İçeriğe atla

Historiae animalium (Gessner)

Historiae animalium kitabında kaplan ve pars, 1551, 1. Kitap - Viviparous Quadrupeds

Historiae animalium ("Hayvanların Tarihi") Conrad Gesner'in hazırladığı ve Zürih'te 1551-58 ila 1587 yıllarında yayımlanmış Rönesans zoolojisinin ansiklopedik bir envanteridir. Gesner tıp doktoruydu ve Zürih Üniversitesi'nin öncülü olan Collegium Carolinum'da profesörlük yapmaktaydı. Historia animalium bilinen tüm hayvanları tanımlamaya gayret eden ilk modern zoolojik metin olmasının yanı sıra doğa tarihi metinlerinin de ilk bibliyografyasıdır. Hayvanların doğasını anlatan beş ciltlik eser 4.500'den fazla sayfa içerir.[1]

Historiae animalium basıldığı sırada Avrupa'da aşırı bir dinî gerilim bulunmaktaydı. Papa IV. Paulus'un idaresi altında yazarların dinî tercihlerinin yazdıklarını etkilediğini düşünülmekteydi[2] ve Gesner'in Protestan olması nedeniyle bu eseri Katolik Kilisesi'nin yasak kitaplar listesine eklendi.[3]

Historiae animalium'da tekboynuz.

Gesner'in şaheseri sayılan Historia animalium Rönesans doğa tarihleri arasında en tanınan ve en çok okunanıdır. Çok popüler olan bu eserin özeti olan Thierbuch ("Hayvan Kitabı") Gesner tarafından 1563'te Zürih'te yayımlandı. Gesner'in muazzam eseri hayvan dünyası hakkında kadim bilgi hazinesi ile yaşadığı dönemde hayvanlar hakkında bilinenler arasında bağlantı kurmayı amaçlar. Eserinin adı Aristoteles'in hayvanlar üzerine olan eserinin adıyla aynıdır. Ayrıca hayvanların doğası hakkında ayrıntılı tanımlama yapabilmek için kendi gözlemlerinin yanı sıra yazıştığı kişilerin de gözlemlerini kullanır.[4]

Gesner'in Historiae animalium eseri Klasik antik dönem kaynaklarına dayanır. Antik metinlerle, aralarında Aristoteles, Gaius Plinius Secundus[1] ve Claudius Aelianus[4] gibi Antik dönem doğa bilimcilerinden kalan bilgileri de içeren Orta Çağ metinlerinden derlenmiş bir eserdir. Gesner aynı zamanda "İsviçreli Plinius" olarak da bilinirdi.[3] Physiologus bilgi için en yoğun kullandığı kaynaklardan biriydi.[3]

Gesner eserlerinde gerçek ile efsaneyi birbirinden ayırt etmeyi amaçladı dolayısıyla ansiklopedik eserinde soyu tükenmiş hayvanlarla birlikte Doğu Hint Adaları'nda Kuzey Avrupa'da ve Yeni Dünya'da yeni keşfedilmiş hayvanları da içermektedir. Eserde memeliler, kuşlar, balıklar ve sürüngenler hakkında detaylı bilgiler verilmektedir. Gesner hayvanları günlük alışkanlıklarını ve davranışlarını detaylı olarak açıklar. Ayrıca bu hayvanların tıp ve beslenme alanında kullanımlarına da yer verir.[1]

Historiae animalium hayvanların tarih, edebiyat ve sanat alanında da aldıkları yeri anlatır. Her bölümde hayvanlara ayrılmış konu başlıkları altında hayvanlara atfedilen özellikler de anlatılır. Gessner'in eserinde hayvanların isimleri gibi bazı bilgiler farklı dillerde de listelenmiştir.[5]

İçerik

Historiae Animalum biri Gesner'in ölümünden sonra olmak üzere 5 cilt hâlinde yayımlanmıştır.

