İçeriğe atla

Hiuaz Dospanova

Hiuaz Kayırkızı Dospanova
Doğum1922
Atırau, Kazakistan
Ölüm20 Mayıs 2008 (86 yaşında)
Almatı, Kazakistan
Bağlılığı Sovyetler Birliği
Hizmet yılları1942-1945
RütbesiTeğmen
Birimi588. Gece Bombardıman Alayı
Sonraki işiEmekli

Hiuaz Kayırkızı Dospanova (Rusça: Хиуаз Каировна Доспанова, Kazakça: Хиуаз Қайырқызы Доспанова; 15 Mayıs 1922 - 20 Mayıs 2008), II. Dünya Savaşı sırasında "Gece Cadıları" lakaplı 588. Gece Bombardıman Alayı'nda görev yapan Kazak pilot ve navigatör. Sovyet Hava Kuvvetleri'ndeki ilk Kazak kadın subayı olmasının yanında,[1] "Gece Cadıları"nda görev yapan tek Kazak kadındı. 1943'te yerde olan bir çarpışmada bacaklarında birden fazla kırık olmasına rağmen, aktif göreve geri döndü ve doktor tavsiyelerine karşı sortilere katılmaya devam etti. 2004 yılında azmi nedeniyle Kazakistan Kahramanı unvanını aldı.[2]

Erken dönem

Bugünkü Kazakistan'ın Atırau kentinde doğdu, erken çocukluktan itibaren pilot olmayı hayal etti. Ortaokulu bitirdikten sonra yedek pilot olarak sertifika aldı. Dünya Savaşı başladığında Moskova'daki Jukovski Hava Kuvvetleri Akademisi'ne başvurdu. Ancak akademi sadece erkekler için olduğu için başvurusu reddedildi. Onun yerine 1941'de bir tıp enstitüsüne girdi.[3]

Askeri kariyer

Marina Raskova'nın komutasında yeni kurulan ve tamamı kadınlardan oluşan havacılık alaylarını duyunca Saratov'daki havacılık kolejine başvurdu. 1942'de deneyimli pilot Yevdokia Bershanskaya komutasındaki 588. Gece Bombardıman Alayı'na katıldı. Birliğe daha sonra Muhafızlar unvanı verildi ve sonra adı 46. Muhafızlar Gece Bombardıman Uçağı Alayı olarak değiştirildi.[4]

1 Nisan 1943'te bir görevden sonra iniş yapan Polikarpov Po-2'de yer alan Dospanova ve pilot Yuliya Paşkova, Polina Makagon ve Lydia Svistunova'nın uçağı ile çarpıştı. Diğer uçaktaki her iki pilot da kazada öldü. Paşkova da ameliyat sırasında öldü; Bir süre hareket etmedikten sonra Dospanova'nın da öldüğü varsayıldı, ancak hemşireler, öldüğünü varsaydıktan çok sonra solgunluk belirtileri göstermediği için hala hayatta olduğunu anladılar. Sonrasında birkaç gün boyunca bir dizi ameliyat geçirdi. Bacaklarında kangren gelişti, ancak bir doktor kullanılabileceklerini söyleyerek bacaklarını kesmeyi reddetti. Dospanova, iki bacağına da haftalarca alçı takmak zorunda kaldı ve alçılar çıkarıldıktan sonra bir süre bastonla yürüdü. Altı ay sonra birimine geri döndü, ancak bacaklarını kullanmakta zorluk çekmeye devam ettiği ve uçağa binerken ve uçaktan inerken yardıma ihtiyacı olduğu için kısa süre sonra alayın muhabere şefi olarak çalışmaya terfi etti. Yine de, muharebe görevlerinde yönlendirici olarak uçtu ve savaşın sonuna kadar Kafkaslar, Kuban, Taman, Kırım, Polonya ve Almanya dahil olmak üzere Doğu Avrupa'daki muharebelere katılarak tahmini 300 sorti yaptı.[4][5][6][7]

