İçeriğe atla

Herman Francis Mark

Herman Francis Mark
DoğumHermann Franz Mark
03 Mayıs 1895(1895-05-03)
Viyana, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
Ölüm06 Nisan 1995 (99 yaşında)
Austin, Teksas, ABD
VatandaşlıkAmerikan
Mezun olduğu okul(lar)Viyana Üniversitesi
MemleketAvusturya
Kariyeri
DalıKimya
Çalıştığı kurumIG Farben
Brooklyn Polytechnic Enstitüsü

Herman Francis Mark (3 Mayıs 1895, Viyana, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu - 6 Nisan 1995, Austin, Teksas, ABD) polimer bilimine katkılarıyla tanınmış Avusturyalı-Amerikalı kimyager. Mark'ın fiberlerin moleküler yapısı üstüne X-ışını difraksiyonu çalışmaları polimer yapıların makromoleküler teorisine önemli kanıtlar sağladı. Houwnik ile günümüzde Mark-Houwnk veya Mark-Houwnik-Sakurada denklemi olarak bilinen denklemleri kurudu. Bu denklemler bir polimerin gerçek viskozitesini bağıl moleküler kütlesine bağlar. Uzun yıllar Brooklyn Polytechnic Enstitüsü'nde çalıştı.[1] 1946'da Journal of Polymer Science dergisini kurdu.

Hayatı

Gençliği

Hermann Franz Mark 1895'te Viyana'da doktor Hermann Carl Mark ve Lili Mueller'in oğlu olarak dünyaya geldi. Mark'ın babası evlendiğinde Hristiyanlıka (Lüteran Kilisesi) geçmiş bir Yahudi'ydi.[2]

Herman Mark erken yaşlarında bilime yönelmeye başladı. Matematiği ve fiziği anlamasını sağlayan öğretmeni Franz Hlawaty'den çok etkilendi. On iki yaşında o ve arkadaşı Viyana Üniversitesi'nin laboratuvarlarını gezdi. Fen bilgisi dersleri veren babası geziyi ayarlamıştı. İki çocuk da geziden etkilendi ve yatak odalarını laboratuvara dönüştürdüler. İkisininden babaları aracılığıyla çeşitli kimyasallara erişimi vardı ve kısa sürede deney yapmaya başladılar.[2]

I. Dünya Savaşı

Mark I. Dünya Savaşı sırasında Avusturya-Macaristan Ordusu'nun elit k.k. Kaiserschützen Regiment Nr. II'de subay olarak görev aldı. Görevi boyunca pek çok madalya kazandı ve Haziran 1917'de alplerdeki Ortigata Dağı Muharebesi'nin kahramanı oldu.

X-ışını difraksiyonu

Mark X-ışını difraksiyonu üstüne çalıştı. Linus Pauling X-ışını difraksiyonunu Mark'tan öğrendi. Öğrendikleri ileride proteinlerin yapısı üstüne yapacağı çalışmalarını etkileyecekti.

Albert Einstein, Mark ve çalışma arkadaşlarından laboratuvarlarındaki güçlü X-ışını tüplerini kullanarak Compton saçılmasını kanıtlamalarını istedi. Bu çalışma Einstein'a Nobel Fizik Ödülü'nü kazandıran ışık kuantum teorisinin en güçlü kanıtı oldu.[2]

IG Farben

1926'da IG Farben'den Kurt Meyer, Mark'a şirketin laboratuvarlarının birinde müdür yardımcılığı pozisyonu teklifinde bulundu. Mark, Farben'de çalıştığı süre boyuncu polistiren, polivinil klorür, polivinil alkol ve ilk sentetik kauçuğun ticari üretimi üstüne ilk ciddi girişimlerde bulundu. Mark, Farben'in yeni polimerler ve ko-polimerlerin üretimi ve dağıtımı alanlarında lider olmasına yardımcı oldu.

Nazilerin yönetime gelmesiyle Mark'ın fabrika müdürü Mark yabancı olduğu ve babası Yahudi olduğu için Mark'ın tehlikede olduğunu düşündü. Mark müdürünün tavsiyesine uydu ve Viyana Üniversitesi'nde kimya profesörlüğü işini kabul etti. Böylece büyüdüğü şehre döndü. Mark, Viyana'da geçirdiği 6 yıl boyunca çok başarılı oldu ve polimer kimyası üstüne yeni bir müfredat geliştirdi ve makromoleküller alanındaki çalışmalarını ilerletti.

