İçeriğe atla

Hollanda-İngiltere Savaşları

Hollanda-İngiltere Savaşları

Donanmalar savaş halinde
Tarih1652-1654
1665-1667
1672-1674
1770-1773
Bölge
İngiliz Kanalı, Kuzey Denizi, Norveç, İtalya, Hollanda
SonuçHollanda 1713'e kadar uluslararası ticareti domine etti.
Taraflar
Hollanda Cumhuriyeti Hollanda Cumhuriyeti
Danimarka Danimarka-Norveç		İngiltere İngiltere Krallığı
Fransa Krallığı Fransa Krallığı
Komutanlar ve liderler
Hollanda Cumhuriyeti Michiel de Ruyter
Hollanda Cumhuriyeti Maarten Tromp		 Robert Blake
Jean II d'Estrées
Güçler
600 savaş gemisi 710 savaş gemisi
Kayıplar
56 savaş gemisi battı
20 savaş gemisi teslim oldu
10,150 ölü
20,000 yaralı
2,500 esir		 40 savaş gemisi battı
18 savaş gemisi teslim oldu
13,700 ölü
25,000 yaralı
2,000 esir

Hollanda-İngiltere Savaşları 17. yüzyıl ve 18. yüzyılda Hollanda Cumhuriyeti ve İngiltere Krallığı arasında ticaret yollarının ve denizlerin hakimiyeti için yaşanan bir dizi savaş. Savaşlar genel olarak iki ülkenin donanmaları arasında yaşanmıştır.

İkinci ve üçüncü Hollanda-İngiltere Savaşları sonucunda Hollanda; 17. yüzyılın en önemli deniz gücü olarak konumunu korumuştur.

Öncesi

15. yüzyılda Hristiyanlıkta başlayan reform hareketi iki ülkeyi de etkiledi. İkisi de Protestanlık mezhebini benimseyen İngiltere ve Hollanda, 16. yüzyıl boyunca yaşanan mezhep savaşlarında genellikle birbirlerine destek verdiler.

17. yüzyılın başından itibarense bu durum değişmeye başladı. Bu dönemde yeni sömürgeler elde etmeye çalıştılar ve daha önceleri Portekiz'in kontrolünde bulunan baharat ticaretinin kontrolü için rekabete başladılar.[1] İngilizler ticaret filolarını genişletmek, daha etkin ticaret yapabilmek için Doğu Hindistan Şirketi'ni kurarken, Hollandalılar da aynı amaçla 1602'de Hollanda Doğu Hindistan Şirketi'ni kurdular.

Birinci Hollanda-İngiltere Savaşı (1652-1654)

Artan rekabet ve gerilime rağmen iki ülke uzun yıllar sorunlarını diplomasi ve müzakereler yoluyla hallettiler. 1652 yılında Oliver Cromwell yönetimi; Hollanda'nın Amerika'daki İngiliz kolonileriyle olan ticaretini engelleyen bir kanuna imza attı. Uzun süren müzakerelerden bir sonuç alınamaması sonucu iki ülke 1652'de birbirlerine savaş ilan ettiler. 2 yıl süren ve kısmen İngiliz üstünlüğüyle süren savaş 1654'te yapılan Westminster Antlaşması'yla İngiltere lehine sona erdi.[2]

İkinci Hollanda-İngiltere Savaşı (1665-1667)

İkinci İngiliz-Hollanda Savaşı dünya ticaretindeki Hollanda hakimiyetini sona erdirme niyetinde olan İngiltere'nin; 1665'te bu ülkeye savaş ilan etmesi sonucu başladı.[3] Savaşın başlarında İngilizler düşmanlarına karşı üstünlük sağladıysa da Hollandalılar savaşın gidişatını lehlerine çevirmeyi başardılar. Savaş 1667'de yapılan ve Hollanda'nın daha kazançlı çıktığı Breda Antlaşması ile son buldu.[4][5]

Üçüncü Hollanda-İngiltere Savaşı (1672-1674)

