İçeriğe atla

Honduras

Honduras
República de Honduras (İspanyolca)
Honduras Cumhuriyeti
Slogan
"Libre, Soberana e Independiente"  (İspanyolca)
"Özgür, egemen ve bağımsız"
Millî marş
Honduras Milli Marşı
Honduras haritadaki konumu
Başkent
ve en büyük şehir
Tegucigalpa
Resmî dil(ler)İspanyolca
Tanınan bölgesel dil(ler)Garifuna, İngilizce, Miskitoca ve diğer yerel diller
Etnik gruplar
%90 Mestizo
%7 Honduras Kızılderilileri
%2 Siyah
%1 Beyaz
DemonimHonduraslı
HükûmetAnayasal cumhuriyet
• Devlet Başkanı
Xiomara Castro
• Başkan Yardımcısı
Salvador Nasralla
• Ulusal Kongre Başkanı
Jorge Cálix
• Anayasa Mahkemesi Başkanı
Jorge Rivera Avilés
Tarihçe 
• İspanya'dan
15 Eylül 1821
31 Mayıs 1838
Yüzölçümü
• Toplam
112.492 km2 (102.)
Nüfus
• 2018 tahminî
9.587.522 (95..)
• 2013 sayımı
8.303.771
• Yoğunluk
85/km2 (128.)
GSYİH (SAGP)2020 tahminî
• Toplam
55,057 milyar $[1] (104.)
• Kişi başına
5.538 $[1] (130..)
GSYİH (nominal)2020 tahminî
• Toplam
23,984 milyar $[1] (105.)
• Kişi başına
2.412 $[1] (131.)
Gini (2016)▲ 50[2]
yüksek
İGE (2019)artış 0.632[3]
orta · 133.
Para birimiLempira (HNL)
Zaman dilimiUTC-6 (CST)
Trafik akışısağ
Telefon kodu504
İnternet alan adı.hn

Honduras, Orta Amerika'da bir demokratik cumhuriyettir. Britanya Hondurası'ndan (yani Belize) farklı olarak İspanyol Hondurası olarak da bilinir. Batısında Guatemala, güneybatısında El Salvador, güneydoğusunda Nikaragua bulunur.

Coğrafya

Honduras haritası

Orta Amerika'da, Karayip Denizi kıyısında, Guatemala ve Nikaragua arasında ve Kuzey Pasifik Okyanusu kıyısında, El Salvador ve Nikaragua arasında yer alır. Alçak arazilerde subtropikal iklim, yükseklerde ve dağlarda ise ılıman iklim görülmektedir. İç kısımlarda çoğunlukla dağlar, kıyı bölgelerinde dar ovalar yer almaktadır. Ülkenin en yüksek noktası: Cerro Las Minas 2,870 m olup ülkede kereste, altın, gümüş, bakır, kurşun, çinko, demir, antimon, kömür, balık, hidro enerji gibi doğal kaynaklar bulunmaktadır. Hafif depremler yaygındır; Karayip kıyılarında kasırga ve su baskınları zarara yol açar. Yazları sıcak ve kurak kışları bol yağışlıdır.

Nüfus

Nüfusu 6,7 milyona varan Honduras'ta kilometrekareye 60 kişi düşmektedir. Halkın yarısından çoğu kırsal (%53) alanda yaşamaktadır fakat 1998'deki Mitch kasırgasının ardından şehre göçte artış gözlenmiştir.

Honduras halkı kökenlerine göre üç ana gruba ayrılır:

  • ladinos: Maya soyundan gelirler ve halkın %90'ını oluştururlar.
  • garífuna: Siyah tenli Karayip bölgesi insanlarıdırlar. Nüfusun %2'sini (180.000) oluştururlar.
  • indígenas: (yerliler)
    • Miskitolar: 35.000 kişi
    • Sumu Twahka: 730 kişi
    • Paya: 3000 kişi
    • Lenca: 80.000 - 100.000 kişi
    • Chortí: 55.000 kişi
    • Jicaque/Tolupane

Son dönemde ortalama yaşam süresi kadınlarda 67, erkelerde ise 65 yıla yükselmiştir. Ülkede her 1600 kişiye bir doktor düşerken her 900 kişiye de hastanede bir yatak düşmektedir. Binde 30 bebek ölümlerine rastlanmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre halkın gıda gereksinimi %98'lik bir oranla giderilmesine rağmen halkın yarısına yakın bir kısmı hatalı veya yetersiz beslenmeden muzdariptir.

