İçeriğe atla

Hispanik Amerika

Hispanik Amerika'yı oluşturan ülkelerin haritası, yeşil renktedir.
Amerika kıtasındaki İspanyolca konuşanlar

Hispanik Amerika (İspanyolca: Hispanoamérica veya América hispana) ya da İspanyol Amerikası (İspanyolca: América española), Amerika'da İspanyolca konuşan uluslardan oluşan bölge.[1][2]

Bu ülkelerin birbirleriyle ve eski Avrupa metropolü olan İspanya ile önemli ortak noktaları vardır. Bu ülkelerin tamamında, İspanyolca ana dildir ve arada resmî statüsünü Guaraní, Keçuva, Aymara veya Maya gibi bir veya daha fazla yerli dillerle ve Porto Riko'da İngilizceyle paylaşmaktadır.[3] Katolik Hıristiyanlık bölgede egemen dindir.[4]

Hispanik Amerika bazen Brezilya ile "Ibero-Amerika" terimi altında gruplandırılmaktadır ve İber yarımadasında kültürel kökenleri olan Amerika kıtasındaki ülkeler anlamına gelmektedir.

Tarihi

Amerika'daki Avrupa kolonileri ve iddia edilen alanlar, yaklaşık 1750.

İspanya'nın Amerika kıtasını fethi 1492'de başladı ve nihayetinde, çeşitli Avrupa güçlerinin 15. ve 20. yüzyıllar arasında Amerika, Asya ve Afrika'da önemli miktarda toprak ve halka sahip olduğu geniş bir tarihsel dünya keşif sürecinin parçası oldu. Hispanik Amerika, büyük İspanyol İmparatorluğu'nun ana parçası oldu.

1808'de Napolyon'un İspanya'yı ele geçirmesi ve bunun sonucunda ortaya çıkan kaos, İspanyol İmparatorluğu'nun dağılmasına yol açtı ve bunun sonucu Hispanik Amerika topraklarında kurtuluş mücadelesi başladı. 1830'a gelindiğinde İspanyol Amerikan ve Asya topraklarından kalan tek yer Filipin takımadaları ile Küba ve Porto Riko adalarıydı. Bu da 1898 İspanyol-Amerikan Savaşı'na kadar sürdü.

Nüfus

Ülkeler

Ülke Nüfus[5]Yüzölçümü[a]GDP (nominal)[6][b]GDP (nominal)
kişi başına 		GDP (PPP) GDP (PPP)
kişi başına
Arjantin Arjantin43,847,430 2,780,400 545.12 12,502.82 874.07 20,047.49
Bolivya Bolivya10,887,882 1,098,581 34.83 3,169.56 78.66 7,218.49
Şili Şili[7]17,909,754 756,950 247.03 13,575.99 438.75 24,112.94
Kolombiya Kolombiya48,653,419 1,141,748 282.36 5,792.18 688.82 14,130.18
Kosta Rika Kosta Rika4,857,274 51,000 58.11 11,834.84 80.70 16,435.83
Küba Küba11,475,982 110,861 81.56[8]7,600.00 132.90 11,900.00
Dominik Cumhuriyeti Dominik Cumhuriyeti10,648,791 48,730 72.19 7,159.49 161.84 16,049.46
Ekvador Ekvador16,385,068 256,370 98.01 5,929.69 183.61 11,108.56
El Salvador El Salvador6,334,722 21,040 26.71 4,343.44 54.79 8,909.43
Guatemala Guatemala16,582,469 108,890 68.17 4,088.95 131.70 7,899.20
Honduras Honduras9,112,867 112,492 21.36 2,608.58 43.17 5,271.47
Meksika Meksika127,540,423 1,972,550 1,046.00 8,554.61 2,315.65 18,938.32
Nikaragua Nicaragua 6,149,928 129,494 13.05 2,120.31 33.55 5,451.71
Panama Panama4,034,119 75,571 55.12 13,654.07 92.95 23,023.88
Paraguay Paraguay6,725,308 406,752 27.44 4,003.28 64.40 9,396.02
Peru Peru31,773,839 1,285,220 195.14 6,198.61 406.21 12,903.09
Porto Riko Porto Riko (ABD) 3,411,307 9,104 101.30 29,696.57 130.97 38,393.07
Uruguay Uruguay3,444,006 176,215 54.57 15,679.17 74.92 21,527.27
Venezuela Venezuela31,568,179 916,445 287.27 9,258.34 426.97 13,760.56
Toplam 411,342,767 11,466,903 3,315.34 8,059.80 6,414.64 15,594.39

