İçeriğe atla

Hetaireia

Bu makale, Bizans İmparatorluğu'nun (330–1453) askeriyesi hakkındaki serinin bir parçasıdır.
Yapısal Tarih
Bizans ordusu: Doğu Roma ordusu, Orta dönem Bizans ordusu (thema • tagmata • Hetaireia), Komninos dönemi ordu (pronoia), Paleologos dönemi ordu (allagia) • Vareg Muhafızları • Generaller
Bizans donanması: Rum ateşi • Dromon • Amiraller
Seferlerin Tarihi
Savaşlar, isyan ve iç savaşlar ve muharebeler listeleri
Stratejiler ve taktikler
Taktikler • Kuşatmalar • Askeri talimatlar • Tahkimat (İstanbul Surları)

Hetaireia ya da Hetaeria (Grekçeἑταιρεία), Bizans İmparatorluğu döneminde bir muhafız birliği için kullanılan terim. "Bölük" anlamına gelir, antik Makedon muhafız atlı birliği ve Antik Yunanistan aristokratlarının katıldığı Sempozyum yansımasıdır.[1]

Böyle birliklerin en önemlisi çoğunluğu yabancılardan oluşan, 9 ile 12 yüzyıl arasında Tagma ile beraber imparatorluk muhafız alayının parçası olarak oluşturulmuş imparatorluk Hetaireia (βασιλική ἑταιρεία, basilikē hetaireia) olanıdır.[2] Hetaireia terimi thema askeri komutanları (stratēgoi) koruması için kont (κόμης τῆς ἑταιρείας, komēs tēs hetaireias) tarafından komuta edilen daha küçük birlikler için de kullanılırdı,[3] ve 13. yüzyıldan itibaren nüfuzlu kimselerin efendilerine yemîn ile bağlı silahlı maiyetleri için genel anlamda istihdam edilirlerdi.[2]

Tarihi ve imparatorluk Hetaireia'nın rolü

İmparatorlukHetaireia'nın kökeni, rolü ve yapısı açık değildir. Bu terim ilk kez 9. yüzyılın başlarında ortaya çıkıyor: anlatıma dayalı kaynaklar varlığını 813'te imparatorun seferde koruması olarak kaydetmişlerdir.[4] John B. Bury daha önceki Foederati''den evrimleştiği teorisine dayandırır,[5] ancak bu varsayım John Haldon tarafından reddedilir.[6] Orta Bizans döneminin Hetaireia'sı birkaç birime bölündü: kaynaklara göre üç ya da dört, lakaplarından ayırt edilirdi ve her biri, en azından başlangıçta, bir Hetaeriarch (Grekçeἑταιρειάρχης, hetaireiarchēs) komutasındaydı.[2]

Stratarchai olarak bilinen askeri görevlilerin kıdemlisi olarak sırada yer alan ve sıklıkla kısaca "Hetaeriarch" (Grekçeὁ ἑταιρειάρχης) par excellence olarak adlandırılan Büyük Hetaeriarch (megas hetaireiarchēs) tarafından komuta edilen "Büyük Hetaireia" (Grekçeμεγάλη ἑταιρεία, megalē hetaireia), kıdemli birimdi.[7] 9. yüzyıl sonlarında ve 10. yüzyıl başlarında, hassas görevlerin emanet edildiği ve Bizans İmparatorunun güvenliğinden sorumlu olan, çok önemli bir mevkiydi. Daha sonra imparator olan Romanos Lekapenos'un ve kendisinden sonra oğlu Hristoforos'un bu görevi yaptığı söylenir.[2] 10. yüzyılın ortasına ait ve imparator VII. Konstantinos (913–959 arası hükümdar) tarafından yazılmış De Ceremoniis'e göre, Büyük Hetaeriarch ve birimi, seferlerde imparatorun çadırının korunmasından, imparatorluk sarayının korunmasından ve sarayın papias'ı ile yakın çalışmaktan mesuldü.[8]

"Orta Hetaireia" (Grekçeμέση ἑταιρεία, mesē hetaireia) kaynaklarda geçer ve "İkinci derece Hetaireia" (Grekçeμικρὰ ἑταιρεία, mikra hetaireia) muhtemel varlığı imparator III. Mihail (842-867 arası hükümdar) yönetiminde mikros hetaireiarchēs olarak Stilianos Zaucis'e atıfla ima edilmiştir.[9] Bunun yerine mikros hetaireiarchēs birimi yaklaşık 975 yılına ait Escorial Taktikon'da "Üçüncü Hetaireia" (Grekçeτρίτη ἑταιρεία, tritē hetaireia) olarak isimlendirilen Chazaroi (Χαζάροι, "Hazarlar") ve Pharganoi (Φαργάνοι) bölüklerinden müteşekkil barbar alayı ile aynı olabilir.[10][11] Tarihçi Warren Treadgold, imparatorluk Hetaireia'nın toplam gücünü 10. yüzyıl başlarında 1,200 asker olarak tahmin eder.[10]

