillerinden biridir. Nogayca ve Kırgızcaya yakındır.

<span class="mw-page-title-main">Brest-Litovsk Antlaşması</span>

Brest-Litovsk Antlaşması, 3 Mart 1918 tarihinde Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile Alman İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Osmanlı Devleti ve Bulgaristan Krallığı arasında imzalanmış, İttifak Devletleri'nin yenilmesi üzerine geçersiz kalmış bir barış antlaşmasıdır. Osmanlı Devleti'nin toprak kazandığı en son antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Çuvaşça</span> Türk dili

Çuvaşça, Rusya'nın orta kesiminde, Ural Dağları’nın batısında konuşulan çağdaş dönem Türki dillerden biridir. Türk dillerinin Ogur-Bolgar grubu öbeğinden varlığını korumuş tek dilidir. Çuvaşça, Çuvaşların anadili ve Çuvaşistan’ın resmî dilidir. Yaklaşık iki milyon kişi tarafından konuşulur. 2002 verilerine göre Çuvaşistan’da bu dili konuşan nüfusun % 92 etnik olarak Çuvaş, % 8’i ise başka etnik kökenlidir. Çuvaşça, okullarda eğitim dili olmasına ve medyada kullanılmasına karşın, Rusçanın yaygın kullanımından dolayı tehlike altında olan bir dildir.

<span class="mw-page-title-main">Dolganca</span>

Dolganca Türk dillerinin Sibirya grubuna ait, Sahaca ile çok yakın olan, ağırlıklı olarak Dolganların konuştuğu dildir. Konuşucu sayısının azlığı nedeniyle tehlike altındadır. Taymır bölgesinde konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tuvaca</span> Rusyada bir Türk dili

Tuvaca, Tuva Türkçesi, Tuva dili, Rusya'ya bağlı özerk Tuva Cumhuriyetinde Tuvalar tarafından konuşulan Sayan dilleri grubundan çağdaş Türk yazı dillerinden biridir. Tuva Cumhuriyeti'ndeki 250.000 civarındaki Tuva nüfusunun yanı sıra, kuzey-batı Moğolistan'da 27.000 kişi ve Çin'in adlandırmasıyla Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne Türk Dünyasındaki adlandırmayla Doğu Türkistan'a bağlı Altay İli'nde 2.400 kişi bu dili konuşmaktadır. Ayrıca Buryat Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde ve Kazakistan'da az sayıda Tuvaca konuşanlar vardır.

Hakasça veya Hakas Türkçesi Hakas Türklerinin dili. çağdaş Türk yazı dillerinden Sibirya kesiminde konuşulup yazılan kollarından biridir. Hakas eski Kırgız devletinin ismidir. Hakas Türkleri tarafından konuşulmaktadır. Hakaslar Hakasya adı verilen ülkede yaşamakta olup, Güney Sibirya bölgesindedir. Hakas Cumhuriyeti veya Hakasya, Rusya'da yer alır. Hakasların nüfusu 78,500 olup, bunun 60,168 kadarı Hakasça konuşmayı bilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yenisey Kırgızları</span> Eski bir etnik topluluk

Yenisey Kırgızları ya da Eski Kırgızlar, günümüzde Krasnoyarsk Krayı sınırlarında kalan Sayan-Altay bölgesinde, Baykal Gölü'nün batısında Yenisey Nehri'nin aşağısında Minusinsk'in güney kısımlarında MÖ 3 yüzyıldan MS 13. yüzyıla kadar yaşamış eski Türk halkı. Tarihte Kırgız adıyla anılan en eski ilk halk olup günümüzdeki Hakaslar, Fuyü Gırgıs dilini konuşan Fuyü Kırgızları, Kırgızlar, Altaylar ve Sayan dillerini konuşan Tuvalar/Tofalar/Duhalar/Soyotlar gibi Türk halklarının atalarından biridir. Yenisey Kırgızları Antik ve Orta Çağ Orta Asya'sının askeri-siyasi ve etno-kültürel tarihinde önemli bir rol oynamışlardır.

Hoton halkı Moğolistan'da bir Türk etnik grubudur. çoğu Uvs eyaletinde, özellikle Tarialan, Naranbulag ve Ulaangom'da yaşıyor. Hotonlar 19. yüzyıla kadar bir Türk Dili konuşurken, çoğu şimdi Oyrat dilinin Dörtbet lehçesini konuşuyor. Hotonlar genellikle ana Moğol yazılı kültüründen kaçınır. 1989'da resmi olarak yaklaşık 6.100 hoton vardı. Büyük Rus Ansiklopedisine göre, modern hoton halkı "Moğollar — Moğol dilleri konuşan bir grup halk"ın bir parçasıdır.

Dubo — Orta Asya'da eski zamanlarda yaşamış olan bir Türk boyu.

<span class="mw-page-title-main">Komice</span> Ural dili

Komice, Ural dil ailesinin Perm dillerine ait bir dildir. Komice, birkaç lehçeleri ile tek dil olarak veya Perm dillerinin iki kolundan birini oluşturan yakından ilgili diller grubu olarak kabul edilmektedir.

Şor alfabeleri — Şor Türkçesinde yazı için kullanılan damgalar sistemleri. XX. yüzyıldan beri kullanılan Şor alfabesini 3 etapta ayırabiliriz

Uraankay veya Uranhay - Çin ve Moğolistan'ın kuzey taraflarında ormanlık alanlarda yaşayan genel olarak Türk soyundan gelen uluslara denilen tarihi bir adlandırma. Evenki dilinde uraņkay denilen söz "kişi" diye çevrilmektedir. Saha dilince uraaņhay denilen söz de "kişi" diye çevrilmektedir. Tarihi kaynaklarda orman halkı anlamında kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Kereet</span>

Kereet veya Hereet - Tıva Türklerinde bir sülale adı. Eski Türkler çağında tarihi bir soy veya boy adı.

<span class="mw-page-title-main">Biy-Hem (akarsu)</span>

Biy Hem - Tıva Cumhuriyetinde Yenisey akarsuyunun sağ kaynağıdır. Tıva Türkçesinde büyük akarsu anlamına gelmektedir.

Çabaş dağı, Tuva Cumhuriyeti'nin Sütgöl bölgesi kuzeyinde ile Hakasyanın güneydoğusunda dağ.

<span class="mw-page-title-main">Erzyanlar</span> Fin-Ugor Halkları

Erzyanlar - Mordvinlere ait bir etnik gruptur. Ural ailesinin Fin-Ugor şubesinin, Finno-Volga sınıfının Erzyan Mordovin grubuna aittirler. Erzyanlar esas olarak Doğu Mordovya'da, Moksha ve Sura nehirlerinin havzalarında, Volga ve Ağizel nehirleri arasındaki bölgede yaşamaktadırlar.

Çantu veya Çantuu — Moğolistan güneybatısında Kobdu aymağında yaşayan bir Türk halkıdır. Özbek soyundan geldikleri veya Uygur soyundan geldikleri savunulmaktadır.