İçeriğe atla

Hortikültür

Lawrenceville, Georgia'da bitkiler ile ilgilenen bir hortikültür öğrencisi, 2015
Ekilmeyi bekleyen bitkiler.

Hortikültür, bahçecilik, bahçıvanlık ve çiçekçiliği içine alan,[1] besin ve görünüş için veya boş zaman aktivitesi olarak bitki yetiştirme bilimi veya sanatı olarak tanımlanır.[2] Meyve, kuruyemiş, sebze, süs bitkisi ve çiçeklerin yetiştiriciliği, işlenmesi ve satışını kapsar.[3] Ayrıca bitki koruma, peyzaj restorasyonu, toprak yönetimi, peyzaj ve bahçe tasarımı ve ağaç yetiştiriciliğini de içerir. Tarımın aksine, bahçıvanlık ve bahçecilik (hortikültür) büyük ölçekli mahsul üretimini veya hayvancılığı içermez.

Hortikültüristler gerek gıda gerkse gıda dışı tüketim amacıyla ürettikleri bitkileri yetiştirmek için kullandıkları bilgi, beceri ve teknolojileri, kişisel veya sosyal ihtiyaçlar için kullanırlar. Alandaki çalışmalar, bitki büyümesini, verimlini, kaliteyi, besin değerini ve böceklere, hastalıklara ve çevresel strese karşı direnci geliştirmek amacıyla bitki üretimini ve ekimini içerir. Hortikültüristler bitki yetiştirilmesinde bahçıvan, yetiştirici, terapist, tasarımcı veya teknik danışman olarak çalışırlar. Hortikültür, bir tarlada veya bahçede bitki yetiştirme anlamına da gelebilir.

Etimoloji

Hortikültür kelimesi Latince kökenli hortus (bahçe) ve cultus (yetiştirme) kelimelerinin birleştirilmesi ile oluşturulmuştur.[4] Türkçede kullanılan ve yakın anlamlı Bahçıvanlık terimi ise Farsça kökenli bāġçe ve bān/wān kelimelerinin birleştirilmesi ile oluşturulmuştur ve "bahçe gözeten" veya "bahçe bakan" manasına gelmektedir.[5]

Kapsam

Bahçe düzenleme ve çiçek yetiştiriciliği de hortikültürel aktivitelerin içinde bulunur.

Hortikültür aşağıda listelenen şu ana alanları kapsar:

  • Ağaçlandırma (Arborikültür); ağaçlar, çalılar, asmalar ve diğer çok yıllık odunsu bitkilerin seçimi, bakımı veya kaldırılmasını kapsar.
  • Çim yönetimi; spor ve boş zamanlarda kullanım için çim alanlarının üretim ve bakımını içerir.
  • Çiçek yetiştiriciliği (Florikültür); çiçek üretimi ve pazarlamasını içerir.
  • Peyzaj hortikültürü; peyzaj bitkilerinin üretimi, pazarlanması ve bakımını içerir.
  • Sebze yetiştiriciliği (Olerikültür); sebze üretimi ve pazarlamasını içerir.
  • Pomoloji; çekirdekli meyvelerin üretimini ve pazarlamasını içerir.
  • Bağcılık (Vitikültür); üzüm üretimini ve pazarlamasını içerir.
  • Önoloji; şarap ve şarap yapımını içerir.
  • Hasat sonrası fizyoloji; bitkilerin ve hayvanların hasat sonrası kalitesinin korunmasını ve bozulmalarının önlenmesini içerir.

Organizasyonlar

1804'ten bu yana, bir İngiliz hayır kurumu olan Kraliyet Hortikültür Derneği, bahçecilik biliminin tüm dallarının teşvik edilmesine ve geliştirilmesine öncülük eder[6] ve elde ettiği bilgileri öğrenme programları, bahçeler ve gösteriler ile halkla paylaşır. 1768 yılında kurulan, dünyadaki en eski hortikültür topluluğu, "York Çiçekçilerinin Eski Topluluğu" adlı kuruluştur. Kurum hala York, İngiltere'de yılda dört etkinlik yapmaktadır.[7]

Uluslararası Hortikültür Bilimi Derneği,[8] hortikültür biliminin tüm dallarında araştırma ve eğitimi teşvik etmekte ve desteklemektedir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2019. 
  2. ^ Arteca, R. 2015, Bahçe Bitkileri Bilimine Giriş, 2. baskı, Gengage Learning, Stamford, ABD, s. 584.
  3. ^ Shyr, C.L. & Reily, H.E. 2017. Introductory Horticulture, 9th ed. Gengage Learning, Stamford, USA, p. 5. 978-12854-2472-9
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2019. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2019. 
  6. ^ "The Royal Horticultural Society, UK charity focussed on the art, science and practice of horticulture". The Royal Horticultural Society Website. 26 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ "Ancient society of York Florists,oldest horticultural society in world,longest running horticultural show in world established 1768". 12 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "ISHS". 22 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2019. 

