İçeriğe atla

Himalaya sediri

Himalaya sediri
Korunma durumu

Asgari endişe altında (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Pinopsida
Takım:Pinales
Familya:Pinaceae
Cins:Cedrus
Tür: C. deodara
İkili adlandırma
Cedrus deodara
(Roxb. ex D.Don) G.Don, in J.C.Loudon, Hort. Brit.: 388 (1830).
Sarı Himalaya sediri peyzaj çalışmalarında kullanılır.
Yapraklar ve dişi koni

Himalaya sediri (Cedrus deodara), çamgiller (Pinaceae) familyasından Batı Himalaya'larda yetişen sedir bir türü. Pakistan'ın ulusal ağacıdır.[1]

Genel özellikleri

Daha sonraki dalları ve sonunda sarkık dalları olan düz büyüyen bir ana gövdesi olan hızlı büyüyen ağaçtır. Sonuç olarak, ağaç, özellikle genç olanlar, önce geniş ve piramidal olan, ancak daha sonra büyüdükçe düzleşen dekoratif bir taç şekli geliştirir.

Yaprakları 25-60mmdir. Toros sedirine göre(10-25mm) yaprakları uzundur.[2]

Doğal yaşam alanı olan Himalayalar'da, ağaç 60–70 m yüksekliğe kadar büyüyebilir. İğne yapraklar, 30 adede kadar birlikte paketlenmiş olarak gruplar halinde büyür.

Hafif kavisli, lacivert-yeşil ve diğer Cedrus türlerine göre daha uzundurlar. Oval, dik kozalaklar tek tek veya çiftler halinde büyür ve yuvarlak bir tepeye sahiptir.

Fidanlar özellikle dona karşı hassastır ve rüzgardan korunan güneşli bir yer gerektirir. Cedrus deodara, yüksek pH'lı topraklarda iyi gelişmez.[3]

IUCN Kırmızı listesi

Cedrus deodara'nın ağaç kesimi hiç şüphesiz nüfusu etkilemiştir, muhtemelen en fazla ağaç kesilen bu alanlardaki daha büyük ağaçları ortadan kaldırmıştır.

Birçok alanda yenilenme meydana geldi ve hala birçok geniş orman kaldı. Bu tür en az endişe vericidir.[4]

Coğrafi dağılım bilgileri

Doğu Afganistan (Hindu Kush), KB Pakistan (Karakoram), Çin'den kaydedildi: GB Xizang [Tibet], Keşmir'den Batı Nepal'e.[4]

Nüfus bilgileri

Yerel olarak yaygın ve baskındır. Genel nüfus eğilimi belirsizdir, çünkü ağaç kesme oranı yenilenme oranından fazla olmayabilir.[4]

Habitat ve Ekoloji bilgileri

Cedrus deodara yüksek bir dağ ağacıdır, ancak Himalaya'da çok çeşitli habitatlarda bulunur. Yayılış alanının batı kesiminde 17.00 m ile 3.000 m arasında, iklimin daha az kuru olduğu doğu kesiminde ise 1.300 m ile 3.300 m arasında kuşak halinde yetişir. Çeşitli alpin litosollerinde yetişir. İklim nemli musondur, ancak Doğu Himalayalarında artan nem sınırlayıcı bir faktördür; batıya doğru, dağılımının en batı kesiminde yıllık 750 mm'den az yağışla orta derecede kuru hale gelir.

Daha yüksek kotlarda, diğer türlerin yanı sıra Abies pindrow, Nepal'de Abies spectabilis, Pinus wallichiana, Picea smithiana ve Cupressus torulosa ile iğne yapraklı bir orman kuşağı oluşturur, ancak genellikle saf meşcereler de oluşturur. Cedrus'un en yüksek sınırlarında, Juniperus squamata eşlik eden tek kozalaklı ağaç türüdür. Daha düşük kotlarda önce Quercus spp., ardından Aesculus indica, Betula sp., Corylus jaquemontii, Acer spp., Prunus spp. ve çalılar, geniş yapraklı bir ormana geçişi gözlenir.[4]

Tehdit bilgileri

Ormansızlaşma ve ormanların tarıma dönüştürülmesi Pakistan ve Hindistan'ın bazı bölgelerinde yerel tehditler oluşturabilir.[4]

Kullanım ve Ticaret bilgileri

Cedrus deodara Pakistan, Keşmir ve Kuzeybatı Hindistan'da çok önemli bir kereste ağacıdır. Güçlü ve dayanıklı odunu çoğunlukla inşaat için kullanılır.

