İçeriğe atla

Hoşap Kalesi

Koordinatlar: 38°19′01″K 43°48′06″D / 38.31694°K 43.80167°D / 38.31694; 43.80167
Hoşap Kalesi
Kalenin 2019 yılındaki görünümü
Harita
Genel bilgiler
KonumGüzelsu, Gürpınar
ŞehirVan
ÜlkeTürkiye
Koordinatlar38°19′01″K 43°48′06″D / 38.31694°K 43.80167°D / 38.31694; 43.80167
Mevcut kullananT.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı

Hoşap Kalesi, Van'a yaklaşık 50–60 km arası uzaklıkta Van-Başkale yolu üzerinde, Güzelsu mevkiinde bulunan ve son halini Orta Çağ' da alan kale.[1]

Sarp bir yamaç üzerinde bulunmaktadır. Türkiye-İran arasındaki yol üzerinden bulunmasından dolayı eskiden stratejik açıdan önemi vardı. Kale aynı adı taşıyan Hoşap suyunun sarp kayalıkları üzerinde yükselmektedir. Anlam olarak iyi veya tatlı suya karşılık olur. Mahmudi beyi Sarı Süleyman bey tarafından 1643 yılında yeniden yaptırılmıştır.[2] "Mahmûdî Kalesi" ve "Narin Kale" adlarıyla da bilinmektedir.

Kalenin batıya bakan girişi ve özgün kapısı bozulmadan günümüze ulaşabilmiştir. Kapının üzerinde yapımı ile ilgili Farsça kitabe ve aslan kabartmaları yer almaktadır. Kale içindeki eski hamam, cami, medrese, su sarnıcı, zindan ve odalarda geçmişin izlerini görmek mümkündür.

Tarihi

Hoşap'ın bilinen tarihi Urartular'a kadar inmektedir. Bu dönemde Hoşap kalesinin Güneydoğuya açılan Tuşba-Kelişin ordu yolu ile Van-Kotur doğu yolunun kesiştiği kavşak noktasında askeri bir tesis olarak kurulduğu kabul edilmektedir.

Urartular'dan sonra Van ve çevresi ile birlikte Hoşap, Pers, İskender, Selevkos, Roma ve Bizans egemenliğinde kalmıştır. Orta Çağ'da Vaspurakan Krallığı şehirleri arasında yer almış, 11. yüzyıldan itibaren Türkler'in hakimiyetine girmiştir.

Selçuklu Hanedanı'la başlayan Türk hakimiyeti, İlhanlılar döneminde devam etmiş ve bu dönemde Vilayet-i Ermen olarak adlandırılan Van eyaletinin bir şehridir. Daha sonra Karakoyunlular hükümdarı Kara Yusuf tarafından Mahmudiler olarak adlandırılan Kürt aşireti Hoşap'a yerleştirilmiştir. Burada Mahmudiler, kendi adlarıyla anılan bir beylik kurmuşlardır. Osmanlı döneminde, Osmanlı-Safevi mücadelelerinde Osmanlılardan yana tavır koyup, başarı göstermeleri neticesinde kendilerine bir takım imtiyazlar verilmiştir. Hoşap'da günümüze kadar sağlam kalmış kalede yaşayan bu beyler varlıklarını 1839 Tanzimat Fermanı 'nın ilanına kadar sürdürmüşlerdir.

Aslında kalenin, 1643 yılında önce var olduğunu Matrakçı Nasuh'un 1548-49 Kanuni Sultan Süleyman 'ın 11. İran seferinden dönüşündeki güzergâh üzerinde Kalei Mahmudi olarak olarak adından sözetmesi göstermektedir. Evliya Çelebi de Seyahatnamesinde 1650 senesinde uğradığı Hoşap kalesinden bahsetmektedir. Kalenin konumunu anlattıktan sonra iç kalenin giriş kapı kanatları için Osmanlı ülkesinde kale kapıları hep ağaç üzerine demir kaplı kapılardır ki, ateş etsen ağaç yanar, demirler dökülür. Ama bu Hoşap kalesi kapısının her kanadı üç yüz kantar Nahçıvan demirindendir. Hiç ağaç kısmı yoktur demektedir.

Kalenin yapısı

İç içe üç surla çevrilmiş bulunan kalede iki cami, üç hamam, çeşmeler ve yeraltı zindanları bulunmaktadır. İçkale kapısının üzerindeki armanın yanlarında zincirle bağlı iki aslan motifi yer almaktadır. Kalenin altındaki Hoşap Çayı üzerinde Zeynel Bey in yaptırdığı tarihi köprü bulunmaktadır.

