Hidronefroz (hydronephrosis) ve obstrüktif üropati, idrar yollarındaki sıvı akışının durması sonucu ortaya çıkan bir tablodur. Sıvı akışının bozulmasındaki en büyük etken idrar yollarının tıkanmasıdır; bu nedenle, “obstrüktif üropati” olarak nitelendirilirler. Uzun süren tıkanmalarda böbrek dokusuna yüklenen sıvı basıncı atrofiye neden olur (basınç atrofisi).[1][2][3][4]
Obstrüktif üropati nedenleri
Obstrüktif üropati idrar yollarındaki sıvı akışının durması sonucu ortaya çıkan bir tablodur. Başlıca nedenleri:[1][2][3][4][5]
Konjenital anomaliler:Sendroma-özgü bir bulgu ya da izole anomali olarak ortaya çıkan üretra anomalileri (darlık, yetmezlik), mesane boynu anomalileri, üreterler ile böbrek pelvisi bağlantısı anomalileri (darlık, bağlantı kopukluğu) ile mesaneden üreterlere idrar kaçışı (vesikoüreteral reflü)
Taşlar:Böbrek taşları (nefrolityazis) ve idrar yolları taşları (ürolityazis)
Yangılar: Prostat yangısı, idrar yolları yangısı (üretrit, üreterit), mesane (sistit)
Retroperitoneal fibrozis: Bağırsakları kuşatan zarın arkasında kalan alanda radyoterapi ve enfeksiyonların neden olduğu yoğun bağ dokusu artışıdır
Hidronefroz: Atrofi nedeniyle oluşan kistik boşluklar ve böbrek taşlarıAnaljezik nefropatisi: Özellikle, ateş düşürücü-ağrı kesici olarak kullanılan bazı ilaçların neden olduğu “analjezik nefropatisi”nde böbrek dokusunda nekrozlar meydana gelebilir. Nekrotik böbrek dokusu parçacıkları bulundukları yerden kolayca kopar ve idrar akımıyla sürüklenerek dar geçitleri tıkar.
Kan pıhtısı: Böbrek ve mesane yaşlarının neden olduğu kanamalardan kaynaklı büyükçe pıhtılar tıkayıcı olabilir.
Obstrüktif üropati akut ya da kroniktir. Akut tıkanmalarda, idrar sıvısı akışının durmasından ilk etkilenen bölge olan böbrek pelvisinde akut genişleme ve bu nedenle ortaya çıkan güçlü bir ağrı (kolik ağrısı; renal kolik) vardır. Tıkanmanın düzelmesiyle birlikte ağrı da sonlanır (yerinde bir süre hafif bir huzursuzluk kalabilir).[1][2]
Kronikleşmeye başlayan olgularda, yavaş ya da aralıklarla meydana gelen tıkanmalar böbrek pelvisinde kalıcı bir genişlemeye yol açar. Kronikleşen olgularda ise, böbrek pelvisindeki basınç komşu dokulardaki dolaşımı bozarak hücrelerin ortadan kalkmasına (apoptozis) neden olur; bu bir “basınç atrofisi”dir. Atrofi, süzülen idrarın toplandığı ilk boşluk olan pelvise komşu piramitsi çıkıntılardan (renal papilla) başlar. Tıkanma süresi uzadıkça hücreler azalır. Hücreleri azaldıkça böbrek dokusu incelir, yer yer kistik boşluklar oluşur.[1][2] Mesane boynu ve üretra tıkanmalarında üreterler de genişleyebilir (hidroüreter).
