İçeriğe atla

Hintçe

Hintçe
हिंदी ya da मानक हिंदी
Hintçe bir yazı (Devanagari alfabesiyle yazılmış)
TelaffuzHindī ya da Mānak Hindī
BölgeGüney Asya
EtnisiteHintler
Konuşan sayısı260.302.820  (2001)[1]
Dil ailesi
Yazı sistemiDevanagari
Resmî durumu
Resmî dil Hindistan
Dil kodları
ISO 639-1hi
ISO 639-2hin
ISO 639-3hin
Hintçe ve ona bağlı olarak kabul edilen Racastanca ve Biharicenin Hindistan üzerindeki gösterimi.
2011 Nüfus Sayımına göre Hindistan'da Hintçeyi anadili olarak konuşanların dağılımı.

Hintçe (हिन्दी, Hindī), ağırlıklı olarak Hindistan'ın kuzey, merkez ve batısında konuşulan Hint-Avrupa dil ailesine mensup bir Hint-Aryan dilidir. Pakistan'ın resmî dili olan Urduca ile beraber Hindustânî dilinin iki standart yazılı formundan birini oluşturur. İngilizce ile birlikte Hindistan'ın iki resmî dilinden biridir. Hindistan'da Devanāgarī yazı sistemi; Pakistan'da ise Arap alfabesi kullanılmaktadır.

Hindistan'da ve Güney Asya'da birçok eyalette başka diller kullanılmakta olsa da[2] Hindistan'ın özellikle kuzeyinde Hindustani çoğunlukla lingua franca olarak kullanılır. Hindistan, bağımsızlığından itibaren tüm ülkede bu dili yaygınlaştırmaya çalışmış olmakla birlikte bu dili anadil olarak kullanmayan yerel halklar bu politikalara karşı koymuştur. Bu, başlangıçta Hintçeyi tek resmî dil yapmayı planlamış hükûmetin İngilizceyi de bu statüye çıkarmasına sebep olmuştur.[3]

Hindistan dışında Hintçe daha çok Bollywood ve film müzikleri ile tanınmıştır.

Sınıflandırma

Hintçe, Urduca ile birlikte Hindustani dilinin iki ayrı standart yazı değişkesinden biridir. Dil, Hint-Aryan dillerinin Hint dilleri olarak da bilinen merkez koluna mensuptur. Bu dil grubu Hint-İran, daha geniş kapsamda ise Hint-Avrupa dil ailesine bağlıdır.

Tarihçe

Hintçe (ve Hindustani), kökenleri Vedik Sanskrit dilinin erken bir formuna dayanan Prakrit dilinden evrilmiştir.[4] Hint dillerinin Delhi'de konuşulan lehçeyi baz alarak standartlaştırılmasından önce, pek çok Hint lehçesi ve dili yazı ve edebiyat dili olarak kullanılmıştır. 12. ve 13 yüzyıllarda, Braj Bhasha, Marvari ve Avadhi dillerinde yazılmış eserler, Hint dilleri edebiyatının erken dönemlerini oluşturmaktadır.[5]

Modern standart Hintçe, Braj, Avadhi ve Maithili gibi diyalektler yerine Delhi'de konuşulan lehçeyi baz almıştır.[4] Babürlü hakimiyetinin son yıllarında ise Urdu dili prestij dili haline gelmeye başlamıştır. Modern Hintçenin edebi kullanımı 18. yüzyılın sonlarında meydana gelmiştir.[6]

19. yüzyılın sonlarında, Urducadan ayrı olarak Hintçeyi geliştirmek için bir hareket oluştu.[7] 1881'de Bihar, Hintçeyi Urducanın yerini alan tek resmi dili olarak kabul etti ve böylece Hintçeyi benimseyen ilk Hindistan devleti oldu.[8] 1949 yılında Devanagari yazı sistemiyle yazılan Hintçe, Hindistan'ın resmi dili olarak kabul edildi.[9]

Konuşanların sayısı

SIL International verilerine göre 1991 yılında 180 milyon kişi anadili olarak Hintçe konuşuyordu, 120 milyon kişi ise ikinci dil olarak Hintçe konuşuyordu. 1991'den 2008'e Hindistan nüfusu %35 artığına göre, bugün 240 milyon kişinin Hintçeyi anadili olarak konuştuğu tahmin edilmektedir. İkinci dil olarak konuşanların sayısı ise okur-yazarlık oranındaki artışa bağlı olarak %35'ten çok daha fazladır.