Okuma listesi

  • C.R. Adams, Principles of Horticulture Butterworth-Heinemann; 5th edition (11 Ağustos 2008), 0-7506-8694-4..

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ziraat mühendisliği</span> bitki koruma iş alanları

Ziraat mühendisliği bitkisel üretim ve zootekni yanında süt teknolojisi, tarımsal biyoteknoloji, tarım makinaları, tarımsal enerji sistemleri, tarımsal yapılar (kültür-teknik), arazi ve su kaynakları, toprak bilimi ve bitki besleme, tarım ekonomisi, tarım ürünleri teknolojisi, bitki koruma, peyzaj mimarlığı, biyoyakıt ve biyogaz enerji üretimi alanlarında uğraş veren mühendislik dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kültivar</span> İstenilen özelliklere sahip olduğu için seçilmiş bitki veya bitkiler topluluğu

Kültivar ya da kültürvaryete, istenilen bazı özellikleri nedeniyle seçilmiş ve bu özelliklerini çoğaltıldığında koruyan bitkidir. Kültivarların çoğu insan eliyle oluşturulmakla birlikte yabani doğada ortaya çıktıktan sonra seçilip yetiştirilen bazı az sayıda örnek de vardır. Kültivarlarda istenilen özellikler, örneğin süs bitkilerinde güzel renk ya da koku, çeşitli tarım ürünlerinde ürün artışı ya da hastalıklara direnç, ormancılıkta yüksek kereste kalitesi ve verimi olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Muz</span> muzgiller familyasında bulunan bir meyve

Muz (Musa), Güneydoğu Asya'nın tropikal bölgelerinde doğal olarak yetişen bir ağaçsı bitkiye ve bu bitkinin yeşil kabuklu uzun meyvelerine denir.

Hayvansal üretim ya da yaygın adı ile hayvancılık; ürünleri ve güçleri ile insanlara yararlı evcil hayvanların bakımı, beslenmesi, üretimi ve yetiştirilmesini kapsayan çiftlik ve tarım koludur.

<span class="mw-page-title-main">İncir</span>

İncir, dut familyası'ndaki küçük ağaç türleri olan Ficus caricanın yenilebilir meyvesidir. İncir, Akdeniz ve batı Asya'ya kadar yerlisi ağacı olup eski zamanlardan beri yetiştirilir. Şimdi hem meyvesi hem de süs bitkisi olarak dünya çapında yaygın olarak yetiştirilir. Ficus carica 800'den fazla tropikal ve subtropikal bitki içeren Ficus cinsinin tip türüdür.

Peyzaj teknikerliği, park, bahçe ve çevrenin düzenlemesinin yapılması, bakımı ve onarımı ile buralarda yetişecek süs bitkilerinin yetiştirilmesi, korunması, pazarlanması işlerini yapan meslektir. Peyzaj teknikeri, peyzaj mimarı ile uygulama sürecinde birlikte çalışarak ölçüm yapabilir, maliyet hesabı çıkarabilir. Ayrıca süs bitkilerinin ve ilgili malzemenin üretiminde, pazarlamasında ve kullanımında görev alır.

<span class="mw-page-title-main">Orman bahçeciliği</span>

Orman bahçeciliği az bakım gerektiren, bitki bazlı gıda üretimi ve tarımsal ormancılığa dayalı sürdürülebilir bir bahçecilik sistemidir. Bu tür bahçeler ormanlık ekosistemleri örnek alırlar ve çeşitli meyve ve fındık ağaçları, çalılar, otlar, sarmaşıklar ve çok yıllık sebzeler gibi insanlara doğrudan faydalı bitkiler içerirler. Bu bitkiler tıpkı doğal ormanlık alanlardaki gibi birbirine uyum sağlayacak şekilde ekilir. Ekosistem kurulduktan sonra bahçedeki bitkiler fazladan bakım istemeden kendi kendilerine yetişirler.

<span class="mw-page-title-main">William Forsyth</span> İskoç botanikçi

William Forsyth İskoç botanikçi. Kraliyet baş bahçıvanı ve Royal Horticultural Society'nin kurucu üyesiydi. Forsythia cinsi onuruna adlandırılmıştır. Bitki bilim mahlası Forsyth'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kahkahaçiçeği</span>

Kahkaha çiçeği, gündüzsefası, tarla sarmaşığı veya sabah sefası güncel taksonomisi ve değişen sistematiği Convolvulaceae ailesindeki 1000'den fazla çiçekli bitki türünün ortak adıdır. Sabah sefası türleri aralarında Argyreia, Astripomoea, Calystegia, Convolvulus, Ipomoea, Lepistemon, Merremia, Operculina, Rivea ve Stictocardia'nın yer aldığı birçok cinse aittir.