İngiltere Kralı II. Charles; 1670'te Fransızlarla, Hollanda'nın iki ülke tarafından paylaşılması maddesini içeren gizli bir anlaşma imzaladı. Antlaşma uyarınca hareket eden Fransa ve İngiltere'nin bu planı başarısızlığa uğradı. 2 yıl süren savaşın ardından 1674'te imzalanan Westminster Antlaşması sonucu savaş öncesi statükoya geri dönüldü.[6]

Dördüncü Hollanda-İngiltere Savaşı (1780-1784)

Amerikan Bağımsızlık Savaşı sırasında Hollanda'nın Amerikalılar ile ticarete devam etmesi ve dolaylı olarak On Üç Koloni'yi desteklemesine kızan Büyük Britanya, 1780'de bu ülkeye savaş ilan etti.

4 yıl süren savaş Büyük Britanya'nın ezici galibiyetiyle sonuçlandı. Savaş; toprak ve prestij kayıbına uğrayan Hollanda için büyük bir yıkım oldu.[7]

Sonucu

Hollanda Cumhuriyeti 17. yüzyıl içerisinde yaşanan ilk üç savaşta denizlerdeki üstünlüğünü ve sahip olduğu ticaret yollarını korumayı başardı.

Sonraki yüzyıldaysa durum değişti. İngiltere Krallığı; 1707 Birleşme Yasası sonucu İskoçya Krallığı ile birleşerek Büyük Britanya'yı meydana getirdi. 18. yüzyıl boyunca hızla ilerleyen Büyük Britanya güçlü bir deniz aşırı imparatorluğa dönüştü. Güçlenen bu imparatorluk Dördüncü Hollanda-İngiltere Savaşı'nda Hollanda'yı yenerek Hollanda'nın denizlerdeki gücüne son verdi.

Kaynakça

  1. ^ Lloyd, s. 13.
  2. ^ Rickard, J. (11 December 2000), First Anglo-Dutch War (1652-1654), History of War. 27 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ Gijs Rommelse, "Prizes and Profits: Dutch Maritime Trade during the Second Anglo-Dutch War," International Journal of Maritime History (2007) 19#2 pp 139-159.
  4. ^ Rommelse, Gijs (2006) The Second Anglo–Dutch War (1665–1667): raison d'état, mercantilism and maritime strife, Uitgeverij Verloren, p. 184
  5. ^ Phillipson, Coleman (2008) Termination of War and Treaties of Peace, The Lawbook Exchange, p. 222
  6. ^ Boxer, C. R. (1969). "Some Second Thoughts on the Third Anglo–Dutch War, 1672–1674". Transactions of the Royal Historical Society, Fifth Series. Cilt 19. ss. 67-94. doi:10.2307/3678740. 
  7. ^ Edler 2001, s. 88

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Surinam</span> Güney Amerika ülkesi

Surinam veya resmî adıyla Surinam Cumhuriyeti, Güney Amerika kıtasının Atlantik kıyısında yer alan egemen bir devlettir. Güneyde Brezilya, batıda Guyana ve doğuda Fransız Guyanası ile sınırı vardır. 165.000 km²'lik yüzölçümü ile Güney Amerika'nın en küçük ülkesidir. Surinam'ın nüfusu yaklaşık 575.990'dır ve çoğunluğu ülkenin kuzey kıyısında yaşamaktadır. Paramaribo ülkenin başkenti olup, en yüksek nüfusa sahip kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Cakarta</span> Endonezyanın başkenti

Cakarta, Endonezya'nın 17 Ağustos 2024'e kadar başkenti ve en kalabalık şehridir. -17 Ağustos 2024 tarihinde Nusantara resmen başkent ilan edilmiştir.- Cava Adası'nın kuzeybatısında 661,52 km² alana kurulu olup, nüfusu 8.490.000'dir. Cakarta ülkenin ekonomik, kültürel ve siyasi merkezidir. Endonezya ve Güneydoğu Asya'nın en kalabalık şehri olmakla birlikte dünyanın da on ikinci en büyük şehridir. Cakarta ismi Sanskritçe bir kelime olan "Cayakarta"'dan gelmekte olup "muzafferiyet" veya "zafer" anlamlarına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Otuz Yıl Savaşı</span> Avrupada 1618-1648 arası sürmüş savaş