Örnekler

Türkçe Hintçe (Transliterasyon) Hintçe (Devanagari)
HintçeHintçe: hindīहिन्दी
İngilizceHintçe: agrezīअंग्रेज़ी
EvetHintçe: hāan'हाँ
Sen1Hintçe: āap (Resmi), tum (samimi)आप
Sen²Hintçe: tum (Gayriresmî)तुम
Sen³Hintçe: tū (aşağılayıcı)तू
HayırHintçe: nahīnनहीं
Merhaba/SelamHintçe: namasteनमस्ते
HoşçakalHintçe: namaste, Hintçe: alvidā, Hintçe: khudā hāfizनमस्ते, अलविदा, ख़ुदा हाफ़िज
Nasılsınız?Hintçe: āp kaise haiआप कैसे हैं?
Sonra görüşürüzHintçe: phir milegeफिर मिलेंगे
TeşekkürlerHintçe: dhanyavād, Hintçe: shukriyāधन्यवाद, शुक्रिया
ÜzgünümHintçe: kshamā kījiye, (ayrıca māf kījiye)क्षमा कीजिये (माफ कीजिये)
Neden?Hintçe: kyo?क्यों?
Kim?Hintçe: kaun?कौन?
Ne?Hintçe: kyā?क्या?
Ne zaman?Hintçe: kab?कब?
Nerede?Hintçe: kahā?कहाँ?
Nasıl?Hintçe: kaise?कैसे?
Ne kadar?Hintçe: kitne?कितने?
AnlamadımHintçe: mai samjhā nahīमैं समझा नहीं
Yardım edin(lütfen)
Yardım edin!		Hintçe: meri madad kījiye / sahāyatā kījie!मेरी मदद कीजिये / सहायता कीजिये
İngilizce?Hintçe: kyā āp agrezī bolte hai?क्या आप अंग्रेज़ी बोलते हैं?
Saatiniz kaç?Hintçe: samay kyā huā? / kitne baje hai?समय क्या हुआ? / कितने बजे हैं?
BilmiyorumHintçe: mujhe nahī patāमुझे नहीं पता

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2013. 
  2. ^ "Hindustani Language." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2011.
  3. ^ "A brief history of anti-Hindi imposition agitations in India". The Week (İngilizce). 7 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2022. 
  4. ^ a b "Brief History of Hindi". Central Hindi Directorate. 6 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2012. 
  5. ^ Turek, Aleksandra. "Is the Dhola Maru ra duha only a poetic elaboration?". 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020. 
  6. ^ "Archived copy". 30 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2006. 
  7. ^ Paul R. Brass (2005). Language, Religion and Politics in North India. iUniverse, Incorporated. ISBN 9780595343942. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020. 
  8. ^ Parthasarathy, Kumar, p.120
  9. ^ Clyne, Michael (24 Mayıs 2012). Pluricentric Languages: Differing Norms in Different Nations (İngilizce). Walter de Gruyter. ISBN 9783110888140. 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hindistan</span> Güney Asyada bir ülke

Hindistan, resmî adıyla Hindistan Cumhuriyeti, Güney Asya'da bulunan bir ülkedir. Dünyanın en büyük yedinci coğrafi alanı ve en büyük nüfusuna sahip olan ülkenin ulusal marşı Jana Gana Mana'dır. Ülkede resmî dilleri İngilizce ve Hintçe oluşturur, ancak 22 adet tanınmış bölgesel dil de bulunur. Hindistan'da baskın din Hinduizm olup, ülke Endonezya ve Pakistan'dan sonra sayıca en kalabalık Müslüman nüfusa sahiptir. Hindistan nominal fiyatlarla dünyanın en büyük on ikinci ekonomisine ve satın alma gücü paritesine göre dünyanın en büyük dördüncü ekonomisine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Hint-Avrupa dil ailesi</span> dil ailesi

