İçeriğe atla

Hidrometre

Deneysel Fizikten Hidrometre

Hidrometre sıvıların yoğunluğunu ölçmeye yarayan alete verilen isimdir. Hidrometre genellikle camdan yapılan ampulden çıkan bir silindirik gövdeye sahiptir. Bu ampule cıva ya da kurşunla ağırlık kazandırılır. Test edilecek sıvı yavaşça ve serbestçe yüzecek seviyeye gelene kadar silindirin içine boşaltılır. Sıvının yüzeyinin ulaştığı nokta not edilir. Genellikle kökün içinde bir ölçek vardır. Yani direkt olarak yoğunluğu okuyabiliriz. Ölçtüğümüz sıvıya bağlı olarak ölçek çeşitleri vardır. Hidrometre, sütün yoğunluğunu, su ile şeker karışımının yoğunluğunu ölçmek ya da alkolün yüksek seviyelerinin ölçülmesi gibi farklı kullanımlar için kalibre edilebilir.

Prensibi

Hidrometrenin çalışma mekanizması, bir sıvı içindeki katı cismin, taşırdığı sıvının ağırlığına eşit bir batmazlık kuvveti ile yukarıya itildiğini açıklayan Arşimet Prensibine dayanır.

Tarihçe

Hidrometrenin ilk kez, Cyreneli Synesius'tan, İskenderiyeli Yunan bilgin Hypatia’ya gönderilen mektupta açıklanmıştır. Synesius’un 15. mektubunda, Hypatia’dan kendi için bir hidrometre yapmasını istemiştir. Hypatia’ya hidrometreyi icat etmesi için maddi destek verilir.

Aralıklar

NASA personeli deniz suyundaki tuzu ölçerken

Düşük yoğunluktaki sıvılar için daha derin hidrometreler kullanılmalıdır. Yüksek yoğunluktaki sıvılar içinse çok derin olmaması gerekir. Aslında, bu aleti ikiye ayırabiliriz; biri ağır sıvılar için, diğeri ise hafif sıvılar için.

Ölçekler

Modern hidrometrelerde genellikle yoğunluk ölçülmektedir ama hala bulunan başka ölçekler de mevcuttu. Örnekler: Amerikan petrol enstitüsü (API) kütleçekimi, evrensel olarak petrol sanayiinde kullanılıyor. Baume ölçeği, kimyada kullanılıyor. Brix ölçeği, şeker ve meyve suyu yapımında kullanılıyor. Plato ölçeği, bira yapımında kullanılıyor.

Sınıflandırma

Laktometre

Laktometre, sütün saflığını ölçmek için kullanılır. Süt sudan daha ağır ya da daha hafif olan maddeler içerdiği için sütün yoğunluğu, süt hakkında kesin bir bilgi veremez. Yağ içeriği için ek olarak testler yapılması gerekir. Süt içine dökülür ve krem oluşana kadar bekletilir ve ölçülür. Ölçülen derece olarak krem yatağının derinliği sütün kalitesini belirler.

Alkolmetre

Fermantasyondan önce hızla değerliği ölçülen bira

Alkolmetre bir sıvının alkol gücünü ölçmek için kullanılır. Alkolmetre önceden hazırlanmış alkol yoğunluğuna bağlı olarak “potansiyel alkol” hacim yüzdesini gösterir. “potansiyel alkol” arttıkça, daha büyük bir yoğunluk olacaktır yani karışımın alkol oranı artacaktır.

Sakarimetre

20. Yüzyıldan bir sakarimetre

Sakarimetre, Thomas Thomson tarafından icat edilen ve bir çözelti içinde bulunan şeker miktarını ölçmeye yarayan alettir. Eskiden bira ve şarap üreticileri tarafından kullanılırdı. Ayrıca dondurma yapımında da kullanılır. Sakarimetre camdan yapılmış ve yukarıya doğru uzanan ince bir gövdeye bağlı ağırlıklı bir ampul oluşur. Şeker seviyesi sıvının yüzeyinin ulaştığı noktayı okuyarak tespit edilir. Bu alette yüzdürme prensibi ile çalışır.