Ülkede okuma yazma oranı %76'dır (kadınlarda ve erkeklerde ortalama aynı). Kırsal alanda okuma yazma oranı şehre kıyasla oldukça düşüktür.

Son yıllarda gözlenen hızlı nüfus artışı (2004 verilerine göre %2,2) nedeniyle Honduras'ta nüfusun yarısından çoğunu 18 yaşın altındaki çocuklar ve gençler oluşturmaktadır. Nüfus, son dönemdeki hızıyla artmaya devam ederse 2025'te toplam nüfusun 14 milyona ulaşması beklenmektedir. Yalnız hızlı nüfus artışı Honduras'ta fakirliğin sebebi olarak görülmemektedir.

Siyaset

Honduras tarihinde İspanyol tesiri büyüktür. Uzun yıllar İspanyolların ticari dominyonu olarak kalan Honduras, bağımsızlığını kazandıktan sonra da kargaşa bitmemiştir. Bağımsızlıktan sonra El Salvador ile savaş durumuna gelen Honduras, bu olaydan dolayı ekonomik açıdan büyük kayıplar yaşamıştır. Hatta bir dünya kupası maçında El Salvadorlu futbolcuların kaldığı otel, Honduraslı vatandaşlar tarafından kundaklanmak istenmiştir. Bu olayın yankıları Honduras'ta hâlâ sürmektedir. Bugün Honduras dünyanın birçok ülkesine göç veren ülkelerin başında gelmektedir.

San Pedro Sula şehrinde, son yıllarda Meksika ve Kolombiyalı uyuşturucu kartellerinin faaliyetlerini artırdığı ve buna bağlı şiddet olaylarının artış gösterdiği bildiriliyor.

BM Uyuşturucu ve Suç Ofisi'nin bilgilerine göre, Honduras'taki cinayet vakaları 2005-2010 arasında iki katına çıkarak, her 100 bin kişiden 87'sinin cinayete kurban gitmesiyle dünyanın en yüksek oranına sahip bulunuyor.

2009 Darbesi

Ana madde: 2009 Honduras Darbesi

28 Haziran 2009'da askerî güçler, cumhurbaşkanını halkın seçmesi ve seçilen kişinin ikinci bir dönem daha görev yapmasını mümkün kılacak anayasa değişikliklerini referanduma sunmaya hazırlanan solcu devlet başkanı Manuel Zelaya'ya karşı darbe yapmış ve onu iktidardan indirmişlerdir. Bu konuda Dünya'da, özellikle Amerika kıtasında büyük bir kriz başlamıştır.

Ekonomi

Honduras'ın ekonomisi tropik fırtına Mitch'den önce ve Mitch'den sonra olmak üzere iki ayrı şekilde ele alınabilir. 1998 öncesi %80'lerde olan fakirlik, 1998'de yaşanan felaketten sonra daha da artmıştır. Bu değişim işsizlik oranında da sayılara yansır. Fırtına öncesi %31 olan işsizlik oranı 1998'i takip eden yıllarda %44'e kadar ulaşmıştır. 2003 yılında bu oranın tekrar %27'ye düştüğü belirtilmektedir.

Latin Amerika ve Karayip Ülkeleri Ekonomi Komisyonu (ECLAC)'nin hesaplamalarına göre Mitch 3,8 milyar dolarlık maddi hasara yol açmıştır ve bu rakam Honduras'ın Gayri safi millî hasıla'sının %70'ine denk gelmektedir. Hükûmet yeniden yapılanmanın 5 milyar dolara mal olacağını tahmin etmektedir.

