İçeriğe atla

Horadiz Operasyonu

Horadiz Operasyonu
Birinci Dağlık Karabağ Savaşı
TarihAralık 1993 – 6 Ocak 1994 (1994-01-06)
Bölge
Fuzuli Rayonu, Azerbaycan
Sonuç Azerbaycan'ın zaferi
Taraflar
 Azerbaycan
Komutanlar ve liderler
Çatışan birlikler

Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu
Ermenistan Silahlı Kuvvetleri

Kayıplar
~6,500 kayıp[1] 3 tank, 1 Shturm-S, 6 top, 6 topçu römorku, 10'a yakın araç, çok sayıda silah ve mühimmat ele geçirildi (Azerbaycan kaynaklarına göre)

Horadiz Operasyonu (Azerice: Horadiz əməliyyatı), Birinci Dağlık Karabağ Savaşı sırasında, Azerbaycan'ın Fuzuli Rayonu'na Horadiz köyü üzerinde kontrol uğrunda Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri ile Ermenistan Silahlı Kuvvetleri arasında Aralık 1993'te başlayan ve 6 Ocak'a kadar süren muharebedir.

Arka plan

Ağustos 1993'ün sonlarında Kubadlı'yı işgal eden Ermeni güçleri, yeniden toplanmaları ve Ermenistan'dan yeni silah ve birliklerin gelmesini beklemeleri gerektiği için ateşkes ilan ettiler. Ekim ayı sonlarında Ermeni birlikleri Azerbaycan-İran sınırındaki Horadiz'i hızla ele geçirerek Zengilan'ın Azerbaycan topraklarıyla bağlantısını kesmişti.[2] Zengilan 29 Ekim 1993'te Ermenilerin eline geçmiştir.[3]

Aralık 1993'te Ermeni silahlı kuvvetleri Füzuli'nin doğusuna ilerlemeye çalışmış, ancak beklenmedik bir direnişle karşılaşmış ve geri çekilmek zorunda kalmıştır. Bundan sonra Azerbaycan ordusu üç yönden saldırıya geçmiştir.[4] 15 Aralık'ta Azerbaycan ordusu hemen beş yönden taarruza geçmiştir.[5] Dağlık Karabağ'ın kuzeydoğusundaki saldırı, Ermenileri Ağdere bölgesindeki bir dizi yerleşim birimini terk etmeye zorlamıştı.[4] Azerbaycan birliklerinin Horadiz'e asıl darbesi Beylagan Rayonu'ndan gelmişti. Savaş bozkırlara sıçramıştı. Bu şartlar altında Azerbaycan birlikleri Ermeni savunmasını bozmuş, top ateşi ve füze topçuları altında Fuzuli içinde ilerlemeye başlamıştı.[5] Ocak 1994'ün başlarında Azerbaycanlılar 11 köye ve Azerbaycan-İran sınırının 40 kilometresine kadar kontrolü ele geçirdiler.[5]

Operasyon

6 Ocak[4] veya 8 Ocak'ta[5][6] 702. Alay Ermeni direnişini kırarak Horadiz'e girmiştir. Azerbaycan güçleri, Horadiz'i, Horadiz Tren İstasyonu'nu ve Aras'ta önemli bir stratejik hedef olan Hudaferin köprülerini ele geçirmişti. Operasyon Şair Ramaldanov tarafından yönetiliyordu.[6] Azerbaycan tarafına göre, 5 Ocak'ta Horadiz Operasyonuna katılan 702'nci Tugay, 3 tank, 1 Shturm-S, 6 top, 6 topçu römorku, 10'a yakın araç, çok sayıda silah ve mühimmat ele geçirilmişti. Ermeni tarafı, ağır kayıplar vererek ve ölülerini savaş alanında bırakarak geri çekilmişti.[7]

1993 sonbaharında gelen Afgan Mücahidler de Azerbaycan'ın taarruzunda yer almıştı. Bazı kaynaklara göre mücahidlerin eğitimi düzenli Azerbaycan ordusundan daha yüksekti ve Horadiz'in Azerbaycan ordusu tarafından ele geçirilmesinde kilit rol oynamışlardı.[8]

