İçeriğe atla

Hipersonik

Hipersonik hıza ait simülasyon (Mach 5)
X-15
X-43A test uçuşunda

Hipersonik, 5 Mach ya da daha yüksek hızlar için kullanılır. (1 Mach 15 santigrat derecede yere yakın yerlerde yaklaşık 1225 km/sa'tir.) Ayrıca 5 mach ve üzeri hızlarda uçmak için tasarlanmış uçaklara hipersonik uçaklar denir. North American Aviation tarafından üretilen X-15 ve NASA tarafından henüz geliştirilmekte olan X-43 bunlara örnektir.[1][2] Bugüne kadar yapılan araçların tamamı deneyseldir.

Ayrıca bakınız

Diğer ses hızı skalaları

Kaynakça

  1. ^ http://www.boeing.com/history/bna/x15.htm 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., X-15 Research aircraft.
  2. ^ http://www.nasa.gov/missions/research/x43-main.html 13 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., NASA hipersonik X-43A projesi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İnsansız hava aracı</span> içinde pilotu olmayan ve uzaktan kontrol edilebilen bir tür hava aracı

İnsansız hava aracı (İHA) veya dron, fiziksel olarak içinde insan bulunmayan bir tür uçan araçtır. Bazen helikopter anlamındaki dikuçar sözcüğünün insansız hava aracı anlamında kullanıldığı da görülmektedir. İHA'ların en önemli ve olmazsa olmaz bileşeni, yer tabanlı bir kontrolör ile uçak arasında bir iletişim sistemdir.

<span class="mw-page-title-main">North American X-15</span> NASA tarafından üretilen deneysel uçak modeli

X-15 A, çok yüksek irtifalarda faaliyette bulunacak yetenekte, pilotlu, roket güçlü, hipersonik araştırma aracıdır. Bu araç; B-52 Stratofortress uçağından havada fırlatılır ve iniş yerine sevkedilir. Azami hızı yaklaşık olarak 6.7 machtır. NASA, Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri (USAF), Birleşik Devletler Donanması ve North American Havacılık Şirketinin ortak programı sonucu, çok yüksek hız ve çok yüksek irtifalarda insan ve malzeme faktörleri üzerine veri toplamak amacıyla geliştirilmiştir. İlk uçuşunu motorsuz olarak 8 Haziran 1959'da, motorlu ilk uçuşunu da 17 Eylül 1959'da gerçekleştirmiştir. Toplam 3 tane üretilen uçak, 22 Ağustos 1963'te yeryüzünden 107 kilometre yüksekte uçarak yükseklik; 3 Ekim 1967'de ses hızını 6.7 kat aşarak (7200 km/s) hız rekorlarını kırmıştır. 2004 itibarıyla rekorunu X-43A'ya kaptırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Aerodinamik</span> Fizik terimi ve bilim dalı

Aerodinamik, hareket eden katı kütlelerin havayla etkileşimlerini inceleyen bilim dalıdır. Aerodinamik sözcüğü Yunancadan gelmiş olup bu bilim dalı havanın hareketi ile ilgilidir. Parçalı olarak katı bir cisim ile irtibata geçmiş olması, havanın hareketi ve uçağın kanadı gibi, buna örnek olarak gösterilebilir. Aerodinamik akışkan dinamiği ve gaz dinamiğinin bir alt dalıdır ve aerodinamiğin birçok bakış açısı, teorisi bu alanlarda ortaktır. Aerodinamik genellikle gaz dinamiği için kullanılır; gaz dinamiğinin aerodinamikten farkı, tüm gazlar için çalışması ve aerodinamik gibi yalnızca hava ile sınırlanmamış olmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">NASA X-43</span> deneysel hava aracı

NASA X-43A, NASA'nın deneysel bir hipersonik uçak projesi. Projeye ait gösterim ve deneme aracı da aynı isimle anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bell X-1</span>