En büyük şehirler

Şehir Ülke Nüfus Metro
Meksiko Meksika8,851,080 23,137,152
Buenos Aires Arjantin3,050,728 15,941,973
Bogotá Kolombiya8,787,783 9,983,588
Lima Peru7,605,742 9,367,587
Santiago Şili5,428,590 7,200,000
Caracas Venezuela3,273,863 5,239,364
Guatemala Guatemala2,149,188 4,500,000
Guadalajara Meksika1,564,514 4,424,584
Monterrey Meksika1,133,814 4,106,054
Medellín Kolombiya2,636,101 3,731,447
Guayaquil Ekvador2,432,233 3,328,534
Santo Domingo Dominik Cumhuriyeti1,111,838 3,310,171[9]
Havana Küba2,350,000 3,073,000
Maracaibo Venezuela2,201,727 2,928,043
Puebla Meksika1,399,519 2,728,790
Asunción Paraguay525,294 2,698,401
Cali Kolombiya2,068,386 2,530,796
San Juan Porto Riko434,374 2,509,007
San José Kosta Rika1,543,000 2,158,898
Toluca Meksika820,000 1,936,422
Montevideo Uruguay1,325,968 1,868,335
Quito Ekvador1,397,698 1,842,201
Managua Nikaragua1,380,300 1,825,000
Barranquilla Kolombiya1,148,506 1,798,143
Santa Cruz Bolivya1,594,926 1,774,998
Valencia Venezuela894,204 1,770,000
Tijuana Meksika1,286,157 1,751,302
Tegucigalpa Honduras1,230,000 1,600,000
La Paz Bolivya872,480 1,590,000
San Salvador El Salvador540,090 2,223,092
Barquisimeto Venezuela1,116,000 1,500,000
León Meksika1,278,087 1,488,000
Córdoba Arjantin1,309,536 1,452,000
Juárez Meksika1,301,452 1,343,000
San Pedro Sula Honduras1,250,000 1,300,000
Maracay Venezuela1,007,000 1,300,000
Rosario Arjantin908,163 1,203,000
Panama City Panama990,641 1,500,000
Torreón Meksika548,723 1,144,000
Bucaramanga Kolombiya516,512 1,055,331

Kaynakça

Notlar
  1. ^ Değerler km² cinsinden verilmiştir.
  2. ^ Değerler ABD doları cinsinden milyar olarak verilmiştir.
Kaynaklar
  1. ^ All of the following dictionaries only list "Spanish America" as the name for this cultural region. None list "Hispanic America." All list the demonym for the people of the region discussed in this article as the sole definition, or one of the definitions, for "Spanish American". Some list "Hispanic," "Hispanic American" and "Hispano-American" as synonyms for "Spanish American." (All also include as a secondary definition for these last three terms, persons residing in the United States of Hispanic ancestry.) The American Heritage Dictionary of the English Language (3rd ed.) (1992). Boston: Houghton Mifflin. 0-395-44895-6. Merriam-Webster's Collegiate Dictionary (11th ed.) (2003). Springfield: Merriam-Webster. 0-87779-807-9. The Random House Dictionary of the English Language (2nd ed.) (1987). New York: Random House. 0-394-50050-4. Shorter Oxford English Dictionary on Historical Principles (2007). New York: Oxford University Press. 978-0-19-920687-2. Webster's New Dictionary and Thesaurus (2002). Cleveland: Wiley Publishing. 978-0-471-79932-0
  2. ^ "Hispanic America" is used in some older works such as Charles Edward Chapman's 1933 Colonial Hispanic America: A History and 1937 Republican Hispanic America: A History (both New York: The Macmillan Co.); or translated titles that faithfully reproduce Hispanoamérica, such as Edmund Stephen Urbanski (1978), Hispanic America and its Civilization: Spanish Americans and Anglo-Americans, Norman: University of Oklahoma Press. The Cambridge University Press textbook by two distinguished historians of early Latin America, James Lockhart and Stuart B. Schwartz is entitled, Early Latin America: A History of Colonial Spanish America and Brazil 1983.
  3. ^ "CIA – The World Factbook – Field Listing – Languages". 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2009. 
  4. ^ "CIA – The World Factbook – Field Listing – Religions". 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2009. 
  5. ^ "Population, total | Data". data.worldbank.org (İngilizce). 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2017. 
  6. ^ "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org (İngilizce). 4 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2017. 
  7. ^ "Demografia de Chile" (PDF). 27 Ocak 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2017. 
  8. ^ "The World Factbook — Central Intelligence Agency". www.cia.gov (İngilizce). 28 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2017. 
  9. ^ "República Dominicana; Población estimada y proyectada por año y sexo, según región, provincia y municipio. 2000-2010" (İspanyolca). Oficina Nacional de Estadística (ONE). 13 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2010.  Context page: [1] 22 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ("Poblacion estimada y proyectada región provincia y municipio 2000-2010.xls")

