İçeriğe atla

Hevi

Hevi (Gürcüce: ხევი) kuzeydoğu Gürcistan'da küçük bir tarihi-coğrafi bölgedir. Günümüz Kazbegi semtinde, Mtsheta-Mtianeti bölgesinde (mhare) yer almaktadır. Büyük Kafkas dağlarının kuzey yamaçlarında yer alan Truso, Tergi (Terek) ve Snostzkali nehirlerinin üç boğazı burada bulunmaktadır.

Hevi'nin manzarasına, ormangülü, dağ geçitleri ve şelalelerle bezeli alpin çayırları ve 5047 metre yüksekliğindeki hareketsiz bir yanardağ olan Kazbek Dağı (yerel olarak Mkinvartsveri, yani “buzla kaplı” olarak bilinir) hakimdir. Bölge popüler bir turistik mekandır. Öngörülen Hevi-Aragvi Biyosfer Rezervinin bir parçasıdır. Hevi'nin önemli kültürel yerleri arasında Gergeti Teslis Kilisesi (14. yüzyıl), Garbani Kilisesi (9. ila 10. yüzyıl), Sioni Bazilikası (9. yüzyıl) ve kalesi, Betlemi Manastır Kompleksi (9. ila 10. yüzyıl) ve Sno Kalesi bulunmaktadır.

Çauhi bölgesi, Hevi

Bu bölgenin adı, kelimenin tam anlamıyla "bir boğaz" demektir, bu isim Gürcü kroniklerinde Tsanar Geçidi, Tsanaretis Hevi olarak bilinen antik ve erken Orta Çağ Tsanareti bölgesinden gelir. Hevi halkı Moheveler adı verilen etnik Gürcülerdir. Moheveler'in tarihi, gelenekleri ve yaşam tarzı, Doğu Gürcistan'daki diğer dağlılarınkine çok benzer. Eski zamanlardan beri Hevi, esas olarak Kuzey Kafkasya'yı Transkafkasya'ya bağlayan Darial Geçidi'ne yakın komşuluğundan dolayı büyük stratejik ve askeri öneme sahip olmuştur. Tipik feodal ilişkilerden bağımsız olarak, yargıç, rahip ve askeri lider olarak işlev gören bir hevisberi (yani "boğaz yaşlısı") tarafından yönetilen ataerkil bir toplulukta yaşıyorlardı. Hevi dağlıları, bölgenin yarı özerk Aragvi Dükalığı'nın kontrolü altına girdiği 17. yüzyılın sonundan 1743'e kadar olan dönem dışında, Gürcü tacının doğrudan vasalları olarak kabul edildi. Moheveler tarafından Aragvi lordlarının yönetimine karşı gösterilen şiddetli direniş, yerel folklorun yanı sıra klasik Gürcü edebiyatına da büyük ölçüde yansımıştır. Gürcistan'da Rus yönetiminin kurulması (1801), 1804'te Çarlık ordusu tarafından bastırılan bir ayaklanma düzenleyen dağlılar tarafından düşmanlıkla karşılandı. Bununla birlikte, Hevi halkı, sert Sovyet yönetimi yaşam tarzlarını baskılar yoluyla değiştirene ve birkaç aileyi ovalara zorla gönderene kadar Orta Çağ geleneklerini ve benzersiz bir toplum biçimini korudu.[1][2]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Tamara Dragadze (1988), Rural Families in Soviet Georgia: A Case Study in Ratcha Province, Routledge, 0-415-00619-8.
  2. ^ Stephen F. Jones (October 1988). "The Establishment of Soviet Power in Transcaucasia: The Case of Georgia 1921-1928". Soviet Studies. 40 (4): 616-639. doi:10.1080/09668138808411783. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan</span> Kafkasyada bir ülke

Gürcistan, Karadeniz'in doğu kıyısında, Güney Kafkasya'da yer alan ülkedir. Eski Sovyet cumhuriyetlerinden biri olan Gürcistan'ın kuzeyinde Rusya, doğusunda Azerbaycan, güneyinde Ermenistan ve güneybatısında Türkiye yer alır. Ülkenin batı sınırını Karadeniz belirler.

<span class="mw-page-title-main">Acara Özerk Cumhuriyeti</span> Gürcistana bağlı özerk bölge.