Bell X-1, orijinal adıyla XS-1, müşterek National Advisory Committee for Aeronautics (NACA)(en)-USAF süpersonik araştırma projesi ve bu proje dâhilinde ses hızını aşan ilk insanlı uçaktır. Genellikle gizli tutulan X-serisi uçakların ilkidir. II. Dünya Savaşı'nda Almanların savaş sonunda jet motorlu uçak geliştirmesi o yılların teknolojik rekabeti olan hava hız rekoru için ilham kaynağı olmuştur. Savaştan sonra bütün ülkeler artık klasik içten yanmalı motorun uçaklarda kullanılamayacağını anlamıştır. Bu doğrultuda ABD ses üstü hıza çıkılıp çıkılamayacağını araştırmak için X-1 projesini başlatmıştır. X-1 tam anlamıyla bir uçak değildir. Çünkü yerden havalanamazdı. X-1 USAF'a ait bir uçak tarafından gökyüzüne çıkarılır ve boşluğa bırakılırdı. Bir süre sonra pilot roketi ateşler ve deney başlamış olurdu. Deney başarısız olsaydı pilotu kabinden fırlatma sistemi olmadığından pilot ölecekti. Fakat X-1 ses hızını sorunsuz geçmiş ve süzülerek iniş yapmıştır. Aracın pilotu ses hızına yaklaşırken uçağın parçalanacak gibi titrediğini ses hızını geçince ise uçak uzaydaymış gibi kendini boşlukta hissettiğini söylemiştir. Böylece ABD ses hızının geçilebileceğini kanıtladığı gibi bunu başaran ilk ülke olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bell X-2</span> Mach 2-3 aralığında uçuş özelliklerini araştırmak için deneysel uçak yapımı

Bell X-2 Starbuster, Mach 2-3 arası hızlarda uçuş karakteristiklerini inceleme amaçlı deneysel ABD projesi.

<span class="mw-page-title-main">Tupolev Tu-144</span> dünyanın ilk sesüstü hızında yolcu taşıma uçağı

Tupolev Tu-144, SSCB'de Tupolev tasarım ofisinde, Alexei Tupolev yönetiminde tasarlanmış, dünyanın ilk süpersonik taşıma uçağı (SST).

<span class="mw-page-title-main">Douglas X-3 Stiletto</span>

Douglas X-3 Stiletto, uzun burunlu ve geniş gövdeli deneysel jet uçak. Tasarım amacı sürekli süpersonik hızlarda gidebilecek bir uçak için gerekli olan bilgileri toplamaktır. Titanyumun havacılıkta ilk kez kullanıldığı uçaktır. Ancak uçağın motorları ciddi biçimde güç eksikliği yaşadığı için araç normal uçuşta Mach 1 hızı bile geçememiştir.

<span class="mw-page-title-main">Süpersonik</span>

Süpersonik, ses hızının üzerinde olan hızları belirtmek amacıyla kullanılan terimdir. Bir yaklaşıma göre de 1,2 Mach'ın üzeridir. Deniz seviyesindeki havada sesin hızı yaklaşık olarak 340 m/s, 1.087 ft/s, 761 mph ya da 1.225 km/sa olarak kabul edilebilir. Ayrıca gövdesi ve motorları uzun süreli sesten hızlı uçuşa müsaade edebilecek özelliklerde olan uçaklara süpersonik uçaklar denir. Günümüz savaş uçaklarının büyük kısmı süpersonik uçaklardır. F-16 bunlara örnektir. Bloodhound SSC de bu tarz bir arabadır.

<span class="mw-page-title-main">Transonik hız</span>

Transonik, Aerodinamikte ses hızının hemen altında ve hemen üzerindeki hızları belirtmek amacıyla kullanılan terimdir. Ayrıca gövdesi ses duvarını aşabilecek kadar dayanıklı olan ve gerektiğinde ses duvarını aşabilen, ancak aslen sesten yavaş uçmak üzere tasarlanmış uçaklara transonik uçaklar denir. F-86 bunlara örnektir.

<span class="mw-page-title-main">Sübsonik</span>

Sübsonik, Aerodinamikte ses hızının altındaki hızları belirtmek amacıyla kullanılan terimdir. Ayrıca sesten yavaş uçan uçaklara sübsonik uçaklar denir. F-84 bunlara örnektir.