Dış kale surları arazinin yapısına göre şekillenmiş; doğu, kuzey ve batıdan dolanan surlarla çevrelenmiştir. Doğu surları kısmen, batıdakiler ise büyük ölçüde yıkılmış bulunmaktadır. Surları destekleyen burçlardan bazıları günümüze gelmiş, ayrıca doğu ve batıdaki kapıları tamamen yıkılmıştır. Dış kalenin kuzey doğusunda bir gözetleme kulesi yer almaktadır. İçerisinde bugün bir cami kalıntısı ve köy evleri mevcuttur.

İç kale, güneyden sarp, kuzeyden eğimli bir kütle üzerine kurulmuştur. Kuzey doğu ve batıda kale beden duvarları, burç ve kulelerle tahkim edilmiş, kuzey doğuya ikinci bir tahkimat yapılmıştır.

Kaleye, kuzey tarafta ortaya yakın bir yerde bulunan giriş burcuna açılmış bir kapı vasıtasıyla girilmektedir. Taç kapı şeklinde düzlenmiş burcun batı cephesinde kitabe, köp pencere ve aslan kabartmaları belli bir hareketlilik sağlamaktadır. Ayrıca orijinal demir kapı kanatları hala işlevini sürdürmektedir.

İç yapısı

İçinde Mahmudi sarayı olarak nitelenen kompleks yapılar yer almaktadır. Bunlar kalenin güney tarafında sıralanmaktadır. En üst ve doğu kesiminde seyir köşkü, bunun hemen batısında harem ve batı ucunda da selamlık yer almaktadır.

19. yüzyıl ortalarında terk edilmiş olan kale, içerisindeki yapılarıyla günümüze büyük ölçüde sağlam olarak gelmiştir. Bu nedenle bölgenin dikkat çeken sembol yapılarından biridir.[3]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Van Müze Müdürlüğü". kvmgm.ktb.gov.tr. 22 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2024. 
  2. ^ Verity Campbell- Turkey - 2007 - 724 sayfalar, sayfa 643, İSBN 1741045568
  3. ^ "Hoşap Kalesi". Van Belediyesi. 13 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Van</span> Van ilinin merkezi olan şehir

Van, Türkiye'nin Van ilinin merkezi olan şehirdir. Anadolu'nun en büyük kapalı havzası olan Van Gölü kıyısında toprakları verimli, akarsuları bol, iklim koşulları oldukça elverişli bir yerleşim merkezidir. Dünya'nın hâlâ yaşanılan en eski kentlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">İshak Paşa Sarayı</span> Tarihî saray

İshak Paşa Sarayı; Ağrı'nın Doğubayazıt ilçesinde bulunan bir saraydır. Yapımına 1685 yılında başlanan ve 1784'te tamamlanan saray; içinde barındırdığı cami, türbe, kütüphane, mahzenler, koğuşlar, harem ve selamlık bölümleri ile büyük bir yapı kompleksidir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde inşa edilmesine karşın genel olarak Selçuklu mimarisinden izler taşıyan İshak Paşa Sarayı'nda; Batı kökenli barok, gotik, rokoko ve ampir gibi sanat akımlarının etkileri de gözlemlenir. 2000 yılından beri UNESCO'nun Dünya Mirası Geçici Listesi'nde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Şebinkarahisar Kalesi</span> Giresunun Şebinkarahisar ilçesinde bir kale

Şebinkarahisar Kalesi, Giresun ili Şebinkarahisar İlçe merkezinin güneyini kuşatan Hacıkayası üzerine kurulan kale, iç ve dış kale olarak iki kısımdan oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yılankale</span>

Yılankale, Ceyhan'a 13 km mesafede E-5 karayoluna 3 km'dir. O-52'de bulunan Yılankale Kavşağı (K-4), ismini buradan almaktadır. Çok sarp bir tepe üzerine Ceyhan Ovası'na tamamen hakim şekilde kurulan bu kale Kilikya Ermeni Krallığı döneminde Kral I. Levon tarafından yaptırılmıştır. Yöre halkı tarafından Şahmeran kalesi olarak da adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Konstantinopolis Surları</span> Konstantinopolisin surları (modern İstanbul, Türkiye)

