İçeriğe atla

Hersek

Başlığın diğer anlamları için Hersek (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Hersek, koyu kahverengi ile gösterilmiştir.

Hersek (Boşnakça, Hırvatça: Hercegovina, Sırpça: Херцеговина, Hercegovina), merkezinde kabaca Mostar şehri olan Adriyatik Denizi'ne bir çıkış koridoruna sahip Dinar Alpleri'ndeki tarihsel ve coğrafi bölge, günümüzde Bosna-Hersek'in güney bölümünü oluşturmaktadır. Hersek'in yüzölçümü 9.948 km²'dir (veya diğer kaynaklara göre 10.190 km²). Hersek ile Bosna arasında belirgin bir sınır yoktur. Hersek'in bittiği yerden Bosna'nın başlaması hakkında birçok düşünce vardır.

Etimoloji

Orta Çağ'da Slav halkları Hersek'i Zahumlje olarak adlandırılmıştır. Daha sonraki dönemlerde adı Hum olarak anılmaya başlamıştır. Hersek kelimesi, Stefan Vukçiç Kosariç'in unvanı olan Herzog yani dük kelimesinden doğmuştur.

Nüfus

Hersek'in nüfusu II. Dünya Savaşı'na ek olarak Yugoslavya Savaşları ile karışmıştır. İki savaşta da halk etnik temizliğe maruz kalmıştır. 1991 sayımına göre Hersek'te 437.095 kişi yaşamaktadır. Nüfusun çoğunluğu Hırvat'tır. Nüfusun etnik dağılımı şöyledir: 206.457 Hırvat (47,2%), 112.948 Boşnak (25,8%), 93.047 Sırp (21,3%), 18.494 Yugoslav (4,2%) ve 6.149 diğerleri (1,4%)'dir. Boşnaklar genellikle Neretva nehrinin akışı boyunca, Konjic ve Jablanica şehirlerinde yaşamaktadır. Hersek'in doğusu Sırp Cumhuriyeti'ne ait olup burada çoğunlukla Sırplar yaşamaktadır.

Tarih

Tarihsel Hersek Toprakları
  Bosna-Hersek Federasyonu içindeki topraklar
  Sırp Cumhuriyeti içindeki topraklar
  Karadağ içindeki topraklar (Eski Hersek)
  Sırbistan içindeki topraklar
Hersek Eyaleti bayrağı

7. yüzyıl ve 12. yüzyıl arası bugünkü Bosna-Hersek'nin bulunduğu bölgeye Sırplar ve Hırvatlar akın yapmışlardır. Orta Çağ'da Hersek topraklarında Zahumlje ve Travunia adlı iki devlet var olmuştur. Hersek, 1102 yılına kadar Hırvatistan Krallığı'nın egemenliği altında kalmış, ardından Hersek'te Hum Prensliği kurulmuştur. 1326 yılında Hum Prensliği, Bosna'nın bir parçası olmuş, II. Stefan Kotromaniç ve I. Stefan Tvrtko dönemlerinde de Bosna egemenliği altında kalmıştır.

I. Tvrtko'nun ölüp Bosna'nın güçsüzleşmesinden sonra, Kosariç Hanedanı'nın güçlü asillerinden Büyük Dük Sandalj Hraniç ve yeğeni Stefan Vukçiç Kosariç, sadece sözde Bosna Krallarının lordluğunu tanıyarak Hum bölgesini bağımsız olarak yönetmeye başlamışlardır. Stefan Vukçiç Kosariç, 20 Ocak 1448'de Saksonya Elektörü III Frederick'in yardımı ile kendisini Santa Sava Herzog'u (dükü), Hum ve Primorje lordu, Bosna Krallığı büyük dükü ilan etmiştir. 100 yıldan fazla Bosna Krallığı'nın egemenliği altında kalan Hersek böylelikle bağımsız olmuş, fakat Stefan Vukçiç Kosariç bölgede tam hakimiyeti sağlayamamıştır.[1][2]

