İçeriğe atla

Hint-Aryan dilleri

Hint-Aryan dilleri
Hint dilleri
Coğrafi dağılımGüney Asya ve Orta Asya
SınıflandırmaHint-Avrupa dilleri
Alt bölümler
  • Orta Hint-Aryan dilleri
  • Dardik diller
  • Doğu bölgesi dilleri
  • Kuzey Hint-Aryan dilleri
  • Kuzeybatı
  • Güney Bölgesi dilleri
  • Batı Bölgesi dilleri
Hint-Aryan dillerinin coğrafi dağılımı.

Hint-Aryan dilleri, Hint-Avrupa dil ailesinin, Hint-İran kolunun bir alt ailesini oluşturur. Dünyada bilinen 219 Hint-Aryan dili var olup,[1] ağırlıklı olarak Kuzey ve Orta Hindistan, Pakistan, Afganistan, Bangladeş, Nepal, Sri Lanka ve Maldivler olarak yaklaşık bir milyar konuşmacıya sahiptir. En önemli Hint-Aryan dilleri arasında Hintçe, Urduca, Bengalce ve Sanskritçe gibi klasik dillerdir.

Hint-Aryan diller

Ayrıca bakınız

Notlar

  1. ^ "Hint-Aryan Şubesi - Dünya Dilleri Hakkında". aboutworldlanguages.com. 27 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hindistan</span> Güney Asyada bir ülke

Hindistan, resmî adıyla Hindistan Cumhuriyeti, Güney Asya'da bulunan bir ülkedir. Dünyanın en büyük yedinci coğrafi alanı ve en büyük nüfusuna sahip olan ülkenin ulusal marşı Jana Gana Mana'dır. Ülkede resmî dilleri İngilizce ve Hintçe oluşturur, ancak 22 adet tanınmış bölgesel dil de bulunur. Hindistan'da baskın din Hinduizm olup, ülke Endonezya ve Pakistan'dan sonra sayıca en kalabalık Müslüman nüfusa sahiptir. Hindistan nominal fiyatlarla dünyanın en büyük on ikinci ekonomisine ve satın alma gücü paritesine göre dünyanın en büyük dördüncü ekonomisine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Hint-Avrupa dil ailesi</span> dil ailesi

Hint-Avrupa dil ailesi, yüzlerce dil ve lehçe içeren dünyanın en büyük dil ailesi. Dünyada 3,2 milyarı aşkın kişinin anadili bu aileye ait bir dil olup, bu değer dünya nüfusunun %46'sına tekabül etmektedir. Avrupa'nın en büyük dilleri, Güney ve Batı Asya dilleri, Kuzey ve Güney Amerika ve Okyanusya'da en çok konuşulan diller Hint-Avrupa dilleridir. Ethnologue'a göre yaşayan 445 Hint-Avrupa dili bulunmaktadır ve bu dillerin üçte ikisinden fazlası (313) Hint-İran koluna bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hintçe</span> Hindistanın resmi dili

Hintçe, ağırlıklı olarak Hindistan'ın kuzey, merkez ve batısında konuşulan Hint-Avrupa dil ailesine mensup bir Hint-Aryan dilidir. Pakistan'ın resmî dili olan Urduca ile beraber Hindustânî dilinin iki standart yazılı formundan birini oluşturur. İngilizce ile birlikte Hindistan'ın iki resmî dilinden biridir. Hindistan'da Devanāgarī yazı sistemi; Pakistan'da ise Arap alfabesi kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hindistan'da konuşulan diller</span> Hindistanda konuşulan bölgesel diller ve lehçeler

Hindistan dilleri, Hindistan'da konuşulan dillerdir ve toplam 400'ü geçen dil ve lehçelerden oluşur. Bunlardan Hintçe ve İngilizce ana dil olarak tüm resmî belgelerde kullanılması şarttır.

<span class="mw-page-title-main">Hint-Aryanlar</span> Orta Asya stepleri ve güney Asyadaki dağılımı

Hint-Aryanlar, Hint-Aryan dilleri konuşan bir Hint-Avrupalı etnik ve dilsel gruptur. Hint-Aryan halklarının varsayımsal olarak kökenlerinin Orta Asya sınırlarının kuzeyinde yer almış Sintaşta ve Andronovo kültürlerine dayandığı, buradan Hint-Avrupalı olmayan Baktria-Margiyana Arkeoloji Bölgesi kültüründen dinî, dilsel ve kültürel açıdan etkilenerek Hint altkıtasının kuzeyine göç ettikleri düşünülmektedir. Göçlerin MÖ 1800 civarında, savaş at arabasının icadından sonra başlamış olduğu varsayılır. Bu dönemde Hint-Aryanlar ile İranî halkların birbirlerinden farklılaştığı tahmin edilmektedir. Göçlerin Levant bölgesine ve Hint altkıtasına doğru gerçekleştiği kabul edilmektedir. Christopher I. Beckwith'e göre Usunlar Hint-Aryan asıllı olup, bu halk Çin'e doğru başka bir göçün sonucunda ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Avestaca</span> Antik dönemde konuşulan ölü bir İrani dil