  • 1. Cilt dört ayaklı ve doğum yapan hayvanlar üzerinedir. 1551 yılında yayımlanmıştır.
  • 2. Cilt yumurta yumurtlayan dört ayaklılar (sürüngenler ve amfibiler) üzerinedir. 1554 yılında yayımlanmıştır.
  • 3. Cilt kuşlar üzerinedir. 1555 yılında yayımlanmıştır.
  • 4. Cilt balıklar ve suda yaşayan diğer hayvanlar üzerinedir. 1558'de yayımlanmıştır.
  • 5. Cilt yılanlar ve akrepler üzerinedir. 1587'de Gesner'in ölümünden sonra yayımlanmıştır.

Desenler

Historiae animalium av köpekleri, 1551, 1. Cilt - Doğum yapan dörtayaklılar

Renkli tahta baskı desenler hayvanları doğal yaşam ortamlarında resmetmeye çalışan ilk gerçek denemedir. Fosilleri resmeden ilk kitaptır.[5][6]

Gessner desenleri yapanlardan birisinin Strazburglu Lucas Schan olduğunu belirtir.[7] Desenleri yapan başka sanatçıların yanı sıra kendisi de bazı desenleri yapmıştır.[3] Ayrıca kitaptaki desenlerin bazıları diğer kaynaklardan kopyalanmıştır; Albrecht Dürer'in gergedanı bunlardan biridir.[4] Gessner'in doğa tarihi 16. yüzyılda desen içermesi ile sıra dışıdır.[3]

Dış bağlantılar

  • Historiae Animalium Liber Primum kitabın tamamına çevrimiçi erişim25 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Wikimedia Commons'ta Historiae animalium (Gessner) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b c "Featured book archive: Historia animalium libri I-IV. Cum iconibus. Lib. I. De quadrupedibus uiuiparis. Zurich: C. Froschauer, 1551. N*.1.19(A)". Cambridge University Library. 28 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017. 
  2. ^ Schmitt 1990, s. 46.
  3. ^ a b c d e "Conran Gessner biography". Erişim tarihi: 20 Temmuz 2017. []
  4. ^ a b c Huxley 2007, ss. 71-75.
  5. ^ a b Anzovin 2000, s. 366.
  6. ^ Tallack 2006, s. 46.
  7. ^ Kusukawa, S. (Temmuz 2010). "The sources of Gessner's pictures for the Historia animalium" (PDF). Annals of Science. 67 (3). ss. 303-328. doi:10.1080/00033790.2010.488899. 7 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2017. 
Genel

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aristoteles</span> Antik Yunan filozofu (MÖ 384–322)

Aristoteles veya kısaca Aristo, Antik Yunanistan'da klasik dönem aralığında yaşamını sürdürmüş olan Yunan filozof, polimat ve bilgedir.

Zooloji hayvanların bilimsel olarak incelenmesidir. Çalışmaları, hem yaşayan hem de soyu tükenmiş tüm hayvanların yapısını, embriyolojisini, sınıflandırmasını, alışkanlıklarını ve dağılımını ve ekosistemleriyle nasıl etkileşime girdiklerini içerir. Zooloji, biyolojinin ana dallarından biridir. Terim, Antik Yunanca ζῷον, zōion ('hayvan') ve λόγος, logos kelimelerinden türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Biyocoğrafya</span> bitki ve hayvan türlerinin dağılımını ve bu dağılımın nedenlerini inceleyen Fiziki coğrafyanın alt bilim dalı

Biyocoğrafya, bitki ve hayvan türlerinin dağılımını ve bu dağılımın nedenlerini inceleyen Fiziki coğrafyanın alt bilim dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Thomas Henry Huxley</span> İngiliz biyolog

Thomas Henry Huxley, İngiliz biyolog. Darwin'in evrim kuramının en önemli savunucularından, felsefede agnostisizm kavramını ilk kez ortaya atan, Darwin'in buldoğu lakabıyla bilinen İngiliz biyoloji bilgini.

