İçeriğe atla

Horace Wells

Horace Wells (21 Ocak 1815 - 24 Ocak 1848), diş hekimliğinde anestezi kullanımına, özellikle de nitröz oksit kullanımına öncülük eden Amerikalı bir diş hekimiydi.

Kariyer

Wells, Boston'da diş hekimliği eğitimini tamamladıktan sonra 4 Nisan 1836'da Hartford, Connecticut'ta kendi ofisini açtı.[1] Wells, 1841 ile 1845 yılları arasında Hartford'da saygın bir diş hekimi oldu ve burada birçok hastası vardı ve çıraklar edindi. Hastaları arasında Connecticut valisi William Ellsworth gibi toplumun saygın üyeleri de vardı. Üç çırağı John Riggs, C. A. Kingsbury ve William Morton'du. 1843'te Wells ve Morton, Boston'da bir uygulama başlattı ve Wells, Morton'a talimat vermeye devam etti.[1]

Wells nitröz oksidin etkilerine ilk kez 10 Aralık 1844'te eşi Elizabeth ile birlikte Gardner Quincy Colton'un Hartford Courant'ta bir gösteriye katıldıklarında tanık oldu.[2] Gösteri Hartford'daki Union Hall'da gerçekleşti. Gösteri sırasında yerel eczacı dükkânı çalışanı Samuel A. Cooley soluduğu nitröz oksitle kafayı buldu. Cooley, etki altındayken zıplarken bacaklarını tahta bir sıraya çarptığında tepki vermedi.[3] Gösteriden sonra Cooley, etki altındayken yaptıklarını hatırlayamadı ancak dizlerinde sıyrıklar ve morluklar gördü. Wells, bu gösteriden nitröz oksidin analjezik özelliklerinin potansiyelini fark etti ve denemeler yapılması konusunda Colton ile görüştü.[2] Ertesi gün Wells, nitröz oksidi soluyarak ve John Riggs'e diş çektirerek kendi üzerinde bir deneme yaptı.[3] Hiçbir acı hissetmediği başarılı bir denemenin ardından Wells, ofisinde en az 12 hastasında nitröz oksit kullanmaya devam etti.[2]

1844'te Hartford'un bir hastanesi yoktu, bu yüzden Wells yeni bulgularını Boston ya da New York'ta sergilemeye çalıştı. Ocak 1845'te daha önce diş hekimliği eğitimi aldığı Boston'a gitmeyi seçti ve aynı zamanda eski öğrencisi ve ortağı William Morton'u da tanıyordu.[3] Wells ve Morton'un muayenehanesi Ekim 1844'te kapatılmıştı, ancak hâlâ arkadaştılar. Morton o sırada Harvard Tıp Fakültesi'ne kayıtlıydı ve Wells'in fikirlerini tanıtmasına yardım etmeyi kabul etti, ancak Morton nitröz oksit kullanımı konusunda şüpheciydi.[2]

Wells, 20 Ocak 1845'te Boston'daki Massachusetts Genel Hastanesi'nde tıp öğrencilerine bir sunum yaptı. Ancak gaz yanlış verildi ve hasta acı içinde çığlık attı. Hasta daha sonra acı içinde bağırmasına rağmen hiçbir ağrı hatırlamadığını ve dişin ne zaman çekildiğini bilmediğini itiraf etti. Daha sonra gazın hem obez insanlar hem de alkolikler üzerinde o kadar etkili olmadığı anlaşıldı; ve hasta her ikisiydi. Wells, seyirciler tarafından yuhalandı. Başarısız sunumunun utancından sonra Wells, ertesi gün hemen Hartford'daki evine döndü. Kısa bir süre sonra hastalandı ve diş hekimliği muayenesi düzensiz hâle geldi. 5 Şubat 1845'te Wells kiralık evinin ilanını verdi.[3]

Ekim 1846'da Morton, Boston'da eter anestezisinin başarılı bir sunumunu yaptı. Morton'un sunumunun ardından Wells, anestezinin keşfini iddia etmek amacıyla 1844'teki başarılı denemelerini anlatan bir mektup yayınladı. İddiasını kanıtlama çabaları çoğunlukla başarısız oldu.[2]

Wells, 1845'in sonlarında diş hekimliği muayenehanesine kesin olarak son verdi ve 4 Kasım 1846'da patentini aldığı duş banyolarını satmaya başladı. Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri'nde yeniden satmak üzere tablolar satın almak için Paris'e yelken açmayı da planladı. 1847'nin başlarında Paris'e gitti ve burada Academie Royale de Medicine ve Parisian Medical Society'ye anestezi keşfinin tanınması için dilekçe verdi.[2]