Hint-Avrupa dil ailesi, yüzlerce dil ve lehçe içeren dünyanın en büyük dil ailesi. Dünyada 3,2 milyarı aşkın kişinin anadili bu aileye ait bir dil olup, bu değer dünya nüfusunun %46'sına tekabül etmektedir. Avrupa'nın en büyük dilleri, Güney ve Batı Asya dilleri, Kuzey ve Güney Amerika ve Okyanusya'da en çok konuşulan diller Hint-Avrupa dilleridir. Ethnologue'a göre yaşayan 445 Hint-Avrupa dili bulunmaktadır ve bu dillerin üçte ikisinden fazlası (313) Hint-İran koluna bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Urduca</span> Pakistanın iki resmî dilinden biri

Urduca, Hindustani dilinin Pakistan'da kullanılan standart biçimine verilen isim. Pakistan'ın iki resmî dilinden biridir. Hindistan'ın bazı bölgelerinde de resmî dilidir. Hintçe ve Urdu Hindustani adlı dilin iki ayrı standart biçimi olarak kabul edilmekle beraber Urduca özellikle Pakistan ve Hindistan'ın kuzeyinde Müslümanların daha yoğun olduğu yerlerde konuşulmakta ve Hintçeye kıyasla daha fazla Farsça aktarma sözcük içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Peştuca</span> dil

Peştuca ya da Afganca, Afganistan’da ve Pakistan’ın batı kesiminde yaşayan Peştunların konuştuğu dil. Hint-Avrupa dillerinin Hint-İran dilleri öbeğine bağlıdır. Kırk beş harfli bir alfabesi vardır. Bazı sesler Sanskritçede de bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Avestaca</span> Antik dönemde konuşulan ölü bir İrani dil

Avestaca, Zentçe veya Zendce, İran'ın en eski dillerinden biri. Zerdüşt'ün kitabı Avrupa'da Anquetil Duperron'dan beri -yanlış olarak- «Zent Avesta»dır. Zent yorum demektir. Hintçeyle birlikte Farsça, Ari dilleri grubunu oluşturur ve Hint-Avrupa dil ailesinin Hint kolunda yer alır. Soğdca da arkaik bir İran dilidir. Medler ve Persler, Arya denilen kavimleri oluşturmaktaydı ve muhtemelen müşterek bir Avesta dili konuşuyorlardı. Orta Farsçaya ise Pehlevice denir yılları arasında konuşulan bu dil Sasanilerin resmî diliydi. MS 900'lü yıllara kadar Pehlevice konuşuldu ve yazıldı. Bu yıllarda İranlılar Müslüman oldular. Arapçanın etkisiyle gelişimini sürdüren Pehlevice biraz daha değişerek yerini Çağdaş Farsçaya bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Lingua franca</span> Ortak bir anadili olmayan gruplar arasında ticareti kolaylaştırmak için kullanılan diller

Lingua franca veya geçer dil, ortak bir dili veya lehçeyi paylaşmayan insanların birbiriyle iletişim kurmak için kullandığı ortak dildir. Lingua francalar insan tarihi boyunca, ticari, kültürel, dinî, yönetimsel veya diplomatik gereklilikler dolayısı ile gelişmiş, farklı milletlere mensup bilim insanları ve akademisyenler arasındaki iletişimi sağlamak için de kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bengalce</span> doğu Hint-Aryan dillerinden biri

Bengalce veya Bengal Dili, bir doğu Hint-Ari dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Hindistanı</span> Büyük Britanyanın Hindistan kolonisi (1858-1947)