Otuz Yıl Savaşı ya da Otuz Yıl Savaşları, çoğunlukla Kutsal Roma İmparatorluğu'nun sınırları içerisinde 1618'den 1648'e kadar sürmüştür. Avrupa tarihinin en yıkıcı savaşlarından birisi olan savaş sonucunda tahminen 4,5 ila 8 milyon arasında insan ölmüştür ve Almanya'nın bazı bölgelerinde %50'nin üzerinde nüfus düşüşü olmuştur. Seksen Yıl Savaşı, Mantova Veraset Savaşı, Fransız-İspanyol Savaşı ve Portekiz Restorasyon Savaşı da Otuz Yıl Savaşı ile bağlantılı savaşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Britanya İmparatorluğu</span> Birleşik Krallık tarafından yönetilmiş devletler ve dominyonlardan oluşan imparatorluk

Britanya İmparatorluğu, Birleşik Krallık veya öncül devletleri tarafından yönetilen dominyonlar, sömürgeler, himayeler ve mandalar ile diğer bağımlı bölgelerden oluşmuş olan imparatorluktur. 16. ve 17. yüzyıllarda İngiltere Krallığı tarafından kurulan denizaşırı sömürgeler ve ticaret karakolları olarak başlamıştı. En güçlü döneminde tarihteki en geniş topraklara sahip devlet olmasının yanı sıra bir yüzyıldan fazla bir süre boyunca dünyanın en önde gelen küresel gücüydü. 1922'de 458 milyon kişi, yani dünya nüfusunun neredeyse dörtte biri, Britanya İmparatorluğu'nun egemenliği altındaydı ve toprakları 33.000.000 km2'lik alanı kapsıyordu. Bu derece geniş bir coğrafyaya hükmettiği için siyasi, dilsel ve kültürel kalıtı hâlen yaygın olarak devam etmektedir. Gücünün doruklarındayken, dünya geneline yayılmış toprakları nedeniyle her zaman en az bir bölgesinde gün ışığı olmasından ötürü "üzerinde güneş batmayan imparatorluk" olarak da tanımlanmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">İngilizler</span> İngiltere ile ilişkili bir halk

İngilizler, İngilizce dilini konuşan ve ortak tarih ve kültürü paylaşan bir topluluk olarak İngiltere'de ortaya çıkmış etnik grup ve millettir. Tarih boyunca İngiltere'de ikamet etmiş olan farklı grupların karışımıyla yeni bir kimlik oluşturmuşlardır; Anglo-Saksonlar, Vikingler, Bretonlar ve Normanlar İngiliz kimliğini oluşturan etnik gruplardır.

<span class="mw-page-title-main">Seksen Yıl Savaşı</span>

Seksen Yıl Savaşı veya diğer adıyla Hollanda İsyanı, Hollanda'da bulunan on yedi ilin İspanyol İmparatorluğu'na (Habsburg) karşı başlattığı ayaklanmadır.

<i>Pax Hispanica</i>

Pax Hispanica, 1598-1621 arası döneme rastlayan Avrupa'daki yirmi üç yıllık İspanyol hakimiyetine istinaden kullanılan bir terim olup, İspanya'nın Avrupa'da, Fransa, İngiltere ve Birleşik Hollanda Cumhuriyeti arsındaki çeşitli savaşların ardından sağladığı istikrarı ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Amboyna Olayı</span>

Amboyna Olayı, 1623 yılında Ambon Adası'nda on tanesi İngiliz Doğu Hindistan Şirketi hizmetinde olmak üzere Japon ve Portekizli tüccarlar ile bir Portekizliden oluşan yirmi bir kişinin Hollanda Doğu Hindistan Şirketi (VOC) ajanları tarafından vatana ihanet suçlamasıyla işkence edilerek idam edilmesidir. Olay İngiltere ve Birleşik Eyaletler Doğu Hindistan şirketleri arasında baharat ticaretinde yaşanan yoğun rekabetin bir sonucunda çıkmış ve 17. yüzyılın sonlarına kadar iki ülke arasında bir gerilim yaratmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hollanda tarihi</span> hollanda tarihi

