İçeriğe atla

Hilbert problemleri

Sanatçı Anna Gorban'ın David Hilbert PortresiTrans. R. Soc. A 2018 cilt 376, sayı 2118, https://royalsocietypublishing.org/toc/rsta/376/2118

Hilbert problemleri Alman matematikçi David Hilbert tarafından 1900 yılında yayınlanan 23 problemden oluşur. O zamanlar problemlerden hiçbiri çözülemedi ve 20. yüzyıl matematikçileri üzerinde oldukça etkili oldu. Hilbert problemlerinin 10 tanesini (1, 2, 6, 7, 8, 13, 16, 19, 21 ve 22) Uluslararası Matematikçiler Kongresi'nin 8 Ağustos'ta Paris Üniversitesi'teki kongresinde sundu. Problemlerin tam listesi daha sonra 1902'de Mary Frances Winston Newson tarafından İngilizce olarak Bulletin of the American Mathematical Society'de yayınlandı.[1]

Sonuç

Hilbert'in problemlerden 3, 7, 10, 11, 13, 14, 17, 19, 20 ve 21 nolu problemler üzerinde ittifak sağlanmış birer çözüme kavuşmuştur. Diğer yandan 1, 2, 5, 9, 15, 18+ ve 22 nolu problemlere getirilen çözümler kısmen kabul edilmiştir, ama problemlerin çözülmüş olup olmadığı konusunda bir anlaşmazlık vardır.

18. problemdeki + bir bilgisayar destekli ispat çözümü olan Kepler varsayımını ifade eder ki bu Hilbert problemi için anakronik bir kavramdır ve makul bir süre içinde canlı bir düzeltmen tarafından doğrulanabilirliğini kaybettiği için bazı tartışmalı boyutlar taşır.

16, 8 (Riemann hipotezi) ve 12 nolu problemler çözülememiştir. Bu sınıflandırmada 4, 16 ve 23 nolu problemler hem açıklaması hem çözümü açısından olukça muğlaktır. Geri çekilmiş olan 24. problem bu sınıftan bir problemdir. 6 nolu problem ise matematikten çok bir fizik problemidir.

Kaynakça

  1. ^ David Hilbert, "Mathematical Problems". 29 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2012. , Bulletin of the American Mathematical Society, vol. 8, no. 10 (1902), pp. 437-479. Earlier publications (in the original German) appeared in Göttinger Nachrichten, 1900, pp. 253-297, and Archiv der Mathematik und Physik, 3dser., vol. 1 (1901), pp. 44-63, 213-237.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">David Hilbert</span>

David Hilbert, ünlü Alman matematikçi. Geometriyi bir dizi aksiyoma indirgeyen ve matematiğin biçimsel temellerinin oluşturulmasına önemli katkıda bulunan Alman matematikçi David Hilbert integralli denklemlere ilişkin çalışmalarıyla fonksiyonel analizin 20. yüzyıldaki gelişmesine öncülük etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Henri Poincaré</span> Fransız matematikçi ve fizikçi

Jules Henri Poincare Fransız matematikçi, teorik fizikçi, mühendis ve bilim felsefecisiydi. Yaşamı boyunca var olduğu şekliyle disiplinin tüm alanlarında mükemmel olduğundan, genellikle bir bilge ve matematikte "Son Evrenselci " olarak tanımlanır.

Collatz sanısı, Lothar Collatz tarafından ortaya atılan, 1'den büyük tüm doğal sayıların 1'e indirebildiğini anlatan bir konjektür. Ancak daha kesinleşememiştir. Çünkü; 268 ≈ 2.951×1020. sayısına kadar olan sayılar, ancak kanıtlanabildi. Bu sayı ve daha yüksekleri ise daha hâlâ matematikçiler tarafından uğraşılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Saul Kripke</span> Amerikalı filozof (1940 – 2022)

Saul Aaron Kripke Princeton Üniversitesi'nden emekli Amerikalı filozof ve mantıkçı. Rockefeller Üniversitesi ve Princeton Üniversitesi'nde dersler verdi. Emekli olduktan sonra, 2003'ten itibaren New York Şehir Üniversitesi'nde öğretim görevlisi oldu. Model mantığın anlambilimine büyük katkılar yaptı. 1960'larda önemli yayınlar çıkardı. İsimlendirme ve Gereklilik adlı kitabı en önemli çalışması olarak bilinir. Ludwig Wittgenstein'ın Felsefi Soruşturmalar adlı eserindeki önermelerinden ilham alarak dilbilimsel anlama şüphecilikle yaklaştı. Wittgenstein ve dilbilim hakkında yayınları vardır.