Avestaca, Zentçe veya Zendce, İran'ın en eski dillerinden biri. Zerdüşt'ün kitabı Avrupa'da Anquetil Duperron'dan beri -yanlış olarak- «Zent Avesta»dır. Zent yorum demektir. Hintçeyle birlikte Farsça, Ari dilleri grubunu oluşturur ve Hint-Avrupa dil ailesinin Hint kolunda yer alır. Soğdca da arkaik bir İran dilidir. Medler ve Persler, Arya denilen kavimleri oluşturmaktaydı ve muhtemelen müşterek bir Avesta dili konuşuyorlardı. Orta Farsçaya ise Pehlevice denir yılları arasında konuşulan bu dil Sasanilerin resmî diliydi. MS 900'lü yıllara kadar Pehlevice konuşuldu ve yazıldı. Bu yıllarda İranlılar Müslüman oldular. Arapçanın etkisiyle gelişimini sürdüren Pehlevice biraz daha değişerek yerini Çağdaş Farsçaya bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Dravid dilleri</span> yoğunlukla Güney Hindistanda ve Sri Lankada konuşulan 73 dil

Dravid dil ailesi, yoğunlukla Güney Hindistan'da ve Sri Lanka'da konuşulan 73 dili içerir. Pakistan, Nepal ve Bangladeş'teki bölgelerde, bunlardan daha az olarak da Afganistan ve İran'da konuşulur. Ayrıca, ABD, Birleşik Krallık, Kanada, Malezya ve Singapur'da Dravid'li göçmenler tarafından konuşulur.

Maldivce (Dhivehi veya Divehi, Maldivlerin resmî dili olan ve Hindistan'ın Minicoy adalarında da konuşulan, yaklaşık olarak 300.000 kişinin konuştuğu bir dildir. Çağlar boyunca dilin gelişimine etki eden pek çok dil olmuştur, bunların başında Arapça gelir. Fransızca ve İngilizce de etki eden diller arasındadır. Maldivce'nin Hintçe ile prensibi aynıdır. Güneybatı Hindistan kökenli olduğu için Hint dilleriyle yakın bir ilişkisi vardır. Dhivehi, Maldiv yerlilerince konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Aryan</span> antik halk

Aryan, antik Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dilleri konuşmuş halkların kendilerini tanımlamak ve bölgedeki diğer halklardan ayırt etmek için kullanmış oldukları bir terimdir. Vedik döneminde Hindistan’ın Āryāvarta olarak adlandırılan bölgesine yerleşmiş, Hint-Aryan dilleri koluna dahil diller konuşan Hint-Aryan etnik grubu ve bu bölgeyi tanımlamak için günümüzde kullanılan bir ifadedir. Bu topluluklar yüzyıllarca bölge toplumları üzerinde aristokratik bir sınıf olarak hüküm sürmüşlerdir. Etnik olarak yakın topluluklardan olan Antik İran halkları, Avesta’da kendilerini tanımlamak için bu etnik tanımı kullandılar. Günümüzde İran adının Aryan sözcüğünden türediği ileri sürülür.

<span class="mw-page-title-main">Nepalce</span> Hint-Avrupa Dil Ailesinin Hint-Aryan kolundan Nepalin resmî dili

Nepalce, Hint-Avrupa dil ailesinin Hint-Aryan koluna ait bir Doğu Pahāṛi dili. Dil, Nepal'in resmî dili olup, aynı zamanda Hindistan'daki 22 tanınan dilden biridir. Nepalce Devanagari alfabesi ile yazılır.

<span class="mw-page-title-main">Oriya dili</span> Hint-Aryan dili

Oriya Dili, Hindistan'ın Orissa bölgesinin resmî dilidir. Oriya abecesi ile yazılır. Oriya Hint - Avrupa dillerinin, Hint - Aryan koluna mensuptur. Oriya, çok eski senelerde Hindistan'ın tarih diliydi. Birazcık Seylanca ve Hintçe'ye benzemektedir. Oriya Dili'ne çoğunlukla Bengalce,Sanskrit ve Assam dili kökenli sözcükler girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bansuri</span>

Bansuri,, bambu flüt veya Hint flütü olarak da adlandırılır. Altı ya da yedi açık parmak deliğinden oluşan ve tek bambu sapından yapılan.Bangladeş, Nepal ve özellikle Kuzey Hindistan'da yaygın olan üflemeli bir müzik aleti ve (flüt) türüdür. Boyuna ve enine olmak üzere iki tiptir. Enine olanı daha çok tercih edilir. Kuzey Hindistan bansurisi genelde uzunluğundadır Başta Hint yerel halk müziğinde kullanılmak üzere, klasik müzikte de rahatça kullanılmaktadır. Çoban ve kırsal gelenekleri ile bağlantılı olan eski bir enstrüman olan bansuri Krishna ve Radha’nın aşk hikâyesi ile yakından ilişkilidir.