Savaş sonrası

Başlangıçta Dospanova tıp fakültesine geri dönmeyi düşündü, ancak Batı Kazakistan bölgesel parti komitesinin ilk sekreteri Minaidar Salin ile görüştükten sonra, bunun yerine komünist parti için çalışmaya karar verdi. Kazak SSR Yüksek Sovyeti Başkanlığı sekreteri de dahil olmak üzere hükûmette çeşitli görevlerde bulundu. Kötü sağlığı nedeniyle erken emekli olduktan sonra, 20 Mayıs 2008'ye kadar öldüğü Almatı'da yaşadı.[8][9][10]

Ödüller

Anısına

Bir buz pateni pisti ve Air Astana'nın Embraer 190'ı onun adını taşıyor; Atırau Uluslararası Havaalanı onun onuruna adlandırılmıştır.[11]

Kaynakça

  1. ^ Казахстанцы в Великой отечественной войне [Kazakhstanis in the Great Patriotic War] (Rusça). Almaty: Ȯner. 2010. s. 434. ISBN 6012091427. OCLC 703356645. 
  2. ^ "Khiuaz Dospanova. The brave pilot". 20 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Хиуаз Доспанова - Hiyaz Dospanova". www.peoples.ru. 30 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2022. 
  4. ^ a b "Khiuaz Dospanova · The brave pilot". e-history.kz (İngilizce). 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2017. 
  5. ^ Записки летчицы У-2 [Pilot's notes U-2] (Rusça). Moskova: Tsentrpoligraf. 2007. s. 62-63. 
  6. ^ Нас называли ночными ведьмами: так воевал женский 46-й гвардейский полк ночных бомбардировщиков [We were called night witches: this is how the female 46th Guards regiment of night bombers fought]. Moskova: University of Moscow Press. 2005. ss. 70-71. ISBN 5211050088. OCLC 68044852. 
  7. ^ Наши сестры [Our sisters] (Rusça). Alma-ata: Казакхское гос. изд-во. 1961. ss. 284-286. OCLC 22148837. 
  8. ^ Небо остается нашим [The sky remains ours] (Rusça). Moskova: Voenizdat. 1976. s. 233. 
  9. ^ Простор [Spaciousness] (Rusça). Alma-ata: Казакхское гос. изд-во кхудож. лит-ры. 2001. s. 107. OCLC 9244585. 
  10. ^ "МӘҢГІЛІК ЕЛ АЛЫПТАРЫ. ХИУАЗ ДОСПАНОВА" [ETERNAL GIANTS OF THE COUNTRY. Hiuaz Dospanova]. Библиотека Первого Президента Республики (Kazakça). Erişim tarihi: 3 Eylül 2020. []
  11. ^ "Atyrau International Airport to be named after legendary Kazakh female war pilot Dospanova". Tengrinews.kz (İngilizce). 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hans-Ulrich Rudel</span> Uçak pilotu

Hans-Ulrich Rudel, II. Dünya Savaşı'nın Alman bombardıman uçak pilotu.

<span class="mw-page-title-main">Paul Tibbets</span> Amerikalı pilot (1915 – 2007)

Paul Warfield Tibbets, Jr., Amerikalı asker, pilot. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri'nden tuğgeneral rütbesiyle emekli olan Tibbets, II. Dünya Savaşı sırasında 6 Ağustos 1945 tarihinde Little Boy kod adı verilmiş, savaş tarihinin ilk atom bombasını Japonya'nın Hiroşima kenti üzerine bırakan Enola Gay adlı B-29 Superfortress tipi uçağın pilotuydu.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Kahramanı</span>

"Sovyetler Birliği Kahramanı", Sovyetler Birliği'nin en yüksek dereceli onur madalyası.