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Virginia</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Virginia, ABD'nin Atlas Okyanusu sahilindeki bir eyaletidir. Amerika Birleşik Devletleri'nin eyaletleri arasında 8,5 milyon kişiyle nüfus açısından 12., yüzölçümü açısından 35. sıradadır. Washington'a yakınlığından dolayı stratejik önemi yüksektir. CIA ve Pentagon'a ev sahipliği yapan eyaletin kodu VA'dır.

<span class="mw-page-title-main">Amerika</span> Tek bir kıta veya kara kütlesi olarak birlikte ele alındığında Kuzey Amerika ve Güney Amerika

Amerika veya Amerika Kıtası, Batı Yarımküre'de Yeni Dünya olarak adlandırılan bölgede, Kuzey Amerika, Orta Amerika, Güney Amerika ve bunlara bağlı adalardan meydana gelen kıtalar ve adalar topluluğu. Amerika Kıtası, Batı Yarımküre'deki kara alanının çoğunu kapsar ve Yeni Dünya'yı oluşturur. Amerika sözcüğü birçok dilde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) anlamında da kullanıldığı için kavram karmaşasına neden olabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderililer</span> Amerika kıtasının yerlilerine verilen isim

Kızılderililer ya da Amerika Yerlileri, Sibirya kökenli Eskimo - Aleut halkları dışında kalan bütün Amerika yerlileri için kullanılan ortak birleştirici ad. Dilce birbiriyle akraba olmayan iki ayrı ana grupta toplanırlar: Sibirya kökenli olan Na-Dene dilleri ile Na-Dene dilleri dışındaki bütün Kızılderili dillerini içeren Amerind dilleri.

<span class="mw-page-title-main">Amerika yerlileri</span>

Amerika yerlileri, Avrupalılar'ın gelişinden önce Amerika kıtasında yaşayan Eskimo-Aleut halkları ile Kızılderilileri kapsayan ortak ad. Bazıları bu adı İngilizce Amerindian terimin karşılığı olarak yalnızca Kızılderililer için kullanır ve Eskimo-Aleut halklarını dahil etmez. Alaska ve Kanada gibi hem Eskimo hem de Kızılderili nüfus barındıran yörelerde Amerika yerlisi adı her ikisi için kullanılırken, Kıta ABD'sinden Arjantin'e kadar Eskimo barındırmayan diğer yörelerde yalnızca Kızılderili anlamındadır.