Sonuç

Operasyon sonucunda Horadiz köyü, Fuzuli Rayonu'na bağlı 20 köy ve Cebrayil Rayonu'na bağlı Çocuk Mercanlı köyü Azerbaycan'ın kontrolüne geçmiştir.[9] Horadiz Operasyonu, 1994 kış taarruzu sırasında Azerbaycan Ordusu tarafından gerçekleştirilen en başarılı operasyondu.[10][11] Operasyonda gösterdikleri kahramanlıklardan dolayı sekiz askere Azerbaycan Ulusal Kahramanı unvanı verilmiştir.[12]

Azerbaycan'a göre, Azerbaycan güçleri operasyon sonucunda 21.000 hektarın kontrolünü ele geçirmişti. 5 Ocak 1994'te Azerbaycan Ordusu askerleri Horadiz'e girerek Horadiz'e Azerbaycan bayrağını dikmiştir.[13]

Kaynakça

  1. ^ Ziyəddin Sultanov (6 Ocak 2015). ""Horadiz əməliyyatı": Azad olunan doğma torpaq". Xalq qəzeti (Azerice). s. 5. 1 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ Азербайджан и Россия: общества и государства. Летний сад. 2001. s. 449. 
  3. ^ "16 years pass since occupation of Zengilan region of Azerbaijan by Armenians". 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  4. ^ a b c Qara bağ. BBC. 2005. 13 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2016. 
  5. ^ a b c d Семена распада: войны и конфликты на территории бывшего СССР. Sankt-Peterburq: БХВ-Петербург. 2012. s. 278-279. ISBN 978-5-9775-0817-9. 
  6. ^ a b Новый путь Азербайджана. Moskva: Азер-Медиа, Книга и бизнес. 2002. s. 137. ISBN 5-212-00916-2. 
  7. ^ "İlahi adlar yurdu - Cəbrayıl-1". www.anl.az. 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2016. 
  8. ^ Azerbaijan: Seven years of conflict in Nagorno-Karabakh. Human Rights Watch. 1994. s. 79. 22 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2016. 
  9. ^ "Вынужденные переселенцы впервые за последние 23 года побывали в освобожденном от армян селе". report.az. 5 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2016. 
  10. ^ "Ordumuz erməni bayrağını ayaqlar altına belə atmışdı". oxu.az. 5 Ocak 2016. 4 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2016. 
  11. ^ "Status-kvonun dəyişməməsi müharibə ehtimalını artırır". www.anl.az. 14 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2016. 
  12. ^ ""Horadiz əməliyyatı":Azad olunan doğma torpaq". www.anl.az. 1 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2016. 
  13. ^ "Horadiz əməliyyatının iştirakçısı: "Xeyli dostum şəhid oldu..."". news.lent.az. news.lent.az. 25 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Zengilan (rayon)</span> Azerbaycanın birinci derece yönetimsel bölgelerinden birisi

Zengilan Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idarî bölümlerden Zengilan rayonu 20 Ekim 2020'de Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından Ermeni işgalinden kurtarılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kelbecer (rayon)</span> Azerbaycanda rayon

Kelbecer Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idari bölümlerden birisidir. 8 Ağustos 1930 tarihinde rayon statüsü almıştır. 1992 yılında Azerbaycan parlamentosunun kararıyla eski Ağdere (Mardakert) rayonunun 20 köyü Kelbecer rayonuna katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Dağlık Karabağ Savaşı</span> 1988-1994 yılları arasında Karabağ bölgesinde Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanmış askeri bir çatışma

Birinci Dağlık Karabağ Savaşı, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlanmasını isteyen Ermeniler ile bunu kabul etmeyen Azeriler arasında başlayan ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Azerbaycan ile Ermenistan arasında çatışmaya dönüşen Şubat 1988-Mayıs 1994 tarihleri arasında süren savaştır. Savaş öncesinde ve etnik çatışmaların sıcak savaşa dönüşmesi sonrasında Sumqayıt Pogromu, Kirovabad Pogromu, Bakü Pogromu gibi pogromlar, Hocalı Katliamı, Malıbeyli ve Kuşçular Katliamı ve Maragha Katliamı gibi katliamlar yaşanmıştır.

Bişkek Protokolü, 5 Mayıs 1994'te Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te Azerbaycan, Ermenistan, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti ve Rusya yetkilileri arasında imzalanan ateşkes anlaşmasıdır. Hâlâ yürürlükte olan protokol, Karabağ Savaşı'nı sona erdirmiş ve sorunu askıya almıştır. O zamandan beri bu protokolün tek önemli ihlali 2008 Mardakert Çarpışması olmuştur.