Eylül 1937'de Mark, Dresden'de Canadian Inernational Pulp and Paper Company'den C.B. Thorne ile buluştu. Thorne buluşmada Mark'a Hawkesbury, Ontario, Kanada'daki şirkette araştırma müdürlüğü teklif etti. Bu görevde rayon ipek, selüloz asetat ve selofan üretimi için kağıt hamuru üretiminin modernizasyonundan sorumlu olacaktı. Mark yoğun olduğunu ama bir sonraki yıl şirketin araştırma tesislerinin düzenlenmesine yardımcı olmak için Kanada'ya gelmeye çalışacağını söyledi.

Nazi Avrupası'ndan kaçış

Mark 1938'in başlarında idari işlerini iş arkadaşlarına aktararak Avusturya'dan ayrılmaya hazırlandı. Aynı zamanda gizlice yaklaşık $50.000 değerinde platin tel alıyordu. Kendisi bu tellerden giysi askısı yaparken karısı kılıf örüyordu. Böylece askıları ülkeden çıkarabileceklerdi.[2]

Hitler'in askerleri Avusturya'yı işgal edip Anschluss (Almanya ve Avusturya'nın siyasi birliği) ilan edince Mark tutuklandı ve Gestapo hapishanesine atıldı. Uyarı ile serbest bırakıldı ve Yahudilerle görüşmemesi istendi. Pasaportuna da el konuldu. Bir yıllık maaşına eş değerde bir rüşvet vererek pasaportunu geri aldı ve Kanada'ya giriş vizesi ve İsviçre, Fransa ve İngiltere'den geçiş için transit vizeler aldı. Nisan'ın sonunda Mark ve ailesi arabalarının radyatörüne Nazi bayrağı asarak ve tavanına kayak ekipmanı takarak sınıra doğru yola çıktı. Ertesi gün Zürih'e ulaştılar. Buradan sonra aile Fransa üstünden İngiltere'ye gitti ve Eylül'de Mark ailesini geçici olarak arkasında bırakarak Montreal'e giden bir gemiye bindi.[2]

ABD

Mark Kanada'dan ABD'ye geçti ve burada Brooklyn Polytechnic Enstitüsü'ne girdi. Enstitüde sadece araştırma içermeyen, ayrıca ABD'de polimerler üstüne lisans eğitimi veren ilk polimer programını kurdu.[3][4][5]

Markın Brooklyn Polytechnic'teki ilk çalışmalarından bazıları suya kağıt hamuru veya pamuk karıştırarak buzun güçlendirilmesi üstüne oldu. 1942'de bu deneylerin sonuçları Mark'ın Viyana'dan öğrencisi olan ve İngiltere'de yaşayan Max Perutz'a aktarıldı. Max Perutz'un çalışmaları sonucunda Pykrete geliştirildi.[6]

1946'da Mark Brooklyn Polytechnic Enstitüsü'nde ABD'de polimer araştırmalarına adanmış ilk enstitü olan Polimer Araştırma Enstitüsü'nü kurdu. Mark polimer bilimi için müfredat ve eğitim yöntemleri geliştirmesiyle de tanınır.[2] 1950'de Amerikan Kimya Topluluğu'nun POLY bölümü kuruldu ve yaklaşık 8.000 üyesi ile topluluğun en büyük ikinci bölümü oldu.

Herman Mark'ın iki oğlu oldu. Hans Mark Teksas Üniversitesi'nin eski rektörüdür. Peter Mark 1979'da ölene kadar Princeton Üniversitesi'nde elektrik mühendisliği profesörü olarak çalıştı. Herman Mark torunu Catherine Burdge ve torunun çocukları Lucy ve Peter Burdge'un doğumlarını gördü.

2003'te Amerikan Kimya Topluluğu, Polimer Araştırma Enstitüsü'nü Ulusal Kimya Tarihi Eseri ilan etti.[2]

Ödüller

  • 1965: Avusturya Bilim ve Sanat Madalyası
  • 1966: Sovyetler Birliği Bilimler Akademisi Yabancı Üyesi
  • 1966: Elliott Cresson Madalyası
  • 1972: Kimyasal Öncü Ödülü
  • 1975: Willard Gibbs Ödülü
  • 1975: Aachen ve Münih Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Ödülü
  • 1976: Harvey Ödülü
  • 1979: Ulusal Bilim Madalyası (ABD)
  • 1979: Kimya alanında Wolf Ödülü
  • 1980: Colwyn madalyası[7]
  • 1980: Perkin Madalyası[8]
  • 1988: Charles Goodyear Madalyası

Kitapları

  • Giant Molecules (LIFE Science Library serisinden) (1966)
  • Encyclopedia of Polymer Science and Technology 1. Ed. 1964 4. Ed. 2007