Komplikasyonlar
İdrar yollarındaki sıvı akışının bozulması enfeksiyonlara ve taş oluşmasına ortam hazırlar. Tek böbrek etkilenmeleri sessiz olabilmektedir (etkilenen böbreğin görevlerini sağlıklı böbrek üstlenir). İki böbreğin birlikte etkilendiği olgularda idrar akışı ve işeme çok azalır (oligüri) ya da tümüyle kesilir (anüri). Kronik hidronefroz hastalarının bir bölümünde “renal hipertansiyon” görülmektedir.[1][2]
Tanı
İdrarla kan gelmesi (hematüri), renal kolik ağrıları, mesanenin şişmesi gibi klnik belirtileri olan hastalarda radyolojik tanı yöntemlerinden (ultrasound, doppler, kontrastlı direkt grafi, vb) yararlanılır.[6]
Tedavi
Akut olgular genellikle böbrek ya da mesane taşının komplikasyonudur; taşın düşürülemediği hastalara taş kırma ya da cerrahi girişim uygulaması gerekebilir.[1][2][4]
Sessiz gelişen ve renal hipertansiyonla ya da enfeksiyonla ortaya çıkan tek böbrek etkilenmelerinde, hasta böbreğin çıkarılması (nefrektomi) uygun olabilir. Her iki böbreğin etkilendiği ve böbrek yetmezliği bulgularının oluştuğu hastalar için transplantasyon gereklidir.[1][2][4]
Kaynakça
^abcdefgKumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015
^Dirks J, Remuzzi G, Horton S, et al. Diseases of the Kidney and the Urinary System. In “Jamison DT, Breman JG, Measham AR, et al., editors. Disease Control Priorities in Developing Countries, 2nd edition (Chapter 36), The International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank, Washington (DC), 2006
^Nuraj P, Hyseni N. The diagnosis of obstructive hydronephrosis with color doppler ultrasound. Acta Informatica Medica, 25(3):178-181, 2017
Prostat, üriner sistemin son kısmına yakın bölümde mesane ve üretra arasına yerleşmiş kestane şekli ve büyüklüğünde bir organdır. Yapı olarak üretral kret, seminal kolikulus, boşalma kanalı, prostatik sinüs, prostatik kanallar, prostatik utrikülden oluşur.
İdrar yolu veya böbrek sistemi olarak da bilinen insan idrar sistemi böbrekler, üreterler, mesane ve üretradan oluşur. Üriner sistemin amacı vücuttan atıkları uzaklaştırmak, kan hacmini ve kan basıncını düzenlemek, elektrolit ve metabolit seviyelerini kontrol etmek ve kan pH'ını düzenlemektir. İdrar yolu, idrarın nihai olarak uzaklaştırılması için vücudun drenaj sistemidir.
İdrar kesesi, sidik torbası veya mesane, insan'da ve diğer omurgalılarda, işeme ile idrar dışarı atılmadan önce böbreklerdeki idrarı depolayan organ’dır. İnsanlarda mesane, pelvik taban üzerinde oturan ve genişleyebilen bir organdır. İdrar mesaneye üreter yoluyla girer ve üretra yoluyla çıkar.
Anatomide üretra, mesaneyi vücut dışına bağlayan bir borudur. Her iki cinsiyette de üretranın bir boşaltım sistemi vardır, erkeklerde ayrıca meninin geçmesini sağlayarak üremeyle ilgili de bir işlevi de bulunur.
Tıpta nephrolithiasis' veya urolithiasis olarak da bilinen böbrek taşı hastalığı, idrar yolunda katı madde parçası oluşması durumudur.
İnsanlarda böbrekler, memeli böbreklerinin genellikle dış lobülasyon belirtileri göstermeyen, çok loblu, çok papiller şekilli, iki adet kırmızımsı kahverengi fasulye biçimli kan filtreleyen organlardır. Bunlar retroperitoneal boşlukta solda ve sağdadır ve yetişkin insanlarda yaklaşık 12 santimetre uzunluğundadır. Kanı eşleşmiş renal arterlerden alırlar; kan eşleşmiş renal venlere çıkar. Her böbrek, atılan idrarı mesaneye taşıyan bir tüp olan üretere bağlıdır.
Morfin, çok etkili bir opiat ağrı kesici ilaç etken maddesidir, opioidlerin tipik aktif maddesidir ve bu grubun prototipidir. Ham afyonda %10-12 oranında mevcuttur. Molekül DSÖ'nün Temel İlaçlar Listesi'nde yer almaktadır.
Ketoprofen, ağrı kesici ve ateş düşürücü etkiye sahip bir ilaç etken maddesidir. Non steroidal antiinflamatuar ilaçların propiyonik asitler sınıfındandır.
Piyelonefrit böbreğin piyelumuna (pelvisine) ulaşmış bir yükselen idrar yolu enfeksiyonudur. Eğer enfeksiyon ciddi ise "ürosepsis" terimi ile eşanlamlı olarak kullanılır. Tedavisi için antibiyotik, ayrıca hastalığın temel nedeninin giderilmesi gerekir. Nefritin bir türüdür. Piyelit olarak da adlandırılabilir.
