İçeriğe atla

Hisar (dergi)

Hisar
SıklıkAylık
İlk sayı16 Mart 1950
Son sayıAralık 1980
ÜlkeTürkiye
DilTürkçe

Hisar, 1950-1980 yılları arasında Ankara'da yayınlanmış olan aylık fikir, edebiyat ve sanat dergisi.

Türk süreli yayın tarihinin en uzun ömürlü dergilerinden birisidir.[1] Bu dergi etrafında toplanan şairler Türk edebiyatında “Hisarcılar” olarak anılır.

Özellikle Garip akımına tepki duyan bir grup şair tarafından "eski şiirimizden, millî kültür ve edebiyatımızdan kopmadan yeni ve güzel bir şiir sergilemek, o yıllarda şiirimizi çıkmaza sokanlara ve yozlaştıranlara karşı çıkmak ve tavır almak" parolasıyla 1950 yılından itibaren çıkarılan dergi 7 yıl boyunca aralıksız 75 sayı yayınlandıktan sonra 1957'de yayımına ara verdi. 1 Ocak 1964'te yeniden çıkarıldı. 1980'de 227. sayıdan sonra yayın hayatı sona erdi.

Dergiyi fiilen çıkaran kişi, Mehmet Çınarlı’dır.[2] Hisar'ın yayınlanmasında ve Hisar topluluğunun oluşmasında Munis Faik Ozansoy yol gösterici rol üstlenmiş; 1975’e kadar ‘Yazı Kurulu Başkanı’ ve başyazar olarak görünmüş ancak resmî olarak dergi yönetiminde yer almamıştır.[1]

Kurucular

Derginin kurucuları arasında Mehmet Çınarlı ve Munis Faik Ozansoy dışında şu isimler yer alır: İlhan Geçer, subay Gültekin Samanoğlu, Mustafa Necati Karaer, memur Yahya Benekay, tıp fakültesi öğrencisi Fikret Sezgin, Hasan İzzet Arolat ve lise öğrencisi Osman Fehmi Özçelik.

Dördüncü sayıdan itibaren Nevzat Yalçın'ın katılmasıyla derginin dokuz kişilik çekirdek kadrosu on kişiye çıkmıştır. Kısa bir süre sonra Yahya Benekay, Fikret Sezgin, İzzet Arolat hem topluluktan hem de edebiyat ortamından uzaklaşmıştır.[1] Derginin yayına ara verdiği dönemde Osman Fehmi Özçelik'in edebiyat ortamından kopması ve ikinci yayın döneminde Ozansoy'un ölümü ile çekirdek kadro 5 kişiye düşmüş; bu beş kişi derginin yayın hayatının sonuna kadar yollarına devam etmiştir.

Derginin adı

Derginin adı, dergiyi çıkaranların koruma ve savunma eğilimine işaret eder.[3] Mehmet Çınarlı 1987 tarihli bir yazıda "Bu dergiyi çıkaranlar Hisar'ın yabancı taklitçiliğine karşı milli sanatı, ideoloji baskısına karşı hür düşünceyi, dilde tasfiyeciliğe karşı yaşayan Türkçeyi savunmasını istemişlerdir [...]Edebiyat kitaplarında Hisarcılar diye adımız geçiyor. Eğer Kale deseydik Kaleciler diyeceklerdi. Bunu düşündük, Kale demekten sarfı nazar ettik, Hisar dedik." sözleriyle Hisar isminin seçilme sebebinin anlatmıştır.[3]

Poetika

Hisarcılar, derginin ilk sayısında bir poetika/beyanname yayınlamamışlardı. Bunun nedeni, "okuyucuyu kararında serbest bırakmak" düşüncesi idi. Ancak bu durumun derginin yazınsal duruşu hakkında bazı yanlış anlaşılmalara neden olduğu ileri sürülerek derginin 18 sayısında "Açıklamak Gerekirse" başlıklı yazı ile derginin şiir görüşü açıklanmıştır. Mehmet Çınar tarafından kaleme alınmış olan 1 Ekim 1951 tarihli “Açıklamak Gerekirse” başlıklı yazı, kimilerine göre derginin manifestosu niteliğindedir.[3] Bu yazı ile Hisar'ın aruzcu olduğu, muhafazakâr olduğu iddiaları reddedilmiştir.

