İçeriğe atla

Hitit yazıtları

Hitit dilinde yazılmış metinlerin külliyatı Catalogue des Textes Hittites (CTH, 1971'den beri) tarafından dizinlenmektedir.[1] Katalog sadece metinlerin bir sınıflandırmasıdır; metinleri vermez. Geleneksel olarak metinlere CTH'deki numaralarına göre atıfta bulunulur. Seçilen metinlerle ilgili çalışmalar için başlıca kaynaklar StBoT serisinin kitapları ve çevrimiçi Textzeugnisse der Hethiter dir.[2]

CTH numaralandırma şeması

CTH 738.I 11: Tanrıça Tetešḫapi için Festival.
CTH 832: Yasal İfade(?)

Metinler aşağıdaki şekilde sınıflandırılmıştır:

  • Tarihsel Metinler (CTH 1-220)
  • İdari Metinler (CTH 221-290)
  • Hukuki Metinler (CTH 291-298)
  • Sözcüksel Metinler (CTH 299-309)
  • Edebi Metinler (CTH 310-320)
  • Mitolojik Metinler (CTH 321-370)
  • İlahiler ve Dualar (CTH 371-389)
  • Ritüel Metinleri (CTH 390-500)
  • Kült Envanter Metinleri (CTH 501-530)
  • Alamet ve Kehanet Metinleri (CTH 531-582)
  • Yeminler (CTH 583-590)
  • Festival Metinleri (CTH 591-724)
  • Diğer Dillerdeki Metinler (CTH 725-830)
  • Türü Bilinmeyen Metinler (CTH 831-833)

Seçilmiş metinler

Belirli Hitit metinlerine adanmış bazı Vikipedi maddeleri aşağıdadır. Daha fazlası diğer maddelerin bölümleri olarak bulunabilir.

Eski Krallık

Yeni Krallık

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Laroche, Emmanuel (1971). Catalogue des textes hittites. Études et commentaires, 75 (Fransızca). Paris.  The first edition came out in 1956. A supplement was published in 1972: Laroche, Emmanuel (1972). "Catalogue des Textes Hittites, premier supplément". Revue hittite et asianique. XXX: 94-133. 
  2. ^ "Textzeugnisse der Hethiter (Hethitologie Portal Mainz)" (Almanca, Fransızca, İtalyanca, ve İngilizce). Gerfrid G.W. Müller & Gernot Wilhelm. 2002–2013. 15 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Kaynaklar

  • Gary M. Beckman, Harry A. Hoffner, Hittite diplomatic texts, volume 7 of Writings from the ancient world, Scholars Press, 1999, 978-0-7885-0551-5.

Dış kaynaklar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hititler</span> Tunç Çağında Anadolu yarımadasının büyük çoğunluğunu egemenliği altına alan bir Hint-Avrupa kavmi

Hititler ya da Etiler, Tunç Çağı'nda Anadolu, Levant ve Kıbrıs'ta varlık göstermiş bir halk.

Ord. Prof. Dr. Sedat Alp, Türkiye'nin ilk hititoloğu olan tarihçi ve arkeolog Türk akademisyen ve akademik idareci. 1982-1983 yılları arasında Türk Tarih Kurumu başkanı olarak görev yaptı.

PubMed, öncelikle yaşam bilimleri ve biyomedikal konulardaki referans ve özetlerin MEDLINE veritabanına erişen ücretsiz bir arama motorudur. Ulusal Sağlık Enstitülerindeki Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Tıp Kütüphanesi (NLM), Entrez bilgi erişim sisteminin bir parçası olarak veritabanını korumaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Luvice</span>

Luvice veya Luvi dili Anadolu dillerine mensup bir dildir. Aynı zamanda Hititlerin de hiyeroglif yazılarında kullandıkları dildir. Mısır ve Girit hiyeroglif yazısından farklı olan bu hiyeroglif yazısı, daha çok mühürlerde ve kaya anıtları gibi büyük yazıtlarda kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Horemheb</span> 18. Hanedanın son firavunu

Horemheb, Antik Mısır'da yaklaşık milattan önce 1319 ila 1292 yılları arasında hüküm sürmüş 18. hanedanın son firavunudur.

<span class="mw-page-title-main">Luviler</span>

Luviler, Anadolu'da yaklaşık olarak M.Ö. 2300'e doğru ortaya çıkmış bir halktır. Benzersiz bir yerli hiyeroglif yazısı ve Mezopotamya'dan ithal edilmiş çivi yazısı ile yazılmış olan Anadolu dillerine mensup Luvice dilini konuştukları da bilinmektedir.

Hurrice veya Mitannice, MÖ 3. ve 2. binyıllar arasında Anadolu ve Kuzey Mezopotamya'da hüküm süren Hurriler tarafından konuşulmuş bir dildir. Genellikle bu dili konuşanların Ermeni Dağlık Bölgesi'nden gelip MÖ 2. binyıl'ın başlarında güneydoğu Anadolu ve kuzey Mezopotamya'ya yayıldıklarına inanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu dilleri</span>

Anadolu dilleri, Hint-Avrupa dil ailesine ait soyu tükenmiş bir dil grubudur. Terim bazen Anadolu'da konuşulmuş ancak bu gruba ait olmayan tarihî dillere atıfta bulunmak için de kullanılabilir. Anadolu dilleri, M.Ö. 2. ve 1. binyıllarda, Asur ticaret kolonileri ile Roma İmparatorluğu'nun 2.-3. yüzyıl arasındaki döneme tarihlenebilir. M.S. 4.-5. yüzyıllar, Anadolu dillerinin son evresi olarak kabul edilir. Tüm Anadolu dilleri, bir proto dil olan ve yazılı örneği bulunmayan farazî Proto Anadolu dilinden türemiştir.