Hetaireia'nın çoğunluğu görünüşe bakılırsa yabancılardan (ethnikoi) oluşur, dönemin anlatımları Hazarlar, Pharganoi, Tourkoi (diğer bir deyişle Magyarlar), Franklar ve Araplar gibi ırkları listeler.[12] Pharganoi teriminin anlamı tartışma konusu olmuştur. Kökeni, Fergana Vadisi civarındaki Orta Asya bölgesinden gelebilir veya Pharangoi'nin diğer bir deyişle Varegler'in yanlış yazıldığı anlamına gelebilir.[2] Bununla birlikte, Hetaireia'daki seçkin görevler, imparatorluk hazinesi tarafından unvan sahibine ödenen yıllık bir ücrete (roga) bağlı, yerli Bizans yetkilileri tarafından satın alınabilen saygın atamalardılar. "Büyük Hetaireia" görevi en az 16, "Orta Hetaireia" en az 10, Chazaroi ya da Pharganoi bölüklerinin her biri en az 7 altın litrai maliyetindeydi[8][13]

10. yüzyıl ilerledikçe, "Orta Hetaireia", Büyük Hetaeriarch'ın yönetiminde kaldığı için, çeşitli birimlerin tek bir komutaya dönüşme eğilimi belirginleşti. Hetaireia'nın muhafız birliği olarak önemi bundan sonra azaldı, ancak birim, Orta Bizans ordusunun, Komnenos dönemi Bizans ordusuna kalan az sayıdaki alaylardan biridir, imparator II. Manuil'in (1143-1180 arası hükümdar) hükümdarlığında detaylı anlatılmıştır.[14] Ancak bu zaman zarfında kompozisyonu değişti: 11. yüzyılın sonlarında, Genç Nikiforos Bryennios, "geleneklere göre" Hetaireia'nın genç Bizans soylularından oluştuğunu bildirir.[2]

[Megas] hetaireiarchēs makamı yaşamaya devam edip, askeri görevlerinden ayrılarak önemli bir saray mevkisi olarak olarak kalmıştır: 11. yüzyılda birçok önemli saray hadımı tarafından ve ikinci derece soylular ve Komnenos döneminde Georgios Paleologos gibi Bizans imparatorluk ailesinin kıdemsiz akrabaları tarafından taşınmıştır. Paleologos döneminde önde gelen aristokrat ailelerin üyeleri tarafından taşınmıştır.[2]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Özel
  1. ^ Hamilton, Richard. "Bryn Mawr Classical Review 02.05.13". O. Murray, Sympotica: A Symposium on the Symposion. Bryn Mawr. 25 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2015. 
  2. ^ a b c d e f g Kajdan 1991, s. 925.
  3. ^ Treadgold 1995, ss. 100–105.
  4. ^ Oikonomides 2001, s. 12.
  5. ^ Bury 1911, ss. 106–107.
  6. ^ Haldon 1984, s. 246.
  7. ^ Bury 1911, s. 106.
  8. ^ a b Bury 1911, s. 108.
  9. ^ Bury 1911, s. 107.
  10. ^ a b Treadgold 1995, s. 110.
  11. ^ Bury 1911, ss. 107–108; Oikonomides 2001, ss. 12, 27.
  12. ^ Oikonomides 2001, ss. 20–21.
  13. ^ Oikonomides 2001, ss. 17–18.
  14. ^ Magdalino 2002, s. 321.
Genel

Konuyla ilgili yayınlar

  • Karlin-Hayter, Patricia (1974). "L'hétériarque. L'évolution de son rôle du "De Cerimoniis" au "Traité des Offices"". Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik (Fransızca). Cilt 23. ss. 101-143. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Armeniakon</span>

Armeniakon Theması, daha doğrusu Armeniakların Theması kuzeydoğu Küçük Asya'da yer alan Bizans İmparatorluğu theması.