Acara Özerk Cumhuriyeti, Gürcistan'ın güneybatı kesiminde yer alan özerk cumhuriyet. Yönetim merkezi Batum'dur. Türkiye'nin hemen kuzeydoğusunda Artvin ve Ardahan illeri sınırında yer alır. Artvin'in Kemalpaşa ilçesinde bulunan Sarp Sınır Kapısı Batum'a açılır. Bir süre Osmanlı İmparatorluğu yönetiminde kalmış olan Acara Özerk Cumhuriyeti, 1921'de imzalanan Kars Antlaşması'nın bir sonucu olarak Acara Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adıyla kurulmuş, Sovyetler Birliği'nin dağılıp Gürcistan'ın bağımsız olmasından sonra bugünkü adını almıştır. Gürcistan'ın merkezî yönetimine tabi olan Acara Özerk Cumhuriyeti, Türkiye ile tarihî, dinî ve kültürel yakınlığa sahiptir. 1921 Kars Antlaşması metnine göre Türkiye, bölgeyi dinî toplulukların bütün haklarını garanti altına alan geniş bir yönetimsel özerkliğe sahip olması ve Batum limanından vergisiz şekilde serbest ticaret yapabilmesi koşuluyla Gürcistan'a bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Samtshe</span>

Samtshe, Gürcistan’nın güneybatı kesiminde tarihsel bir bölgedir. Tarihsel Mesheti bölgesinin de bir parçasıdır. Geç Orta Çağ'da, Gürcü atabeglerin yönetimindeki Samtshe-Saatabago tarihsel Mesheti topraklarına genişleyince Samtshe adı daha geniş bir alanı ifade ediyordu. Coğrafi koşulları açısından Samtshe dağlık bir bölgedir; yüzeyi küçük düzlükler ve vadilerle kaplıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcüler</span> Gürcistana özgü Kafkas etnik grubu

Gürcüler veya Kartveliler, günümüzde büyük bölümü Gürcistan’da yaşamakta olan Kafkasya halkı. Gürcüler ayrıca Azerbaycan, İran, Rusya, Türkiye, ABD ve Avrupa’nın bazı ülkelerine de dağılmıştır. Tarihsel antropoloji açısından Gürcüler; Svanlar, Lazlar ve Megreller ile aynı kökenden gelen bir Kartveli halkı olarak kabul edilir. Halkın büyük çoğunluğu bir Kartveli dili olan Gürcüce konuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mtsheta</span> Gürcistan kenti

Mtsheta, Gürcistan'ın en eski kentlerinden biridir. Doğu Gürcüstan'da, tarihsel Kartli bölgesinde yer alır. Başkent Tiflis yakınlarında, Kura ve Aragvi ırmaklarının birleştiği yerde kuruludur. MÖ 3. yüzyıl ile MS 5. yüzyıl arasında Kartli Krallığı'nın başkenti olan Mtsheta, bugün Mtsheta-Mtianeti bölgesinin yönetsel merkezidir. Gürcüler, 317 yılında Hristiyanlığı burada kabul ettiler ve kent, Gürcistan Ortodoks Kilisesi'nin bugün de merkezidir.

Maçahel, günümüzde Türkiye'in Artvin iline ve Gürcistan'ın Acara Özerk Cumhuriyeti'ne yayılan vadinin ve tarihsel bölgenin adıdır. Daha eski adının Bicihiani'dir. Türkçede Maçahel veya Macahel olarak yazılır. Bölgedeki vadi ve akarsu ile eskiden yapılan tüfeklere ise Maçahela (Machakhela) denir.

<span class="mw-page-title-main">Tao-Klarceti</span>

Tao-Klarceti, çağdaş tarih yazıcıları tarafından eski Tao-Klarceti Krallığı'ndaki tarihi ve coğrafi bölgeleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Tao-Klarceti olarak ifade edilen yerler Gürcistan tarihi açısından önemli tarihsel bölgelerdi ve Gürcü Boğazı’ndan başlayıp Küçük Kafkaslar’a değin uzanıyordu.

<span class="mw-page-title-main">İmereti</span> Gürcistanda tarihsel bir bölge

İmereti Gürcistan’ın tarihsel bölgelerinden biridir. Rioni ırmağının yukarı ve orta bölgelerini kapsar. Bölgenin yönetsel merkezi Kutaisi kentidir. Diğer önemli kentler, Samtredia, Çiatura, Tkibuli, Zestafoni, Honi ve Saçhere'dir. Bölgede, yaklaşık 536 bin kişi yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Svaneti</span> Gürcistanda tarihsel bir bölge

Svaneti, Gürcistan’ın tarihsel bölgelerinden biridir ve ülkenin kuzeybatı bölümünde yer alır. Svanlar bölgenin yerli halkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kolköy, Posof</span>

Kolköy, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.

Gürcü askeri yolu, Güney Kafkasya ile Kuzey Kafkasya Rusya'yı bağlayan tarihi askeri yoludur.

<span class="mw-page-title-main">Kaheti Krallığı</span>

Kaheti Krallığı Doğu Gürcistan'da, Kaheti bölgesinde kurulmuş ilk başkenti Gremi ve daha sonra Telavi olan Geç Orta Çağ/Erken Modern Çağ monarşisiydi. 1465 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılması süreciyle ortaya çıkmış ve birkaç kısa aralıklarla 1762 yılında Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısıyla Kaheti ve komşusu Kartli Krallığı'nın birleşmesi dönemine kadar varlığını sürdürmüştür. Karışık tarihinin büyük bir kısmında Kaheti, Gürcü Krallığı'nı etki alanında tutmak için çaba gösteren bunun sonucu olarak birçok askeri çatışma ve sürgünlere yol açan Safevi Devleti'nin vasalıydı.