<span class="mw-page-title-main">Herodot</span> Antik Yunan tarihçi ve yazar (MÖ 484–425)

Herodot veya Herodotos, Ahameniş İmparatorluğu'nun bir parçası olan Karya bölgesinden, Yunan şehri Halikarnassos'ta doğmuş bir Yunan tarihçi, coğrafyacı ve yazardır. Sonradan Magna Graecia 'daki Thurii vatandaşlığına geçmiştir. Yunan-Pers Savaşları'nın ayrıntılı bir anlatımı olan Tarihler'i yazmasıyla tanınır. Herodot, tarihi olayların sistematik araştırmasını yapan ilk tarihçiydi. Antik Roma'da, ünlü Romalı hatip Cicero'nun ona verdiği Tarihin Babası unvanıyla anılmış ve tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Theofrastos</span>

Theophrastus botaniğin kurucusu olarak kabul edilen bilim insanı ve düşünür.

<span class="mw-page-title-main">Albertus Magnus</span> Alman aziz ve filozof

Albertus Magnus, Orta Çağ'da kendisine doktor üniversalis unvanı verilmiş olan 13. yüzyıl Alman skolastik filozofu ve tanrıbilimcisi. Albertus, Anselmus, Petrus Abelard, Saint Victor'dan Hugh, Petrus Lombard, Thomas Aquinas ve Duns Scotus en ünlü skolastikler arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Conrad Gessner</span> İsviçreli hekim, bibliyograf ve doğa bilimci (1516-1565)

Conrad Gesner İsviçre'li doğabilimci, filozof, doktor.

<i>İnsanın Türeyişi</i>

İnsanın Türeyişi ya da özgün adıyla The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex, İngiliz doğa bilimci Charles Darwin'in ilk kez 1871 yılında basılan evrim kuramı hakkındaki kitabıdır. Kitap Darwin'in, 1859'da yayınlanan, Türlerin Kökeni'nden sonra insanın evrimi ve seksüel seçme kuramını konu edinen ikinci kapsamlı eseridir.

<span class="mw-page-title-main">Doğa tarihi</span> bitkiler veya hayvanlar da dahil olmak üzere çevredeki organizmaların incelenmesi

Doğa tarihi, hayvanlar, mantarlar ve bitkiler de dahil olmak üzere organizmaları doğal ortamlarında inceleyen, deneysel çalışma yöntemlerinden çok gözlemsel yöntemlere yönelen bir araştırma alanıdır. Doğa tarihi çalışan bir kişiye doğa bilimci veya doğa tarihçisi denir.

<span class="mw-page-title-main">Evrim düşüncesinin tarihi</span> bilim tarihinin bir yönü

Evrim düşüncesi; türlerin zaman içerisinde değişmelerini ifade eden kavram olarak köklerini eski çağlardan; Yunanistan'dan, Roma'dan, Çin'den ve Orta Çağ İslâm biliminden alır. 17. yüzyıl sonlarında biyolojik taksonominin başlangıcıyla Avrupa'daki biyolojik düşünce; doğal teolojiye tam olarak uyan ve ortaçağ Aristo metafiziği kavramı olan, her türün kendi karakteristiği olduğunu öne süren özcülükten etkilendi. Diğer yandan Aydınlanma Çağı'nda evrimsel kozmoloji ve mekanik felsefe, fizik bilimlerinden doğa tarihine kadar yayıldı. Natüralistler türlerin çeşitliliğine odaklandı ve sonradan "soy tükenmesi" kavramı ile doğa görüşünün temelini sarsan paleontoloji ortaya çıktı. 19. yüzyılın başlarında Jean-Baptiste Lamarck, ilk tamamen biçimlendirilmiş evrim teorisi olan türlerin transmutasyonu teorisini ortaya attı.

