İçeriğe atla

Hitay dili

Hitay dili
BölgeÇin, Moğolistan
Dil ailesi
Moğol?[1]
  • Hitay dili
Yazı sistemiHitay yazısı
Dil kodları
ISO 639-3zkt

Hitay dili veya Liao, bir zamanlar Hitaylar tarafından konuşulan ve günümüzde ölü olan bir dildir. Dil, Liao Hanedanı ve Karahitaylar'ın resmi diliydi.

Kaynakça

  1. ^ Juha Janhunen (2006). The Mongolic Languages. Routledge. s. 393. ISBN 978-1-135-79690-7. 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2017. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Farsça</span> Bir batı İran dili

Farsça ya da Persçe, Hint-Avrupa dillerinin İran dilleri koluna ait bir batı İran dilidir. Başta İran olmak üzere, kuzeyde Rusya ve Azerbaycan, doğuda Afganistan ve Tacikistan, Orta Asya'da Özbekistan ve Basra Körfezi üzerinde Kuveyt ve Irak gibi ülkelerde 100 milyonun üzerinde kişi tarafından konuşulmaktadır. Antik Pers halkının konuştuğu dilden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ukraynaca</span> Ukraynanın resmi dili

Ukraynaca, Doğu Slav dillerine ait bir dil. Ukrayna'nın resmî dilidir. Türkçede bu dilin adı için Ukrain/Ukrayn millet adından hareketle Ukraince veya Ukraynca kullanımı da vardır.

<span class="mw-page-title-main">Almanlar</span> Almanya vatandaşları

Almanlar, Almanya'nın yerlileri veya sakinlerine ve bazen daha geniş olarak Almanca kökenli bir dili veya Almanca dilini anadili olarak konuşan kişilere denir. Almanya anayasası Almanya'da yaşayanları Alman vatandaşı olarak tanımlar. Bugün, Alman dili, Alman kimliğinin birincil kriteri olarak görülmektedir. Dünyadaki toplam Alman sayısına ilişkin tahminler 100 ile 150 milyon arasında değişmektedir ve çoğu Almanya'da yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tang Hanedanı</span> 618-907 yılları arasında Çinde hüküm sürmüş bir hanedanlık

Tang Hanedanı, Sui Hanedanı'nın ardından Çin'e hüküm sürmüş hanedandır. 618'de Li Shimin, Sui Hanedanı'nı devirerek Tang Hanedanı'nı kurdu. Li Shimin daha çok Tang Hanedanı'nın kurucusu İmparator Taizong olarak bilinir. Çin imparatorlarının en ünlülerinden biridir. Tang Hanedanı döneminde Çin'in komşularının üzerinde çok büyük etkisi vardı ve birçok komşu krallıkları vergiye bağlamıştı. Bununla birlikte Göktürk Kağanlığı 659 yılında, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı ise 744 yılında Tang Hanedanı'nın egemenliği altına girmiştir. Yaklaşık 300 yıl yönetimde kalan Tang Hanedanı zamanında Han Hanedanı'ndan bile daha parlak bir dönem yaşandı. Bu dönemde imparatorluk toprakları genişletildi; değişik ırk, kültür ve dinlerden halklarla ilişkiler kuruldu ve sonradan Batılı toplumları şaşkınlığa uğratacak bir yönetim sistemi kuruldu. Bazı kaynaklarda Tang Hanedanı'nın Çinleşmiş Türk-Tabgaç kökenli olduğu geçmektedir.

Hitaylar, Hıtaylar, Kitanlar , 4. yüzyıldan itibaren modern Moğolistan, Kuzeydoğu Çin ve Rusya'nın Uzak Doğu bölgelerine tekabül eden bir bölgede yaşayan Kuzeydoğu Asya'dan tarihsel bir Moğol göçebe halkıydı.

<span class="mw-page-title-main">Kin Hanedanı (1115-1234)</span>

Kin Hanedanı, Curçen Hanedanı olarak da bilinen hanedan, yaklaşık 500 yıl kadar önce Çin Hanedanı'nı kuran Mançuların, ataları olan Curçen'lerin, Vanyan kabilesi tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Song Hanedanı</span>

Song İmparatorluğu, Song Hanedanı ya da kısaca Song, 960'tan 1279'a kadar Çin'i yöneten hanedandır. Hanedan, Sonraki Zhou Hanedanı'nın verasetini gasp eden ve On Krallık'ın geri kalanını fetheden, Beş Hanedan On Krallık dönemini sona erdiren Taizu tarafından kuruldu. Song, kuzey Çin'deki çağdaş Liao, Batı Şia ve Kin hanedanlarıyla sık sık çatışırdı. Song, Kin Hanedanı'nın saldırılarının ardından Güney Çin'e çekildikten sonra sonunda Moğol İmparatorluğu'na bağlı Yuan Hanedanı tarafından fethedildi.