Konstantinopolis Surları, günümüzde İstanbul sınırları dahilinde olan Konstantinopolis'i çevreleyen ve Doğu Roma zamanında yapılmış şehir surlarıdır. Şehri çeviren surlar tarihte 5. yüzyıldan başlayarak inşa edilmiş, yıkılmalar ve yeniden yapmalarla dört defa elden geçmiştir. Son yapımı MS 408'den sonradır. II. Theodosius (408-450) zamanında İstanbul surları Sarayburnu'ndan Haliç kıyısı boyunca Ayvansaray'a bu taraftan ve Marmara kıyısı boyunca Yedikule'ye, Yedikule'den Topkapı'ya, Topkapı'dan Ayvansaray'a uzanıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Kalesi</span>

Ankara Kalesi, Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan tarihi bir kale. Ne zaman yapıldığı kesin olarak bilinmemekle birlikte M.Ö. 5. yüzyıl başında Galatların Ankara'ya yerleşmeleri sırasında kalenin var olduğu bilinmektedir. Romalılar, Bizanslılar, Selçuklu Hanedanı ve Osmanlılar dönemlerinde birçok kez onarımdan geçmiştir. Ankara Kalesi dışarıdan görümüne göre daha büyüktür. Her yıl çeşitli festivallere de ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kayseri Kalesi</span> türk kalesi

Kayseri Kalesi Kayseri'de bulunan Türkiye'nin turistik kalelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Hatuniye Camii (Tokat)</span> Tokatta cami, imaret ve medreseden oluşan Osmanlı dönemi külliyesi

Hatuniye Camii, Osmanlı padişahı II. Bayezid'in Tokat'ta annesi Gülbahar Hatun adına yaptırmış olduğu camidir.

<span class="mw-page-title-main">Sinop Kalesi</span>

Sinop Kalesi, Sinop kentinin bulunduğu yarımada üzerinde kurulu kaledir. Kale, MÖ 7. yüzyılda da kenti korumak amacıyla kuruldu. Roma, Bizans ve Anadolu Selçukluları döneminde birkaç kez onarıldı. Günümüzde hâlâ özelliğini koruyan kalenin duvarları 2.050 metre uzunluğu, 25 metre yüksekliği, 3 metre genişliğindedir. İki ana giriş kapısı vardır. Kale duvarı şehri çevrelemektedir. Bu kale şehrin tarihî eserleri arasında öne gelenler arasındadır. UNESCO, 2013'te kaleyi Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil etti.

<span class="mw-page-title-main">Van Kalesi</span> Urartu Krallığı tarafından kütle halindeki taştan yaptırılan istihkam yapı

Van Kalesi, Urartu Krallığı tarafından kütle halindeki taştan yaptırılan ve Urartu başşehri Tuşba'yı kuş bakışı gören bir istihkam yapıdır. Van Gölü kıyısında olup, Van şehrine 5 km uzaklıkta bulunan bu kale sarp bir kayalık üzerine inşa edilmiştir. Yapı 1800 m uzunluğunda, 120 m genişliğinde ve 80 m yüksekliğindedir. Kale MÖ 9. yüzyılda Lutipri'nin oğlu Sarduri tarafından MÖ 840-MÖ 825 tarihleri arasında kurulmuştur. Çok sayıdaki bu tür istihkamlara şimdiki Ermenistan, Türkiye ve İran'da rastlanır. Genellikle bu tür yapılar yeryüzüne çıkmış kayalarda ve yamaçların içinde yapılır. Bu tür kaleler genellikle yabancı ordulara karşı koymak için değil, bölge kontrolü için kullanılır. Van şehri eteklerindeki bu yapının harabeleri onun duvarlarının Orta Çağda yapıldığını destekler. Ayrıca bu kalenin, o zamanlarda yaşayan dev insanlar tarafından yapıldığına dair söylentiler vardır. Çünkü Van Kalesi'nin o zamanın şartlarıyla yapılmasının olanaksız olduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Samsun Kalesi</span>

Samsun Kalesi, bugünkü Samsun kentinin kökenini oluşturan ve 1092 yılında Danişmendliler tarafından yaptırılan kermen. Kalenin sınırları günümüzde Saathane Meydanı'ndan bedestene, deniz kıyısında ise Ziraat Bankası Özel İşlem Merkezi'nin bulunduğu alandan Büyük Camii'nin bulunduğu alana kadar uzanmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Boyabat Kalesi</span>

Boyabat Kalesi, Sinop'un Boyabat ilçesinde yer alır. M.Ö. 7. yüzyılda Paflagonya'lılar tarafından yaptırılan kale, Roma, Bizans ve Osmanlı İmparatorluklarının izlerini taşımaktadır. Günümüze kadar ayakta kalan kale, günümüzde müze olarak kullanılmaktadır.

