İçeriğe atla

HiRISE

HiRISE'ın Mars Yörünge Kâşifi'ne monte edilmeden önceki hali

Yüksek Çözünürlüklü Görüntüleme Bilim Deneyi, (HiRISE, açılımı: High Resolution Imaging Science Experiment), Mars Yörünge Kâşifi'nin bünyesinde bulunan yüksek çözünürlüklü bir kameradır. Arizona Üniversitesi'nin geliştirdiği bu kamera, 65 kg (143 lb) ağırlığında olup, yapımı yaklaşık 40 milyon dolara mal olmuştur. Derin uzay keşifi görevleri arasındaki en büyük diyafram açıklığına (aperture) (0.5 m (19.7 in)) sahip kamerası ile HiRISE, Mars yüzeyini 0.3m/piksel gibi bir detayla fotoğraflama yeteneğine sahiptir.

HiRISE, Mars'ta halen aktif olarak çalışan Curiosity[1] ve Opportunity uzay araçlarını da görüntülemiş ve görüntülemeye devam etmektedir.[2]

Tarihçe

HiRISE ile çekilmiş ilk fotoğraflardan birinin kesilmiş hali

1980'lerin başında Ball Aerospace'de çalışan Alan Delamere, Mars'ın yüzeyini araştıracak ve yüksek çözünürlüklü fotoğraf örnekleri toplayabilecek bir sistem üzerinde çalışmaya başladı. 2001 yılının ilk aylarında Arizona Üniversitesi'nden Alfred McEwen ile bir araya Delamere, Mars Yörünge Kâşifi'ne eklenmesi planlanan bir kamera ile ilgili çalışmalara başladı ve ikilinin çalışması sonucu ortaya çıkan proje, 9 Kasım 2001 tarihinde NASA tarafından resmi olarak kabul edildi.[3]

HiRISE'ın yapımının sorumluluğunu Bell Aerospace üstlendi ve HiRISE 6 Aralık 2004 tarihinde NASA'ya teslim edildi.[4] Mars Yörünge Kâşifi'ne monte edilen HiRISE, 12 Ağustos 2005 tarihinde uzaya fırlatıldı.[5]

Mars yüzeyini görüntüleyen HiRISE'ın konsept çizimi

Mars Yörünge Kâşifi'nin yolculuğu sırasında HiRISE, içlerinde Ay ve Mücevher Kutusu yıldız kümesinin de yer aldığı test çekimlerini yaptı. Bu test çekimlerinin de yardımıyla, Mars yüzeyini daha iyi görüntüleyebilmesi amacıyla kamera ayarlarında bazı değişikliklere gidildi.

10 Mart 2006 tarihinde, MYK Mars yörüngesine ulaştı ve HiRISE'ı ilk fotoğraflarını çekmesi için hazır duruma getirdi.[6] MYK, aerodinamik direnç oluşturmak amacıyla Mars atmosferine yavaşlayarak girmeden önce (bu aşama 6 ay sürdü), HiRISE'ın Mars yüzeyini fotoğraflamak için iki fırsatı oldu (bunlardan ilki 24 Mart 2006 tarihindeydi).[7] HiRISE, 27 Eylül tarihinde başarıyla aktifleştirildi ve ilk yüksek çözünürlüklü fotoğrafını 29 Eylül tarihinde çekti.

6 Ekim 2006 tarihinde HiRISE, Opportunity kâşif robotu'nun incelediği Victoria Krateri'ni ilk defa fotoğrafladı.[8]

2007 Şubatı'nda, yedi detektör birden kameradanın iki kızılötesi kanalında birden bozulma olduğunun sinyallerini vermeye başladı. Kanallardan biri tamamen bozulmuşken, bir diğeri bozulma belirtileri göstermeye başladı. Bu problemler, kamera fotoğraf çekmek için daha yüksek sıcaklıklara ulaştığında geçici de olsa ortadan kayboluyordu.[9] Mart ayından bu yana kameradaki bu problemler kontrol altına alınmış olmasına rağmen, bu probleme yol açan nedenler halen bilinmemektedir.[10] Ancak daha sonra yapılan testler sonucunda, bu tarz bozulmaların analogdan dijitale geçiş dönüştürücülerinin (ADC'ler) ısıtılmasıyla düzeltilebildiği gözlemlenmiştir.