1482 yılında Herzog Stefan'ın kurduğu Hersek Dükalığı, Osmanlı Devleti kuvvetleri tarafından ele geçirilmiştir. Osmanlı Devleti içinde Hersek, önce Rumeli Eyaleti'nin bir parçası olmuş, 1580 yılında Bosna Eyaleti'ne bağlı bir sancak olmuştur. 1833 ve 1851 yılları arası Hersek, Ali Paşa Rizvanbegoviç tarafından yönetilen bir eyalet olmuştur. Onun ölümünden sonra Hersek, yeniden Bosna Eyaleti'ne bağlanmıştır. 1875 yılında Hersek İsyanı patlak vermesi ile bölgede birçok kargaşa çıkmıştır. Berlin Kongresi'nden önce Karadağ, Nikšić bölgesi dahil Hersek'e ait büyük bir bölgeyi kendi topraklarına katmıştır. 1878 yılında Hersek, Bosna ile birlikte, sözde Osmanlı Devleti'nin yönetimi altında kalacak şekilde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu tarafından işgal edilmiştir. Yine de Avusturya-Macaristan, bölgede tam hakimiyetini 1908 yılında sağlamıştır. Avusturya-Macaristan İşgali'ndeki Hersek, Bosna gibi özel bir yönetim ile yönetilmeye başlamıştır. Hersek ve Bosna'daki Sırplar, Bosna ve Hersek'in Sırbistan'a bağlanmasını istemiş, bu da Sırbistan ile Avusturya-Macaristan ilişkilerini geçici bir süre kötüleştirmiştir.

1908 yılında, Avusturya-Macaristan'ın bölgeyi birleştirmesi, uluslararası bir tartışmaya neden olan Bosna Krizi'ni meydana getirmiştir. Avusturya-Macaristan yönetimine karşı Bosna Hersekli Sırplar, Arşidük Franz Ferdinand'a suikast düzenlemiştir. Bu olay I. Dünya Savaşı'nın başlamasına neden olmuştur. Savaş sırasından Hersek'te birçok etnik çatışma yaşanmıştır. Avusturya-Macaristan yönetimi, Šuckori, Boşnak[3] ve Hırvat birlikleri oluşturmuştur. Šuckori birliği özellikle Hersek'te aktif bir rol oynamıştır.

1918 yılında Avusturya Macaristan İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'nı kaybetmesi üzerine Hersek, Bosna ile birlikte önce Sırp, Hırvat ve Sloven Devleti'nin, ardından Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı'nın bir parçası olmuştur. 1941 yılında Hersek, Bağımsız Hırvatistan Devleti'nin egemenliği altında kalmıştır. 1941 ve 1945 yılları arası Hersek, Hırvat Ustaşa, Sırp Çetnikler ve Yugoslav Partizanların arasındaki çatışmalar için savaş alanı olmuştur. 1945 yılında Bosna Hersek, Yugoslavya SFC'ye bağlı bir cumhuriyet olmuş, Yugoslavya'nın 1990'larda yıkılmasına kadar da öyle kalmıştır.

Siyasi Durum

Bugünkü Bosna-Hersek devleti içindeki Hersek, iki entiteye yani devletçiğe bölünmüş durumdadır. Bunlar, Bosna-Hersek Federasyonu ve Sırp Cumhuriyeti'dir. Trebinje Bölgesi veya Doğu Hersek olarak da bilinen Sırp Cumhuriyeti'nin parçası olan Hersek, Trebinje, Bileća, Gacko, Nevesinje, Ljubinje, Berkovići, Istočni Mostar ve Foča gibi belediyelerden oluşmaktadır. Bosna-Hersek Federasyonu'nun parçası olan Hersek, Hersek-Neretva Kantonu, Batı Hersek Kantonu ve Livno Kantonu'nun bir kısmından oluşmaktadır.

Coğrafya

İlkbahar'da Hersek

Kuzeyde 2000 metreden yüksek olan kalker, plato, Buzul Çağı'nda buzullar ile kaplanmıştır. Güneybatıda, kıyıya doğru, karst olaylarıyla çok parçalanmış ve birçok polye meydana gelmiştir. Neretva, iki bölümü de derin vadisiyle yarmıştır. Neretva nehrinin üst kısmı Hersek'in kuzeyindedir. Vadinin güney bölümünden geçmekte olan yollar, kıyıyı içlere bağlamıştır. Hersek'in en büyük şehri olan Mostar, bölgenin merkezindedir. Diğer büyük şehirler Stolac, Trebinje, Siroki Brijeg, Konjic ve Čapljina'dır. Bosna ve Hersek arasındaki sınır belirsiz olup sınır hakkında birçok tartışma vardır.