Diğer kullanımlar genel marangozluk ve mobilyadır. Kokulu bir yağ, odun yongalarından ve talaştan damıtılabilir. İlk kez 1822'de İngiltere'de süs ağacı olarak tanıtıldı, ancak bir park ağacı olarak iki Akdeniz türünden daha az yaygın olmaya devam ediyor. Genellikle 'geç' dona karşı bunlardan daha hassastır ve ayrıca daha fazla nem gerektirir.

Genç ağaçların özellikle sarkık liderlerle belirgin bir görünümü vardır ve bahçelerde yaygın olarak kullanılır. Bu kullanım, bodur formları ve değişen renkleri dahil olmak üzere farklı görünüme sahip çeşitlerin seçimine yol açmıştır; bunların çoğu Orta Avrupa'da yetiştirilmektedir.[4]

Kültivarlar

  • Cedrus deodara 'Bushes Electra': 6–8 m yüksekliğinde, hızlı büyüyen; tacı sütunlu, koyu renkli, yoğun; yaprak maviyeşil; Çiçekler yeşil, mis kokulu.
  • Cedrus deodara 'Aurea': 15-20 (30) m yüksekliğinde; taç gençken geniş piramidal, daha sonra geniş, basık, yoğun; yaprak, demetler halinde iğneler, sarı ila yeşilimsi sarı, 2,5–5 cm. sedir türü olan Himalaya Sedirinin kültirvaridir. Sarı renkte yaprakları bulunur. Tam güneş alan yerde yaprakları sarı renkli olur. Donlara duyarlıdır. Yazın serin ve sıcak deniz ikliminden hoşlanır. Himalaya dağlarında ve Afganistanda doğal olarak bulunur. 50 metre boya 3 metre çapa ulaşabilir. Yılda 30 santimetreden fazla büyür. Himalaya sedirine göre biraz daha yavaş büyür.[5] Bakımı kolaydır. Park ve bahçelerde peyzaj amaçlı kullanılır.[6]
  • Cedrus deodara 'Karl Fuchs': 15- 20 (30) m yüksekliğinde; taç dar piramidal, yoğun; yaprak, demetler halinde iğneler, gümüşi grimsi mavi, 2,5–5 cm.
  • Cedrus deodara 'Pendula': 5 m'ye kadar yükselir; taç, geniş sarkık, yoğun, değişken büyüyen; yaprak, demetler şeklinde.
  • Cedrus deodara 'Robusta': 12–15 m yüksekliğinde; taç, geniş piramidal, yarı açık; yaprak demetler halinde, iğneler koyu mavimsi yeşil, 8 cm'ye kadar.[3] Himalaya Sedirinin bir kültirvaridir.[7] 10-15 metreye kadar büyüyebilir. Park ve bahçelerde peyzaj amaçlı kullanılır. Gençken ana merkezi bir gövdeye ve konik bir taca sahip iken, yaşlı ağaçların daha geniş ve daha açık bir tacı vardır. Yaprakları mavi yeşil renklidir. Güneş alan yerlerde iyi şekilde büyür.[8]

