İçeriğe atla

Heçeçuri

Heçeçuri (Gürcüce: ხეჭეჭური), bir armut cinsinin Gürcüce ve Megrelce adıdır. Gürcistan'ın her tarafında yetişmektedir. Türkiye'nin kuzeydoğu kesiminde de yetişen Heçeçuri, Türkçe “Hececur” veya “Haçaçur” biçiminde adlandırılır. Latince adı Pyrus communis L. olarak bilinir.[1][2][3]

Heçeçuri, Gürcücede dayanıklı, sağlam anlamına gelen "heçeçi" (ხეჭეჭი) kelimesinden türemiştir.[4] Nitekim Heçeçuri dayanıklı bir armut olup kış boyunca saklanabilmektedir. Gürcüce adı "Çuri" (ჭური) olan büyük küplerde saklanan armut, buna bağlı olarak "Çurishali" (ჭურისხალი) olarak adlandırılmaktadır.[5]

Heçeçuri (Pyrus communis L.), tatlı ve sulu bir armuttur. Genel olarak yeşil renkte olmakla birlikte, olgunlaşma sürecinde sarımsı bir renge döner. Heçeçuri ağacı ise piramit şeklinde büyüyen dayanıklı bir bitkidir.[1]

Heçeçuri adı, Tao-Klarceti bölgesinde “Hececur” veya “Hececür” şeklinde kullanılmaktadır. Artvin vilayeti üzerine 1927 yılında Osmanlıca yayımlanan kitabında Muvvahhid Zeki, Deviskeli köyünü anlatırken “Hececur namı verilen armut meşhurdur” diye belirtir. Muvvahhid Zeki bu armudun adını “Hececur” (خەجەجور) şeklinde yazmıştır.[2] Tao-Klarceti bölgesinde bu armudun yetiştiği yerler armudun adıyla adlandırılmıştır. Nitekim Şavşat ilçesinde Kocabey köyünde bir mevki, “Hececurlar” adını taşımaktadır.[6] Tao-Klarceti bölgesinde bir başka armut ve elma cinsi de yine Gürcüce bir isimle panta şeklinde adlandırılmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ a b ""ხეჭეჭური " - Elkana". 24 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024. 
  2. ^ a b Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye (Osmanlıca), 1927, s. 150
  3. ^ "Eyüp Haberal, Özgün Kalkışım, Mehmet Zahit Aydın, "Rize'nin Fındıklı İlçesinde Yetişen Yerel Armut Çeşitlerinin Pomolojik ve Morfolojik Özellikleri"". 19 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024. 
  4. ^ ""ხეჭეჭი" - ჯავახური ლექსიკონი / გიორგი ზედგინიძე; რედ. ვლადიმერ ზედგინიძე. - თბილისი: საუნჯე: ვაჟა წოწკოლაური, 2014. - 370 გვ". 17 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024. 
  5. ^ Ş. Nijaradze, "ქართული ენის ზემოაჭარული დიალექტი" (Gürcü Dilinin Yukarı Acara Diyalekti), Batum, 1961, s. 277.
  6. ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 134, ISBN 978-605-5708-85-6.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tepeköy, Şavşat</span>

Tepeköy, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Oruçlu, Artvin</span> Artvin, Merkez köyü

Oruçlu, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Tütüncüler, Artvin</span>

Tütüncüler, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Vezirköy, Artvin</span>

Vezirköy, Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı bir köydür. Eski adı Vazria'dır. Bu ad Türkçede Vazriya biçimi almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bağlıca, Ardanuç</span> Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köy

Bağlıca, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Bereket, Ardanuç</span>

Bereket, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Boyalı, Ardanuç</span>

Boyalı, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Güleş, Ardanuç</span> Artvinde bir köy

Güleş, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Soğanlı, Ardanuç</span>

Soğanlı, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Zekeriyaköy, Ardanuç</span> Artvin ili, Ardanuç ilçesine bağlı bir köy

Zekeriyaköy, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Demirciler, Borçka</span>

Demirciler, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür. Eski adı Mamanati'dir. Bu ad Türkçeye Mamanat olarak girmiştir. Demirciler eski Pançureti ve Kostaneti köylerini de kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kale, Borçka</span>

Kale, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Örücüler, Borçka</span>

Örücüler, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür. Eski adı Arçveti'dir.

<span class="mw-page-title-main">Yoncalı, Şavşat</span> Artvin, Türkiyede bir köy

Yoncalı, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür. Yoncalı, Ekim 2020 yılında farkına varılan ve "panta" olarak adlandırılan asırlık Kafkas yaban armuduyla da tanınmaktadır.

Pançureti, tarihsel Klarceti bölgesindeki yerleşim yerlerinden biridir. Günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesinde yer alır ve adı Pançarlı olarak değiştirilmiştir. Pançarlı köyü daha sonra Demirciler köyünün bir mahallesine dönüştürülmüş ve adı Pancarlı olarak yerleşmiştir.

Kostaneti, tarihsel Klarceti bölgesinin yerleşim yerlerinden biridir. Günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesinde yer alır ve adı Kestane olarak değiştirilmiştir. Kestane köyü daha sonra Demirciler köyünün bir mahallesine dönüştürülmüştür.

Çhaleti, tarihsel Klarceti bölgesindeki yerleşim yerlerinden birdir. Bugün Artvin’in Murgul ilçesinde yer alır. Adı 1925’te Bakırköy olarak değiştirilmiştir. Bakırköy daha sonra bir mahalleye dönüştürülerek Başköy’e bağlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Pyrus communis caucasica</span>

Pyrus communis caucasica, Rosaceae (gülgiller) familyasından bir bitki alt türüdür. Deniz seviyesinden 1.600 metre yüksekliğe kadar olan bölgelerde yetişir. Kafkasya bölgesinin endemik bitkilerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Artvin'de bağcılık</span> bağcılık kültürü

Artvin'de bağcılık, dünyanın en eski bağcılık geçmişine sahip Gürcistan'ın tarihsel bölgeleri olan Lazeti, Klarceti ve Şavşeti bölgelerindeki geleneğe dayanmaktadır. Nitekim geleneksel Gürcü şarap küpleri olan Kvevri (ქვევრი) kalıntıları Şavşat ilçesinin Otluca, Ardanuç ilçesinin Güleş, Artvin'in merkez ilçesinde Bağcılar gibi yerlerde ortaya çıkarılmıştır. Öte yandan Gürcistan'ın Acara ve Guria bölgeleri ile Artvin'de benzer asma cinslerinin varlığı da bunu işaret etmektedir. Bu asma cinslerinin bazılarının adları, bugünkü Artvin bölgesindeki yer adlarıyla ilişkilidir. Livanura, Klarculi, Şavşuri, Orcohuli, Hopaturi gibi üzüm türleri bunların başında gelir. Klarceti-Şavşeti bölgelerinden Gürcistan'a götürülen asma cinslerine, götüldüğü yerlere atfen Livanura, Klarculi, Şavşuri gibi adlar sonradan verilmiş olup özgün adları bilinmemektedir. Bunların dışında, Gürcistan'ın genelinde yaygın olan şaraplık üzüm Saperavi, Artvin ilinin Berta vadisinde, "Gverda (Güverda) Bağları" olarak bilinen bağlarda yetiştirilmektedir.

Gorvala, tarihsel Gürcü coğrafyasına özgü bir zeytin cinsidir. Bu coğrafyanın bir parçası olan Tao-Klarceti bölgesinde "Gorvala" veya "Gorvela" olarak bilinir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.