Akil Sahib oğlu Kuliyev, Azerbaycan'ın Ulusal Kahramanı.

Gültekin Asgerova, Azerbaycan'ın Ulusal Kahramanı ve Azeri hekim.

Dilgam Nağıyev, Azerbaycan'ın Ulusal Kahraman'ı madalyasına sahip asker.

Alı Mustafayev, Azerbaycan Ulusal Kahramanı.

<span class="mw-page-title-main">Günnüt Harekâtı</span> 2018de Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinde yaşanmış çatışmalar

Günnüt Harekâtı veya Günnüt çatışmaları, 20-27 Mayıs 2018 tarihlerinde Azerbaycan'ın Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nde Ermenistan ve Azerbaycan arasında meydana gelen çatışmalardır. Çatışmalar ve müteakip askeri operasyonlar, Azerbaycan'ın Nahçivan Özerk Cumhuriyeti'nde Ermenistan işgali altındaki birkaç köy ve stratejik bölgeyi kazanmasıyla sona erdi, bu alanlar daha önce Azerbaycan ve Ermeni hatları arasında hiçbir güç tarafından kontrol edilmemekteydi. Mayıs sonunda, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri, 1992 yılında Ermeni güçleri tarafından tamamen tahrip edilen Şerur Rayonu'nda yer alan Günnüt ile Hunutdağ ve Ağbulak olmak üzere iki stratejik pozisyonu yeniden ele geçirdi. Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri, aynı zamanda Kızılkaya ve Mehridağ gibi stratejik pozisyonlarının kontrolünü ele geçirdi ve yeni mevziler kazandı. Ayrıca, birliklerin Ermenistan'ın Vayots Dzor ilinde bulunan Arpa köyü yakınlarındaki Nahçivan'da daha önce boş bir nötr bölgede yeni görevler aldıkları bildirildi.

<span class="mw-page-title-main">Albert Agarunov</span> Azerbaycanlı asker

Albert Agarunoviç Agarunov, Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerinde yüzbaşı olarak görev yapmış Azerbaycanlı asker. Dağ Yahudisi kökenli olan Agarunov, 1980'lerin sonlarında Sovyet ordusunda görev yapmış; askerliğini bitirince bir fabrikada çalışmak üzere Surahanı Rayonu'na dönmüştür.

Horadiz Azerbaycan'ın Füzuli Rayonu'nda İran sınırında bulunan bir şehir ve belediyedir. Azerbaycan SSC döneminde Bakü'yü, Nahçıvan'a bağlayan ancak SSCB'nin dağılması sonrası bir kısmı Ermenistan sınırları içinde kalan ve bir kısmı da Dağlık Karabağ'ın Ermeni işgali altındaki dönemde işlevsiz kalmış olan Alat-Culfa Demiryolu hattı üzerinde bulunur. Birinci Dağlık Karabağ Savaşı sırasında 24 Ekim 1993'ten 5 Ocak 1994'e kadar Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından Horadiz Operasyonu'yla geri alınana kadar Ermenistan ve Karabağ birlikleri tarafından işgal edildi. Horadiz, 23 Ekim 2007'de şehir statüsü aldı. 23 Ağustos 1993 tarihinden 17 Ekim 2020 tarihine kadar Füzuli şehrinin Ermeni işgali altında olması nedeniyle bu süre zarfında Füzuli Rayonu'nun geçici merkezi olmuştur.

Talış, Azerbaycan'ın Terter Rayonu'nda bir köydür.1994 ateşkesinden 3 Ekim 2020 yılına kadar Ermeni güçlerinin işgali altında kalmıştır. Köy 3 Ekim 2020 tarihinden itibaren Azerbaycan ordusu tarafından işgalden kurtarılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 884 sayılı kararı</span>

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 884 sayılı kararı 822 (1993), 853 (1993) ve 874 (1993) numaralı kararlar yeniden teyit edildikten sonra 12 Kasım 1993 tarihinde oy birliğiyle kabul edildi. Konsey, Dağlık Karabağ'da Ermenistan ile Azerbaycan arasında özellikle de Zengilan ve Horadiz şehirlerindeki devam eden çatışmalardan duyduğu endişeyi dile getirdi ve taraflar arasındaki ateşkes ihlallerini kınadı.