<span class="mw-page-title-main">Anatolikon</span> Bizans idari bölümü (Thema)

Anatolikon Theması daha doğrusu Anatoliklerin Theması olarak bilinir, Orta Küçük Asya'da bir Bizans theması idi. Kuruluşundan itibaren, themaların en büyük ve en kıdemli olanıydı ve askeri yöneticileri (stratēgoi) güçlü bireylerdi, bunların birçoğu imparatorluk tahtına yükseldi veya tahtı ele geçirmek için başarısız isyanlar başlattılar. Thema ve ordusu, 7-10. Yüzyıl Arap-Bizans savaşlarında önemli bir rol oynadı, ardından 1070'lerin sonlarında Selçuklu Türkleri tarafından fethine kadar süren göreli bir barış dönemi yaşadı.

<span class="mw-page-title-main">Opsikion</span> Bizans Bölgesi (thema)

Opsikion Theması basitçe Opsikion, kuzeybatı Küçük Asya'da bulunan bir Bizans themasıdır. İmparatorluk maiyet ordusundan yaratılan Opsikion, Konstantinopolis'e en yakın konumda bulunan ilk themaların en büyük ve en prestijli olanıydı. 8. yüzyılda çeşitli isyanlara karıştı, yaklaşık 750'de üçe bölündü ve eski üstünlüğünü kaybetti. Dördüncü Haçlı Seferi sonrasına kadar orta kademe bir thema olarak hayatta kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Ekskubitores</span>

Excubitores erken dönem Bizans imparatorlarının imparatorluk muhafızları olarak yaklaşık 460 yılında kurulmuştur. Komutanları kısa sürede büyük etki sahibi olmuş, aralarından 6. yüzyılda bir dizi imparator çıkmıştır. Excubitores geç 7. yüzyılda kayıtlarında görülmemeye başlamışlardır, fakat 8. yüzyıl ortalarında, orta dönem Bizans ordusunun çekirdeğini oluşturan seçkin "tagmata" birliklerinden birine dönüşmüşlerdir. Excubitores hakkında son kayıt 1081 yılıdır.

<span class="mw-page-title-main">Thrakesion</span> Bizans idari bölümü (Thema)

Trakyalı Theması, daha düzgün bir şekilde Trakyalıların theması olarak söylenir, Batı Küçük Asya'da Bizans İmparatorluğu themasıdır. 7. yüzyılın ortalarında veya 8. yüzyılın başlarında eski Trakyalılar ordusunun yerleştirilmesi ile oluşturulmuştur ve adını almıştır, Konstantinopolis'e yakınlığı nedeniyle varoluşu boyunca İmparatorluğun daha büyük ve daha önemli themalarından biri olmuştur. Trakyalıların theması 14. yüzyılın başlarında bölge Anadolu beyliklerinin eline geçmesine kadar hayatta kalan en uzun ömürlü themalardan biri olmuştur.

Logothetis tu dromu ,cursus publicus idaresinin başı ve Bizans İmparatorluğunun en kıdemli maliye bakanlarından (Logothetis) biri.

<span class="mw-page-title-main">Tagma</span>

Tagma tabur ya da alay büyüklüğünde askerî birlik.

Karabisianoi, orta 7. yüzyıldan erken 8. yüzyıla kadar Bizans donanması'nın dayanak noktasıdır. Kelime olarak Yunanca "gemiler" için karabos ya da karabis ve "gemiler için insanlar, denizciler" anlamına gelmektedir. Karabisianos, Bizans İmparatorluğu'nun ilk sabit deniz kurumudur, denizde İslam'ın yayılışının önüne geçmek için kurulmuştur. 718-730 arası bir zaman kaldırılmış ve yerine bir dizi denizci thema kurulmuştur.

Drungarios, Geç Roma ve Bizans dönemlerinde drungos olarak bilinen yapının komutanına verilen rütbe.

Taktikon Uspenskiy ya da Uspenskij orta 9. yüzyıl Bizans İmparatorluğu'nun sivil, askeri ve kilise görevleri ile İmparatorluk sarayında onların protokol sıralarını gösteren Yunanca listesinin geleneksel adıdır. Nikolaos Oikonomides, bu listeyi 842/843 olarak tarihlendirir, 9 ve 10. yüzyıllardan kalma bir dizi bu tür belgelerin ilkidir. Belgeye, 19. yüzyıl sonlarında, Kudüs Rum Ortodoks Patrikhanesi kütüphanesinde daha sonraki bir taktikon olan Philotheos’un Kletorologion’unun bir kısmını da içeren 12. ve 13. yüzyıldan kalma bir el yazmasında bu belgeyi keşfeden Rus Bizanstolog Fyodor Uspenskiy'in adı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Domestikos ton sholon</span>