<span class="mw-page-title-main">Kol Kalesi</span> Posofda bir kale

Kol Kalesi bugün Türkiye sınırları içinde bulunan Yalnızçam Dağları'nın zirvesinde, Kolköy köyünde bulunan Orta Çağ Gürcü kalesidir. Kveli Kalesi (Kvelistsihe) veya Kuveli Kalesi (Kuelistsihe) olarak da bilinir. Türkçe "Kol" adı "Kveli" ya da "Kueli"den gelir. İlk kez 10. yüzyılın başlarındaki Gürcü kaynaklarında ortaya çıkan Kol Kalesi, 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu tarafından ele geçirilene kadar Samtshe eyaletinin temel tahkimatıydı.

<span class="mw-page-title-main">Kartli</span> Gürcistanın doğusunda yer alan tarihi bir bölge

Kartli Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in bulunduğu, Mtkvari (Kura) nehrinin geçtiği, Gürcistan'ın orta-doğu bölgesinde tarihi bir bölgedir. Klasik yazarlar tarafından İberya olarak bilinen Kartli, Orta Çağ'da Gürcülerin etnik ve politik güçlenmesinde önemli bir rol oynadı. Kartli'nin kesin olarak tanımlanmış sınırları yoktu ve tarih boyunca önemli ölçüde değişti. 15. yüzyılda Gürcistan Krallığı'nın bölünmesinden sonra, başkenti Tiflis olan Kartli, ayrı bir krallık oldu. Kartli'nin tarihi toprakları şu anda Gürcistan'ın çeşitli idari bölgeleri arasında bölünmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Sapara Manastırı</span>

Sapara Manastırı Gürcistan'daki Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde ve Ğreli köyü yakınında yer alan bir Gürcü Ortodoks kilisesidir.

<span class="mw-page-title-main">Armazi</span>

Armazi Mtsheta'nin 4 km güneybatısında ve Tiflis'in 22 km kuzeybatısında konumlanmış, Gürcistan'daki tarihi bir bölgedir. Tarihi Büyük Mtsheta'nın sınırlarında ve aynı adı taşıyan antik kentin bulunduğu yerdedir. İlk Gürcü krallıkları olan Kartli veya İberya'nın ilk başkenti de burada konumlanmıştır. Armazi, özellikle millattan sonraki ilk yüzyıllarda gelişti ve 730'lardaki Arap işgaliyle beraber yok edildi.

<span class="mw-page-title-main">Gergeti Teslis Kilisesi</span>

Gergeti Teslis Kilisesi Gürcistan'ın Gergeti köyünde bulunan Kutsal Teslis Kilisesinin kullanılan yaygın adıdır. Kilise, Çheri Nehrinin sağ kıyısında yer almaktadır. Kazbek Dağı'nın eteklerinde olan kilisenin deniz seviyesinden yüksekliği 2170 metredir.

<span class="mw-page-title-main">Lomisa Kilisesi</span>

Lomisa Kilisesi Doğu Gürcistan'da bulunan, Yorgi'ye adanmış bir Orta Çağ Hristiyan tapınağıdır. Yapı, 9 veya 10. yüzyılda inşa edilmiş basit bir taş salon kilisesidir. Deniz seviyesinden yaklaşık 2200 metre yükseklikteki bir dağ sırtında bulunan Lomisa, Mtiuleti yayla eyaletinin ve civardaki yerlerin başlıca tapınağıdır. Tapınakta her yıl paskalyadan sonraki 7. haftada bir festival düzenlenmektedir. Festivalde hayvanlar toplu olarak kesilerek kurban edilir. Tarihi ve kültürel önemi nedeniyle, kilise Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hevsuriler</span>

Hevsuriler, Gürcülerin, ağırlıklı olarak Hevsureti'de yaşayan etnografik bir koludur. Hevsuriler, Kafkas Dağları'nın her iki tarafında, Aragvi ve Argun nehri havzalarında yaşarlar. Ayrıca Hevi, Ertso-Tianeti, Kaheti (Şiraki) ve Kvemo Kartli'de (Gardabani) Hevsurilerin yaşadığı bazı köyler vardır. Gürcücenin Hevsuri lehçesini konuşan Hevsuriler, geleneksel giyim, silah ve çok sesli müzik kültürlerini sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">1804 Mtiuleti İsyanı</span> 1804 yılında Mtiuletideki isyan, o zamanlar Rusya İmparatorluğunun Gürcistan Valiliğinin bir parçası olan eski Kartli-Kakheti Krallığında (doğu Gürcistan) bir çatışmaydı. Bu, Rus yönetimine yönelik ilk büyük Gürcü isyanıydı.

1804 yılında Mtiuleti'deki isyan, o zamanlar Rusya İmparatorluğu'nun Gürcistan Valiliği'nin bir parçası olan eski Kartli-Kaheti Krallığı'nda bir çatışmaydı. Bu, Rus yönetimine yönelik ilk büyük Gürcü isyanıydı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.