Şehirler

Hersek'te birkaç ünlü şehir vardır. Mostar, en ünlü şehir ve gayri resmi başkenttir, nüfusu 100,000'in üzerindeki tek şehirdir. Hersek'te büyük şehirler yoktur, fakat Hersek'teki şehirler tarihsel ve ünlüdür. Stolac belki Hersek'teki en eski şehirdir. Orada Eski Taş Çağı'ndan kalma yerleşim yerleri olup, İlyric kabilesi Daorson şehrinde yaşamıştır. Orada, Bregava nehri ile yan yana birkaç Romen yerleşim yeri olmuştur. Radimlja'da Orta Çağ'daki yerli halkın yaptığı birçok büyük ve güzel taş mezarlar vardır. Trebinje, Bosna Hersek'in en güneyindeki tarihi bir şehir olup Karadağ ile sınırdır ve Trebišnjica nehrinin üzerindedir. Čapljina ve Ljubuški tarihsel açıdan ünlüdür. Međugorje, birçok Hırvat ve Katolik için dinsel önemi için ünlüdür. Konjic ve Jablanica, II. Dünya Savaşı sırasında ünlü olmuştur. Hersek'teki diğer şehirler Prozor-Rama, Siroki Brijeg, Posušje, Čitluk, Grude, Nevesinje, Ulog, Gacko, Bileća, Ljubinje, Ravno ve sahil şehri Neum'dur.

Turizm

Hersek'in birçok doğal ve ünlü güzel yapıları vardır. Hutovo Blato bir kuş rezervi olup Avrupa çapında önemlidir ve birçok kuşbilimcinin toplandırığı yerdir. Vjetrenica mağarası, Hırvatistan sınırı yakınında Ravno Belediyesi'ndedir. Ziyaretçilere açıktır. Hersek'in Adriyatik Denizi kıyısında yer alan tek sahil kasabası Neum'dur.

Galeri

  • Mostar
    Mostar
  • "Mostar Köprüsü" ("Stari most") Mostar, 2004.
    "Mostar Köprüsü" ("Stari most") Mostar, 2004.
  • Neum ve Hersek sahilleri.
    Neum ve Hersek sahilleri.
  • Počitelj, eski kasaba
    Počitelj, eski kasaba
  • Trebinje
    Trebinje
  • Neretva nehri Mostar, 2004
    Neretva nehri Mostar, 2004

Kaynakça

  1. ^ "Hersek Dükalığı". 30 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2020. 
  2. ^ "Stefan Vukçiç Kosariç". 25 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2008. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2016. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Saraybosna</span> Bosna-Hersekin başkenti

Saraybosna, Bosna-Hersek’in başkenti ve 2007 yılı sayımlarına göre 619.030 kişilik nüfusuyla en büyük kentidir. Saraybosna, ayrıca Bosna-Hersek Federasyonu'nun ve fiilî başkenti Banyaluka olan Sırp Cumhuriyeti'nin de hukukî başkentidir. Saraybosna Kantonu'nun da merkezidir. Saraybosna, Bosna bölgesinin Dinar Alpleri'yle çevrili Saraybosna Vadisi içerisinde Miljacka Nehri'nin çevresinde kurulmuştur. Şehir, barındırdığı dinî çeşitliliğiyle bilinir. Müslümanlık, Katoliklik, Ortodoksluk ve Musevîlik, burada yüzyıllar boyunca barış içinde bir arada var olagelmişlerdir. İşte bu yüzden Saraybosna, Avrupa'nın Kudüs'ü olarak kabul edilir. Saraybosna Balkanlar'daki kültürel şehirlerin en önemlilerinden biri olarak kabul görür.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek</span> Balkanlarda bir ülke

Bosna-Hersek, kısa haliyle B&H, resmî adıyla Bosna ve Hersek, Balkanlar'da 51.197 km² yüz ölçümlü bir ülke. Kuzey, batı ve güneyden Hırvatistan; doğudan Sırbistan ve güneydoğusunda Karadağ ile çevrili olup Adriyatik Denizi'ne Neum şehrinin olduğu yerde yalnızca 20 km'lik limansız bir kıyısı bulunmaktadır. Ülkenin coğrafyası merkez ve güneyde dağlık, kuzeybatıda tepelik, kuzeydoğuda düzlük bir karakter sergiler. Başkent ve en büyük şehir olan Saraybosna, birçok yüksek dağla çevrelenmiştir. Ülkenin çoğunluğunu kaplayan Bosna bölgesinde karasal iklim görülür, bu bölgede yazları sıcak, kışları kar yağışlı ve soğuktur. Ülkenin güney kıyılarındaki daha küçük Hersek bölgesinde ise tipik Akdeniz iklimi görülür. Bosna-Hersek doğal kaynaklar açısından da zengin bir görünüm arz eder.