Kaynakça

  1. ^ Susannah (18 Ağustos 2022). "Journeys of Empire: the Deodar of Pakistan". The Gardens Trust. 5 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2023. 
  2. ^ "Deodar Cedar Tree on the Tree Guide at arborday.org". www.arborday.org. 26 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023. 
  3. ^ a b "Cedrus deodara". www.vdberk.com.tr. 19 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2021. 
  4. ^ a b c d e f Farjon, A. 2013. Cedrus deodara. The IUCN Red List of Threatened Species 2013: e.T42304A2970751. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2013-1.RLTS.T42304A2970751.en.
  5. ^ "Buy Cedrus deodara 'Aurea' Tree | Hillier Trees". Hillier (İngilizce). 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2023. 
  6. ^ "Cedrus deodara 'Aurea' / golden Himalayan cedar | Conifer Trinomial". American Conifer Society (İngilizce). 20 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2023. 
  7. ^ "Cedrus deodara 'ROBUSTA GLAUCA' - Havlis.cz". www.havlis.cz. 23 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023. 
  8. ^ "Cedrus deodara "Robusta Glauca" | Vrtni center MOGA". www.moga.eu. 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sedir (ağaç)</span>

Sedir, çamgiller (Pinaceae) familyasından Cedrus cinsini oluşturan iğne yapraklı ağaç türlerine verilen ad. Ortalama ömürleri 1000 yıl kadardır, 40 metre boya ve 2 metre çapa kadar büyüyebilirler.

<span class="mw-page-title-main">Lübnan sediri</span> Bir sedir türü

Toros sediri veya Katran ağacı, çamgiller (Pinaceae) familyasından Güney Anadolu Toroslarında yaygın görülen, ayrıca Kelkit ve Yeşilırmak vadilerinde kalıntı meşcereleri bulunan bir sedir türü.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Karadeniz göknarı</span> çamgiller (Pinaceae) familyasında Kafkasyaya özgü bir göknar türü

Doğu Karadeniz göknarı veya Kafkas Göknarı, çamgiller (Pinaceae) familyasında Kafkasya'ya özgü bir göknar türü. Heybetli ve hızlı büyüyen bir ağaçtır. Güneşli ve nemli ortamlarda iyi gelişir. Avrupa Kıtası ve Türkiye'nin en uzun doğal ağacıdır.

<span class="mw-page-title-main">Karaçam</span> Çamgiller familyasından bir bitki türü

Karaçam, çamgiller (Pinaceae) familyasından bir çam türüdür. Güney Avrupa, Kuzey İtalya, Avusturya İber yarım adasından Doğu Akdeniz'e kadar geniş bir alanda görülür.

<span class="mw-page-title-main">Batı mazısı</span> bitki türü

Batı mazısı, servigiller (Cupressaceae) familyasından Kuzey Amerika'nın doğu kesimlerinde yaygın olan 20 m yüksekliğinde bir mazı türü.

<span class="mw-page-title-main">Çamgiller</span>

Pinaceae (Çamgiller), Pinales takımından bazen çalı formunda kozalaklı ağaç türlerini içeren bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mavi ladin</span> Çamgiller familyasından bir bitki türü

Mavi ladin, çamgiller (Pinaceae) familyasından ladin cinsinden 25–30 m'ye kadar boylanan ve 1,5 m'ye kadar çap yapabilen ladin türü. Türkiye'de karasal iklimin hakim olduğu bölgelerde peyzaj amaçlı sıkça kullanılmaktadır. Pungens, yapraklara atıfta bulunarak "keskin uçlu" anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Ağlayan çam</span> çamgiller (Pinaceae) familyasına ait süs bitikisi olarak değerli olan bir çam türü

Ağlayan çam, çamgiller (Pinaceae) familyasına ait süs bitikisi olarak değerli olan bir çam türü.

<span class="mw-page-title-main">Kore göknarı</span> Çamgiller familyasından bir bitki türü

Kore göknarı, çamgiller (Pinaceae) familyasından Güney Kore'nin yüksek dağlarında yetişen bir göknar türü. Yüksek yağış alan, yazları serin ve nemli, kışları bol kar yağışlı geçen bir iklimde 1.000-1.900 m. yükseltide yetişir.

<i>Zelkova serrata</i>

Zelkova serrata, anavatanları Japonya, Çin, Kore ve Tayvan olan, yapraklarını döken bir ağaç türü. Genellikle süs ağacı olarak yetiştirilir ve bonsai olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Japon beyaz çamı</span>

Japon beyaz çamı, Japonca anlamı "beş dikenli çam" olan ve Japonya'da bulunan bir bitki türü.