Son yılları

Wells, Ocak 1848'de New York'a taşındı.[4] Aşağı Manhattan'daki 120 Chambers St'de yalnız yaşadı ve eter ve kloroform ile kendi kendine üzerinde deneyler yapmaya başladı ve kloroform bağımlısı oldu.[4]

Wells, 33. doğum günü olan 21 Ocak 1848'de sokağa fırladı ve iki fahişenin kıyafetlerine sülfürik asit attı. New York'un kötü şöhretli The Tombs Hapishanesine gönderildi. Maddenin etkisi azaldıkça zihni berraklaşmaya başladı ve ne yaptığının farkına vardı. Gardiyanlardan tıraş takımını alması için evine kadar kendisine eşlik etmelerini istedi.[5] 24 Ocak'ta hücresinde analjezik dozda kloroform aldıktan sonra sol femoral arterini usturayla keserek intihar etti.[6]

Ölümünden on iki gün önce, Paris Tıp Derneği onu ağrısız cerrahi operasyonları keşfedip gerçekleştiren ilk kişi olarak oyladı ve onurlandırdı. Ayrıca kendisine fahri üye seçilerek fahri doktorluk unvanı verildi. Ancak Wells bu kararlardan habersiz öldü.[7]

Kaynakça

  1. ^ a b Gordon, Sarah H. (February 2000). "Wells, Horace". American National Biography Online. 
  2. ^ a b c d e f Finder, S.G. (1995). "Lessons from history: Horace Wells and the moral features of clinical contexts". Anesthesia Progress. 42 (1). ss. 3-4. 
  3. ^ a b c d Haridas, Rajesh (November 2013). "Horace Wells' Demonstration of Nitrous Oxide in Boston". Anesthesiology. 119 (5). ss. 1014-22. doi:10.1097/aln.0b013e3182a771ea. PMID 23962967. 
  4. ^ a b Aljohani, Sara (September 2015). "Horace Wells and His House on 120 Chambers St in New York Ciity". Journal of Anesthesia History. 2 (1). ss. 28-29. doi:10.1016/j.janh.2015.09.006. PMID 26898143. 
  5. ^ Smith, Ken. Raw Deal. Blast Books: New York, 1998. p. 63.
  6. ^ "Suicide of Dr. Horace Wells, of Hartford, Connecticut, U.S". Providence Medical and Surgical Journal. 12 (11). 31 Mayıs 1848. ss. 305-06. PMC 2487383 $2. PMID 20794459. 
  7. ^ Jacobsohn, P.H. (1995). "Horace Wells: discoverer of anesthesia". Anesthesia Progress. 42 (3-4). ss. 73-75. PMC 2148901 $2. PMID 8967633. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karl Marx</span> Almanya doğumlu filozof (1818–1883)

Karl Marx, 19. yüzyılda yaşamış Alman filozof, politik ekonomist ve bilimsel sosyalizmin kurucusu. Bir müddet gazetecilik de yapan Marx, iktisadi ve beşerî konularda eleştirel fikirler ve tespitler ortaya koymuştur.

<span class="mw-page-title-main">DNA</span> Canlıların genetik bilgilerini barındıran molekül

Deoksiriboz nükleik asit veya kısaca DNA, tüm organizmaların ve bazı virüslerin canlılık işlevleri ve biyolojik gelişmeleri için gerekli olan genetik talimatları taşıyan bir nükleik asittir. DNA'nın başlıca rolü bilgiyi uzun süre saklamasıdır. Protein ve RNA gibi hücrenin diğer bileşenlerinin inşası için gerekli olan bilgileri içermesinden dolayı DNA; bir kalıp, şablon veya reçeteye benzetilir. Bu genetik bilgileri içeren DNA parçaları gen olarak adlandırılır. Bazı DNA dizilerinin yapısal işlevleri vardır, diğerleri ise bu genetik bilginin ne şekilde kullanılacağının düzenlenmesine yararlar.

<span class="mw-page-title-main">Çinko</span> Element

Çinko, sembolü Zn, atom numarası 30 olan kimyasal bir elementtir. Oda sıcaklığında hafif kırılgan bir metaldir ve oksidasyon giderildiğinde parlak gri bir görünüme kavuşur. Periyodik tablonun 12. (IIB) grubunun ilk elementidir. Bazı açılardan çinko kimyasal olarak magnezyuma benzer: her iki element de yalnızca bir normal oksidasyon durumu (+2) gösterir ve Zn2+ ve Mg2+ iyonları benzer boyuttadır. Çinko, Dünya kabuğundaki en bol bulunan 24. element olup beş kararlı izotopu vardır. En yaygın çinko cevheri, bir çinko sülfür minerali olan sfalerittir.

