Asya veya Asya Kıtası, Avrupa'nın doğusunda, Büyük Okyanus'un batısında, Okyanusya'nın kuzeyinde ve Arktik Okyanus'un güneyinde bulunan kıta, yüz ölçümü olarak Dünya'nın en büyük kıtası, aynı zamanda nüfus açısından en kalabalık kıtasıdır. Sınırları değişkenlik gösterse de Avrupa ve Afrika kıtaları ile kara sınırı vardır. Avrupa ile birlikle Avrasya'yı, Avrupa ve Afrika kıtalarıyla birlikte Eski Dünya'yı oluşturur. İnsanlığın Afrika'dan çıktıktan sonra ayak bastığı ilk kıta olan Asya, aynı zamanda Dünya üzerindeki birçok dinin çıkış bölgesidir. Ortadoğu kökenli İslam, Hristiyanlık gibi İbrani dinler ile Hint Yarımadası kökenli Budizm ve Hinduizm gibi Dharmatik dinler buna örnektir. Kuzey Kutup Dairesi'nden Ekvator'a kadar uzanan Asya Kıtası, yeryüzünün en alçak noktası olan Lut Gölü ve en yüksek noktası olan Everest gibi çok farklı yeryüzü şekillerini içinde barındırır.
Sincan veya Şincan Uygur Özerk Bölgesi, Türkiye Türkçesinde yazılmış resmi Çin devlet kaynaklarında Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi veya sadece Xinjiang olarak geçer, Çin'in kuzeybatısında bulunan bir özerk bölge. Güneyde Tibet Özerk Bölgesi, güney doğuda Çinghay ve Gansu eyaletleri, doğuda Moğolistan, kuzeyde Rusya, kuzeybatıda Kazakistan ve batıda Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, Pakistan ve Hindistan kontrolündeki Keşmir bölgesiyle komşudur. 1.664.897,17 km² yüzölçümü ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin en geniş idari bölgesidir. Başkenti Urumçi, resmî dilleri Uygurca ve Standart Çincedir.
Orta Asya, dar anlamıyla geçmişte Sovyetler Birliği'nin parçası olan beş ülkeyi tanımlar. Geniş anlamda ise Afganistan, Pakistan'ın kuzeyi, Çin'in batısı, Moğolistan ve Rusya'nın bir kısmı ile kuzeydoğu İran'ı içeren bölge ve bölgeyi tanımlamak için kullanılan coğrafi terim. Asya'nın dünya okyanuslarından uzak iç kesimini belirtmek için kullanılır, bölgenin bu denizlere kapalı oluşu başlıca ana özelliğidir. Orta Asya, aynı zamanda Türk halklarının anayurdudur.
Tibet Orta Asya'da Tibet halkının anavatanı olan bölge. Ortalama 4.900 metrelik yükseltisiyle "Dünyanın Çatısı" diye tanınır. Kuzeyinde Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve Qinghai, doğusunda Sichuan, güneyinde Hindistan, Nepal ve Bhutan vardır. Başkenti Lhasa'dır.
Tibet Platosu ya da Çang-Tang, Çin'in Tibet Özerk Bölgesi ve Qinghai Eyaleti'nin büyük bir bölümünü kapsayan, Orta Asya'da yer alan yüksek platoya verilen isimdir. 1.000 km'ye 2.500 km'lik bir yer kaplayan bu platonun ortalama yükseltisi 4.500 m civarındadır. 2,5 milyon kilometre karelik bu plato Dünya'nın en yüksek ve büyük platosudur ve "Dünya'nın Çatısı" diye anılır.
Yıldız Dağları veya Istranca Dağları, Trakya'nın Karadeniz kıyılarına paralel olarak, Bulgaristan'dan İstanbul iline kadar yaklaşık 150 km uzunluğunda bir dağ zincirinden oluşmaktadır. Bu zincirin en yüksek noktası Kırklareli ilinde bulunan yaklaşık 1.031 metrelik Mahya Dağı zirvesidir. Bulgaristan'da "Strandja" adı kullanılır. Türkiye'deki kısmı 197 000 hektarlık bir alan kaplar.
Çinghay, Çin'in kuzeybatısında bir eyalettir. Tibet Platosu'nda yer alır. Kuzeybatıda Kansu, güneydoğuda Siçuan eyaletleri, kuzeybatıda Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve güneybatıda da Tibet Özerk Bölgesi'yle çevrilidir.
Tarım Havzası, 910,000 km² yüzölçümüne sahip Çin'in uzak batısında Sincan Uygur Özerk Bölgesinde, doğudan batıya 1,000 km boyunca uzanan büyük bir elips şeklinde çökelti havzadır.
Çerçen İlçesi, Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesinin güneyinde, Bayangolin Moğol Özerk İli'inde bir ilçedir.
Yüeçiler, antik bir Orta Asya halkıdır.
Tang'ın Karaşehir seferi ya da Çin kaynaklarında bilinen adıyla Yanki, Batı Göktürk Kağanlığı'nın bir derebeyi olan ve Tarım Havzası'ndaki Sincan'da konumlanmış olan Karaşehir Budist Krallığı'na karşı Tang hanedanı Li Şimin'in düzenlediği askerî seferdir. İlk sefer, 644'te Tang ordu komutanı ve Anksi Protekratlığı'nın muhafızı Guo Şiaoke tarafından düzenlenmiş, bu muharebede Batı Göktürkleri ile ittifak hâlinde olan bu vaha devletçiği Tang ordusuna mağlup olmuştur. Bunun sonucunda, Karaşehir Tang Hanedanlığı himayesine girmiştir. İkinci sefer ise, 648'de Tang generali Ashina She'er tarafından komşu krallık olan Kuçar'ya düzenlenen harekâtın bir parçası olarak gerçekleştirilmiştir.