3 Ekim 2007 tarihinde, HiRISE Dünya'ya doğru döndürülmüş ve Dünya'nın ve Ay'ın aynı karede olduğu bir fotoğraf çekmiştir. Renkli ve tam çözünürlükte olan bu fotoğrafta, 142 milyon kilometre uzaklıktaki Dünya 90, Ay ise 24 piksel genişliğinde görüntülenmiştir.[11]

HiRISE, 25 Mayıs 2008 tarihinde Mars yüzeyinde paraşütle iniş yapmış Phoenix'i görüntüledi. Bu olay, başka bir gezegene iniş yapmak üzere olan bir uzay aracının, bir başka uzay aracı tarafından görüntülenmesi açısından bir ilk olmuştur.[12]

1 Nisan 2010 tarihinde NASA, HiWish programı adı altında halkın önerileri doğrultusunda HiRISE'ın çektiği ilk fotoğrafları yayınladı. Çalışmaya başladığı 2006 yılından 2010 yılına kadar, HiRISE Mars yüzeyinin yüzde birini görüntülemiştir.[13] Bu oranın düşüklüğünün sebebi, HiRISE'ın ufak bölgelerin yüksek çözünürlüklü fotoğraflarını çekmesi amacıyla tasarlanmış olmasıdır.

  • HiRISE'ın kapsadığı alanın THEMIS görüntüsü. Fotoğraftaki siyah bölge, HiRISE'ın merceğinin kapsadığı yaklaşık bölgeyi temsil ediyor. Bu fotoğraflanan bölge, Aureum Chaos isimli geniş bölgenin ufak bir kısmıdır.
    HiRISE'ın kapsadığı alanın THEMIS görüntüsü. Fotoğraftaki siyah bölge, HiRISE'ın merceğinin kapsadığı yaklaşık bölgeyi temsil ediyor. Bu fotoğraflanan bölge, Aureum Chaos isimli geniş bölgenin ufak bir kısmıdır.
  • HiWish programı altında HiRISE tarafından fotoğraflanmış Aureum Chaos.
    HiWish programı altında HiRISE tarafından fotoğraflanmış Aureum Chaos.
  • Bir önceki fotoğrafın daha da yakından çekilmiş hali. Fotoğrafta görülen yuvarlak nokta görünümündeki şekiller kaya bloklarıdır.
    Bir önceki fotoğrafın daha da yakından çekilmiş hali. Fotoğrafta görülen yuvarlak nokta görünümündeki şekiller kaya bloklarıdır.
  • HiWish programı altında çekilmiş, dağ buzullarına sahip olması muhtemel bölge. Radar çalışmaları sonucu bu bölgenin saf buzullardan oluştuğu ortaya çıkmıştır. Buzullar, fotoğrafın sağ tarafında bulunan yüksek bölgeden başka bir yere hareket ediyor gibi görünmektedir.
    HiWish programı altında çekilmiş, dağ buzullarına sahip olması muhtemel bölge. Radar çalışmaları sonucu bu bölgenin saf buzullardan oluştuğu ortaya çıkmıştır. Buzullar, fotoğrafın sağ tarafında bulunan yüksek bölgeden başka bir yere hareket ediyor gibi görünmektedir.

