Hibiscus sabdariffa

Biyolojik sınıflandırma

Âlem:	Plantae
Şube:	Tracheophyta
Sınıf:	Magnoliopsida
Takım:	Malvales
Familya:	Malvaceae
Alt familya:	Malvoideae
Oymak:	Hibisceae
Cins:	Hibiscus
Tür:	H. sabdariffa

İkili adlandırma

Hibiscus sabdariffa

L., Sp. Pl.: 695 (1753).

Kerkede (Hibiscus sabdariffa), ebegümecigiller (Malvaceae) familyasından bitki türü.

Yayılımı

Kerkede, olasılıkla Batı Afrika kökenli bir bitki olup, Batı Hint Adaları'nda 16. yüzyılın başlarından beri kaydedilen bu bitkinin 17. yüzyıla gelindiğinde Asya'da da yetiştirilmekte olduğu bilinmektedir. Flemenk-Doğu Hint Adaları'nda (günümüzde Endonezya) bitkinin devlet teşvikiyle yaygın ziraatine 1920'lerde şeker çuvalı imalatında kullanılmak üzere elyaf elde edilmek için başlanmıştır.

Tanımlama

Kurutulmuş Hibiscus sabdariffa çiçekleri, Afrika'da bissap olarak bilinen bir içeceğin yapımında kullanılır.

Kerkede, çok yıllık bir bitki olmasına rağmen yıllık hasatla tohumdan üretilir. Killi, geçirgen toprakları ve aslen tropik iklimleri tercih eder. Büyüme evresinde, ortalama 2,5 desimetrelik aylık yağış ister. Sap ve yaprak rengi koyu yeşille kızılımtırak arasında değişir, yaprakları üç ila beş boğumlu, 8 ila 15 santimetre uzunluğundadır; çiçekleri kremsi beyaz ya da soluk sarı renkte olup 8 ila 10 santimetre çapındadır. Çanak dibinde 1,5-2 santimetre çapında, çanak ucunda 3-3,5 santimetre çap kesbeden çiçek dış örtüsü, her birinin dibinde koyu kırmızı bir leke bulunan etli çanak yapraklardan oluşur.

Varyeteleri

Liflik kerkede

Liflik kerkede (Hibiscus sabdariffa var. altissima) : Elyafı için üretimi yapılır. Tohumları sık ekilir, az dallanan, 3 ilâ 5 metre yüksekliğe ulaşan ağaççıklar verirler. Tomurcuklanma başladığında kesilen saplar, havuzlamaya tabi tutulup döğülerek ya da kabukları soyularak lifleri çıkarılır. Bazı bölgelerde havuzlama süresi, yalnız kabuğu ve kabuğa yapışık lifleri işleyereyek çabuklaştırılmaktadır. 1-1,5 metre boyundaki lif telleri, bireysel lif hücrelerinden oluşur. Lifleri sak elyafı grubundandır. Kerkede elyafı parlaktır, rengi kremsi beyazdan gümüşi beyaza değişir; orta kuvvette bir liftir. Genellikle jüt lifleriyle harmanlanarak çuval bezi ve sicim yapımında kullanılır. Hindistan, Java ve Filipinler önde gelen kerkede elyafı üreticileridir.

Yiyimlik kerkede

Yiyimlik kerkede (Hibiscus sabdariffa var. sabdariffa): Yenebilir çiçek dış örtüleri (calix) için yetiştirilir. Tohumları daha aralık ekilir, daha kısa ve çok dallı olurlar. Çiçekler, dış çanak dolgun ve etli hâle gelince toplanır. Çanak yaprak ihracatında Çin ve Tayland global ihracat hacminin büyük bölümünü elinde tutmaktadır.