Dünya Bankası, Honduras'ı düşük orta gelirli bir ülke olarak sınıflandırmaktadır. Ülkenin kişi başına geliri 600 ABD doları civarındadır ve bu da onu Kuzey Amerika'daki en düşük gelirlerden biri yapmaktadır. 2010 yılında nüfusun %50'si yoksulluk sınırının altında yaşıyordu. 2016 yılına kadar %66'dan fazlası yoksulluk sınırının altında yaşıyordu. Son birkaç yıldaki ekonomik büyüme, Latin Amerika'daki en yüksek oranlardan biri olan yılda ortalama %7 olmuştur (2010). Buna rağmen, Honduras tüm Orta Amerika ülkeleri arasında en az gelişmeyi gördü. Honduras, ülkeyi orta kalkınmaya sahip olarak sınıflandıran 625 İnsani Gelişme Endeksi ile 188 ülke sıralamasında 130'uncu olarak yer almaktadır (2015).

Kaynakça

  1. ^ a b c d "World Economic Outlook Database, October 2018". IMF.org. International Monetary Fund. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2019. 
  2. ^ "GINI index (World Bank estimate)". data.worldbank.org. World Bank. 3 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2019. 
  3. ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020. 
  • Hans-Gerd Spelleken: Honduras (2005), Reise Know-How Verlag Peter Rump GmbH

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Honduras ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Seyahat rehberleri

Gazeteler

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Belize</span> Orta Amerika ülkesi

Belize, Orta Amerika'nın kuzeydoğu kıyısında bir Karayip ülkesidir. Kuzeyinde Meksika, batı ve güneyinde Guatemala, doğusunda ise Karayip Denizi yer almaktadır. Yüzölçümü 22.970 km² ve nüfusu 2020 verilerine göre 419.199'dur. Ülke toprakları doğu-batı ekseninde 110 km, kuzey-güney ekseninde ise 290 km uzunluğundadır. Orta Amerika'nın en düşük nüfusa ve nüfus yoğunluğuna sahip ülkesidir. Buna karşın yıllık %1,87'lik nüfus büyüme hızı Belize'yi Batı Yarımküre'nin en hızlı kalabalıklaşan ülkelerinden biri yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Trinidad ve Tobago</span> Karayiplerde bir ada ülkesi

Trinidad ve Tobago, Karayipler'de yer alan, Trinidad ve Tobago adlı iki farklı adadan oluşan ülke. Ülkenin para birimi Trinidad ve Tobago dolarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dominik Cumhuriyeti</span> Karayiplerde bir ülke

Dominik Cumhuriyeti, Karayiplerdeki Hispanyola adasında yer alan bir ülkedir. Hispanyola, Porto Riko'nun batısında, Küba ve Jamaika'nın doğusunda yer alır. Venezuela ile deniz sınırı vardır. Adanın batı kısmında ülkenin tek kara komşusu olan Haiti bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Amerika</span> Dünyanın kuzey yarıküresindeki bir kıta

Kuzey Amerika, kuzey yarım kürede bulunan, kuzeyde Arktik Okyanusu, doğuda Atlas Okyanusu, güneyde Karayip Denizi ve kuzeybatıda Büyük Okyanus ile çevrili olan kıtadır.

<span class="mw-page-title-main">Latin Amerika</span> Amerika kıtasında Latin dillerinin ağırlıklı olarak konuşulduğu bölge

Latin Amerika, Latin dilleri konuşan Amerika ülkelerine ve çevresine işaret eder. Diğer bir deyişle bu bölgenin Anglo-Amerikan ve Cermen dilleri konuşan bölgeler ile zıtlık oluşturduğu da söylenir.