Sömürge Hindistanı, Britanya Hindistanı, Britanya Rajı ya da Hindistan İmparatorluğu 1858'den 1947'ye kadar Birleşik Krallık'ın Hindistan kolonisinin adıdır. Bu dönem ayrıca dominyon periyodu olarak da adlandırılmıştır. İngiltere kontrolündeki bölge güncel kullanımda Hindistan (India) adıyla bugünkü Hindistan, Pakistan Bangladeş ve Myanmar ülkelerini kapsıyordu. Yöneticisi İngiliz Kraliyet ailesi idi. Başkenti Kalküta (1858-1912) ve Yeni Delhi (1912-1947) olmuştu. Hindistan olarak,1945’te San Fransisco’da II. Dünya Savaşı’nın ardından oluşturulan Birleşmiş Milletler'in kurucu üyesi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sindhî</span>

Sindhî ya da Sindce, Hint altkıtası'nın batı kesiminde yer alan tarihi Sind bölgesinde yaşayan Sindhiler tarafından konuşulan Hint-Aryan dilidir. Pakistan'ın Sindh eyaletinin resmi dilidir. Hindistan'da Sindhi, merkezi hükûmet tarafından resmi olarak tanınan dillerden biri olmasına rağmen Sindhi Hindistan'daki hiçbir eyaletin resmi dili değildir. Pakistan'ın 2017 nüfus sayımının ilk sonuçlarına göre Sindhi, 30,26 milyon kişinin veya bir başka deyişle ülke nüfusunun %14,57'sinin ana dilidir. Hindistan'ın 2011 verilerine göre 1,68 milyon kişinin ana dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Nepalce</span> Hint-Avrupa Dil Ailesinin Hint-Aryan kolundan Nepalin resmî dili

Nepalce, Hint-Avrupa dil ailesinin Hint-Aryan koluna ait bir Doğu Pahāṛi dili. Dil, Nepal'in resmî dili olup, aynı zamanda Hindistan'daki 22 tanınan dilden biridir. Nepalce Devanagari alfabesi ile yazılır.

Asıl adı Mehmed Zaid Noor Afridi. 14 Nisan 1979 tarihinde Yeni Delhi'de doğan Peştu asıllı Hint folklör ve halk oyunları müzisyeni. Hindistan ve Pakistan'ın yerel tv kanalı AVT Khyber'in yayın programı müdürü görevini sürdürmektedir. Peşaver'de yaşamaktadır. Müslüman Hint müzisyendir.

<span class="mw-page-title-main">Pencapça</span> Pakistan ve Hindistanda konuşulan bir Hint dili

Pencapça, ağırlıklı olarak Pencaplar tarafında Pakistan ve Hindistan'da yer alan Pencap bölgesinde konuşulan bir Hint-Aryan dilidir. Pakistan'daki 80 milyonu aşkın konuşuruyla ülkedeki en yaygın, yaklaşık 31 milyonluk konuşur sayısıyla Hindistan'da ise 11. en yaygın dildir. Toplam ana dil olarak Pencapça konuşan nüfusun 113 milyon kişi olduğu tahmin edilmektedir. Güney Asya dışında Kuzey Amerika, Batı Avrupa ve Birleşik Arap Emirlikleri'nde de önemli sayıda konuşura sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Bangladeş Kurtuluş Savaşı</span> Bangladeşin Pakistandan bağımsızlığını kazandığı savaş

Bangladeş Kurtuluş Savaşı, geçmişte Doğu Pakistan adını taşıyan bölgede gerçekleşen ve Bengalce konuşan halkın Bangladeş adı altında kendi kaderini tayin hakkı kapsamındaki bağımsızlığıyla sonuçlanan silahlı çatışmadır.