Hollanda tarihi bugünkü Hollanda Krallığı topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Kazak Hetmanlığı</span>

Kazak Hetmanlığı, Hetmanlık veya Viysko Zaporozke 1649 ile 1775 yılları arası bugünkü Ukrayna'nın merkezi ve kuzeydoğusunda var olmuş bir Kazak devletidir. Khmelnytsky İsyanı ve Kayıtlı Kazaklar, Zaporozya Siçi Kazakları ve Ukrayna'da yaşayan diğer halkların ittifakı sonucu ortaya çıkmıştır. Hetmanlık'ın ilk hetmanı yani yöneticisi 1648–57 yılları arası ülkeyi yöneten Bogdan Hmelnitski'dir.

<span class="mw-page-title-main">Dokuz Yıl Savaşı</span> Augsburg Birliği Savaşı

Kutsal İttifak Savaşı ya da Augsburg Birliği Savaşı olarak da adlandırılan Dokuz Yıl Savaşı (1688-97) 17. yüzyılın büyük savaşlarından biridir. Savaş, Avrupa kıtası merkez olmak üzere İrlanda ve Kuzey Amerika'da yaşanmıştır. İrlanda'da Williamite Savaşı olarak adlandırılan savaş, Kuzey Amerika'da Kral William Savaşı adıyla anılır. Eski kaynaklarda bu savaştan Palatin Savaşı olarak söz edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">1707 Birlik Yasaları</span> Büyük Britanya Krallığını kuran Parlamento yasaları

1707 Birlik Yasaları, İngiltere Parlamentosu'nda kabul edilen 1706 İskoçya ile Birlik Yasası ile İskoçya Parlamentosu'nda kabul edilen 1707 İngiltere ile Birlik Yasası olmak üzere iki farklı yasadır. Aynı hükümdara bağlı olmalarına karşın farklı devletler olan ve farklı yasama organlarına sahip İngiltere Krallığı ile İskoçya Krallığı'nın birleşmesi amacıyla 22 Temmuz 1706'da imzalanan Birlik Antlaşması, bu yasalarla yürürlüğe girmiştir.

Simon Kuper, Britanyalı yazar. Futbol hakkındaki yapıtlarını antropolojik açıdan oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Londra Antlaşması (1604)</span>

Londra Antlaşması, 28 Ağustos 1604 tarihinde imzalanan ve İngiliz-İspanyol Savaşı'nı bitiren antlaşma. Müzakereler Londra'daki Somerset House'ta yapıldı ve bazı kaynaklarda "Somerset House Konferansı" olarak adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karnatik Savaşları</span>

Karnatik Savaşları 18. yüzyıl ortalarında Hint altkıtasında yaşanan savaşlar. Savaş esas olarak Fransızlar ve İngilizler arasında Hindistan'ın ticaret limanlarının ele geçirilmesi amacıyla başlamış, Hindistan'daki çeşitli devletlerin ve prensliklerinde müdahil olmasıyla genişlemiştir. Savaşlar esas olarak Haydarabad civarında ve Godavari deltasında gerçekleşmiştir. Savaşların sonucunda İngilizler galip gelmiş ve Fransız Doğu Hindistan Şirketi, Hindistan'daki etkinliğini kaybetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hollanda İmparatorluğu</span>

Hollanda İmparatorluğu, Hollanda'nın denizaşırı koloniler, enklavlar ve karakollarını kapsamaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Fransa-İspanya Savaşı (1635-1659)</span> Fransa ve İspanya arasında yaşanmış 24 yıllık savaş

Fransa-İspanya Savaşı (1635-1659), savaş boyunca değişen müttefiklerin de katılımıyla Fransa ve İspanya arasında yapıldı. Mayıs 1635’te başlayan ve 1648’de Vestfalya Barışı ile savaşın sona eren ilk aşaması, Otuz Yıl Savaşı’nın bir parçası olarak kabul edilir. İkinci aşama ise Fransa ve İspanya’nın Pireneler Antlaşması’nda barış yaptıkları 1659’a kadar devam etti.