<span class="mw-page-title-main">Mostar Köprüsü</span> Bosna-Hersekin Mostar şehrinden geçen Neretva nehri üzerinde bulunan bir köprü

Mostar Köprüsü, Bosna-Hersek'in Mostar şehrinden geçen Neretva nehri üzerinde bulunan bir köprü. Orijinal köprü Mimar Sinan'ın öğrencisi Mimar Hayreddin tarafından 1566 yılında inşa edildi ve 9 Kasım 1993'te Boşnak-Hırvat Savaşı sırasında Hırvat güçleri tarafından yıkılıncaya dek 427 yıl kullanıldı. Mimar Hayreddin, köprü için 456 kalıp taş kullanmıştı. Köprü, çevresindeki kente adını da verdi. Mostar, Hersek bölgesinin ana kenti oldu. Köprüyü yeniden inşa etmek için bir proje hazırlandı ve 23 Temmuz 2004'te yeni köprü hizmete girdi. Köprü, 2005'te UNESCO tarafından Dünya Mirası ilan edildi.

<span class="mw-page-title-main">Banja Luka</span> Bosna-Hersekte şehir

Banja Luka ya da Banaluka, Bosna-Hersek'te bir şehir ve aynı zamanda Bosna-Hersek'te bulunan özerk yönetim Sırp Cumhuriyeti'nin fiilî başkentidir. Osmanlı kaynaklarında Banaluka (بنالوقه) olarak geçen şehir 1639 yılında değin Bosna beylerbeyinin ikâmetgâhı olarak büyük bir gelişme gösterdi. Daha sonra eyalet merkezinin Saraybosna'ya taşınmasıyla eski önemini yitirdi.

<span class="mw-page-title-main">Visoko</span> Bosna-Hersekte şehir

Visoka, Vizoko veya Vizoka, Bosna-Hersek'in merkezinde yaklaşık 17.000 sakini olan bir şehirdir. Zenica ve Saraybosna arasındaki yol üzerindedir. Vizoko, Bosna nehrinin, Fojnicka nehri ile karıştığı noktada uzanmıştır. İdari olarak Zenica-Doboj Kantonu'unun bir parçasıdır. Bosna Piramitleri ile ünlüdür.

<span class="mw-page-title-main">Mostar</span> Bosna-Hersekte şehir

Mostar, Bosna-Hersek'te Hersek bölgesinin en büyük şehri ve Bosna-Hersek Federasyonu'na bağlı Hersek-Neretva Kantonu'nun idarî merkezi olan şehir.

Mostar, şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek Federasyonu</span> Federasyon

Bosna-Hersek Federasyonu (Federacija Bosne i Hercegovine, Федерација Босне и Херцеговине,

<span class="mw-page-title-main">Dayton Anlaşması</span> 1995te Bosna Savaşını sona erdiren barış antlaşması

Bosna Hersek'te Barış için Genel Çerçeve Anlaşması, bilinen adıyla Dayton Anlaşması veya Dayton Anlaşmaları ABD'nin Ohio eyaletindeki Dayton kenti yakınlarındaki Wright-Patterson Hava Kuvvetleri Üssü'nde 21 Kasım 1995 tarihinde anlaşmaya varılan ve 14 Aralık 1995 tarihinde Paris'te Bosna-Hersek Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç, Yugoslavya Federal Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Slobodan Milošević ve Hırvatistan Cumhurbaşkanı Franjo Tuđman tarafından resmen imzalanan barış anlaşmasıdır. Bu anlaşmalar, çok daha büyük Yugoslav Savaşları'nın bir parçası olan ve üç buçuk yıl süren Bosna Savaşı'na son verdi.

<span class="mw-page-title-main">Neum</span>

Neum, Bosna-Hersek'in denize kıyısı olan tek şehridir. Buradaki yaklaşık 21 kilometrelik kıyı şeridi ülkenin Adriyatik Denizi'ine tek çıkış noktasıdır. Bosna-Hersek Federasyonu'na aittir. Kıyı şeridi 24.5 km olup, 2009 itibarıyla, belediye (Opcina) nüfusu 4.605'tir ve Neum'un merkezi nüfusu 4.268'dir. Dayton Barış Antlaşması sırasında, Hırvatistan'ın almak için yoğun çaba sarf ettiği Neum, Alija Izetbegović'in yoğun ısrarı ve direnmesi sonucu Bosna-Hersek sınırlarında kalmıştır.