<span class="mw-page-title-main">Afroamerikalılar</span> Amerika Birleşik Devletlerinde Afrika kökenli ırksal veya etnik grup

Afroamerikalılar veya Siyahi Amerikalılar olarak da bilinen Afrikalı Amerikalılar, Afrika'nın Siyah ırk gruplarından herhangi birinden kısmen veya tamamen gelen Amerikalılardan oluşan etnik bir gruptur. Afrikalı Amerikalılar, Beyaz Amerikalılar ile Hispanik ve Latino Amerikalılardan sonra ABD'deki en büyük üçüncü ırksal veya etnik grubu oluşturmaktadır. "Afroamerikalı" terimi genellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde köleleştirilen Afrikalıların torunlarını ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Tikal</span>

Tikal, bugünkü Guatemala'daki yağmur ormanlarındaki Peten ilinin kuzeybatısında bulunan en büyük Maya kenti ve tören merkezidir. Güney düzlüklerindeki öteki Maya merkezleri gibi Tikal da orta oluşum döneminde küçük bir köydü. Geç oluşum döneminde büyük piramit ve tapınakların yapılmasıyla önemli bir tören merkezi haline geldi. Klasik dönemde büyük saraylar, piramitler, alanlar yapıldı. Maya hiyeroglif yazısı ve karmaşık takvim sistemi ortaya çıktı, anıtsal heykeller ve vazo resimleriyle üstün bir Maya sanatı gelişti.

<span class="mw-page-title-main">Córdoba, Arjantin</span> Arjantinde bir şehir

Córdoba, Arjantin'deki Córdoba eyaletinin başkentidir. Ülkenin orta bölgesinde, Primero Nehri'nin kıyısında yer alan almakta olup, 576 kilometrekare (222 sq mi)'ilk alanda 2010 yılı itibarıyla 1.454.645 merkez nüfusuyla ülkenin ikinci en büyük şehridir ve Ulusal Córdoba Üniversitesi'ne ev sahipliği yapar.

<span class="mw-page-title-main">Güney Amerika ülkeleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Güney Amerika ülkeleri listesi, Güney Amerika'nın coğrafî kapsamına giren ülkeleri ve bu ülkelerin bayraklarını, başkentlerini, para birimlerini, resmî dillerini, yüzölçümlerini, nüfuslarını ve coğrafî konumlarını gösterir. Bu liste, "Birleşmiş Milletlere üye devletler" ve "başka ülkelere bağımlı topraklar" olmak üzere iki kısma ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Amerikalılar</span> Amerika Birleşik Devletlerinde doğan veya sonradan vatandaşı olan Amerika yerlileri

Amerikalılar veya Amerikanlar, Birleşik Devletler'de doğan ya da sonradan vatandaşı olanları kapsayan diplomatik bir topluluktur. Birleşik Devletler, çoğunlukla son 500 yıl içinde kıtaya göçen Avrupalılar, Asyalılar, Afrikalılar ve Orta Doğululardan oluştuğu için belirli bir etnisite değil, belirli bir yasa çerçevesi içinde ilerlemiş bir demonime sahiptir. Bir diğer bakış açısıyla birçok farklı etnik gruba ev sahipliği yaptığı için kültürü, yasası ve ulusu ırksal ya da etnik şekilde değil, diplomatik değerler topluluğu şekilde yorumlanır.

<span class="mw-page-title-main">Mamca</span>

Mamca, Guatemala'nın Huehuetenango, Quetzaltenango, San Marcos, Retalhuleu departmanılarnda, Meksika'da Chiapas eyaletinde ve Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinde Mamlar tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kiçe-Mam dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 617.171 kişilik nüfustan 477.717 kadarı anadillerini konuşabiliyor. Meksika'da 2000 rakamlarına göre 28.000 konuşanı vardır. ABD'nin Kalifotniya eyaletinde ise birkaç bin kişi tarafından konuşulur. En yakın akrabası birlikte Mam dilleri adıyla alt grup oluşturan Tektitekçedir.

Kolombiyalılar, Güney Amerika'da yer alan Kolombiya'da doğmuş veya aile kökeni bu ülkeye dayanan insanlardır.