<i>Bestiarum vocabulum</i>

Bestiarum vocabulum ya da Canavarlar Kitabı çıkışı İlk Çağ'a dayanan ama Orta Çağ'dan itibaren popüler olmuş, içinde çeşitli hayvanların, bitkilerin ve hatta taiların betimlenip tanımlandığı eserlerdir. Her bir "canavar"ın betimlemesi ve doğal yaşamının yanı sıra genellikle ahlâkî dersler de verilir. Bu dünyanın Tanrı'nın Sözü olduğu ve her yaşayan varlığın özel bir amacı olduğu inanışının bir yansımasıdır. Örneğin yavrularını kendi kanıyla besleyip yaşatmak için göğsünü yaraladığına inanılan pelikan İsa'nın yaşayan bir simgesidir. Bu kitaplar bu nedenle de Batı uygarlığında Hristiyan sanatı ve edebiyatında hayvanların sembolik anlatımı için de referans kaynaklarıdır.

<i>Hayvanların Tarihi Üzerine</i>

Hayvanların Tarihi Üzerine, Ton peri ta zoia historion, "Hayvanlar Üzerine Sorular"; Latince: Historia Animālium "Hayvanların Tarihi"), M.Ö. 4. yüzyılda antik Yunan filozofu Aristoteles'in Batı bilim ve felsefesinin temel metinlerinden biri olup, biyoloji konusundaki en önemli metinlerinden biridir. Atina'daki Platon Akademisi'nde okundu.

<i>Le règne animal</i>

Le règne animal Fransız doğa tarihçisi Georges Cuvier'nin en bilinen eseridir. Karşılaştırmalı anatomi ve doğa tarihini temel alarak hayvanlar âleminin tamamının doğal yapısını göstermeye çalışır. Cuvier hayvanları dört dala ayırır: omurgalılar, yumuşakçalar, eklemli hayvanlar ve zoofitler.

<span class="mw-page-title-main">Jeoloji tarihi</span>

Jeoloji tarihi, bir doğa bilimi olan jeolojinin paleontoloji, mineraloji ve petrografi gibi yer bilimlerinin gelişimi ile paraleller gösteren tarihsel gelişimi.

<i>Doğa Tarihi</i> Yaşlı Plinius tarafından MS 77-79 yılları arasında yayımlanan ansiklopedi

Naturalis Historia, Büyük Plinius'un eserlerinden biridir. Roma İmparatorluğu'ndan günümüze ulaşan en büyük eserlerden olan Naturalis Historia'nın döneminin tüm bilgilerini kapsadığı iddia edilmektedir. Her ne kadar kitabın ismi doğa bilimi anlamına gelse de, içerik doğa tarihi ile sınırlı değildir; Plinius, kitabın kapsamını "doğal dünya veya yaşam" olarak tanımlamıştır. Kitabın içeriği ansiklopediktir, ancak yapısı günümüz ansiklopedilerine benzemez. Plinius'un yayınladığı son eser olan Naturalis Historia, Plinus'un günümüze ulaşan tek eseridir. İlk 10 kitabı MS 77'de yayınlamış, ancak MS 79'daki Vezüv volkan patlamasında öldüğü için eserin son halini yayınlayamamıştır. Kitabın son hali, Plinius'un yeğeni Gaius Plinius Caecilius Secundus tarafından yayınlanmıştır.

Rodoslu Eudemus, MÖ. 350, Rodos - 290 yılları arasında yaşamış, ilk bilim tarihçisi olduğu iddia edilen Yunan filozofudur. Aristoteles'in en önemli öğrencilerinden biriydi, öğretmeninin çalışmalarını düzenledi ve daha kolay erişilebilir hale getirdi. Eudemus'un yeğeni Pasicles de Aristoteles'in eserlerini düzenlemekten sorumluydu.

Çandarlılı Autolycus bir Yunan astronomu, matematikçi ve coğrafyacı.

Richard Knolles, İngiliz tarihçi.

<span class="mw-page-title-main">Otto Friedrich Müller</span> Danimarkalı biyolog

Otto Friedrich Müller, Otto Friedrich Mueller olarak da bilinen, Danimarkalı bir doğa bilimci ve bilimsel illüstratördür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.