<span class="mw-page-title-main">Larix decidua</span>

Larix decidua, Pinaceae familyasından bir ibreli ağaç türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Tayvan göknarı</span>

Tayvan göknarı, çamgiller familyasından bir göknar türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Japon kestane meşesi</span>

Japon kestane meşesi, kayıngiller (Fagaceae) familyasından bir meşe türüdür.

<i>Tilia kiusiana</i> bitki türü

Tilia kiusiana, ebegümecigiller (Malvaceae) familyasından bir ıhlamur türü.

<i>Ostrya carpinifolia</i> bitki türü

Ostrya carpinifolia, Betulaceae familyasından bir ağaç türü.

<i>Eoglaucomys fimbriatus</i>

Eoglaucomys fimbriatus, Sciuridae familyasından bir kemirgen türüdür. Eoglaucomys cinsi içinde monotipiktir. Özellikle Keşmir'de bulunur ancak Afganistan ve Pakistan'ın komşu bölgelerinde de bulunabilir. Geleneksel olarak Hylopetes cinsine dahil edilirdi. Thorington, 1996 yılında diş, penil kemik ve bilek kemiklerindeki farklılıklarından dolayı Eoglaucomys fimbriatus'un kendi cinsindeki konumunu hak ettiğini açıkladı.

<span class="mw-page-title-main">Kaliforniya su sediri</span>

Kaliforniya su sediri Calocedrus decurrens, batı Kuzey Amerika'ya özgü servigiller ailesinden iğne yapraklı bir ağaç türüdür. Su sediri olarak adlandırılmasına rağmen servigiller ailesine aittir. Cins içinde en çok bilinen türdür 30–40 metre (100–130 ft) yüksekliğe ve 1,2 m'ye kadar gövde çapına ulaşan büyük bir ağaçtır. Kaliforniya, Siskiyou İlçesi, Klamath Ulusal Ormanı'nda bulunan bilinen en büyük ağaç 47,98 m uzunluğunda, 12 m çevre gövdesi ve 17,5 m uzunluğundadır.500 yaşın üzerinde yaşayabilir. Kalın Taban kabuğuyla tütsü sediri, Kaliforniya'daki ateşe ve kuraklığa en dayanıklı bitkilerden biridir. Kış aylarında çok sayıda kuş için, Calocedrus decurrens'in yiyecek arama için kullanıldığı görülmüştür. Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı'na göre, Kaliforniya'daki Batı Sierra Nevada bölgelerinde, çok sayıda kuş türünün, ihtiyaç duydukları kadar yiyecek elde edebilmeleri için "toplayıcı alt tabaka" olarak kullandıkları düşünülmektedir.

<i>Cupressus macrocarpa</i>

Hesperocyparis macrocarpa veya Limoni Servi, Hesperocyparis cinsine bağlı bir bitki türüdür. Amerika Birleşik Devletleri Kaliforniya bölgesine özgü servi türüdür. 40 metre yüksekliğe 2,5 metre çapa ulaşabilir. Yaprakları yeşil sarı renklidir. Yaprakları ezildiğinde limon kokusu çıkarır. Kaydedilen en uzun ömrü 284 yaşında tespit edilmiştir. Dikim olarak Büyük Britanya'yı, Fransa, İrlanda, Yunanistan, İtalya ve Portekiz Yeni Zelanda'da ve Kenya'da yetiştirilmiştir. Yaprakları çiftlik hayvarında düşüklere sebep olabileceği bildirilmiştir. Kerestesi birçok zanaatkar, bazı tekne yapımcıları ve küçük imalatçılar tarafından güzel renklerinden dolayı mobilya yapısal malzemesi ve dekoratif bir ahşap olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Kafkas Göknarı</span>

Doğu Karadeniz göknarı veya Kafkas Göknarı, çamgiller (Pinaceae) familyasında Kafkasya'ya özgü bir göknar türü. Heybetli ve hızlı büyüyen bir ağaçtır. Güneşli ve nemli ortamlarda iyi gelişir. Avrupa Kıtası ve Türkiye'nin en uzun doğal ağacıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.