<span class="mw-page-title-main">Scramjet</span> jet motor türü

Scramjet bir ramjet çeşidi olup farklı olarak supersonik yanma odasına sahiptir. Havanın sıkıştırılarak alındığı, yakıtın yakıldığı yanma odası ve egzozun giriş hızından daha hızlı ayrıldığı lüleye (nozzle) sahiptir. Ticari jet motorları havanın motor içine alınıp sıkıştırılması için kompresör kullanır, daha sonra sprey halindeki yakıt sıkıştırılmış havayla birlikte ateşlenerek geriye doğru gider ve thrust oluşturur. Scramjet havayı sıkıştırmak için uçağın hızını kullanır, yani çok az hareketli parçaya ihtiyaç duymaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yelken Süpernova Kalıntısı</span>

Yelken Süpernova Kalıntısı, güney yarıkürede Yelken takımyıldızında bulunan bir süpernova kalıntısıdır. Kaynak süpernova yaklaşık olarak 11.000 ile 13.000 yıl arası bir süre önce patlamıştır. Yaklaşık olarak 800 ışık yılı uzaklıkta yer alan Yelken kalıntısı, büyük bir olasılıkla daha büyük ve daha yaşlı Gum Bulutsusu'nun içerisine gömülü durumdadır. Yelken Atarcası ile Yelken Süpernova Kalıntısı birlik oluşturmaktadır. Ayrıca NGC 2736 da Yelken kalıntısının bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yer merkezli yörünge</span> Dünya etrafında yörünge

Yer merkezli yörünge veya Dünya merkezli yörünge, Dünya merkezli yörüngelerdir. Örnek olarak Ay ve yapay uydular verilebilir. Şu an için yaklaşık olarak 2,666 Dünya merkezli yapay uydu bulunmaktadır. Astronomide bir cismin yörüngesinin Yer etrafında olduğunu ifade eder.

Banu Birecikligil, Türk ressam.

<span class="mw-page-title-main">McDonnell Douglas X-36</span>

McDonnell Douglas X-36, McDonnell Douglas ve daha sonra Boeing tarafından hazırlanan ABD yapımı bir insansız hayalet jet uçağı konseptiydi. Uçak, ilk uçuşunu 17 Mayıs 1997 tarihinde gerçekleştirmiş olup kuyruksuz olarak ağırlık, sürtünme ve radar kesitini azaltmak ve menzili, manevra kabiliyetini ve hayatta kalma süresini artırmak için tasarlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Alan kuralı</span> tasarım tekniği

Transonik alan kuralı olarak da adlandırılan Whitcomb alan kuralı, bir uçağın transonik ve süpersonik hızlarda, özellikle Mach 0.75 ve 1.2 arasında sürüklenmesini azaltmak için kullanılan bir tasarım tekniğidir.

<span class="mw-page-title-main">Armstrong Uçuş Araştırma Merkezi</span>

NASA Neil A. Armstrong Uçuş Araştırma Merkezi, NASA tarafından işletilen bir havacılık araştırma merkezidir. Ana kampüsü Kaliforniya'daki Edwards Hava Kuvvetleri Üssü'nde bulunur ve NASA'nın havacılık araştırmaları için önde gelen bölgesi olarak kabul edilir. AFRC dünyadaki en gelişmiş uçakların bazıları üzerine çalışır ses hızını aşan ilk uçak olan Bell X-1, bugüne kadar kaydedilmiş en yüksek hıza ulaşan mürettebatlı uçak, ilk dijital kontrollü uçak, ve diğer öncü projeleri ile tanınır. Daha önceki adı "NASA Dryden Flight Research Center (DFRC)"'dır.

<span class="mw-page-title-main">Charles Kirkconnell Uluslararası Havalimanı</span>

Charles Kirkconnell Uluslararası Havalimanı Cayman Adaları'ndaki Cayman Brac'ta hizmet veren bir havalimanıdır. Grand Cayman'daki Owen Roberts Uluslararası Havaalanı'na ve Küçük Cayman'daki Edward Bodden Havaalanı'na uçuşları olan Cayman Havayolları'nın merkezlerinden biridir. Cayman Brac'taki tek havaalanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hipersonik silah</span>

Hipersonik silahlar, ses hızının 5 ila 25 katı arasında - saniyede yaklaşık 1 ila 5 mil hızla hareket edebilen füzeler ve mermilerdir.