<span class="mw-page-title-main">Paraguay</span> Güney Amerikada ülke

Paraguay Cumhuriyeti, Güney Amerika'da bir ülkedir. Denize kıyısı olmayan bir ülke, güneyi ile güneybatısında Arjantin, kuzeyi ile kuzeydoğusunda Brezilya, kuzeybatısında ise Bolivya ile çevrelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Honduras bayrağı</span> Ulusal bayrak

Honduras bayrağı, Honduras devletinin günümüzde de kullanılan hâli ile 26 Ocak 2022 yılında kabul edilerek göndere çekilen resmi ulusal bayrağı.

<span class="mw-page-title-main">El Salvador</span> Orta Amerikada bulunan bir ülke

El Salvador, Orta Amerika'da yer alan yaklaşık 6,9 milyonluk nüfusa sahip bir ülkedir. Ülke, batıda Guatemala'ya, kuzey ve doğuda Honduras'a komşudur. Güneyinde Büyük Okyanus bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Guatemala</span> Orta Amerikanın Kıstas bölgesinde yer alan bir ülke

Guatemala Cumhuriyeti, kısaca Guatemala, Orta Amerika'da Kıstas bölgesinde bir ülkedir. Kuzeyde Meksika, doğuda Belize ve Honduras, güneyde ise El Salvador'la komşudur. Ayrıca doğuda Karayip Denizi'ne, batıda Büyük Okyanus'a kıyısı vardır. Başkenti Guatemala'dır. 372 Havalimanı bulunmaktadır. (2010)

<span class="mw-page-title-main">Nikaragua</span> Orta Amerikada bir ülke

Nikaragua, resmî adıyla Nikaragua Cumhuriyeti, 129.495 km²'lik yüz ölçümüyle Orta Amerika kıstağının en büyük ülkesidir. Ülke, kuzeyde Honduras, güneyde Kosta Rika ile komşudur. Ülkenin batısı Büyük Okyanus, doğusu ise Karayip Denizi ile çevrilidir. 11 ile 14 derece kuzey enlemleri arasında bulunan Nikaragua'nın başkenti Managua'dır. Nüfusun yaklaşık beşte biri bu kentte yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Orta Amerika</span> Kuzey Amerikanın en güneydeki bölgesi, Meksika ve Güney Amerika arasında uzanan ve Panama, Kosta Rika, Nikaragua, Honduras, El Salvador, Guatemala ve Belizeden oluşur

Orta Amerika, Kuzey Amerika kıtasının güneyinde yer alan bir bölgedir. Kuzeyden Meksika, güneyden Kolombiya, doğudan Karayip Denizi ve batıdan Pasifik Okyanusu ile komşudur. Bölgede bulunan aktif fay kırıkları sebebiyle sıklıkla sismik aktivite ve volkanik patlamalar görülmektedir. Bu olaylar ölümlü ve yıkıcı bazı afetlerin oluşmasına sebep olmaktadır. Kristof Kolomb'un keşifleri öncesinde bölgede Amerika yerlileri yaşamaktayken daha sonrasında İspanya tarafından kolonileştirilmiş ve uzun süre İspanyol İmparatorluğu tarafından kontrol edilmiştir. Bu sebeple Belize hariç tüm devletlerin resmî dili İspanyolcadır. Belize'de de büyük ölçüde İspanyolca konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dominika</span> Karayipler, Küçük Antillerde yer alan bir ülke

Dominika, resmî adıyla Dominika Topluluğu, Karayipler'de bir ada ülkesidir. Başkenti Roseau adanın batı kıyısındadır. Coğrafi olarak Küçük Antiller'in güneyini oluşturan Rüzgârüstü Adaları'nda bulunur. Kuzeyinde Guadeloupe, güneyinde Martinik bulunur. Dominika'nın yüzölçümü 750 km², en yüksek noktası 1447 m'lik Morne Diablotins'tir. 2011 verilerine göre adada 71.293 kişi yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">CONCACAF</span> Kuzey ve Orta Amerika ile Karayipler Futbol Konfederasyonu

CONCACAF Kuzey ve Orta Amerika ile Karayipler Futbol Konfederasyonu'na verilen isimdir. 1961 yılında kurulan kuruluş bölgesindeki millî maçlar dışında, CONCACAF Altın Kupa ve CONCACAF Şampiyonlar Ligi organizasyonlarını da düzenler.