<span class="mw-page-title-main">George William Hill</span>

George William Hill, Amerikalı astronom ve matematikçi. Bağımsız ve büyük ölçüde bilim camiasından izole bir şekilde çalışarak gök mekaniğine ve adi diferansiyel denklemler teorisine önemli katkılarda bulunmuştur. Çalışmalarının önemi 1905 yılında Henri Poincaré tarafından açıkça kabul edilmiştir. Hill 1909 yılında matematiksel astronomi alanındaki araştırmaları nedeniyle Royal Society'nin Copley Madalyası ile ödüllendirildi. Hill küresi ile birlikte Hill diferansiyel denklemi ile tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ernst Zermelo</span> Alman mantıkçı ve matematikçi

Ernst Friedrich Ferdinand Zermelo, çalışmalarının matematiğin temelleri üzerinde büyük etkileri olan bir Alman mantıkçı ve matematikçiydi. Zermelo–Fraenkel aksiyomatik küme teorisini geliştirmedeki rolü ve iyi-sıralılık ilkesi için kanıtıyla tanınır. Ayrıca, 1929'da satranç oyuncularını sıralama üzerine çalışması, ikili karşılaştırma için bu yöntemi kullanan çeşitli uygulamalı alanlar üzerinde derin bir etkisi olmaya devam eden bir modelin ilk tanımıdır.

<span class="mw-page-title-main">George David Birkhoff</span> Amerikalı matematikçi (1884 – 1944)

George David Birkhoff en çok, şu anda ergodik teorem olarak adlandırılan şeyle tanınan Amerikalı matematikçi. Birkhoff, döneminde Amerikan matematiğinin en önemli liderlerinden biriydi ve yaşadığı süre boyunca birçok kişi tarafından önde gelen Amerikalı bir matematikçi olarak kabul edildi.

<span class="mw-page-title-main">Alan Baker</span> İngiliz matematikçi (1939-2018)

Alan Baker, sayı teorisindeki etkili yöntemler, özellikle de transandantal sayı teorisinden doğan konular üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan İngiliz bir matematikçiydi.

<span class="mw-page-title-main">Julia Robinson</span> Amerikalı matematikçi (1919 – 1985)

Julia Hall Bowman Robinson, hesaplanabilirlik teorisi ve hesaplama karmaşıklığı teorisi alanlarına -özellikle karar problemlerine olan katkılarından ötürü tanınan Amerikalı bir matematikçiydi. Hilbert'in 10. problemi üzerine çalışması nihai çözümünde çok önemli bir rol oynadı. Robinson bir 1983 MacArthur Üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Vladimir Arnold</span> Sovyet-Rus matematikçi

Vladimir İgoreviç Arnold Sovyet-Rus matematikçi. En iyi entegre sistemlerin stabilitesi ile ilgili Kolmogorov-Arnold-Moser teoremi ile tanınmasına rağmen, dinamik sistem teorisi, cebir, felaket teorisi, topoloji, cebirsel geometri, sezgisel geometri, diferansiyel denklemler, klasik mekanik dahil olmak üzere birçok alanda önemli katkılarda bulunmuştur., Hidrodinamik ve tekillik teorisi, ADE sınıflandırma problemini ortaya çıkarmak da dahil olmak üzere, ilk ana sonucundan bu yana - 19 yaşında 1957'de Hilbert'in on üçüncü probleminin çözdü. İki yeni matematik dalı kurdu: KAM teorisi ve topolojik Galois teorisi öğrencisi Askold Hovanskiy ile).