Kloroform veya triklorometan, CHCl
3 formülüne sahip bir organik bileşiktir. Oda sıcaklığında kolay buharlaşan, hoş kokulu, renksiz, yanıcı olmayan ağır bir sıvıdır. Çözücü olarak sıkça kullanılır. PTFE (Teflon) ve bazı soğutucuların üretiminde kullanılmak için bol miktarlarda üretilir.

<span class="mw-page-title-main">Henry Wadsworth Longfellow</span>

Henry Wadsworth Longfellow, Amerikalı şair. Maine'de doğmuştur.

<span class="mw-page-title-main">William Thomas Green Morton</span> Amerikalı cerrah (1819 – 1868)

William Thomas Green Morton, modern batı tıp dünyasını anesteziyle tanıştırdığı düşünülen tıp insanıdır. 1846'da eter kullanarak neredeyse ağrısız ilk diş çekimini gerçekleştirmiştir. Bundan birkaç ay sonra da buluşunun ilk tanıtımını, erkek bir hastanın boyun bölgesindeki tümörü ağrısız çıkartarak gerçekleştirmiştir. Ne var ki, bazı kaynaklar eterin ilk defa anestezik olarak 1842'de Dr. Crawford Williamson Long tarafından kullanıldığını, ancak Dr. Long'un çalışmalarının 1849'da yayımlandığını belirtmektedir.

Anestezik, hücrelerin özellikle sinir sistemi hücrelerinin biyolojik fonksiyonlarını geçici olarak yavaşlatan veya durduran ilaç. Anestetik ilaçların canlı üzerindeki bu etkisine anestezi veya narkoz denir. Genel anestezide merkezî sinir sisteminin çalışması o derece yavaşlatılır ki acıya karşı duyarlılık kaybolur ve hasta bilincini kaybeder. Anestezi için anestetik maddenin kanda belirli bir konsantrasyona ulaşması ve bu konsantrasyonda kalması gerekir. Madde miktarı belirli bir konsantrasyonun altına düştüğü zaman hücreler normal fonksiyonlarına tekrar başlar. Bu konsantrasyon dietil eter için 100 mL kanda 150 mg iken kloroform için 100 mL kanda 30 mg'dır. Daha yüksek konsantrasyonlar tehlikelidir.

<span class="mw-page-title-main">Vinil eter</span> Anestezik

Kısaca vinil eter olarak bilinen divinil eter, (CH=CH
2)
2O formülüne sahip doymamış, simetrik bir eterdir. Kaynama noktası düşük, yüksek uçuculuğa sahip ve aşırı yanıcı bu sıvı geçmişte narkoz araştırmalarının odağı olmuştur. Anestezik özellikleri diğer bir simetrik eter olan dietil etere benzer. Özellikle kısa süreli ameliyatlarda ve diş cerrahisinde kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Azot monoksit</span>

Azot monoksit, kimyasal formülü NO olan bir bileşiktir. Bu gaz, -insanlar da dahil olmak üzere- memelilerin vücutlarında önemli bir sinyal molekülü olmasının yanı sıra kimyasal endüstride de önemli bir ara üründür. Ayrıca NO, araba motorları ve elektrik santralleri tarafından üretilerek hava kirliliğine neden olur.

The Broadway Journal, Charles Frederick Briggs ve John Bisco tarafından 1844'te kurulan New York merkezli, kısa ömürlü süreli yayındır. Bir yıl sonra Edgar Allan Poe tarafından satın alındı ve Poe'nun herhangi bir zamanda sahip olduğu tek dergi haline geldi. Ancak dergi, Poe satın aldıktan birkaç ay sonra yayınlarını sonlandırdı.

<span class="mw-page-title-main">Virginia Apgar</span>

Virginia Apgar, bebek ölümleriyle mücadele etmek için doğumdan hemen sonra yeni doğan bir çocuğun sağlığını hızlı bir şekilde değerlendirmenin bir yolu olan Apgar testi'nin mucidi olarak bilinen Amerikalı bir doktor, obstetrik anestezist ve tıbbi araştırmacıydı. Anesteziyoloji ve teratoloji alanlarında liderdi ve yerleşik neonatoloji alanına obstetrik düşünceler getirdi.