Çin büyük fiziksel çeşitliliğe sahiptir. Ülkenin doğusu ile güneyi, verimli ovalardan ve bayırlardan ibaret ve Çin'deki tarımsal üretimin ve insan nüfusunun çoğunun bulunduğu konumdur. Ülkenin batısı ve kuzeyinde ise batık havzalar, yaylalar ve yüksek masifler mevcuttur. Bu bölgedeki tarım potansiyeli ve nüfus çok daha az, üstelik yeryüzündeki en yüksek platosunu oluşturan Tibet Platosu kısmen bu topraklarda bulunmaktadır.
Hoh Xil ya da Kekexili,, Çin'deki Çinghay-Tibet Platosu'nun kuzeybatı kesiminde yer alan bir bölgedir. 7 Temmuz 2017'de Çinghay'daki Hoh Xil, "dünyanın en büyük ve en yüksek platosu" olarak Dünya Mirası olarak ilan edildi.
Toharlar, eski zamanlarda Tarım Havzası'nın kuzeyinde yer alan vaha şehir devletlerinde yaşamış bir Hint-Avrupa halkıdır. Halk, Tohar dilleri olarak adlandırılan ve birbirine çok yakın üç farklı dil konuşmuş ve büyük ölçüde Budist inancını benimsemiştir.
Baishiya Karst Mağarası, Çin'in Kansu eyaletindeki Xiahe ilçesindeki Tibet Platosu'nun kuzeydoğu kısımlarında yer alan Tibet Budizmi kutsal alanı ve yüksek-irtifa paleoantropolojik bir bölgesidir. Bu karst mağarası, Tibet Platosu'nda bulunan en eski hominin fosilinin keşfinin yapıldığı yerdir: Xiahe mandibulası. Mandibula, paleoproteomik analiz yoluyla, Denisova Mağarası dışındaki bir Denisova fosilinin ilk doğrulanmış keşfini sağlamıştır. Bu fosil keşfi, arkaik homininlerin 160.000 yıl önce yüksek irtifada, düşük oksijenli bir ortamda yaşadığını gözler önüne sermiştir.
Kunlun Dağları ya da Kurum Asya'daki en büyük dağ zincirlerinden biridir. Yaklaşık 3000 km uzunluğunda olup Tibet Platosu'nun kuzey ucunu oluşturur.
Altun Shan Ulusal Doğa Koruma Alanı, Sincan Özerk Bölgesi'nin güneydoğusunda, Tibet platosunun kuzey kenarında ve Çin'in kuzeybatısındaki Tarım Havzası'nın güney kenarında geniş ve kurak bir alandır. Altyn-Tagh dağlarının batı üçte birinde yer alan bir endorheik havzadır ve Kumkol Havzası'nı çevreler. Koruma alanı bazen "Arjin Dağları Tabiatı Koruma Alanı" veya "Aerjinshan" olarak da anılır. Koruma alanı Moğol Özerk Bölgesi'ndeki Çerçen İlçesi ve Çakılık İlçesi'nin güney kısımlarını kapsamaktadır.
Moğol Platosu, Orta Asya Platosu'nun bir parçasıdır ve 37°46'-53°08'K enlemleri ile 87°40'-122°15'D boylamları arasında yaklaşık 3.200.000 kilometrekare (1.200.000 sq mi) boyunca uzanır. Doğuda Büyük Hingan Dağları, güneyde Yin Dağları, batıda Altay Dağları ve kuzeyde Sayan ve Hentiy dağları ile çevrilidir. Plato, Gobi Çölü'nün yanı sıra kurak bozkır bölgelerini içerir. En alçak noktası Hulunbuir'de ve en yüksek noktası Altay'da olmak üzere yaklaşık 1.000 ila 1.500 metre arasında değişen yüksekliğe sahiptir.
Orta Asya'daki Tang istilası, Tang Hanedanı'nın MS 7. yüzyılda ve daha az bir dereceye kadar olmak üzere 8. yüzyılda Tarım Havzası'ndaki Gobi Çölü boyunca Orta Asya'ya doğru yayılışıdır. Başta Göktürk Kağanlığı'na ve Seyanto Hanlığı'na karşı olmak üzere aynı zamanda Tarım Havzası'nın diğer devletlerine karşı savaşlar yapıldı. Bu yayılış sabit değildi; örneğin, Tanglar, 680'lerde Tarım Havzası'nın kontrolünü geçici olarak Tibetlilere kaptırdı ve Gobi'nin kuzeyindeki yayılışları 682'de engellendi. İmparator Taizong'un askeri başarısı, kısmen Çin'de gelişmiş silahlar da dahil olmak üzere ordu içinde başlattığı reformların bir sonucuydu. İmparator süvarinin gelişimine özellikle önem verdi, bu çok önemliydi çünkü Çinli olmayan rakipleri atı savaşta etkin bir şekilde kullanmaktaydılar.
Uygur halkının tarihi iki bin yıldan fazladır ve dört farklı aşamaya ayrılabilir: İmparatorluk Öncesi, İmparatorluk, Idiqut ve Moğol, MS 1600'de İpek Yolu'nun ölümünden günümüze uzanan belki de beşinci modern aşama.