Termohidrometre

Petrol ürünlerinin yoğunluğunu ölçmek için kullanılır. Hafif yağlar genellikle 15 C0 bulunan kılıfa yerleştirilir. Daha düşük yoğunluğa sahip olan yağlar içerdiği maddelerden dolayı değişken hacime sahip oldukları için pistonlu bir sistemde incelenirler.

Ürinometre

Ürinometre, idrar analizi için tasarlanmış bir hidrometredir. İdrar yoğunluğu suda çözünen atıklarla belirlenir. Hastanın genel düzeyini belirlemek için kullanılır.

Akü Hidrometresi

Kurşun asitli bir akünün şarj durumu, elektrolit olarak kullanılan sülfürik asit çözeltisinin yoğunluğundan tahmin edilebilir. 60 °F (16 °C) sıcaklıkta suya göre özgül ağırlığı okuyacak şekilde kalibre edilmiş bir hidrometre, otomotiv akülerinin bakımı için standart bir araçtır. Tablolar, okumayı standart sıcaklığa düzeltmek için kullanılır.

Hidrometreler ayrıca, elektrolitin uygulama için uygun mukavemette olduğundan emin olmak için ıslak hücreli nikel-kadmiyum akülerinin bakımı için de kullanılır. Bu akü kimyasında elektrolitin özgül ağırlığının akünün şarj durumuyla ilgisi yoktur.

Antifriz test edici

Otomotiv sektöründe hidrometrenin bir kullanım alanı da antifriz çözeltisinin kalitesini belirlemektir. Dondurmayı koruyucu derecesi, yoğunluğu ile ilişkilidir.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Laktoz</span>

Laktoz, doğada yalnız sütte bulunan süt şekeri de denilen bir disakkarit. Sütün en önemli karbonhidratıdır. Sütün aromasında önemli bir payı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Radyatör</span>

Radyatör, ısı eşanjörlerinin bazı tipleri için kullanılan genel bir terimdir. Radyatörler otomobil, binalar ve elektronikte kullanılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Dondurma</span> dondurulmuş tatlı

Dondurma, içine şeker katılmış çeşitli meyve suları ya da sütten soğutmak suretiyle elde edilen soğuk bir tatlıdır. Eş anlamlısı buzkaymak sözcüğüdür. Ayrıca meyveli buz ve freezie türleri de vardır. El ile ya da elektrikli makinelerde yapılabildiği gibi dondurma buzdolapları ile de hazırlanabilir. 100 g dondurma 100-200 kalori verir. A, B, D vitaminleriyle, kalsiyum, yağ, protein ve fosfor yönünden zengin bir gıdadır. Artık piyasada hemen her çeşidi olan dondurmaları servise hazır paket şeklinde her mevsimde bulmak oldukça kolaydır. Yaz kış yenilmesi tavsiye edilir. Her çeşit kuru ve yaş meyve ile hazırlandığı gibi cevizli, fıstıklı, çikolatalı, karamelli vb. olan çeşitleri piyasada sıklıkla tüketilmektedir. Dondurmalar elle, makine yardımıyla ya da döverek yapılabilir. Bazı yörelere has dondurmalar vardır örneğin Kahramanmaraş Dondurması. Kendine has dondurması olan ülkeler vardır. Birleşik Krallık, Japonya, Finlandiya, Yunanistan, Yeni Zelanda, Avustralya, Almanya ve İtalya'nın yanı sıra Türkiye'de de Kahramanmaraş, dondurması ile ünlüdür.

Emülsiyon veya Türkçe adıyla sıvı asıltı, birbiri içinde çözünmeyen iki sıvının karışımıdır. Bir sıvı, öbürünün içinde dağılmış durumdadır. Emülsiyon oluşma sürecine emülsifikasyon denir. Bir emülgatör bir emülsiyonu kararlı kılan, genelde sürfaktan özellikli bir maddedir.