Neretva Nehri, Mostar Köprüsü'nün üzerinde yer aldığı nehir.

<span class="mw-page-title-main">Hersek Düklüğü</span>

Hersek Düklüğü ya da St. Sava Düklüğü, 14. ve 15. yüzyıllar arası bugünkü Bosna-Hersek'in güneyini oluşturan Hersek bölgesinde kurulmuş bir Boşnak dükalığıdır. Yöneticileri Kosariç Hanedanı'nın soyundan gelen kişilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Hersek (Habsburg)</span> 1878de kurulan Avusturya-Macaristan İmparatorluğuna bağlı bir devlet

Hersek, 1878'de kurulan bir devlettir. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Poçitel</span> Bosna-Hersekte yerleşim birimi

Poçitel, Poçitelli veya Poçetel, Bosna-Hersek'in güneyinde tarihi bir yerleşim birimi.

<span class="mw-page-title-main">Biyelina</span> Bosna-Hersekte şehir

Biyelina veya Belene Kuzeydoğu Bosna-Hersek'te bulunan bir şehir ve belediyedir. Şehir Banja Luka'dan sonra Sırp Cumhuriyeti'nin ikinci ve Bosna-Hersek'in ise beşinci en büyük şehridir. Semberija'nın zengin toprakları üzerindedir. Bijeljina, 140,000-150,000 civarında nüfus ile Sırp Cumhuriyeti'nin Doğu bölümünün gayri-resmi merkezi halindedir. Bijeljina konum olarak Sırbistan'dan 6 km (4 mi) ve Hırvatistan'dan ise 40 km (25 mi) uzaklıktadır. Üretken toprakları ile bölgenin gıda üretimi ve ticaretinde önemli yer almaktadır. Bijeljina geniş şehir merkezi ile dikkat çekmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Prijedor</span> Bosna-Hersekte şehir

Pridor Bosna-Hersek'in Kuzeybatısı'nda yer alan ve yaklaşık toplam nüfusu 110.000 olan bir şehirdir. Prijedor, Bosna-Hersek'e bağlı Sırp Cumhuriyeti'nde ve Bosanska Krajina Bölgesi'nde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yablanika</span> Bosna-Hersekte kent

Yablanika, Bosna-Hersek'in ortasında aynı adı taşıyan bir şehir ve belediyedir. Kasaba Neretva Nehri ve Jablanica gölü üzerinde yer almaktadır. Yablanika Hersek-Neretva Kantonu'nun bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Macaristan yönetiminde Bosna-Hersek</span> 1878-1918 arasında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu himayesi altında Bosna Hersek

Avusturya-Macaristan yönetiminde Bosna-Hersek, 1878-1918 yılları arasında Bosna-Hersek'te Avusturya-Macaristan İmparatorluğu idaresini ifade eder. 1878 yılında 93 Harbi'nden sonra yapılan Berlin Antlaşması ile Bosna Vilayeti imtiyazlı bir vilayet haline geldi ve fiilen Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun hakimiyetine girdi. 1908 yılında Bosna Krizi sonrasında Avusturya-Macaristan Bosna-Hersek'i ilhak etti ve Avusturya ile Macaristan arasında bir kondominyum kuruldu. 1918 yılında I. Dünya Savaşı'nın sonunda bağımsızlığını ilan ederek Sloven, Hırvat ve Sırp Devleti'ne katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Konjic, Bosna-Hersek</span> Bosna-Hersekte kent

Konjic, eskiden Türkçe Koniça veya Koniçe, Bosna-Hersek'ın Bosna-Hersek Federasyonu'na bağlı Hersek-Neretva Kantonu'nda bulunan bir kasaba ve belediyedir. Belediye, başkent Saraybosna'nın 50 km güneybatısında Neretva Nehri'nin kıyısında yer almaktadır. Yüzölçümü 1.169 km² olan belediyenin nüfusu 2013 yılı itibarıyla 26.381'dir.

Srjedni Vaštar, Bosna-Hersek’in Bosna-Hersek Federasyonu bölümünde, Hersek-Neretva Kantonu’na bağlı bir köydür. Köyün nüfusu, 2019 yılı itibarıyla, 476’dır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.