<span class="mw-page-title-main">Karahıtaylar</span> Orta Asyada Kurulan Mogol Devleti

Karahıtaylar, Orta Asya'da Hıtay (Kitan)lar tarafından kurulan Moğol devleti. Başkenti Balasagun idi.

<span class="mw-page-title-main">Huiler</span> Çinde etnik bir grup

Huiler,, Çin Halk Cumhuriyeti'nin 56 resmî etnik grubundan biri olan bir etno-dinî topluluktur. Huiler, dil ve fiziksel yapı açısından Han ulusu ile aynı olup İslam dinine bağlıdırlar. Dilleri Çince olan Huilerin dinî kelime hazinelerinde geniş kapsamlı Arapça, Farsça ve Türkçe kökenli kelimeler de mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Tatar Konfederasyonu</span> Moğolistan Platosundaki büyük kabile konfederasyonu

12. yüzyılda Moğolistan'da 5 büyük kabile konfederasyonlarından biridir. Tatar ismi tarihte ilk kez 732 senesinde zikredildi.

<span class="mw-page-title-main">Kartal ile avcılık</span> Avlanma şekli

Avrasya bozkırları genelinde bulunan doğancılık geleneksel biçiminde kartal ile olan av, çağdaş Kazakistan ve Kırgızistan'da Kazak ve Kırgız insanlar tarafından uygulanmaktadır, hem Bayan-Ölgii, Moğolistan hem de Xinjiang, Çin'de diasporalarda uygulanmaktadır. Bu Türk halklarının Aquila chrysaetos ile avcılığı ünlü olmasına rağmen, Accipiter gentilis, Falco peregrinus, Falco cherrug ve dahasını eğittiği bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Balhae</span>

Balhae, Kore'nin kuzeyinde Kuzey-Güney Devletleri Dönemi'nde var olmuş bir eski Kore krallığıdır. 698 yılında Jin adıyla Kral Go tarafından kurulmuş olup 926 yılında Hitaylar tarafından yıkılmıştır ve toprakları Liao Hanedanı ile Goryeo tarafından paylaşılmıştır.

Yelü Dashi, Karahıtay veya Batı Liao Hanedanı'nın kurucusu ve ilk hanı idi. Müslüman kaynaklarda Nûshī Taifû, Qushqin Taifû veya Baqfu oğlu Qushqīn olarak bilinmekteydi.

Yelü Abaoji veya İmparator Taizu, Çin'in Liao Hanedanı'nın kurucusu ve ilk imparatoru olan Hitay lider. Saltanatı MS 916'dan 926 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<i>Kül En Saf Beyazdır</i>

Kül En Saf Beyazdır, Jia Zhangke'nin yönettiği 2018 çıkışlı Çin drama filmidir. İlk gösterimini 2018 Cannes Film Festivali'nin ana yarışma bölümünde gerçekleştirecek filmin başrollerinde; Zhao Tao ve Liao Fan yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yelü Chucai</span>

Yelü Chucai, Konfüçyüs geleneğinde erken Moğol İmparatorluğu'nun güçlü bir danışmanı ve yöneticisi olan Liao Hanedanı'nın imparatorluk klanından bir Hitay devlet adamıydı. Cengiz Han'ın Moğol istilaları ve fetihleri sırasında politika oluşturan ilk görevlisiydi ve ayrıca Cengiz Han ve halefi Ogeday döneminde Kuzey Çin'de birçok idari reform başlattı.

<span class="mw-page-title-main">Şiveyler</span>

Şiveyler Uzakdoğu Moğolistan, Kuzey İç Moğolistan, Kuzey Mançurya ve Okhotsk Denizi kıyısındaki bölgede yaşayan bir Proto-Moğol halkıydı. Şivilerden bahseden kayıtlar Kuzey Wei zamanındandır. (386-534) Cengiz Han yönetiminden sonra Moğol ve Tatar isimleri Şiveyler yerine kullanılmaya başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Koryo-Hıtay Savaşları</span>

Koryo-Hıtay Savaşları, 10. ve 11. yüzyıllar arasında Kore'nin Koryo Hanedanı ile Çin'de Hıtay önderliğindeki Liao Hanedanı arasında meydana gelen savaşlardır.

Gürhan "Evrensel Hükümdar" anlamına gelen ve eski Kağan terimine eşdeğer bir Moğol ünvanıydı. Bu unvan 13. yüzyılda Batı Liao hanedanı'nın yöneticileri tarafından kullanılmıştır. Unvan ilk olarak 1132 yılında Yelü Dashi tarafından benimsenmiştir. Orta Moğolca "geniş" veya "genel" anlamına gelen "Gür" veya "Kür" kelimesinden gelmektedir. Christopher I. Beckwith, Empires of Silk Road adlı kitabında bu ünvanın "yeryüzünün hükümdarı" anlamına geldiğini iddia etmektedir.