Keşmirce, Hint Avrupa ve Hint İran dil ailelerinin Dard dilleri grubunda yer alan, Hindistan ve Pakistan sınırındaki Keşmir bölgesinde konuşulan bir dildir. 7,1 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır. Hindistan'ın 22 resmi dilinden biridir. Yazımında Devanagari ve Arap alfabesi kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hint-Aryan dilleri</span> Güney Asyada konuşulan Hint-Avrupa dilleri öbeğinin doğu kolundaki üyesi

Hint-Aryan dilleri, Hint-Avrupa dil ailesinin, Hint-İran kolunun bir alt ailesini oluşturur. Dünyada bilinen 219 Hint-Aryan dili var olup, ağırlıklı olarak Kuzey ve Orta Hindistan, Pakistan, Afganistan, Bangladeş, Nepal, Sri Lanka ve Maldivler olarak yaklaşık bir milyar konuşmacıya sahiptir. En önemli Hint-Aryan dilleri arasında Hintçe, Urduca, Bengalce ve Sanskritçe gibi klasik dillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Hindustânî</span> Hintçe ve Urducanın iki normatif biçimini içeren, Güney Asyada konuşulan Hint-Aryan dili

Hindustani, Hindistan'da Hintçe, Pakistan'da Urduca adlı iki standart yazım formu bulunan ve Güney Asya'nın geçer dili olan bir Hint-Aryan dili. 13. yüzyılda Delhi ve Meerut kentlerinde İslam hâkimiyetinden kaynaklanan dil çeşitliliğin bir sonucu olarak ortaya çıktı. 19. yüzyılda Birleşik Krallık, Hindistan'ın dilini standartlaştırabilmek ve bölgede bulunan Fars kültürünün egemenliğini azaltmak için Hindustani kullanımını resmîleştirdi ve teşvik etmeye çalıştı. Bu dil günümüzde Hindistan'ın en yaygın dili olmakla birlikte, avam dili olduğu için kullanıcı adedini tespit etmek oldukça zordur.

<span class="mw-page-title-main">Hintler</span> Hindistan vatandaşları veya sakinleri

Hintler veya Hindistanlılar, geniş anlamda etnik vurgu yapmayan Hindistan vatandaşları, dar anlamda ise anadili Hintçe olan etnik grup. Türkçede Hint kelimesi esas olarak hem Hintler hem de Hint toprakları (Hindistan) için kullanılır. İngilizcede Hintler için kullanılan Indian kelimesi Yeni Dünya'nın keşfinden sonra Kızılderililer için de kullanılmaya başlanmış, son dönemlerde ise bu ikili karışık anlamı bertaraf etmek için Kızılderililer American Indian tamlamasından kısaltma Amerindian adıyla da anılmaktadır. 1 milyar 250 milyonluk nüfuslarıyla dünya nüfusunun %17,31 kadarını oluştururlar.

Prakritçe, Hindistan'da MÖ 3. yüzyıldan MS 8. yüzyıla kadar kullanılan bir yerel Orta Hint-Aryan diller grubudur. Prakrit terimi, daha önceki yazıtlar ve daha sonraki Pali hariç, genellikle Orta Hint-Aryan dillerinin orta dönemine uygulanır ve şu anda ise (हिन्दी) hintçe ve(اردو) urduca (Pakistan) kelimelerin %75'i, fiillerin ise %99'u kökensel olarak Sanskritçe veya Prakrit dilinden gelmektedir. Geriye kalan kelimelerin %25'i ise büyük oranda Farsça ve daha az oranda Arapça kökenlidir.

<span class="mw-page-title-main">Ghee</span> sade yağ

Ghee, tereyağından su ve süt katılarının uzaklaştırılmasıyla elde edilen Güney Asya mutfağına özgü bir sade yağ türüdür. Güney Asya'da yemek pişirme, şifa ve dini ritüeller için yaygın olarak kullanılmaktadır. Hint mutfağının en sevilen ve karakteristik ürünlerinden biridir. Anavatanında önemli oranda manda sütünden üretilmekle birlikte Hinduizm'de sadece inek sütünden üretilen ghee türleri dinî kullanıma sahiptir. Hintçe ve Urduca ghī kelimesi Sanskritçe घृत (ghrṭa) kelimesinden gelir.

<span class="mw-page-title-main">Asya'daki diller</span>

Asya Dilleri


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.