Kaynakça

  1. ^ "HiRISE Operations Center - Images of Curiosity rover hirise images of msl (curiosity)" (İngilizce). uahirise.org. 29 Eylül 2012. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "VOA News - Mars Orbiter Photographs Old NASA Lander" (İngilizce). voanews.com. 9 Şubat 2012. 12 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "UA-Led Team's Ultra-High Resolution Camera Selected for 2005 Launch to Mars" (İngilizce). UANews.org. 9 Kasım 2001. 26 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2006. 
  4. ^ "Ultra-sharp, Mars-Bound HiRISE Camera Delivered" (Basın açıklaması). UANews. 6 Aralık 2004. 26 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2006. 
  5. ^ "UA Team Cheers Launch of Mars Reconnaissance Orbiter, HiRISE" (Basın açıklaması). UANews. 8 Ağustos 2005. 26 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2006. 
  6. ^ "Mars Reconnaissance Orbiter Successfully Enters Orbit Around Mars!". NASA MRO website. 3 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2006. 
  7. ^ "UA Team Cheers Launch of Mars Reconnaissance Orbiter, HiRISE" (Basın açıklaması). NASA. 24 Mart 2006. 13 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2006. 
  8. ^ "HiRISE | Victoria Crater at Meridiani Planum (TRA_000873_1780)". 23 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2013. 
  9. ^ "Spacecraft Set to Reach Milestone, Reports Technical Glitches" (Basın açıklaması). NASA. 7 Şubat 2007. 27 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2007. 
  10. ^ Shiga, David (16 Mart 2007). "Ailing Mars camera is stable – for now". NewScientist.com news service. 20 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2007. 
  11. ^ "Earth and Moon as Seen from Mars". NASA. 3 Mart 2008. 19 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2008. 
  12. ^ "Camera on Mars Orbiter Snaps Phoenix During Landing". JPL website. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2008. 
  13. ^ "Microsoft and NASA Bring Mars Down to Earth Through the WorldWide Telescope (07.12.10) - NASA". 22 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2013. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mars</span> Güneş Sisteminde Güneşe en yakın 4. gezegen

Mars, Güneş Sistemi'nin Güneş'ten itibaren dördüncü gezegeni. Roma mitolojisindeki savaş tanrısı Mars'a ithafen adlandırılmıştır. Yüzeyindeki yaygın demir oksitten dolayı kızılımsı bir görünüme sahip olduğu için "Kızıl Gezegen" olarak da bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ay</span> Dünyanın doğal uydusu

Ay, Dünya'nın tek doğal uydusu ve Güneş Sistemi içindeki beşinci büyük doğal uydudur. Dünya ile Ay arasında ortalama merkezden merkeze uzaklık 384.403 km, yani Dünya'nın çapının yaklaşık otuz katı kadardır. Jeofiziksel açıdan Ay, gezegen kütleli gök cismi veya uydu gezegendir. Kütlesi, Dünya'nın kütlesinin %1,2'si ve çapı 3.474 km (2.159 mi) ile Dünya'nın yaklaşık dörtte biri kadardır. Yüzeyinde kütleçekim etkisi yerçekiminin yaklaşık %17'sidir. Ay, Dünya'nın yörüngesinde bir turunu 27 gün 7 saatte tamamlar. Dünya, Ay ve Güneş geometrisinde görülen periyodik değişimler sonucunda her 29,5 günde tekrar eden Ay'ın evreleri oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Uzay aracı</span> araştırma yapmak üzere uzaya gönderilen insanlı veya insansız araçların ortak adı

Uzay aracı ya da uzay gemisi, Dünya'nın atmosferi dışında, özellikle dış uzayda çalışmak üzere tasarlanmış araç ya da makinedir. Uzay araçları insanlı ya da insansız olabilir. Bir uzay aracı telekomünikasyon, Dünya'nın gözlemlenmesi, meteoroloji, yolbul, uzay kolonizasyonu, gezegen keşfi, uzay turizmi, uzay savaşımı, uzay ortamında insan ve kargo taşınması gibi görevler için yapılmış olabilir. Bu tanım aynı zamanda yapay uyduları da kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Phoenix (uzay aracı)</span>