Atelektazi, akciğerin bir kısmının ya da akciğerlerden birinin tamamen büzüşmesi sonucu yeterince genişleyememesi ve böylece işlevini yitirmesidir. Atelektazi durumunda daha az hava içeren akciğer parankimi oluşur. Bu gelişme, oksijenlenmeyi azaltır ve enfeksiyona ortam oluşturur.
İnfarkt, dolaşım yetmezliğine bağlı yerel iskemik doku nekrozudur; bu olguya infarksiyon(infarction) nitelemsi yapılır. Kısa sürede oluşan güçlü iskemilerin büyük bölümü infarktla sonuçlanır. Çoğu infarktlar arterlerin bir embolus ya da trombusla tıkanmasına bağlı olarak ortaya çıkar. Vena tıkanmaları ve bunlara ilgili infarktlar seyrektir. İnfarktlar genellikle koagülasyon nekrozu, beyindekiler kollikuasyon nekrozu biçimindedir.
Erkek üretrası penistir ve penis aynı zamanda erkek üreme sisteminin dış yapılarından biridir. Erkek üreme sistemi iç ve dış yapılar olarak ikiye ayrılır.
Karın ağrısı, ciddi ve ciddi olmayan tıbbi durumlarla ilişkili olabilen bir semptomdur.
BOR sendromu, otosomal dominant aktarılan kalıtsal bir sendromdur.
Konjenital (doğumsal) böbrek anomalileri, üriner sistemdeki konjenital anomalilerinin önemli bir bölümüdür. Üriner sistemin konjenital anomalilerindeki kalıtımsal nitelikler tam olarak çözümlenememiştir. Olguların yaklaşık 1/5'i kalıtsaldır ve büyük çoğunluğu otosomal dominant yolla aktarılır; otosomal resesif kalıtım oldukça seyrektir. Çoğu olgudaki nedenin gebelikte yaşanan sorunlar olduğu varsayılmaktadır. Böbrek anomalileri, doğumsal üriner sistem anomalilerinin sıkça karşılaşılan sorunlardan biridir; yaklaşık 10 çocuktan 1'i bu tür bir anomali (kusur) ile doğar. Böbrek anomalilerin çoğu yapısal bozukluklar gösterirken bir bölümü de metabolik sorunlarla ortaya çıkar.
Kistik renal displazi, böbrekte yapısal bozuklukların görüldüğü bir anomalidir; mikrosopik incelemelerde kıkırdak dokusu, ilkel mezenkimal yapılar ve ilkel borucuklar gibi böbrek dokusunda bulunmaması gereken dokular saptanır. Etkilenen böbreğin biçimi de bozuktur. Olguların büyük bölümünde üreter, mesane ve üretra gibi idrar yolları anomalileri de vardır. Böbreklerden biri ya da ikisi etkilenir. Etkilenen böbreğin çıplak gözle yapılan incelemelerinde, çok sayıda kist içeren, iri ve biçimsiz bir yapı seçilir. Kistler farklı büyüklüktedir. Nefronlar normaldir; ancak, idrar toplama borucuklarının (tubulus) yapısı bozuktur.
Ren arcuatus (Latince), renal füzyon veya süper böbrek olarak da bilinen at nalı böbrek, erkeklerde daha sık görülen, genellikle asemptomatik olan ve genellikle tesadüfen teşhis edilen yaklaşık 500 kişiden 1'ini etkileyen doğuştan gelen bir hastalıktır. Bu bozuklukta, hastanın böbrekleri, anne karnındaki gelişim sırasında at nalı şeklinde kaynaşarak birleşir. Kaynaşmış kısım at nalı böbreğin kıstağıdır. Anormal anatomi böbrek drenajını etkileyerek böbrek taşı ve idrar yolu enfeksiyonlarının sıklığının artmasına ve ayrıca böbrek kanseri riskinin artmasına neden olabilir.
Renal kolik, yaygın olarak üreter'in yerinden çıkan böbrek taşı nedeniyle tıkanmasının neden olduğu bir karın ağrısı türüdür.
Dizüri ağrılı veya rahatsız edici işeme anlamına gelir.
Azotemi, vücutta anormal derecede yüksek düzeyde azot içeren bileşikler ile tanımlanan tıbbi bir durumdur. Bu büyük ölçüde kan'ın böbrekler tarafından yetersiz veya işlevsiz filtrelenmesiyle ilgilidir. Kontrol edilmezse üremi ve akut böbrek hasarı’na yol açabilir.
Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır. Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir. Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.