Besin olarak kullanımı

Çoğu tropik iklim bölgesinde, Hibiscus sabdariffa var. altissima'nın kırmızı, ekşimtırak çiçek çanakları yerel içecek, salça, reçel, konserve ve baharatlı turşu yapımında kullanılır; yaprak ve bitki sapları salata ya da pişmiş sebze olarak tüketilir ve acılı yemekleri baharatlandırmaya yarar. Afrika'da yağlı tohumları yenir; Sahara altı tarihi Sudan bölgesinde bitki çayı olarak tüketilir. Batı ülkelerinde bitki çayı olarak tüketilmesi yakın zamanda yaygınlaşmıştır.

Dış bağlantılar

Roselle 13 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. on Encyclopædia Britannica
Roselle 6 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at NewCROP^TM, Center for New Crops & Plant Products, at Purdue University
Roselle 9 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at the University of Florida
Rosella confit
Hibiscus 20 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Larsen-twins: Hibiscus sabdariffa
Jus de Bissap ("Roselle juice")
Bissap page(In French)
Hibiscus sabdariffa (Flor de Jamaica en Colombia)

İlgili Araştırma Makaleleri

Dişbudak, zeytingiller (Oleaceae) familyasının Fraxinus cinsini oluşturan türüne göre maksimum boyu 10–30 m arasında değişebilen dolgun ve düzgün gövdeli yuvarlak tepeli ağaç türlerinin ortak adı.

Dere otu, maydanozgiller (Apiaceae) familyasından anavatanı Asya olan tek yıllık bir bitki türüdür. Bitkinin botanikteki adı ise Anethum Graveolens'tir ve bu cinsteki tek türdür. Anavatanı Avrupa'nın güneyi ve Asya'nın batısıdır. Türkiye'de de yabani olarak bulunduğu gibi, kültür bitkisi olarak bahçelerde de yetiştirilir. Dereotu, yaprakları ve tohumlarının yemeklere tat vermek için ot veya baharat olarak kullanıldığı Avrasya'da yaygın olarak yetiştirilmektedir.

Botanikte meyve çiçeklenmeden sonra yumurtalıktan oluşan, çiçekli bitkilerde tohum taşıyan yapıdır.

Nar, kınagiller (Lythraceae) familyasından, içinde küçük çekirdekleri ve meyve gövdesini oluşturan yüzlerce tanecik bulunan, hafif ekşi ve bazen tatlı tadı olan, ılıman iklimlerde yetişen bir meyve türü.

Narenciye ya da turunçgiller, turunç, portakal, mandalina, greyfurt ve limon gibi ekonomik değeri yüksek olan Citrus cinsi meyve ağacı türlerini de içine alan bir bitki topluluğudur.

Erguvan, baklagiller (Fabaceae) familyasından, 10 metreye kadar boylanabilen, tek gövdeli, yaprak döken, çalı görünümünde bir ağaççıktır.

Karahindiba, papatyagiller (Asteraceae) familyasından yaygın bir bitki türü. Çiçekleri sarı, yaprakları yeşil olsa da bitkinin adına "karahindiba" denilmiştir.

Flamingo çiçeği, yılanyastığıgiller (Araceae) familyasından uzun sapları ve belirgin damarlı koyu yeşil yaprakları ile kırmızı, turuncu ve beyaz renkli büyük çiçek tablaları olan bitki türü.

Bezelye, baklagillerden (Fabaceae) taze, yeşil kabuğu ile taneleri ya da yalnız taneleri yenilen bir bitki türü. Ayrı taç yapraklı iki çenekli baklagiller familyasından tırmanıcı bir bitkidir. Bezelye adlı lezzetli ve çok besleyici sebzeyi ilkbaharda ve yazın verir. Gövdesi çok uzundur, bitkinin ağırlığını çekemeyecek inceliktedir. Beyaz çiçek açar. Yuvarlak tanelidir. Meyvesi bakla veya fasulyeye benzer, tohumları bir kılıf içerisinde dizilmiştir.

Akasya, baklagiller familyasından Acacia cinsini oluşturan genellikle hep yeşil yapraklı ve dikenli ağaç ya da ağaççıkların ortak adı.