Phoenix, NASA'nın denetimi altında Mars Keşif Programı çerçevesinde Mars'a gönderilen robotik bir uzay aracı. Programda görev alan bilim insanları, Mars üzerinde mikrobiyal yaşam olup olmadığını ve orada suyun geçmişini araştırmak için Phoenix'in iniş bölümünün üstünde yer alan cihazları kullanacaklardır. Çok ortaklı program, NASA'nın Roket İtiş Laboratuvarı yönetimi altında Arizona Üniversitesi'ndeki Ay ve Gezegenler Laboratuvarı bölümünün başkanlığında yürütülmekteydi. Program ABD, Kanada, İsviçre, Filipinler, Danimarka, Almanya ve İngiltere'den çeşitli üniversitelerin; NASA, Kanada Uzay Ajansı, Finlandiya Meteoroloji Enstitüsü, Lockheed Martin Space Systems ve diğer uzay şirketlerinin ortak çalışmasıdır. Bir devlet üniversitesi tarafından yönetilen ilk uzay uçuşudur.

<span class="mw-page-title-main">Sıcak Mars yamaçlarında mevsimsel su akıntısı</span>

NASA'nın Mars Reconnaissance Orbiter 'ın gözlemleri, Mars'ta en sıcak aylarında su akıntısı olma ihtimalini ortaya koydu. Araştırma, yüzeyde geçmişte sıvı su akıntısının olduğunu ve Dünya'daki okyanuslara benzer geniş alanlar yarattığını göstermektedir. Ancak, suyun nereye gittiği sorusu geriye kalmaktadır. Gözlemlere göre, Mars'ın bazı yüksek kesimlerinde baharın sonu başlayan ve yaz boyunca süren karanlık, parmak şeklinde ve aşağıya doğru uzayan bir oluşum ortaya çıkıyor, kışın kayboluyor ve ertesi bahar tekrar belirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Viking 1</span>

Viking 1, NASA'nın Viking Programı kapsamında Mars'a gönderdiği 2 görevden ilkidir. 20 Ağustos 1975'te başlayan yolculuk sonucunda, araç 19 Haziran 1976'da Mars yörüngesine oturtuldu. Yaklaşık 1 ay sonra, 20 Temmuz 1976'da Mars yüzeyine inerek, Mars yüzeyindeki ilk Amerikan nesnesi olmayı başardı. İlerleyen 6 yıl boyunca gönderdiği veriler ve fotoğraf Mars hakkında görüşlerin temelini oluşturdu ve bir sonraki NASA görevleri için yol göstericiydi.

<span class="mw-page-title-main">Mars Bilim Laboratuvarı</span>

Mars Bilim Laboratuvarı, NASA'nın Curiosity isimli keşif robotunu Mars'a indirmek amacıyla fırlatılan robotik uzay sondası görevi. 26 Kasım 2011'de fırlatılan robot Mars'ta Sharp dağı yakınındaki Gale kraterine 6 Ağustos 2012 tarihinde iniş yapmıştır. Robot Mars'a daha önceki denemelerden farklı bir şekilde iniş yaptı ve Mars'ın yüzeyini incelemeye başladı.

<i>Curiosity</i> (keşif aracı) Marstaki Gale kraterinde keşifte bulunan NASA robot keşif aracı

Curiosity, NASA'nın Mars Bilim Laboratuvarı (MSL) görevinin bir parçası olarak Mars'taki Gale krateri ve Aeolis Mons'u araştıran otomobil büyüklüğündeki bir Mars keşif aracıdır. Curiosity kelimesi Türkçede "Merak" anlamına gelir. Curiosity, 26 Kasım 2011 15:02:00 UTC'de Cape Canaveral'dan (CCAFS) fırlatıldı ve 6 Ağustos 2012 05:17:57 UTC'de Mars'taki Gale kraterinin içindeki Aeolis Palus'a iniş yaptı. Bradbury iniş alanı, 560 milyon km (350 milyon mi) yolculuğun ardından aracın iniş hedefinin merkezine 2,4 km 'den (1,5 mi) daha yakındı.