<span class="mw-page-title-main">Lidiya Litvyak</span>

Lidya Litvyak, Lily Litvak olarak da bilinen Sovyet, kadın, savaş uçağı pilotu. II. Dünya Savaşı sırasında 12 Alman uçağını düşürdü. Düşman bir uçağı düşürmeyi başaran ilk kadın pilot. As ünvanını kazanan ve bir kadın savaş pilotu tarafından en fazla öldürme rekoruna sahip olan iki kadın savaş pilotundan ilki. Kursk Muharebesi sırasında bir Alman uçağı oluşumuna saldırırken Oryol yakınlarında vurularak öldürüldü.

Yekaterina Vasilyevna Budanova, II. Dünya Savaşı sırasında 11 Nazi uçağı düşüren Sovyet pilotu. Lidya Litvyak ile beraber dünyanın en başarılı iki kadın savaş pilotundan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Reich Savunması</span> Luftwaffenin Alman işgal bölgelerini savunma girişimi

Reich Savunması, II. Dünya Savaşı sırasında Luftwaffe'nin Müttefik hava güçlerine karşı Almanya'yı ve Alman işgali altındaki toprakları savunmak için yaptığı hava savaşlarına Almanların verdiği isimdir. Buradaki asıl amaç Müttefikler'in Alman askeri ve sivil endüstri tesislerine ve kentlerine yaptığı saldırıları engelleyerek bu yapıların yıkılmasını, tesislerde çalışan işçilerin ölmesini ve dolayısıyla Alman ordusunun ihtiyaç duyduğu askeri araç, mühimmat ve malzemelerinin üretiminin sekteye uğramasını önlemektir. Bu amaç için yerde binlerce uçak, düzinelerce asker ve çeşitli hava savunma sistemleri kullanılmış, gece ve gündüz süren hava muharebelerinde bu akınlar durdurulmaya çalışılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Erich Rudorffer</span>

Erich Rudorffer,, II. Dünya Savaşı boyunca Alman ordusuna hizmet etmiş avcı uçağı pilotudur. Resmi olarak birçok cephede 222 çarpışma zaferi vardır. Savaş boyunca 1,000'den fazla görevde uçmuştur bu görevlerin 300'ü hava savaşı olmuştu. Bu görevlerde 16 kez uçaksavar ateşi ve düşman avcı ucakları tarafından vurulmuştur. 9 kez paraşütle atlayıp kurtulmuştu. Kazandığı 222 hava çarpışmasında 58 ağır zırhlı yer saldırı uçağı Il-2 Sturmovik düşürmüştü. Aynı zamanda bir ingiliz denizaltı'sının batırılmasından da sorumludur.

<i>Luftwaffe</i> II.Dünya Savaşında Alman Hava Kuvvetleri

Luftwaffe, II. Dünya Savaşı sırasında Alman Wehrmacht birliklerinin hava savaş birimiydi. Almanya'nın I. Dünya Savaşı sırasındaki askeri hava kuvvetleri, İmparatorluk Ordusu'nun Luftstreitkräfte'si ve İmparatorluk Donanması'nın Marine-Fliegerabteilung'u, Mayıs 1920'de Versay Antlaşması'nın şartları uyarınca dağıtıldı ve Almanya'nın herhangi bir hava kuvvetlerine sahip olması yasaklandı.

<span class="mw-page-title-main">Bauırjan Momışulı</span>

Baurjan Momışulı Kazak asıllı Sovyet vatandaşı. II. Dünya Savaşı sırasında Kızılordu saflarında gösterdiği başarılardan dolayı Sovyetler Birliği Kahramanı ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Şeref Nişanı (Sovyetler Birliği)</span>

Şeref Nişanı Yüksek Sovyet Prezidyumu'nun 8 Kasım 1943 tarihli kararıyla ihdas olunan, SSCB tarafından verilen askeri madalya. Kızıl Ordu astsabuyları ve Havacı teğmenlerine, düşman karşısında gösterdikleri cesaret sebebiyle verilmekteydi. SSCB'nin dağılmasıyla, madalya artık verilmemektedir. Bu nişan yerine, 1992 yılından bu yana, astsubaylara ve diğer ordu mensuplarına verilmek üzere Aziz Yorgi Haçı ihdas olundu.