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 822 sayılı kararı</span>

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 822 sayılı kararı 30 Nisan 1993 tarihinde kabul edildi. Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki ilişkilerin kötüleşmesi ve ardından silahlı çatışmaların artmasıyla bölgedeki insani durumun kötüleşmesi konusundaki endişelerini dile getiren Konsey, düşmanlıkların derhal durdurulmasını ve başta Kelbecer bölgesi olmak üzere Dağlık Karabağ'dan Ermeni işgal güçlerinin derhal geri çekilmesini talep etti.

İkinci Dağlık Karabağ Savaşı kronolojisi, öncelikle savaşan tarafların resmî açıklamalarına dayanmaktadır. Çatışmalar siper savaşları, ağır silahlar, çok namlulu roketatarlar, zırhlı savaşlar, roketler, balistik füze saldırıları ve başta Türk yapımı Baykar Bayraktar TB2 ve İsrail yapımı Harop dronları olmak üzere insansız hava aracı saldırıları ile karakterize edildi. Ayrıca Ermenistan veya Azerbaycan dışında uluslararası toplumun çoğu tarafından yasaklanmış olan misket bombalarının da saldırılar sırasında kullanıldığı tespit edilmiştir. Ermenistan ordusu tarafından Azerbaycan'ın Gence kentine düzenlenen bir dizi balistik füze saldırısı sivillerin kitlesel ölümüne neden olurken Azerbaycan ordusu, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin de facto başkenti Hankendi ve bölgenin başka yerlerindeki sivil altyapı tesisleri hedef alınarak büyük hasara ve can kayıplarına yol açtı. Tartışmalı toprak miktarı sınırlı olsa da çatışma seviyesi ve uluslararası sınırlara konumlanan mühimmatlar nedeniyle çatışma Dağlık Karabağ sınırlarının ötesine genişledi. İran'ın Doğu Azerbaycan Eyaleti'ne mermi ve roketler düştü, ancak herhangi bir hasar görülmedi ve İran, kendi toprakları üzerinde birkaç insansız hava aracının (İHA) düştüğünü veya düşürüldüğünü belirtti. Gürcistan ise Kaheti bölgesinde iki insansız hava aracının çarpıştığını bildirdi. Hocavend'e düzenlenen saldırılar sonrası Dağlık Karabağ yetkilileri sivilleri silah altına almaya başladı.

<span class="mw-page-title-main">Çocuk Mercanlı</span>

Çocuk Mercanlı, Azerbaycan'ın Cebrayıl rayonunda bulunan bir köydür. Köy, rayonun güneydoğu ucunda İran sınırında Aras Nehri'nin kıyısında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Füzuli Operasyonu</span>

Füzuli Operasyonu, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri ile Ermeni Silahlı Kuvvetleri arasında Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Füzuli Rayonu ve Füzuli şehrinin kontrolü için 27 Eylül'de başlayan ve 17 Ekim 2020'ye kadar devam eden, İkinci Karabağ Savaşı'nın bir parçası olan operasyondur.

Aras Vadisi seferi 2020 Dağlık Karabağ savaşı sırasında Azerbaycan-İran sınırındaki Aras Nehri boyunca Azerbaycan tarafından tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'ne karşı başlatılan askeri bir operasyondur.

<span class="mw-page-title-main">Başkend Operasyonu</span>

Başkend Operasyonu, Birinci Karabağ Savaşı'nın başlangıcında, Ağustos 1992'de Ermenistan Silahlı Kuvvetleri ve İçişleri Bakanlığı tarafından, Başkend köyü, ilaveten Gedebey Rayonu'na bağlı Mutudere ve Kasımağalı köylerinin kontrolü için Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerine karşı başlatılan askeri operasyondur.

<span class="mw-page-title-main">2. Kolordu (Azerbaycan)</span>

2. Kolordu, Beylegan Kolordusu olarak da anılıyor, Azerbaycan Kara Kuvvetleri'nin bölgesel bir askeri oluşumudur. Özellikle Hocavend Rayonu olmak üzere Ermeni işgali altındaki topraklarda yoğunlaşmıştır ve ayrıca kısmen Azerbaycan-İran sınırında konuşlandırılmıştır. Şu anda Tümgeneral Mais Berhudarov'un komutası altında yönetiliyor. Karargahı Beylegan şehrindedir. Önemli askerleri arasında Hocavend Rayon Merkezi Yürütme Güçü Başkanı Eyvaz Hüseynov da vardır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.