<span class="mw-page-title-main">İnsansız uzay gemisi</span> otomatik olarak uzayda uçabilen ve insansız uzay uçuşları için kullanılan uzay gemileri

İnsansız uzay gemisi ya da insansız uzay aracı, otomatik olarak uzayda uçabilen ve insansız uzay uçuşları için kullanılan uzay gemilerine verilen genel addır. Ne derece insanlardan bağımsız, yani özerk olduğu gemi modelleri arasında farklıdır. Uzaktan kumandalı, uzaktan güdümlü ya da tamamen özerk (robotik) olabilirler. Mesela Salyut 7, Mir ve UUİ'nun modülü Zarya, insansız uzaktan güdümlü şeklide istasyonu işletebilme, her iki yeniden ikmâl aracı ve yeni modüllerle kenetlenme imkânına sâhipti. En yaygın insansız uzay gemileri robotik uzay gemileri, insansız yeniden ikmâl araçları, uzay sondaları ve uzay rasathaneleridir. Her insansız uzay gemisi robotik olmamaktadır. Meselâ uzaya yollanan bir yansıtıcı top, robotik değildir.

<i>2001 Mars Odyssey</i> Mars yörüngesinde robotik uzay aracı

2001 Mars Odyssey, Mars gezegeninin yörüngesinde dönen bir robotik uzay aracıdır. Görevin tamamı için tahmin edilen maliyeti 297 milyon dolar olan proje, NASA tarafından geliştirildi ve Lockheed Martin'e dışarıdan sözleşmeli olarak ihale edildi. Görevi, spektrometre ve termal kamera kullanarak geçmişte veya günümüzde su ile buz kanıtları saptamak ve bunun yanı sıra gezegenin jeolojisini ve radyasyon ortamını incelemektir. Odyssey'in elde ettiği verilerin, Mars'ta yaşam olup olmadığı sorusunu yanıtlamaya ve gelecekte astronotların maruz kalabileceği radyasyonun risk değerlendirmesinin oluşturulmasına yardımcı olacağı umulmaktadır. Aynı zamanda Curiosity keşif aracı ile, daha önceki Mars Exploration Rover ve Phoenix iniş aracı arasında Dünya ile iletişim için bir röle görevi görmektedir. Adını bilimkurgu yazarı Arthur C. Clarke'a saygı olarak, onun ve Stanley Kubrick'in kaleme aldığı 2001: A Space Odyssey adlı filmden almıştır.

<i>Mars Pathfinder</i>

Mars Pathfinder 1997 yılında Mars yüzeyine üzerinde bir ana istasyonu ve keşif robotunu başarıyla indirmiş bir Amerikan uzay aracıdır. İniş takımları ile birlikte Carl Sagan Hatıra İstasyonu olarak anılan tekerlekli ve hafif (10.6 kg/23 lb) keşif aracının adı ise Sojourner'dir.

<i>Mars Reconnaissance Orbiter</i>

Mars Reconnaissance Orbiter (MRO), Mars'ın jeolojisini ve iklimini incelemek, gelecekteki iniş alanlarının keşfini sağlamak ve yüzey görevlerinden Dünya'ya veri aktarmak için tasarlanmış bir yörünge uzay aracıdır. 12 Ağustos 2005'te fırlatılan araç, 10 Mart 2006'da Mars'a ulaştı. Kasım 2006'da, beş aylık atmosfer direnciyle yavaşladıktan sonra bilimsel çalışmaların yapılacağı yörüngeye yerleşti ve esas bilimsel aşama başladı. 2010 yılında esas görevin sonuna kadar MRO'nun geliştirilmesi ve işletilmesinin maliyeti 716,6 milyon ABD dolarıydı.

<span class="mw-page-title-main">Mars keşif aracı</span>

Mars keşif aracı, Mars yüzeyinde seyahat etmek üzere tasarlanmış uzaktan kumandalı bir motorlu araçtır. Gezginlerin sabit iniş araçlarına göre çeşitli avantajları vardır: daha fazla alanı incelerler, ilginç özelliklere yönlendirilebilirler, kış aylarını atlatmak için kendilerini güneşli konumlara yerleştirebilirler ve çok uzaktan robotik araç kontrolünün nasıl gerçekleştirileceği bilgisini geliştirebilirler. Mars Reconnaissance Orbiter gibi yörüngesel uzay araçlarından farklı bir amaca hizmet ederler. Daha yeni bir gelişme ise Mars helikopteridir.