Vasiliy İvanoviç Lebedev-Kumaç, Sovyet sosyalist gerçekçi şair ve söz yazarı. Günümüz Rusya Federasyonu Devlet Marşı'nın temelini oluşturan "Jit stalo luçşe" ve Bolşevik Parti Marşı'nın, Moskova Zafer Günü Geçit Törenleri'nde çalınan Kutsal Savaş'ın söz yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Maguba Sırtlanova</span>

Maguba Hüseynovna Sırtlanova, ; 15 Temmuz [E.U. 2 Temmuz] 1912 – 1 Ekim 1971) II. Dünya Savaşı sırasında, Taman Muhafızları 46. Gece Bombardıman Kadın Hava Alayı'nda üsteğmen rütbesiyle komutan yardımcılığı görevinde bulunmuş, kadın savaş pilotu. 15 Mayıs 1946 tarihinde, savaş sırasında gerçekleştirdiği 780 uçuş (sorti) sebebiyle, Sovyetler Birliği Kahramanı nişanıyla taltif edlmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gece Cadıları</span> Tamamı kadın olan Sovyet havacılık birimi

Gece Cadıları II. Dünya Savaşı sırasında, Sovyetler Birliği Hava Kuvvetleri'ne bağlı, daha sonraları Taman Muhafızları 46. Gece Bombardıman Hava Alayı olarak adlandırılacak, 588. Gece Bombardıman Hava Alayının tüm kadın pilotlarına Almanlar tarafından takılan lakap.

<span class="mw-page-title-main">Abay Tasbolatov</span> Kazak siyasetçi ve Kazakistan Silahlı Kuvvetleri korgenerali

Abay Tasbolatov Kazak siyasetçi, Kazakistan Silahlı Kuvvetleri korgenerali, 2006-2011 yılları arasında Cumhuriyet Muhafızları komutanı ve 2012'den beri Mazhilis'in üyesi.

<span class="mw-page-title-main">Olga Sanfirova</span>

Olga Aleksandrovna Sanfirova, II. Dünya Savaşı sırasında 46. Taman Muhafızları Gece Bombardıman Uçak Hava Alayında kaptan ve filo komutanı. Ölümünden sonra Sovyetler Birliği Kahramanı unvanı verildi. Bu unvanı alan ilk Tatar kadın oldu.

Mansur Mustafaeviç Mazinov bir Sovyet uçuş eğitmeni, hava kuvvetleri subayı, İkinci Dünya Savaşı gazisi ve ilk Kırım Tatarı pilotuydu.

Karina Abrekkızı Abdullina Kazakistanlı bir şarkıcı ve oyuncu.

Abdusamat Taymetov, ilk Özbek pilottur. Balashov Havacılık Okulu'ndan mezun oldu, barış zamanında sivil hava filosunda görev alarak posta ve yolcu taşıdı. II. Dünya Savaşı sırasında askeri kargo misyonlarını uçurarak çok çeşitli uçakları uçurdu.

<span class="mw-page-title-main">Vera Zaharova</span>

Vera Kirillovna Zaharova, İkinci Dünya Savaşı sırasında Sovyet Hava Kuvvetleri'nde Po-2 hava ambulans pilotu, havacılığın öncülerinden kabul edilen Valery Kuzmin'in öğrencisi ve ilk Yakut kadın pilotudur.

<span class="mw-page-title-main">Talgat Bigeldinov</span>

Talgat Jakypbekuly Bigeldinov İkinci Dünya Savaşı sırasında yer almış kara taarruz pilotu ve Sovyetler Birliği Kahramanı unvanını iki kez kazanan tek Kazak asker. Savaştan sonra orduda kaldı ve yedek kuvvetlere transfer olmadan önce yarbay rütbesine ulaştı. Kazakistan'ın Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını kazandıktan sonra Tümgeneral rütbesine terfi etti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.