Keşmirce, Hint Avrupa ve Hint İran dil ailelerinin Dard dilleri grubunda yer alan, Hindistan ve Pakistan sınırındaki Keşmir bölgesinde konuşulan bir dildir. 7,1 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır. Hindistan'ın 22 resmi dilinden biridir. Yazımında Devanagari ve Arap alfabesi kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hindustânî</span> Hintçe ve Urducanın iki normatif biçimini içeren, Güney Asyada konuşulan Hint-Aryan dili

Hindustani, Hindistan'da Hintçe, Pakistan'da Urduca adlı iki standart yazım formu bulunan ve Güney Asya'nın geçer dili olan bir Hint-Aryan dili. 13. yüzyılda Delhi ve Meerut kentlerinde İslam hâkimiyetinden kaynaklanan dil çeşitliliğin bir sonucu olarak ortaya çıktı. 19. yüzyılda Birleşik Krallık, Hindistan'ın dilini standartlaştırabilmek ve bölgede bulunan Fars kültürünün egemenliğini azaltmak için Hindustani kullanımını resmîleştirdi ve teşvik etmeye çalıştı. Bu dil günümüzde Hindistan'ın en yaygın dili olmakla birlikte, avam dili olduğu için kullanıcı adedini tespit etmek oldukça zordur.

<span class="mw-page-title-main">Hintler</span> Hindistan vatandaşları veya sakinleri

Hintler veya Hindistanlılar, geniş anlamda etnik vurgu yapmayan Hindistan vatandaşları, dar anlamda ise anadili Hintçe olan etnik grup. Türkçede Hint kelimesi esas olarak hem Hintler hem de Hint toprakları (Hindistan) için kullanılır. İngilizcede Hintler için kullanılan Indian kelimesi Yeni Dünya'nın keşfinden sonra Kızılderililer için de kullanılmaya başlanmış, son dönemlerde ise bu ikili karışık anlamı bertaraf etmek için Kızılderililer American Indian tamlamasından kısaltma Amerindian adıyla da anılmaktadır. 1 milyar 250 milyonluk nüfuslarıyla dünya nüfusunun %17,31 kadarını oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Hint alt kıtası</span> Güney Asyadaki fizyografik bölge

Hint alt kıtası, çoğunlukla Hindistan levhası üzerinde yer alan, Himalayalar ile Hint Okyanusu arasında kalmış coğrafi bölgeyi tanımlamak için kullanılan terim. Söz konusu bölgenin sınırlarına ilişkin fikir ayrılıkları varsa da, genel kabullere göre bu tabir ile Hindistan, Pakistan, Bangladeş, Nepal, Bhutan, Sri Lanka ve Maldivler'i de kapsayan bölge kastedilmektedir.

Prakritçe, Hindistan'da MÖ 3. yüzyıldan MS 8. yüzyıla kadar kullanılan bir yerel Orta Hint-Aryan diller grubudur. Prakrit terimi, daha önceki yazıtlar ve daha sonraki Pali hariç, genellikle Orta Hint-Aryan dillerinin orta dönemine uygulanır ve şu anda ise (हिन्दी) hintçe ve(اردو) urduca (Pakistan) kelimelerin %75'i, fiillerin ise %99'u kökensel olarak Sanskritçe veya Prakrit dilinden gelmektedir. Geriye kalan kelimelerin %25'i ise büyük oranda Farsça ve daha az oranda Arapça kökenlidir.

Maithili Hint alt kıtasına özgü bir Hint-Aryan dilidir ve çoğunlukla Hindistan ve Nepal'de konuşulur. Hindistan'da, Bihar ve Jharkhand eyaletlerinde konuşulmaktadır ve 22 tanınmış Hint dilinden biridir. Nepal'de doğu Terai'de konuşulur ve Nepal'in en yaygın ikinci dilidir. Tirhuta eskiden yazılı Maithili'nin ana alfabesiydi. Daha az yaygın olarak, Kaithi'nin yerel varyantında da yazılmıştır. Bugün Devanagari alfabesinde yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hindistan'ın resmi dilleri</span> Vikimedya liste maddesi

Hindistan'ın resmi dilleri, 22 tanedir. Bunlar; Hintçe, Assamca, Bengalce, Bodo, Dogri, Güceratça, Kannada, Keşmirce, Konkani, Maithili, Malayalamca, Meitei, Marathice,Nepalce, Oriya, Pencapça, Sanskrit, Santali, Sindhî, Tamilce, Teluguca ve Urduca'dır. Sadece Sindhî hiçbir eyaletin resmi dili değildir.

<span class="mw-page-title-main">Asya'daki diller</span>

Asya Dilleri