Kapu Camii, Konya'da 17. yüzyıl Osmanlı dönemine ait tarihi cami. Şehirdeki Osmanlı camileri arasındaki en büyük camidir. Merkez Karatay ilçesi, Sarraflar caddesi üzerindeki caminin mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne ait olup, Karatay Müftüğülüğü'ne bağlı olarak faal durumdadır.

<span class="mw-page-title-main">Diyarbakır Kalesi</span> Diyarbakırın Sur ilçesini çevreleyen şehir surları

Diyarbakır Kalesi veya Diyarbakır surları, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir yapı. İç kale ve dış kale olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Surlardaki ana girişler Dağ Kapı, Urfa Kapı, Mardin Kapı ve Yeni Kapı 'dır. Yaklaşık dokuz bin yıllık olan surlar, Çin Seddi'nin ardından dünyadaki en uzun ve geniş savunma duvarıdır. 2000'de yapıyı Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil eden UNESCO, 2015'te ise Dünya Mirası olarak tescil etti. Ayrıca Diyarbakır'ın çok eski yapısı olan Keçi Burcu da Sur ilçesinde yer almaktadır. Surlar, İç ve Dış Kale olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gülek Kalesi</span> Mersin, Türkiyede bir kale

Gülek Kalesi Mersin ilinde bir kale örenidir.

<span class="mw-page-title-main">Hazreti Süleyman Camii</span> Sur, Diyarbakırda cami

Hazreti Süleyman Camii ya da bilinen diğer adlarıyla Kale Camii, Nasiriyye Camii, Meşhed Camii veya Murtaza Paşa Camii, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir camidir. İnaloğulları Beyliği tarafından inşa edilen cami ayrıca içerdiği türbe mezarlardan ötürü 27 Sahabe Türbesi olarak da bilinir. Günümüzdeki cami, İnaloğulları ve Osmanlı dönemlerinin izlerini taşımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İç Kale</span> Diyarbakırda tarihî bir yer

İç Kale, Diyarbakır kentinin ilk yerleşim yeri olarak kabul edilen yerdir. Kentin kuzeydoğusunda, Dicle Nehri'nin 100 m kadar yükseğinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Palu Kalesi</span> Paluda yer alan bir kale

Palu Kalesi, Elazığ'ın Palu ilçesinde yer alan tarihî bir kaledir. Kaya üzerine inşa edilen kale, Urartular döneminden kalmadır. Urartu kralı Menuas tarafından yaptırılmıştır. Güney ve güneydoğu kesimleri Murat Nehri ile kuşatılmış olan kalenin kuzeyinin ve batısının sarp yapısı, kaleyi doğal savunmaya elverişli ve ele geçirilmesi zor bir kale konumuna getirmiştir. Kalede Urartu Dönemine ait yaklaşık 3 bin yıllık çivi yazısıyla yazılmış Urartu Yazıtı, Urartu Kaya Tünelleri, Urartu Kaya Mezarları, Urartu Kaya Merdivenleri, Urartu Tapınakları ve tapınma nişleri ile su sarnıçları bulunmaktadır. Ayrıca Artuklu, Selçuklu ve Osmanlı yapımı saray, askeri binalar, kale surları mevcuttur. Evliya Çelebi'nin Seyahatnâme eserinde kale için "Göğe baş uzatmış bir kale" diye bahsedilir. Kale üzerindeki surlar ve bazı yapılarda moloz taşlar kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Güvercinada</span> Aydın, Türkiyede bir ada

Güvercinada, Türkiye'nin Aydın ilinde bulunan bir adadır.

<span class="mw-page-title-main">Ayanis Kalesi</span>

Ayanis Kalesi, Van iline 35 kilometre mesafedeki Ayanis Köyü’nün kuzeybatısında bir tepe üzerine kurulmuştur. Van Gölü doğusunda yer alan kale, 150 metre genişliğinde 400 metre uzunluğunda Doğu-batı doğrultusunda uzanan tepelikte imar edilmiştir. 250 metre Van Gölü'nden yüksekliktedir.