William Nicholson. İngiliz kimyacı, suyun elektrolizinin mucidi, hidrolik mühendisi, mucit ve bilimsel yayıncı.

<span class="mw-page-title-main">Termometre</span> Sıcaklığı ölçmek için kullanılan alet

Sıcaklıkölçer ya da Termometre, sıcaklığı ölçmek için kullanılan alet.

<span class="mw-page-title-main">Arşimet prensibi</span>

Arşimet prensibi, bir sıvı içindeki katı bir cismin, taşırdığı sıvının ağırlığına eşit bir batmazlık kuvveti ile yukarıya itildiğini belirtir. Ünlü bir deneyde Arşimet, aynı kütledeki altın bir taç ile bir altın külçesinin taşıracakları su miktarlarının aynı olması gerektiğini ileri sürmüş ve bunu doğrulayamayınca tacın saf altın olmadığını anlamıştır.

Havayla çalışan diyaframlı pompalar endüstrinin birçok alanında değişik amaçlarla kullanılmaktadır. Pompa ölçüsüne uygun kapasitedeki bir kompresöre bağlanarak çalıştırılır. Elektrikle çalışmadığı ve içinde elektrikle çalışan parça barındırmadığı için patlamazlık (ex-proof) özelliği vardır. Sıklıkla bu nedenden dolayı patlayıcı üretiminde tercih edilmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Ölçü aleti</span>

Ölçü aleti, fiziksel nicelik ölçmeye yarayan bir cihazdır. Fiziksel bilimler, kalite güvencesi ve mühendislikte kullanılan ölçme; gerçek şeylerin ve olayların, fiziksel niceliklerini elde etme ve kıyaslama etkinliğidir. Yerleşik standart nesneler ve olaylar ölçü birimleri olarak kullanılır ve ölçme işlemi; üzerinde çalışılan unsur ve bununla ilişkili ölçü birimi hakkında bir sayı verir. Ölçü aracının kullanımını tanımlayan araçlar ve formel test yöntemleri, elde edilen sayıların arasındaki ilişkilerin vasıtalarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mezür</span> laboratuar ekipmanı

Mezür, ölçü silindiri ya da dereceli silindir sıvıların hacimlerini ölçmekte kullanılan yaygın bir laboratuvar ekipmanıdır. Dar, silindirik bir şekle sahiptir. Her bir çizgi ölçülen sıvının miktarını gösterir.

Dean-Stark aparatı, Dean-Stark alıcısı, damıtma tuzağı ya da Dean-Stark Başı sentetik kimyada, reaktörden su toplama amacıyla kullanılan bir cam laboratuvar malzemesidir. Geri akışlı yoğunlaştırıcı ve kesikli reaktör ile birlikte, geri akış sıcaklığında kimyasal reaksiyon meydana gelirken suyun sürekli çekilmesi ile kullanılır. Amerikan kimyagerler Ernest Woodward Dean (1888-1959) ve David Dewey Stark (1893-1979) 1920 yılında petrol içindeki su miktarını tespit etme amacıyla icat etmişlerdir.

Hamur işi, un, su ve katı yağdan oluşan bir hamurdur. Şekerli hamur işleri genellikle şekerleme ürünü olarak da tanımlanır. "Hamur işleri" sözcüğü, un, şeker, süt, tereyağı, katı yağ, kabartma tozu ve yumurta gibi maddelerden yapılmış birçok pişirilmiş ürünleri bildirir. Küçük tartlar ve diğer tatlı pişmiş ürünler de hamur işleri olarak adlandırılır. Fransızca kelime pâtisserie de aynı yiyecekler için kullanılır. Ortak hamur işleri turta, tart, kiş hamuru ve etli börek türlerini içerir.