<span class="mw-page-title-main">Google Mars</span>

Google Mars, görünür bir imgeleme görünüm sağlayan Google Haritalar'ın tarayıcı içi versiyonu. Google Moon gibi Mars gezegeninin gölgeli kabartma (Rakım) ve kızılötesi uydu görüntülerini gösterir. 2 Şubat 2009 yılında kullanıma sunuldu. Arizona Devlet Üniversitesinde bulunan Mars Uzay Uçuş Tesisi'nde NASA bilim adamları ile iş birliği içinde, Google Mars iki NASA Mars misyonları, Mars Global Surveyor ve 2001 Mars Odyssey'den toplanan verilerle kamuoyuna sağladı.

<span class="mw-page-title-main">Uzay tabanlı radar sistemi</span>

Uzay tabanlı radar, çeşitli amaçlara sahip olabilen uzay tabanlı radar sistemleridir. RADARSAT gibi bir dizi Dünya gözlemci radar uydusu, Dünya hakkında arazi ve arazi örtüsü bilgilerini elde etmek için sentetik açıklıklı radar (SAR) kullanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mars 3</span> 1971de fırlatılan, Mars yörünge aracı ve iniş aracından oluşan Sovyet uzay sondası

Mars 3, ikiz uzay aracı Mars 2'den sadece dokuz gün sonra, 28 Mayıs 1971'de fırlatılan bir Sovyet robotik uzay sondasıydı. Sonda Sovyet Mars programının bir parçasıydı ve Blok D üst kademeli bir Proton-K roketi kullanılarak fırlatıldı. Bir yörünge aracı ve bir iniş aracından oluşuyordu. Mars 2 aracı Mars'a iniş yaptıktan sonra düşerken, Mars 3 2 Aralık 1971'de gezegene başarılı bir yumuşak iniş gerçekleştirdi. Ancak, 110 saniye sonra arızalanmadan önce sadece tek ve belirsiz bir görüntü iletti. Mars 2 yörünge aracı ve Mars 3 yörünge aracı sekiz ay daha Mars'ın etrafında dönmeye ve Dünya'ya görüntü göndermeye devam etti.

<span class="mw-page-title-main">Mars monoliti</span>

Mars monoliti, Mars yüzeyinde keşfedilen dikdörtgen bir nesnedir. Muhtemelen düştüğü bir uçurumun dibine yakın bir yerde bulunuyor. Mars Reconnaissance Orbiter, yörüngeden, kabaca 300 kilometre uzaktan fotoğraflarını çekti. uzaklıktadır. Monoliti fotoğraflamak için kullanılan HiRISE kamerası, piksel başına yaklaşık 30 santimetre çözünürlüğe sahiptir.

Hindistan Mars Keşif Programı, Hindistan Uzay Araştırma Örgütü'nün (ISRO) Mars'ın keşfine yönelik devam eden bir dizi dış uzay görevidir. Keşif şu anda Orbiter misyonlarıyla birincil aşamadadır.

<span class="mw-page-title-main">Huygens (krater)</span> Mars krateri

Huygens, Hollandalı gökbilimci, matematikçi ve fizikçi Christiaan Huygens'in onuruna adlandırılan Mars üzerindeki bir çarpma krateridir. Utopia, Hellas, Argyre ve Isidis'ten sonra Mars'taki fark edilebilir beşinci en büyük çarpma krateridir. Neredeyse sağlam bir kenarı olan en büyük kraterdir.

<span class="mw-page-title-main">Mars'ın iklimi</span> Marsın iklimine genel bakış

Mars'ın iklimi, yüzyıllardır bilimsel bir merak konusu olmuştur. Bunun nedenlerinden biri, teleskop yardımıyla yüzeyi Dünya'dan kolayca ve ayrıntılı bir şekilde doğrudan gözlemlenebilen tek karasal gezegen olmasıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.