Horasan - Turkipedia

İran'daki Horasan eyaleti. Horasan bölgesinin yalnızca küçük bir parçası

Büyük Horasan veya Antik Horasan (Farsça: خراسان بزرگ veya خراسان کهن) Antik İran'ın bir parçası olan ve Sasani İmparatorluğu döneminden, İran'ın doğu bölgelerine atıfta bulunmak için kullanılan geleneksel ve yaygın bir isimdir. Sasaniler, İran topraklarını, biri "güneşin ülkesi" anlamına gelen Horasan olmak üzere dört parçaya bölmüştüler. İran'dan sonra sırasıyla Afganistan, Türkmenistan, Pakistan ve Tacikistan sınırları içinde de alanı vardır.^[1]^[2]

Bölge halkı Farslar'dan, Horasan Kürtleri'nden, Horasan Türkleri'nden ve diğer İrani topluluklar'dan ibarettir.^[3]

Kaynakça

^ "Khurasan", The Encyclopaedia of Islam, page 55. Brill. 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2010. In pre-Islamic and early Islamic times, the term “Khurassan” frequently had a much wider denotation, covering also parts of what are now Soviet Central Asia and Afghanistan; early Islamic usage often regarded everywhere east of western Persia, sc. Djibal or what was subsequently termed 'Irak 'Adjami, as being included in a vast and ill-defined region of Khurasan, which might even extend to the Indus Valley and Sind.
^ "Khorasan". Encyclopædia Britannica Online. 3 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2010. historical region and realm comprising a vast territory now lying in northeastern Iran, southern Turkmenistan, and northern Afghanistan. The historical region extended, along the north, from the Amu Darya (Oxus River) westward to the Caspian Sea and, along the south, from the fringes of the central Iranian deserts eastward to the mountains of central Afghanistan. Arab geographers even spoke of its extending to the boundaries of India.
^ "The Kurds of Khorasan*" (PDF). ‘Abbas-‘Ali Madih, Yerevan State University. 14 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Ağustos 2021.

İlgili Araştırma Makaleleri

Farsça ya da Persçe, Hint-Avrupa dillerinin İran dilleri koluna ait bir batı İran dilidir. Başta İran olmak üzere, kuzeyde Rusya ve Azerbaycan, doğuda Afganistan ve Tacikistan, Orta Asya'da Özbekistan ve Basra Körfezi üzerinde Kuveyt ve Irak gibi ülkelerde 100 milyonun üzerinde kişi tarafından konuşulmaktadır. Antik Pers halkının konuştuğu dilden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Timur İmparatorluğu</span> Asyada hüküm sürmüş eski bir imparatorluk

Timur İmparatorluğu, Timurlu Devleti, Timurlular veya Turan İmparatorluğu, Fars ve İslam medeniyeti unsurları ile Türk-Moğol devlet ve askeri teşkilat unsurlarını bünyesinde barındıran Emir Timur tarafından kurulmuş bir devlettir.

Andronovo kültürü, MÖ 2000-900 yılları arasında Altay ve Tanrı dağları, Batı Sibirya ve Hazar'ın kuzeydoğusuna kadar uzanan bölgede yaşamış Tunç Çağı toplumları için kullanılan terim. Afanasiyevo kültürü ile başlayan ve İskit, Hunlar, Moğollara devam eden bozkır konfederasyonu yönetiminin temsilcisidir.

Farslar, Persler veya Osmanlıcadaki tabirle Âcemler, çoğunlukla İran'da yaşayan İranî bir halktır.

<span class="mw-page-title-main">Razavi Horasan</span> İranda bir eyalet

Razavi Horasan Eyaleti, İran'ın 31 eyaletinden birisidir.

Gurlular, Horasan'da, diğer birçok doğu İran Tacikler'i gibi Sünni Müslüman bir hanedandı. Gurlular'ın kurduğu imparatorluğun merkezi bugün Afganistan sınırları içinde kalan Gur kenti olup toprakları günümüz İran, Afganistan, Pakistan topraklarını, Hindistan'ın kuzey bölgelerini, Türkistan'ın ve günümüz Arap ülkelerinin ise bazı bölümlerinden oluşuyordu.

Fars edebiyatı, Farsça sözlü kompozisyonlardan ve yazılı metinlerden oluşan dünyanın en eski edebiyatlarından biridir. 2500 yıldan uzun bir dönemi kapsayan Fars edebiyatına ait kaynaklar bugünkü İran sınırlarının ötelerine, Orta Asya, Batı Asya, Anadolu, Hint alt kıtası, Mısır ve Balkanlar'a yayılmıştır. Gaznelilerin Orta ve Güney Asya'yı fethinden sonra Afganistan, Pakistan, Hindistan ve Orta Asya'ya yayılmıştır. Yalnız İranlılar değil, Türk, Kafkas, Hint, Pakistanlı ve Slav şair ve yazarların Fars dilinde oluşturdukları eserler de Fars edebiyatı içinde sayılmaktadır.

Ebû Mûsa Câbir bin Hayyân (Arapça: ابو موسی جابربن حیان, Latince: "Geber" ya da "Geberus"; , Batıda daha ziyâde Geber olarak tanınan, Abbâsîler döneminde yaşamış ve İslâmiyet'te fen bilimlerinin temelini atmış olan Farsî çok yönlü bir fen bilgini; simyacı, kimyacı ve eczacı; fizikçi, astronom ve astrolog; tıp ve fizik tedavi uzmanı; mühendis, coğrafyacı, filozof ve sûfi.