<span class="mw-page-title-main">Bahçe tasarımı</span>

Bahçe tasarımı, bahçelerin ve peyzajların düzenlenmesi ve ekilmesi için planlar tasarlama sanatı ve sürecidir. Bahçe tasarımı, bahçe sahibi tarafından veya farklı seviyelerde deneyim ve uzmanlığa sahip profesyoneller tarafından yapılabilir. Çoğu profesyonel bahçe tasarımcısı, hortikültür ve tasarım ilkeleri konusunda biraz eğitim almıştır. Bazıları ayrıca peyzaj mimarı'dır, genellikle bir eyalet lisansı gerektiren daha resmi bir eğitim seviyesidir.

Bahçe özellikleri
Bahçe stilleri
<i>Örümcek çiçeği</i> bitki türü

Cleome hassleriana, örümcek çiçeği veya havai fişek çiçeği olarak bilinir. Cleomaceae familyasından Cleome cinsinin bir türüdür. Güney Amerika'nın güney kısmı, Arjantin, Paraguay, Uruguay ve güneybatı Brezilya'ya özgüdür. Aynı zamanda Güney Asya ve Haor'da dahil olmak üzere Bangladeş'te de yetişir.

<i>Dianthus alpinus</i>

Dianthus alpinus, Caryophyllaceae familya’sında, Doğu Avusturya Alpler’ ine endemik bir çiçekli bitki tür'üdür. Kısa mat oluşturan otsu çok yıllık, doğrusal ila mızrak şeklinde yapraklı, 15–25 mm uzunluğunda ve 2–5 mm genişliğindedir. Çiçekleri, haziran-ağustos ayları arasında görünen beyaz benekli koyu pembedir.

<i>Dianthus deltoides</i>

Dianthus deltoides, Batı Asya ve Avrupa ‘nın çoğuna özgü Dianthus türüdür.

<i>Betonica macrantha</i>

Betonica macrantha, Karl Koch tarafından tanımlanmış, ballıbabagiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Kafkasya, Türkiye'nin kuzeydoğusu, Ankara ve Kuzeybatı İran'a özgüdür. Ayrıca egzotik tür olarak New York'da yetişmektedir. Koca soğulcan, 60 cm uzunluğa ve 30 cm genişliğe erişebilen otsu bitkidir. Haziran ve Eylül ayları arasında morumsu-pembe çiçekler açar. 1600 ila 3300 metre yükseklikteki çok sulu çayırlıklar, kaya yamaçları, karışık Pinus ormanları ve Fagus çalılıklarının kenarlarında yetişmektedir.

<i>Cyclamen coum</i>

Cyclamen coum, çuhaçiçeğigiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. 5 ila 8 cm uzunluğa erişebilen bitkinin, yuvarlağımsı kalp şeklinde yaprakları ve pembe kabuk şeklinde çiçekleri vardır. Bahçecilikte yer örtücü süs bitkisi olarak yetiştirilen Cyclamen coum, kışın ve Mart ayında çiçeklendiği için değerlidir.

<span class="mw-page-title-main">Geranium subcaulescens</span>

Sürmeli ıtırı veya bilimsel adıyla Geranium subcaulescens, İtalya, Türkiye ve Balkanlar'a endemik, turnagagasıgiller familyasından turnagagası cinsi çok yıllık bir bitki türüdür. 20 cm uzunluğa ve 28 cm genişliğe erişebilir. Grimsi yeşil renkli yuvarlağımsı ve loblu yaprakları vardır. Mayıs ve Ağustos ayları arasında, ortası siyah olan macenta pembesi çiçekler açar.

<span class="mw-page-title-main">Güney Çin Botanik Bahçesi</span>

Çin Bilimler Akademisi'nin Güney Çin Botanik Bahçesi Çin'in güneyindeki Guangdong eyaleti, Guangzhou’daki büyük bir botanik bahçesi‘dir.

<span class="mw-page-title-main">Bahçe çileği</span>

Bahçe çileği, cinsinin çok yetiştirilen melez türüdür. Meyve, karakteristik aroması, parlak kırmızı rengi, sulu dokusu ve tatlılığı ile büyük beğeni toplar. Taze meyve veya reçel, meyve suyu, turta, dondurma, milkshake ve çikolata gibi hazır gıdalarda büyük miktarlarda tüketilir.

Bahçecilik sektörü, meyve ve sebzelerin üretimini, işlenmesini, nakliyesini ve pazarını kapsar. Bu nedenle tarımsal ticaret ve sanayileşmiş tarımın bir sektörüdür. Endüstriyel bahçecilik ayrıca çiçekçilik endüstrisini ve süs bitkilerinin üretimini ve ticaretini de içermektedir.

Kraliyet Hortikültür Derneği, Birleşik Krallık merkezli bir bahçecilik derneğidir. 7 Mart 1804 tarihinde kurulmuş olup bitkilerin, bahçelerin ve parkların korunmasından sorumludur. Merkezi Londra'da yer almaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.