İçeriğe atla

Hoşureti Kilisesi

Koordinatlar: 41°11′09″K 42°56′44″D / 41.18583°K 42.94556°D / 41.18583; 42.94556
Hoşureti Kilisesi
Harita
Temel bilgiler
KonumDilekdere, Hanak
Koordinatlar41°11′09″K 42°56′44″D / 41.18583°K 42.94556°D / 41.18583; 42.94556
İnançDoğu Ortodoks Kilisesi
MezhepDoğu Ortodoks Kilisesi
DurumHarabe
Mimari
Mimari türKilise
Mimari biçimGürcü mimarisi
Tamamlanma10. yüzyıl
Özellikler
MalzemelerKesme taş, dolgu duvar

Hoşureti Kilisesi (Gürcüce: ხოშურეთის ეკლესია), Hoşireti Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Hoşureti olan Dilekdere köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.[1][2]

Tarihçe

Hoşureti köyünün yer aldığı Eruşeti bölgesi, erken Gürcü Hristiyanlığının önemli merkezlerinden biriydi. Hoşureti Kilisesi, bu köyün kilisesi olarak 10. yüzyılda inşa edilmiştir. Osmanlılar 16. yüzyılın ikinci yarısında bu bölgeyi ve köyü Gürcülerden ele geçirmiştir. Ancak Osmanlı idaresinin 1595 tarihinde gerçekleştirdiği tahrirde Hoşureti köyü boşalmış olarak kaydedilmiştir. Nitekim Hoşureti, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defterinde bu köyün adı geçmemektedir. Bununla birlikte köyün yeniden meskun hale geldiği, 1878 yılında burada 8 hanenin yaşıyor olmasından anlaşılmaktadır.[3][4] Ancak bu yapının Osmanlı döneminde kilise olarak kullanılıp kullanılmadığına ilişkin kaynaklarda bilgi bulunmamaktadır.

Mimari

Hoşureti Kilisesi, köyün doğusunda yüksekçe bir yerde yer alır. Doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı (4 × 6 m) bir yapıdır. Kaba yonu ve düzgün kesme taşlarla dolgu duvar tekniğinde inşa edilmiştir. Kilisenin içi düzgün kesme taşlarla kaplıdır. Dış yüzey taşlarının büyük bölümü sökülmüştür. Güney cephede yer alan girişinin etrafı yıkılmış durumdadır. Doğuda dıştan düz duvarla sınırlandırılmış yarım daire planlı bir apsis bulunmaktadır. Bir kemerle ana mekâna açılan apsisin doğu duvarında, dikdörtgen biçimli olduğu anlaşılan bir pencere açıklığı yer alır. Batı duvarın üst seviyesinde de bir pencere açıklığı vardır. Doğu cephedeki pencerenin haç motifli alınlık taşı düşmüş olup kilisenin içinde bulunmaktadır. Ana yapının üstü yarım daire beşik tonozla, apsis ise yarım kubbeyle örtülmüştür.[1][5]

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dilekdere, Hanak</span>

Dilekdere , Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Akyaka, Ardahan</span>

Ağzıpek, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

Nigala Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Seyitler köyünün Nigala mahallesinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Kilise 9. yüzyılda veya 10. yüzyılın ilk yarısında inşa edilmiştir. Seyitler köyünün eski adından dolayı Sveti Kilisesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Cicori Kilisesi</span>

Cicori Kilisesi, Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı ve eski adı Cicori olan Budaklı köyünde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir.

Pekraşeni Kilisesi, tarihsel Çrdili bölgesinde, bugün Kars ilinin Arpaçay ilçesine bağlı Pekraşeni köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Samtzubi Kilisesi, Sansut Kilisesi ve Sansop Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Cavaheti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Sabaholdu köyünün sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir. Sabaholdu köyünün güneydoğusunda eskiden Samtzubi adında bir Gürcü köyü bulunuyordu ve Samtzubi Kilisesi de bu köyün kilisesiydi.

Kintshureti Kilisesi veya Kintzureti Kilisesi, Artvin ilinin Borçka ilçesinde, eski Kintshureti köyünü de kapsayan Zedoban köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

İrsa Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı İrsa olan Erenler köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Köyün değiştirilmiş adına bağlı olarak Erenler Kilisesi olarak da anılır.

Çarnesi Kilisesi, Çağirnisi Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Çağirnisi / Çarnesi olan Kaleboynu mahallesinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Tetrtsihe Kilisesi, tarihsel Palakatsio bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Tetrtsihe olan Akçakale köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Bergi Kilisesi, Börk Kilisesi ve Yukarı Bergi Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Bergi olan Börk köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kilisesidir.

Pancureti Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı ve eski adı Pancureti olan İnceçay kırsal mahallesinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Koditzkaro Kilisesi veya Kodistzkaro Kilisesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Koditzkaro olan Akyaka köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Köyün Türkçeye yerleşmiş adından dolayı Kodushara Kilisesi veya Koduzhara Kilisesi olarak da bilinir.

Koziri Kilisesi veya Kodziri Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı Aralık köyünde, eski adı Koziri olan Meşedibi mevkiinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Aşağı Klaskur köyünde bulunmasından dolayı Aşağı Klaskur Kilisesi olarak da anılır. Meşedibi mevkiinde günümüze kalıntıları ulaşan iki dinsel yapıdan biridir.

Koziri Şapeli veya Kodziri Şapeli, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı Aralık köyünde, eski adı Koziri olan Meşedibi mevkiinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü dinsel yapısıdır. Meşedibi mevkiinde günümüze kalıntıları ulaşan iki dinsel yapıdan biridir.

İsi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Uzundere ilçesine bağlı ve eski adı İsi olan Altınçanak köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Gabani Kilisesi, tarihsel Speri bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin İspir ilçesine bağlı Bahçeli köyünün bir mahallesi olan Gabani'de Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir. Bahçeli köyünün eski adından dolayı Çirkini Kilisesi veya Tsirkine Kilisesi olarak da bilinir.

Uri Kilisesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Uri olan Altaş köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü kilisesidir.

Turkaşeni Kilisesi, tarihsel Kola bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı ve eski adı Turkaşeni olan Yiğitkonağı köyünde Gürcülerden kalma iki kilisenin ortak adıdır. Eski adları günümüze ulaşmadığı için bu iki yapı köyün eski adıyla anılmaktadır.

Begrahatuni Kilisesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Begrahatuni olan Eskibeyrehatun köyünde, Orta Çağ'da Gürcülerden kalan bir kilisedir.