<span class="mw-page-title-main">Ayırma işlemi</span> kimyasal madde karışımını iki veya daha fazla ürüne dönüştürmek için kullanılan yöntem

Ayırma işlemi, bir kimyasal madde karışımını en az iki veya daha fazla ürüne dönüştürmek için kullanılan yönteme verilen addır. Ayırma işlemi sonucunda oluşan ürünlerden en az biri, kaynaktaki bileşenlerden en az biri ya da birden fazlası bakımından zenginleşir. Bazı durumlarda karışımlar bir ayırma işlemiyle neredeyse tamamen saf iki bileşene ayırabilir. Karışımın bileşenleri arasındaki fiziksel veya kimyasal farklarından yararlanılarak ayırma gerçekleştirilir.

<span class="mw-page-title-main">Brix</span> Sulu çözeltideki şeker içeriğinin ölçüsü

Brix derecesi , sulu bir çözeltideki çözünmüş şeker derecesidir. Sadece su ve çözünmüş şekerden oluşan bir çözeltide bir derece Brix yaklaşık olarak 10 g/l şekere denk gelmektedir. Eğer çözelti saf sakkaroz dışında çözünmüş başka katılar içeriyorsa, o zaman ° Bx yalnızca çözünmüş katı içeriğine temsil eder. Brix derecesi geleneksel olarak şarap, meyve suyu, akçaağaç şurubu ve bal endüstrilerinde kullanılır. Refraktometre veya hidrometre yardımı ile ölçülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Hipodermik iğne</span>

Hipodermik iğne, deriye giren tıbbi aletler kategorisinden, sivri uçlu çok ince bir borudur.

Biyo sıvılar, ulaşım dışındaki enerji amaçları için biyokütleden yapılan sıvı yakıtlardır.

<span class="mw-page-title-main">Bira ölçümü</span>

Bira ölçümü, biranın acılığının, yoğunluğunun, aromalarının, alkol sertliğinin ve renginin ölçülüp sınıflandırılmasıdır. Bira içerken dikkate alınması gereken birçok faktör vardır. Bunların başlıcaları acılık, içecekte bulunan çeşitli tatlar ve bunların yoğunluğu, alkol içeriği ve rengidir. Bu özellikler için standartlar, herhangi bir biranın genel nitelikleri hakkında daha nesnel ve tekdüze bir belirleme yapılmasına olanak tanır.

<span class="mw-page-title-main">Şıra ağırlığı</span>

Şıra ağırlığı, üzüm suyundaki (şıra) şeker miktarının bir ölçüsüdür ve dolayısıyla, şıranın tamamı alkole fermente edildiğinde ve şeker kalıntısı olarak bırakılmadığında üretilebilecek alkol miktarını gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Baumé ölçeği</span>

Baumé ölçeği, Fransız eczacı ve kimyager Antoine Baumé tarafından 1768'de çeşitli sıvıların, özellikle şarabın yoğunluğunu ölçmek için geliştirilen bir çift hidrometre ölçeğidir. Baumé ölçeği bir çözeltinin konsantrasyonunun değil özgül ağırlığının bir ölçüsüdür. Baumé ölçeğinin birimi çeşitli dereceler olarak Baumé, , Bé° ve basitçe Baumé olarak gösterilmiştir. Bir ölçek sudan daha ağır sıvıların yoğunluğunu ölçerken diğeri sudan daha hafif sıvıların yoğunluğunu ölçer. Damıtılmış suyun Baumé'si 0'dır. API yerçekimi ölçeği, Baumé ölçeğinin erken uygulamalarındaki hatalara dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Oechsle ölçeği</span>

Oechsle ölçeği, üzüm şırasının yoğunluğunu ölçen bir hidrometre ölçeğidir ve şarap yapımında kullanılan üzümün olgunluğunu ve şeker içeriğini gösterir. Adını Ferdinand Oechsle'den (1774–1852) alır ve Alman, İsviçre ve Lüksemburg şarap yapım endüstrilerinde yaygın olarak kullanılır. Oechsle ölçeğinde, bir derece Oechsle (°Oe), 20 °C'de bir litre şıranın kütlesi ile 1 kg arasındaki kütle farkına bir gram karşılık gelir. Örneğin, litre başına 1084 gram özgül kütleye sahip şıranın kütlesi 84 °Oe'dir.