Francisco Morazán 1830-1839 yılları arasında Orta Amerika Federal Cumhuriyeti başkanlığı da yapan siyasetçi. Orta Amerika başkanı olmadan önce Honduras devlet başkanı idi. 11 Kasım 1827 tarihinde yapılan La Trinidad Savaşı ile popülaritesi arttı. Savaştan sonra 1842 yılında idamına kadar, Morazán Orta Amerika'nın siyasi ve askeri alanında önemli bir yere sahipti.

Bu, nüfusa göre sıralanan başkentlerin bir listesidir. Bağımlı bölgelerin ve tartışmalı bölgelerin başkentleri italik olarak işaretlenmiştir. Verilen nüfus istatistikleri sadece resmi başkent alanıyla ilgilidir, geniş metropolit/kent ilçesi dahil değildir.

<span class="mw-page-title-main">En yüksekteki büyük şehirler listesi</span> En Yüksek Kentler

Bu en yüksekteki büyük şehirler listesi yalnızca nüfusu 100.000'den fazla olan ve deniz seviyesi'nin 2.000 metre (6.562 ft) üzerinde bir ortalama yüksekliği olan şehirleri kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Latinolar</span>

Latinolar, Amerika Birleşik Devletleri'nde anadili İspanyolca ve Portekizce olan Latin Amerika kökenli kişiler için kullanılan bir terimdir. Tüm anadili İspanyolca olan kişileri tanımlamak için kullanılan Hispanik tanımından farklıdır.

<span class="mw-page-title-main">Miskito Sahili</span> günümüzde Honduras ile Nikaraguanın Karayip Denizine bakan doğu sahillerine denk gelen tarihsel bölgedir

Miskito Sahili, günümüzde Honduras ile Nikaragua'nın Karayip Denizi'ne bakan doğu sahillerine denk gelen tarihsel bölgedir. Adını, bölgede yaşayan Miskitolardan almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karlizm</span> İspanyada geleneksel ve meşru bir siyasi hareket

Karlizm, İspanya Krallığı'nı yöneten Bourbon Hanedanı'nın alternatif bir kolunu kurmayı amaçlayan İspanya'da geleneksel ve meşru bir siyasi hareket.

<span class="mw-page-title-main">Hispanik ve Latino Amerikalılar</span> etnik grup

Amerika Birleşik Devletleri'nde Hispanik ve Latino Amerikalılar, İspanya ve Hispanik Amerika'dan veya bazen Portekiz ve Brezilya'dan Amerika Birleşik Devletleri'ne göçmüş veya sığınmış insanların torunu olan Amerikalılardır.

<span class="mw-page-title-main">Güneybatı Amerika Birleşik Devletleri</span> Amerika Birleşik Devletlerinin coğrafi bölgesi

Güneybatı Amerika Birleşik Devletleri, Amerika Birleşik Devletleri'nin genellikle Arizona, New Mexico ve Kaliforniya, Colorado, Nevada, Oklahoma, Teksas ve Utah'ın bazı kısımlarını içeren coğrafi ve kültürel bir bölgedir. En büyük şehirleri; Phoenix, Las Vegas, El Paso, Albuquerque ve Tucson'dur. 1848'den önce, tarihi Santa Fe de Nuevo México bölgesinde ve Alta California ve Coahuila y Tejas'ın bazı kısımlarında, Nuevo México'nun Pueblos ve İspanyol veya Meksika belediyelerinin dışında yerleşim neredeyse yoktu. Bölgenin çoğu, Amerika Birleşik Devletleri 1848'de Guadalupe Hidalgo Antlaşması ve 1854'te Gadsden'in satın alımı ile bölgeyi alana kadar Yeni İspanya ve Meksika'nın bir parçasıydı.

<span class="mw-page-title-main">II. Túpac Amaru</span>

José Gabriel Condorcanqui – II. Túpac Amaru olarak bilinen – Peru'da İspanyollara karşı büyük bir And isyanına önderlik eden yerli bir kasike idi. Kendini yeni bir İnka İmparatorluğu'nun Sapa İnkası olarak ilan etti. Daha sonra Peru'nun bağımsızlık mücadelesinde ve yerli hakları hareketinde efsanevi bir kişi ve İspanyol Amerika ve ötesindeki sayısız davaya ilham kaynağı oldu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.