Anitta MÖ 18. yüzyılda Anadolu'da yaşamış Kuşşara ve Neşa şehirlerinin kralıdır. Anitta'nın ağzından anlatılan Hititçe metinler, Hitit başkenti Hattuşa'da bulunan en eski tarihli dokümanlardır.

Kurunta MÖ 13. yüzyılın sonlarında yaşamış Hitit prensi ve Tarhuntassa ülkesi kralıdır. Hitit kralı IV. Tuthaliya'nın hükümdarlığı sırasında çok kısa bir süre için Hitit başkentini ele geçirip kendini büyük kral ilan etmiş olabileceği ileri sürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Yuhanna cümleciği</span>

Comma Johanneum ya da Yuhanna cümleciği Eski Yunan edebiyatında toplam sekiz heceden uzun olmayan ibarelere κόμμα denirdi. Komma, özne ve yüklemden oluşan kısa bir cümledir. Comma Johanneum 1. Yuhanna Mektubu'nda bulunan sahte bir pasajdır.

<span class="mw-page-title-main">1. Petrus</span> Yeni Ahitin kitapçıklarından birisi

Birinci Petrus Mektubu ya da Petrus'un Birinci Mektubu Yunanca Kutsal Yazıların bir kitabıdır. Sadece 1. Petrus olarak da adlandırılmaktadır. Bu mektup Petrus'un tüm Hristiyan cemaatlere yazdığı bir mektuptur. Bunun için katolik mektup olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Hurri-Urartu dilleri</span>

Hurri-Urartu dilleri; sadece Hurrice ve Urartuca olmak üzere, bilinen iki dilden oluşan, Antik Yakın Doğu'nun soyu tükenmiş bir dil ailesidir.

Eski Mısır matematiği, Eski Mısır'da yaklaşık MÖ 3000 ila 300 yılları arasında, Eski Mısır Krallığı'ndan kabaca Helenistik Mısır'ın başlangıcına kadar geliştirilen ve kullanılan matematiktir. Eski Mısırlılar, saymak ve genellikle çarpma ve kesirleri içeren yazılı matematik problemlerini çözmek için bir sayı sistemi kullandılar. Mısır matematiğinin kanıtı, papirüs üzerine yazılmış, hayatta kalan az sayıda kaynakla sınırlıdır. Bu metinlerden, eski Mısırlıların, mimari mühendislik için yararlı olan üç boyutlu şekillerin yüzey alanını ve hacmini belirlemek gibi geometri kavramlarını ve sabit kesen yöntemi ve ikinci dereceden denklemler gibi cebir kavramlarını anladıkları bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Ahit'in Metin Tarihi</span>

Yeni Ahit'in Metin Tarihi, Yunanca ve diğer dillerde günümüze ulaşan çok sayıda el yazmasının aktarılmasıdır. Yeni Ahit'in el yazısı aktarılması, diğer tüm eski edebi eserlerden daha iyi ve daha kapsamlıdır. En eski metin tanıkları, yazarların orijinal metinlerinin çıkış zamanına çok yakındır.

<span class="mw-page-title-main">Murşili'nin tutulması</span> II. Murşili dönemine ait bir metinde bahsedilen ve Hitit İmparatorluğu kronolojisi için büyük önem taşıyabilecek güneş tutulması

II. Murşili dönemine ait bir metinde bahsedilen güneş tutulması, Antik Yakın Doğu kronolojisi içinde Hitit İmparatorluğu'nun mutlak kronolojisi için büyük önem taşımaktadır. Metin, Murşili'nin hükümdarlığının onuncu yılında, kral kuzeydoğu Anadolu'da Hayasa-Azzi Krallığı'na karşı bir sefer başlatmak üzereyken, "Güneş bir işaret verdi" demektedir.

Studien zu den Bogazköy-Texten, 1965'ten beri Alman Akademie der Wissenschaften und der Literatur, Mainz tarafından düzenlenen, Hitit metinlerinin edisyonları ve Anadolu dillerinin konuları üzerine monografilerden oluşan bir seridir. Serinin amacı Hattuşa'da kazılmış olan Hititçe metinleri yayımlamaktır.

<span class="mw-page-title-main">Hitit askeri yemini</span>

Hitit askerlik yemini iki çivi yazılı tablet üzerine yazılmış bir Hitit metnidir.

<span class="mw-page-title-main">Kikkuli</span>

Kikkuli, Hurrice "Mitanni ülkesinin usta at terbiyecisi [assussanni]" ve Hitit Yeni Krallığı'na tarihlenen, esas olarak Hitit dilinde yazılmış bir savaş arabası atı eğitim metninin yazarıydı. Metin, hem bir Hint-Avrupa dili olan Hititçe'nin, Hurrice'nin gelişimi hakkında verdiği bilgiler hem de içeriği açısından dikkate değerdir. Metin, 1906 ve 1907 yıllarında Boğazkale ve Ḫattuša'da yapılan kazılarda bulunan çivi yazılı tabletler üzerine yazılmıştır.

Manapa-Tarhunta mektubu, MÖ 13. yüzyıldan kalma Hitit dilinde yazılmış parça bir metindir. Mektup, Seha Nehri Ülkesi'nin vasal kralı Manapa-Tarhunta tarafından Hitit kralına gönderilmiştir. Mektupta Manapa-Tarhunta, Hititlerin kuzeybatı Anadolu üzerinde yeniden kontrol kurma girişimlerini tartışmaktadır. Mektup özellikle, genellikle Troya ile özdeşleştirilen Wilusa'dan bahsetmesi açısından dikkate değerdir.