İran tarihi, tarihin en eski uygarlıklarından biri olan İran'ın tarihsel gelişimini ele alan tarih yazımı alanıdır. Bu tarih; batıdaki Anadolu'dan doğudaki Hindistan ile Siri Derya Nehri'ne, kuzeydeki Kafkaslar ve Avrasya steplerinden de güneydeki Basra Körfezi ile Umman Körfezi'ne kadar geniş bir alanı içine alan Antik İran bölgesinin tarihini kapsamaktadır.

İran'da İslam, (633-656) Sasani İmparatorluğu'nun sonunu getirmiş ve İran'da Zerdüştlük dininin ortadan kalkmasına neden olmuştur. Ancak Pers uygarlığının gelenekleri kaybolmamış yeni İslam siyaseti içine büyük ölçüde yedirilmiştir.

Atropatena veya Medya Atropatena, MÖ 4. yüzyılda çoğu bugünkü İran Azerbaycanı ve İran Kürdistanı olarak bilinen bölgede kurulmuş ve başkenti Gazaka kenti olmuş eski bir krallık. Günümüzdeki Azerbaycan'ın tarihi adı Atropatena'dan kaynaklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Kürdistan</span>

Doğu Kürdistan veya İran Kürdistanı, Kürdistan'ın İran'da kalan kısmına verilen ismidir. İran Kürdistan'ında bulunan başlıca bölgeler; Kürdistan, Kirmanşah, Batı Azerbaycan, İlam ve Hemedan eyaletleridir.

Antik İran ya da Büyük İran sözcüğünün anlamı İran kültürel etkisine sahip bölgeleri ifade eder. Kabaca İran kültürünün yeri olan İran Platosu merkezinde olmak üzere Kafkasya, Doğu Anadolu Bölgesi toprakları, İndus Nehri ve Pakistan içeren topraklar içerisinde kalan bölgenin tarihsel adıdır. Ayrıca İran kültürüne etki eden bu terimi Encyclopædia Iranica tarafından da kullanılmaktadr.

İkinci Göktürk-Sasani Savaşı, Batı Göktürk Kağanlığı ve Akhunlar'ın Sasani kontrolündeki İran'ı istilasıyla 603/604 yılında başlayan çarpışmalar dizisi. Savaş Göktürklerin Sasaniler'e karşı kesin zaferiyle sonuçlanmıştır.

Horasan Kürtleri, Büyük Horasan'da ve günümüzde ağırlıklı olarak Kuzeybatı İran'da ve Türkmenistan sınırında yaşayan Kürtler.

Sasani ordusu, Sasani donanmasının yanı sıra görev yapan Sasani silahlı kuvvetlerinin birincil askeri organıdır. Ordunun doğuşu, Sasani İmparatorluğu'nun kurucusu I. Erdeşîr'in tahta yükselişine dayanır. Erdeşîr, Pers İmparatorluğu'nun yeniden canlanmasını hedefledi ve bu amacını sürdürmek için ordusunu, doğrudan kendi emri altında olan ve Satraplıktan, yerel prenslerden ve asaletten ayrı duran subaylar ile ayakta duran bir ordu oluşturarak, reform yaptı. Ahameniş İmparatorluğu askeri örgütlerini yeniden kurdu, Part süvarileri modelini korudu ve yeni tür zırh ve kuşatma savaş teknikleri kullandı. Bu, kendisine ve onun haleflerine 400 yıldan fazla hizmet verecek bir askeri sistemin başlangıcıydı; bu sırada Sasani İmparatorluğu, Geç Antik Çağ'da Batı Avrasya'daki iki süper gücünden biriydi, diğeri ise önce Roma İmparatorluğu sonra Doğu Roma İmparatorluğu'ydu. Sasani ordusu Eranshahr'ı Doğu'dan, Ak Hunlar ve Türk halkları gibi Orta Asya göçebelerinin saldırılarına karşı korurken, batıda Roma İmparatorluğu'na karşı tekrarlayan bir mücadeleye girişti.

Amvâs Veba Salgını ya da Amvâs Taunu miladi 638 - 639 yılları arasında günümüzde Filistin sınırları içinde ortaya çıkan ve daha sonra Ürdün, Şam ve Urfa'ya yayılan veba salgınıdır. Adını, Kudüs'ün 33 km kuzeybatısında yer alan Amvâs köyünden almıştır. İslâm tarihinde ilk görülen salgın hastalık olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İran Hunları</span> Orta Asyadan gelerek Pers İmparatorluğuna saldıran ve oralara yerleşen göçebe kabileler.

İran Hunları terimi bazen dördüncü ve yedinci yüzyıllar arasında Afganistan'da ve komşu bölgelerde yaşayan ve kuzeybatı Hindistan'a kadar genişleyen bir grup farklı kabile için kullanılır. Kabaca Hunalara karşılık gelirler. Ayrıca Sasani İmparatorluğunun kuzeydoğu sınırlarını tehdit ettiler ve Şahların onlara karşı eksik belgelenmiş birçok kampanya yürütmesine neden oldular.

Afganistan İslam Emirliği lideri veya Afganistan İslam Emirliği yüce lideri Taliban'ın emiri 1996'dan 2001'e kadar ve 2021'de Kabil'in düşmesinden bu yana Afganistan'ın fiili yöneticisi ve devlet başkanıdır. Yüce lider olan emir, Taliban ve Afganistan yönetimiyle ilgili tüm konularda sınırsız yetkiye sahiptir, ancak danışma organı olan Liderlik Konseyi onun karar verme sürecini önemli ölçüde etkiler. Siyasi ve askeri liderliğe ek olarak ulusal bir dini liderdir. Mevcut lider, Liderlik Konseyi tarafından seçilerek 25 Mayıs 2016'da göreve başlayan Hibetullah Ahundzade'dir.

Clifford Edmund Bosworth FBA, İngiliz tarihçi ve oryantalistti.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.