Domestikos tōn scholōn Bizans İmparatorluğu'nda kıdemli bir askeri makam, 8. yüzyıl ile en az 14 yüzyıl başlarına kadar kullanılmıştır. Başlangıçta basitçe seçkin tagmata alayları kıdemlisi Scholai komutanıydı, Domestikos hızlıca öne çıktı: 9. yüzyıl ortalarında unvanı taşıyanlar temelde İmparatorun yanında Bizans ordusu baş komutanıydı. Makam 12. yüzyılda Megas Domestikos ile çakıştı ve Paleologos Hanedanı döneminde sadece onursal orta seviye saray unvanlığına indi.

<span class="mw-page-title-main">Sisam (thema)</span> Bizans idari bölümü (Thema)

Sisam Theması geç 9. yüzyılda Ege Denizi'nin doğusunda kurulmuş Bizans İmparatorluğu theması. Bizans İmparatorluğu'nun denizci themalarından biriydi. Bizans donanması için gemi ve birlik sağlamıştır.

Protasekretis ya da protoasekretis, Bizans bürokrasisinde üst düzey bir yetkili, başyazman. Kelime anlamıyla "birinci asekretis" anlamına gelmekle birlikte bürokraside asekretislerin yöneticisi konumundadır.

<span class="mw-page-title-main">Optimatoi</span> Bizans idari bölümü (Thema)

Optimatoi, başlangıçta seçkin bir Bizans askerî birliği olarak kuruldu. Ancak, 8. yüzyılın ortalarında bir arz ve lojistik grubuna indirgendi ve kuzey-batı Küçük Asya'da eyalet (thema) olarak atanmıştır. Bir idari birim olarak, Optimatoi Theması, 14. yüzyılın ilk yıllarında Osmanlı İmparatorluğu tarafından ele geçirilinceye kadar ayakta kalmıştır.

Stilianos Zaucis, Ermeni asıllı Bizans devlet adamıdır.

Prōtospatharios, Orta Bizans döneminin en yüksek saray unvanlarından biriydi, üst düzey generallere ve vilayet valilerine, hem de yabancı prenslere verildi.

Parakoimōmenos, kelime anlamı [imparatorun odasının] yanında uyuyandır. Bizans saray görevidir. Genellikle hadımlar için ayrılmıştır. Pozisyonun imparatorlara olan yakınlığı, sahiplerinin nüfuzunu ve gücünü garanti altına aldı ve bunların birçoğu, özellikle de 9. ve 10. yüzyıllarda, Bizans İmparatorluğu'nun başbakanları olarak işlev gördüler.

<span class="mw-page-title-main">Mesazon</span> Bizans İmparatorluğunun başbakanı olarak hareket eden yüksek makam

Mesazōn Bizans imparatoru'nun başbakanı ve baş yardımcısı olarak hareket eden Bizans İmparatorluğu'nun son yüzyıllarında yüksek bir makam ve görevlisi.

Logothetis tu geniku sıklıkla genikos logothetis ya da kısaca ho genikos, makliyeden sorumlu bakandır, orta dönem Bizans İmparatorluğu'nda genikon logothesion.

<span class="mw-page-title-main">Bizans bürokrasi ve aristokrasisi</span> Bizans İmparatorluğu hükûmeti

Bizans İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu'ndan miras kalan karmaşık bir aristokrasi ve bürokrasi sistemine sahipti. Hiyerarşinin zirvesinde imparator duruyordu; ancak "Bizans bir cumhuriyetçi mutlak monarşiydi ve ilahi haklara sahip bir monarşi değildi". İmparatorluk verasetiyle ilgili yazılı yasalar yoktu ve Roma Cumhuriyeti hiçbir zaman resmen kaldırılmadı, bu nedenle İmparator, hem Senato (Synkletos) hem de Ordu tarafından resmi olarak seçilmeliydi. Gerçekte, Senato yetkisi zamanla ciddi şekilde kısıtlandı ve Ordu pratikte seçim konusunda tekel konumuna geçti. Ayrıca, yarı cumhuriyetçi bir varlık iken, İmparatorlar genellikle çocuklarının halefini dolaylı yollarla, örneğin onları ortak imparator olarak atamak gibi, sağlamayı başardılar. Yazılı veraset kanunlarının ve usullerinin yokluğu ve İmparatorluğun askerileştirilmiş devleti, çok sayıda darbe ve isyana yol açarak, Malazgirt yenilgisi gibi birçok feci sonuçlara yol açtı.