<span class="mw-page-title-main">İnsani Gelişme Endeksi</span> Yaşam beklentisi, eğitim ve gelir endekslerinin birleşik istatistiği

İnsani Gelişme Endeksi, Dünya'daki ülkeler için yaşam uzunluğu, okur yazar oranı, eğitim ve yaşam düzeyi doğrultusunda hazırlanan bir ölçümdür. İnsanların düzgün yaşaması, özellikle çocuk hakları için bir ölçün teşkil eder. Bu araştırma sonucunda bir ülkenin gelişmiş, gelişmekte olan ya da gelişmemiş bir ülke olduğu; bunun yanı sıra ekonomisindeki etkinin yaşam niteliği ne düzeyde etkilediğini gösterir. Dağılım ilk olarak 1990 yılında Pakistanlı ekonomist Mahbub ul Haq tarafından geliştirilmiştir ve 1993 yılından bu yana Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından yıllık Gelişme Raporu'nda sunulur.

<span class="mw-page-title-main">Orta Amerika Futbol Birliği</span>

Orta Amerika Futbol Birliği, Belize, Kosta Rika, El Salvador, Guatemala, Honduras, Nikaragua ve Panama gibi Orta Amerika ülkelerini temsil eden futbol organizasyonudur. UNCAF üyesi federasyonlar aynı zamanda CONCACAF'ın da bir parçasıdır.

1965 CONCACAF Şampiyonası, Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Karayibler Futbol Konfederasyonu (CONCACAF) tarafından düzenlenen ilk CONCACAF Şampiyonası'dır. Katılan ülkeler Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Karayipler'de bulunan ülkelerdir. 23 Mart-7 Nisan 1965 tarihleri arasında El Salvador'un San Salvador ile Santa Ana şehirlerinde düzenlenen turnuvada 8 takım mücadele etmiştir.

1965 CONCACAF Şampiyonası, Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Karayibler Futbol Konfederasyonu (CONCACAF) tarafından düzenlenen ikinci CONCACAF Şampiyonası'dır. Katılan ülkeler Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Karayipler'de bulunan ülkelerdir. 28 Mart-11 Nisan 1965 tarihleri arasında Guatemala'nın Guatemala şehrinde düzenlenen turnuvada 6 takım mücadele etmiştir. Turnuvadaki tüm maçlar Mateo Flores Stadyumu'nda oynanmıştır.

1981 CONCACAF Şampiyonası, sekizinci CONCACAF Şampiyonası'dır. Katılan ülkeler Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Karayipler'de bulunan ülkelerdir. 1 Kasım - 22 Kasım tarihleri arasında Honduras'ta düzenlenmiştir. Şampiyonayı kazanan Honduras, CONCACAF bölgesinden 1982 FIFA Dünya Kupası'na katılma hakkı elde etmiştir.

1985 CONCACAF Şampiyonası, dokuzuncu CONCACAF Şampiyonası'dır. Katılan ülkeler Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Karayipler'de bulunan ülkelerdir. 24 Şubat - 14 Eylül tarihleri arasında lig usulü düzenlenmiştir. Şampiyonayı kazanan Kanada, CONCACAF bölgesinden 1986 FIFA Dünya Kupası'na ilk kez katılma hakkı elde etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Futbol Savaşı</span> El Salvador ve Honduras arasında oynanan bir futbol maçından sonra başlayan savaş

Futbol Savaşı, 1970 FIFA Dünya Kupası elemelerinde karşılaşan iki komşu ülke El Salvador ve Honduras arasındaki üçüncü maç sonrası çıkan ve 100 saat süren savaş, dünya literatürüne 'Futbol savaşı' olarak geçmişti. Bilançosu 2,100 ölü ve 10 binden fazla yaralı olan bu savaş, araya giren Amerikan Devletleri Örgütü'nün müdahalesiyle son bulmuştu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.