<span class="mw-page-title-main">Çinko oksit</span> kimyasal bileşik

Çinko oksit, ZnO formülü ile gösterilen bir inorganik bileşik. ZnO, suda çözünmeyen beyaz bir tozdur ve yaygın olarak kauçuk, plastik, seramik, cam, çimento, yağlayıcı, boya, merhem, yapıştırıcı, sızdırmazlık maddesi, pigment, yiyecekler, bataryalar, ferritler, yangın geciktiriciler ve ilk yardım bantları gibi kullanım alanlarına sahiptir. Mineral çinkoit, doğal olarak meydana gelmesine rağmen, çoğu çinko oksit sentetik olarak üretilir.

<span class="mw-page-title-main">James Young Simpson</span> Kloroformcu kadın doktoru

James Young Simpson, FRCPE İskoç kadın doğum uzmanı ve tıp tarihinde önemli bir figürdür. Kloroformun anestezik özelliklerini insanlar üzerinde gösteren ve tıpta kullanımının yaygınlaşmasına yardımcı olan ilk doktordur.

<span class="mw-page-title-main">Thomas Cole</span> Amerikalı ressam (1801 – 1848)

Thomas Cole manzara ve tarih resimleriyle tanınan bir Anglo-Amerikan ressamdı. 19. yüzyılın en büyük Amerikan ressamlarından biri ve 19. yüzyılın ortalarında gelişen bir Amerikan sanat hareketi olan Hudson Nehri Ekolü'nün kurucusu olarak kabul edilir. Cole'un eserleri, Amerikan vahşi doğasını romantik bir şekilde tasvir etmesiyle tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Kulüp uyuşturucusu</span>

Kulüp uyuşturucuları veya parti uyuşturucuları, 1970'lerde diskotekler ve 1980'lerden günümüze gece kulüpleri, dans kulüpleri, elektronik dans müziği (EDM) partileri ve rave'lerle ilişkilendirilen bir keyif verici uyuşturucu kategorisidir. Uyuşturucu ve benzodiazepinler gibi farmasötik veya kimyasal özelliklerine göre oluşturulan diğer birçok kategoriden farklı olarak, kulüp uyuşturucuları, tüketildikleri ve/veya kullanıcının gittiği yerlere göre kullanılan bir isimlendirmedir. Kulüp uyuşturucuları genellikle ergenler ve genç yetişkinler tarafından kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karl Koller</span> Avusturyalı göz doktoru

Karl Koller, tıp kariyerine Viyana Genel Hastanesinde cerrah ve Sigmund Freud'un meslektaşı olarak başlayan Avusturyalı bir göz doktoruydu

<span class="mw-page-title-main">Carl Gustaf Mosander</span>

Carl Gustaf Mosander İsveçli bir kimyagerdir. Nadir toprak elementleri olan lantan, erbiyum ve terbiyumu keşfetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çocuklarda ağrı yönetimi</span>

Çocuklarda ağrı yönetimi, bebek ve çocuk ağrısının değerlendirilmesi ve tedavisidir.

Dr Robert Mortimer Glover FRSE (1815-1859) İngiliz bir doktordu. 1838'de Paris Tıp Cemiyeti'nin kurucularından oldu ve ilk başkan yardımcısı olarak görev yaptı. 1846'da "Skrofula Patolojisi ve Tedavisi Üzerine" dersiyle Londra Tıp Derneği'nin Fothergill Altın Madalyasını kazandı. James Young Simpson'ın insan hastalar üzerinde kloroform kullanmasından yaklaşık 5 yıl önce 1842'de Glover, bunun anestezik özelliklerini laboratuvar hayvanları üzerinde keşfetti. Aşırı doz kloroformdan öldü.

<span class="mw-page-title-main">İnhalasyon anesteziği</span>

İnhalasyon anesteziği, volatil/uçucu anestezik olarak da bilinen, inhalasyon (solunum) yoluyla verilen genel anestezik özelliklere sahip kimyasal bir bileşiktir. Anestezik buharlaştırıcıya ve anestezik dağıtım sistemine bağlı bir yüz maskesi, laringeal maske hava yolu veya trakeal tüp aracılığıyla uygulanırlar. Güncel klinik açıdan önemli ajanlar arasında izofluran, sevofluran ve desfluran gibi uçucu sıvı anestezik ajanların yanı sıra nitröz oksit ve ksenon gibi belirli anestezik gazlar yer alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.