<span class="mw-page-title-main">Portekiz Restorasyon Savaşı</span> Savaş

Portekiz Restorasyon Savaşı, Portekiz ile İspanya arasında 1640'da Portekiz Devrimi ile başlayan ve 1668'de Lizbon Antlaşması ile sona eren ve İber Birliği’ni resmen bitiren bir savaştı. 1640'tan 1668'e kadar dönemde, Portekiz ve İspanya arasında ara ara çatışmalar yaşandı. Savaş büyük oranda İspanya ve Portekiz'in İberya'da bulunmayan güçlerle olan daha ciddi mücadelelerinin bir parçası olarak görüldü. İspanya, 1648'e kadar Otuz Yıl Savaşı’na ve 1659'a kadar Fransız-İspanyol Savaşı’nda, Portekiz ise 1663'e kadar Hollanda-Portekiz Savaşı’nda savaştı.

Sömürge Hindistanı, Keşifler Çağı sırasında Hint alt kıtasının Avrupalı sömürgeci güçler tarafından işgal edilen kısmıdır. Keşifler Çağı boyunca Portekiz, Hollanda Cumhuriyeti, İngiltere, Fransa ve Danimarka-Norveç gibi Avrupalı güçler Hindistan alt kıtasının Sömürge Hindistan'ı olarak bilinen bölümlerini işgal edip sömürgeleştirmiştir. Bu ülkeler, özellikle baharat ticareti yoluyla zenginlik ve refah elde etmeye çalıştılar. Amerika kıtasının kolonileştirilmesi, Hindistan'da zenginlik arayışıyla motive edildi. Vasco da Gama, 15. yüzyılın sonlarında Afrika'yı dolaşarak Hindistan ile doğrudan ticareti yeniden kuran ilk Avrupalı oldu. Seylan'da bir üsse sahip olan Hollandalılar da Hindistan'a doğru genişleme girişiminde bulundular ancak Colachel Savaşı'nda Travancore Krallığı tarafından yenilgiye uğratıldılar. Avrupalı güçler 17. yüzyılın başlarında Hindistan'da ticaret merkezleri kurdular ve Babür ve Maratha İmparatorlukları zayıfladıkça birçok istikrarsız Hint devletini manipüle edip kontrol altına almayı başardılar. 18. yüzyılın sonları ve 19. yüzyılın başlarında İngiltere ve Fransa, hem vekil yöneticiler hem de doğrudan askeri müdahale yoluyla Hindistan'da hakimiyet mücadelesi verdi. Nihayetinde İngiltere Hindistan'ın büyük bir bölümünün kontrolünü ele geçirdi ve Hindistan "İngiliz tacının mücevheri" olarak anılmaya başlandı. Hindistan 1947 yılında bağımsızlığını kazanmış ve Hindistan Dominyonu ile Pakistan Dominyonu olarak ikiye bölünmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Ambon Valiliği</span>

Ambon, Ambon Adası ve komşusu olan on adadan oluşan bir Hollanda Doğu Hindistan Şirketi valiliğiydi. Şirketin amirallerinden birisi olan Steven van der Hagen'in adanın merkezi olan Fort Victoria'yı 22 Şubat 1605'te Portekizlilerden ele geçirmesiyle valilik idaresi oluşturulmuştur. 1619 yılına kadar Ambon, Doğu Asya'daki Hollanda topraklarının başkenti olarak görev yaptı. 1619'da Hollanda Doğu Hindistan Şirketi'nin Asya'daki ana limanı olması planlanan Batavia kuruldu ve merkez oraya taşındı. Ada, 19. yüzyıla kadar dünyanın karanfil üretim merkeziydi. Hollandalılar, Ambon'un karanfil tekelini güvence altına almak için, kendi yönetimlerine tabi diğer tüm adalarda karanfil ağacının yetiştirilmesini yasaklamışlardır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.