Eski Mısır matematiği, Eski Mısır'da yaklaşık MÖ 3000 ila 300 yılları arasında, Eski Mısır Krallığı'ndan kabaca Helenistik Mısır'ın başlangıcına kadar geliştirilen ve kullanılan matematiktir. Eski Mısırlılar, saymak ve genellikle çarpma ve kesirleri içeren yazılı matematik problemlerini çözmek için bir sayı sistemi kullandılar. Mısır matematiğinin kanıtı, papirüs üzerine yazılmış, hayatta kalan az sayıda kaynakla sınırlıdır. Bu metinlerden, eski Mısırlıların, mimari mühendislik için yararlı olan üç boyutlu şekillerin yüzey alanını ve hacmini belirlemek gibi geometri kavramlarını ve sabit kesen yöntemi ve ikinci dereceden denklemler gibi cebir kavramlarını anladıkları bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Berlin Papirüsü 6619</span>

İçeriği netleştiğinde basitçe Berlin Papirüsü olarak adlandırılan Berlin Papirüsü 6619, eski Mısır matematiğinin birincil kaynaklarından biridir. Papirüs'teki iki matematik probleminden biri, eski Mısırlıların Pisagor teoremini bildiklerini akla getirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Jacques Hadamard</span> Fransız matematikçi (1865 – 1963)

Jacques Salomon Hadamard ForMemRS sayı teorisi, karmaşık analiz, diferansiyel geometri ve Kısmi diferansiyel denklemlere önemli katkılarda bulunan Fransız matematikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Sergey Bernstein</span> Sovyet matematikçi

Sergey Natanoviç Bernstein kısmi diferansiyel denklemlere, diferansiyel geometriye, olasılık teorisine ve yaklaşım teorisine katkılarıyla tanınan Yahudi kökenli bir Rus ve Sovyet matematikçi.

<span class="mw-page-title-main">Felix Klein</span> Alman matematikçi, Erlangen Programının yazarı (1849-1925)

Christian Felix Klein, grup teorisi, karmaşık analiz, Öklid dışı geometri ve geometri ile grup teorisi arasındaki ilişkiler üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Alman matematikçi ve matematik eğitimcisi. Klein'ın geometrileri temel simetri gruplarına göre sınıflandıran 1872 Erlangen programı, döneminin matematiğinin büyük kısmının etkili bir senteziydi.

<span class="mw-page-title-main">Élie Cartan</span> Fransız matematikçi (1869 – 1951)

Élie Joseph Cartan, ForMemRS Lie grupları, diferansiyel sistemler ve diferansiyel geometri teorisinde temel çalışmalar yapan etkili bir Fransız matematikçi. Ayrıca genel göreliliğe ve dolaylı olarak kuantum mekaniğine önemli katkılarda bulundu. Yirminci yüzyılın en büyük matematikçilerinden biri olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Max Dehn</span>

Max Wilhelm Dehn geometri, topoloji ve geometrik grup teorisindeki çalışmaları ile ünlü, Alman matematikçidir. Almanya'da Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Dehn'in hayatının ilk yılları ve kariyeri Almanya'da geçti. Ancak, 1935'te emekli olmaya zorlandı ve sonunda 1939'da Almanya'dan kaçtı ve Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti.

<span class="mw-page-title-main">David Eugene Smith</span> Amerikalı matematikçi (1860 – 1944)

David Eugene Smith Amerikalı bir matematikçi, eğitimci ve editördü.

<span class="mw-page-title-main">Nadeschda Gernet</span> Rus kadın matematikçi (1877-1943)

Nadeschda Gernet, aynı zamanda Nadezhda olarak da bilinir, Rusça: Надежда Николаевна Гернет, Rus matematikçiydi. Gernet, Rusya'da doktora yapan ikinci kadın oldu. Danışmanı David Hilbert tarafından geliştirilen temel üzerinde varyasyonlar hesabını daha fazla fonksiyona genişletti ve varyasyonlar hesabına eşitsizlikleri dahil eden ilk kişilerden biri oldu.

Karl August Reinhardt, çokgenler ve mozaikler da dahil olmak üzere geometriyle ilgili araştırmalar yapmış olan Alman matematikçi. Hilbert'in on sekizinci probleminin bir bölümünü çözmüştür. Reinhardt bölgesi, Reinhardt çokgenleri ve paketleme yoğunluğuna ilişkin Reinhardt hipotezi adını Karl Reinhardt'dan almıştır.