Hisar yazı kurulu üyeleri, derginin çıkışından 17 yıl sonra, bir radyo programında (Ankara Radyosu tarafından hazırlanan 26 Aralık 1966 tarihli Radyoda Hisar Saati programında) dört madde olarak ilkelerini açıklamışlardır. Bu ilkelerden üçü edebiyat, biri dil ile ilgilidir. İlkeler, daha sonra Hisar dergisinin 113. ve 114. (Şubat, Mart 1967) sayılarında da yayımlanmıştır.

İdeoloji karşıtlığı derginin poetikasında önemli rol oynar.[3] Dergi, yayın hayatı boyunca kendini ideoloji karşıtı ve salt sanat taraftarı olarak sunmuştur.

İçeriği

Şiir ağırlıklı bir dergi[4] olan Hisar'da plastik sanatlar, müzik, sahne sanatlarına dair yazı ve eleştiriler de yer almıştır. Mehmet Kaplan dergide “Ruhi Çınar” takma adıyla felsefî, “Osman Okatan” takma adıyla da siyasi denemeler yazdı.[2] Cemil Meriç yazı hayatına ilk defa 1967'de bu dergide "Hint ve Batı" adlı dizi yazılarla başlamış daha sonra "Fildişi Kule’den" başlıklı yazılar kaleme aldı. Hemen her sayı­da Mehmet Çınarlı, Mehmet Kaplan ve Gültekin Sâmanoğlu'nun sanat ve edebi­yatla toplum, devlet ve siyaset ilişkilerini ele alan yazıları yayımlanmıştır.[2]

Hisar Dergisi Yayınları

Hisar dergisinin çoğu şiir kitabı olmak üzere hi­kâye, roman, tiyatro ve incelemelerden meydana gelen yirmi dokuz kitaplık bir yayını da olmuştur.[2]

Kapanması

Kuruluşunun 30. yılını 14 Nisan 1980 tarihinde Ankara'da Kültür Bakanlığı, Aydınlar Ocağı ve Türkiye Yazarlar Birliğinin ortaklaşa düzenlediği bir toplantıda kutlayan dergi, aynı yılın aralık ayında 277. veda sayısını çıkararak yayın hayatına son verdi.[5]

Kaynakça

  1. ^ a b c "Öztürk Emiroğlu, Kaynağını Gelenekten Alan Hisarcılar, Turkish Studies Cilt 4, Sayı 1-II, Kış 2009" (PDF). 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2012. 
  2. ^ a b c d "Liseedebiyat.com sitesi, Hisar, Erişim tarihi:29.03.2012". 16 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2012. 
  3. ^ a b c d "Aslı Uçar, 1950'ler Türkiyesinde Edebiyat Dergiciliği Poetikalar ve Politikalar, Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Bölümü Yüksek Lisans Tezi, Haziran 2007" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2012. 
  4. ^ Muharrem Dayanç, Hisar Dergisinin, Kurucusunun(Mehmet Çınarlı) Ağzından Serüveni, TDK Türk Dili Dergisi, Ekim 2002]
  5. ^ Milliyet Gazetesi Arşivi, Hisar Dergisi'nin 30. Yıldönümü Bugün Kutlanıyor, Milliyet Gazetesi 14.04.1980

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Fecr-i Âtî</span> Türk edebiyatının 1910-1912 arasındaki kısmı olan edebî topluluk

Fecr-i Ati bir edebi topluluktur. Fecr-i Ati'nin Edebiyat-ı Cedide’ye tepki olarak doğan bir akım olduğu savunulmuştur. Fecr-i Ati batıdaki benzerlerinde olduğu gibi belli ilkeler çevresinde birleşen bir yazın topluluğu biçiminde ortaya çıkmıştır. 1908 özgürlük bildirisiyle Servet-i Fünûn dergisinin çevresinde toplanan gençlerin açtığı bu çığır; en fazla "Fransız sembolizmi" üzerinde çalışarak Ahmet Haşim gibi büyük bir şairin doğmasına olanak hazırlar.