Arabidopsis thaliana, turpgiller (Brassicaceae) familyasından görece sık rastlanan bir bitki türüdür. İlk kez onaltıncı yüzyılda Johannes Thal tarafından tarifi yapılmıştır. Bu bitkiyi Almanya'da Harz Sıradağları bölgesinde bulur ve Pilosella siliquosa adını verir. O zamandan beri adı defalarca değişir ve Carl von Linné'nin verdiği son şekliyle kalır. DNA dizilemesi tamamen yapılan üçüncü canlı ve ilk bitkidir.

Ateş ağacı, baklagiller (Fabaceae) familyasından, subtropikal ve tropik kuşaklarda yetişen bir çiçekli ağaç türü. Ateş ağacı tanımı, akrabası olmayan başka ağaç türleri için de kullanılmaktadır.

Barut ağacı, cehrigiller (Rhamnaceae) familyasından 4–5 m'ye kadar boylanan yaprak döken yavaş gelişen bir bitki türü.

<span class="mw-page-title-main">Çay (bitki)</span> Çaygiller familyasından bir bitki türü

Çay, çaygiller (Theaceae) familyasından nemli iklimlerde yetişen, yaprak ve tomurcukları içecek maddesi üretmekte kullanılan bir tarım bitkisi. Yeşil çay, siyah çay, fermente çay, beyaz çay, sarı çay, bitki çayı ve oolong farklı oksidasyon seviyelerinden geçirilerek üretilir. Diğer yandan Kukicha çayı yapraklardan ziyade sürgün ve gövdeden elde edilir. Çay bitkisinin bilimsel ismi Camellia sinensistir.

Turuncu çarkıfelek, çarkıfelekgiller familyasından çarkıfelek cinsinin bir türüdür. Ana vatanı Avustralya'da tropik iklimin hakim olduğu Queensland eyaletinin kuzey-doğu bölgesidir. Bütün veya 3 loblu koyu yeşil 7 cm uzunluğunda yapraklara, 4 ile 8 cm arası depişien çiçeklere sahiptir. Portakal-pembe renkli çiçekleri bulunmaktadır bu çiçekler açtıktan 3-4 gün sonra kararmaktadır. İki varyetesi vardır: Passiflora aurantia var. aurantia ile Passiflora aurantia var.pubescens. 5 cm çağında,yeşil oval bir meyvesi bulunmakla, bu meyvenin içinde yeşil etli kısmı ve siyah tohumları bulunmaktadır. Meyvesinin yenilebildiği söylense de, lezzetsiz bulunmaktadır. Tropik iklimlerde ve ancak soğuktan korunduğu sürece subtropik iklim bitkisi iklimlerde yetiştirilebilir. Bitki 4,5 derecenin altındaki sıcaklıkta bitki zarar görmekte 0 derece ve altı sıcaklıklarda ise ölmektedir.

Aniseia, Convolvulaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir. Panama veya Herrera orijinlidir.

Solanum diphyllum, Solanum cinsine bağlı bir bitki türüdür. Bu tür ilk olarak Carl Linnaeus tarafından 1753 tarihli Species Plantarum adlı kitabında tanımlanmışlardır.

Japon kamelyası, Ericales takımına ait, çaygiller ailesinin genellikle çalı formuyla bilinen bitkisidir. Japon kamelyası genellikle çalı ya da ağaç formunda gelişir. Yaygın olarak 1,5 metre ila 6 metre arasında olsa da bazı varyeteleri 11 metreye kadar boylanabilir. Derimsi yaprakları dallar üzerinde almaşık bir dizilim gösterir ve aşağı indikçe yapraklar kalınlaşarak matlaşır. Yapraklarının çeperleri dişli bir yapıdadır, yaprağın ucunda ise bu diş daha belirginleşir. Kamelya yaprakları tırtıllar tarafından tercih edilen bir besindir.

Papaver orientale, Kafkasya, Kuzeydoğu Türkiye ve Kuzey İran'a özgü çok yıllık bir çiçekli bitki türüdür.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.