<span class="mw-page-title-main">Halit Fahri Ozansoy</span> Türk şair, gazeteci, oyun yazarı ve öğretmen (1891-1971)

Halit Fahri Ozansoy, Türk şair, gazeteci, oyun yazarı ve öğretmendir.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Haşim</span> Türk şair

Ahmed Haşim, Fecr-i Ati topluluğu üyesi Türk şair ve yazar.

Beş Hececiler'e tepki olarak ortaya çıkan Cumhuriyet dönemi edebî topluluğu.

Varlık, 15 Temmuz 1933'te Yaşar Nabi Nayır tarafından yayımlanmaya başlanan aylık sanat ve edebiyat dergisidir.

1949 Nisan-Kasım arasında çıkan haftalık sanat edebiyat dergisi. Behçet Kemal Çağlar sahibi ve yönetmenidir.

<span class="mw-page-title-main">Âsaf Hâlet Çelebi</span> Şâir

Âsaf Hâlet Çelebi, Türk şair.

Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde eğitim amacıyla Avrupa'ya, özellikle Fransa'ya giden gençler oradaki edebiyatta gördükleri yenilikleri ülkeye dönüşlerinde Türk edebiyatında uygulamaya başlamışlardır. Bu şekilde belli dönemler halinde günümüze kadar süren yeni bir edebiyat başlamıştır. Bu dönemlerden biri de Cumhuriyet dönemi edebiyatıdır.

Munis Faik Ozansoy, Türk bürokrat, şair ve yazar.

Bâki Asiltürk, Türk şair.

Hisarcılar, Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı şiir ekolüne bağlı olan şair ve yazarlar topluluğudur. Hisarcılar ilk şiirlerini Çınaraltı dergisinde, Garip akımına karşı bir duruş sergileyerek yayınladılar. Daha sonra 1950 yılında çıkarılmaya başlayan ve 1980 yılına kadar aralıklı olarak 277 sayı çıkarılan Hisar dergisi etrafında toplandılar.

Mehmet Çınarlı, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Türk yazar, şair, denemeci, eleştirmen. Hisarcılar akımının kurucusu.

Şevket Bulut,, Türk yazar, Hisarcılar akımı hikâye yazarı.

Mustafa Necati Karaer, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Türk yazar, şair, otobiyografici, eleştirmen. Hisarcılar akımının kurucusu. Hisar şiirinin önde gelen temsilcisi.

Yahya Akengin, Türk şair ve yazardır. Hisarcılar akımının temsilcilerinden biridir.

Mustafa İlhan Geçer, Türk yazar, şair, araştırmacı, eleştirmen, güfteci. Hisar dergisinin ve Hisarcılar akımın kurucularındandır.

Çınaraltı, 1941-1948 yılları arasında yayımlanmış haftalık Türkçü fikir ve sanat dergisi.

Gültekin Samanoğlu, Türk şair ve yazar. 1948'den önceki şiir denemelerinde "Nuri Fehmi Gûltekin" imzasını kullanmıştır.

<i>Servet-i Fünûn</i> 1891-1944 arasında yayımlanan edebi dergi

Servet-i Fünûn, Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye'de 1891-1944 yılları arasında yayımlanan sanat ve edebiyat dergisidir. Edebiyât-ı Cedîde topluluğunun yayın organı olan dergi Türk basın tarihinin en uzun süreli ve en etkili dergileri arasındadır. Basım tekniği ve içeriğiyle ön plana çıkan dergi, Türk edebiyatına birçok yeni isim kazandırdı ve Edebiyât-ı Cedîde sonrasında Fecr-i Âtî ve Millî Edebiyat hareketi ile Yedi Meşaleciler topluluğunun yayın organı işlevini 25 Mayıs 1944 tarihine kadar sürdürdü.

Yönelişler, 1981 yılında Ebubekir Eroğlu, Ahmet Yücel ve Adnan Tekşen tarafından İstanbul'da kurulan aylık sanat ve kültür dergisi. 1981-1990 yılları arasında toplam 53 sayısı çıkmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.