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2020. 
  2. ^ a b c d e f g "Herman Mark and the Polymer Research Institute". National Historic Chemical Landmarks. American Chemical Society. 1 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2015. 
  3. ^ Center for Oral History. "Herman Mark". Science History Institute. 25 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2020. 
  4. ^ Bohning, James J.; Sturchio, Jeffrey L. (20 Haziran 1986). Herman Mark, Transcript of Interviews Conducted by James J. Bohning and Jeffrey L. Sturchio at Polytechnic University, Brooklyn, New York on 3 February, 17 March, and 20 June 1986 (PDF). Philadelphia, PA: The Beckman Center for the History of Chemistry. 21 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Haziran 2020. 
  5. ^ "Herman Mark and the Polymer Research Institute". 5 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2007. 
  6. ^ Perutz, 2002, p83
  7. ^ "Colwyn Medal award winners". iom3. IOM3. 26 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2017. 
  8. ^ "SCI Perkin Medal". Science History Institute. 2 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2018. 

Genel kaynak

  • I Wish I Made You Angry Earlier (İngilizce). Oxford University Press. 2002. ISBN 0-19-859027-X. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Linus Pauling</span>

Linus Carl Pauling, Amerikalı kuantum kimyageri ve biyokimyager. Ayrıca kristalografer, moleküler biyolog ve tıp araştırmacısı olarak da bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Robert Grubbs</span>

Robert H. Grubbs Amerikalı kimyagerdir.

<span class="mw-page-title-main">Lawrence Bragg</span> Britanyalı fizikçi

William Lawrence Bragg, Avustralya doğumlu Britanyalı fizikçi. Bragg'in X-ray yasalarının ve X-ray kristalograferi kâşifi. 1915 yılında babası William Henry Bragg ile kristallerin yapılarını x ışınları yardımıyla analiz etmesindeki çalışmalarından dolayı Nobel ödülünü kazanmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Philipp Lenard</span> Alman fizikçi (1862 – 1947)

Philipp Eduard Anton von Lenard, 1905'te katot ışınları ve özellikleri araştırmasıyla Nobel Fizik Ödülü almış Alman fizikçidir. Kendisi milliyetçi ve Yahudi aleyhtarı; aktif bir Nazi ideoloji savunucusudur. 1920'lerde Adolf Hitler'i desteklemiş ve Nazi döneminde “Deutsche Physik” hareketinde önemli bir rol-model olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Hermann Staudinger</span> Nobel Kimya Ödülü sahibi Alman kimyager

Hermann Staudinger, plastiklerle ilgili çalışmaları sebebiyle 1953 yılında Nobel Kimya Ödülü'nü almış olan Alman kimyager.

Yusuf Yağcı, Türk kimyagerdir. 1952'de Bursa'da doğdu. Yüksek lisans ve doktorasını İngiltere'de Liverpool Üniversitesi'nde yaptı. İTÜ'de doçent ve profesör oldu. Japonya, Almanya ve Çin' de pek çok kez misafir öğretim üyesi olarak çalışmalarda bulunmuştur. Birleşik Krallık tarafından "Kraliyet Kimya Cemiyeti Üyeliğine" kabul edilmiştir. Kimya bilimine yaptığı katkılarla uluslarası büyük bir üne sahip olan Yusuf Yağcı adına özel dergi sayıları çıkartılmıştır. Macromolecular Chemistry and Physics, 2017 yılında Yusuf Yağcı'nın 65. yaşına ithafen, Polymer Chemistry dergisi ise 70. yaşına özel sayı basmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Paul Alivisatos</span> Amerikalı kimyager

Paul Alivisatos, nanoteknolojinin gelişimi ve nanokristallerin üretiminde öncü sayılan, bu konudaki çalışmalarıyla uluslararası alanda kabul görmüş, Amerikalı bir bilim insanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Carl Djerassi</span> Amerikalı kimyager, mucit ve yazar (1923-2015)

Carl Djerassi, Avusturya doğumlu Bulgar-Amerikalı kimyager, yazar, senarist ve Diane Wood Middlebrook ile Djerassi Resident Artists programının eş kurucusu. Oral doğum kontrol hapının icadına katkısıyla tanınır ve kendisine hapın babası lakabı takılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Krzysztof Matyjaszewski</span> Polonyalı-Amerikan kimyager

Krzysztof "Kris" Matyjaszewski Polonya doğumlu, ABD vatandaşı kimyager. Carnegie Mellon Üniversitesi'nde Doğa Bilimleri Profesörü.

<span class="mw-page-title-main">Albert Eschenmoser</span> İsviçreli organik kimyager

Albert Eschenmoser (5 Ağustos 1925, Erstfeld - 14 Temmuz 2023), karmaşık heterosikilik doğal bileşiklerin, en önemlisi B12 vitamininin, sentezi üstüne çalışmaları ile tanınan İsviçreli organik kimyager. Organik sentez alanına yaptığı önemli katkıların yanı sıra, Eschenmoser'in yapay nükleik asitlerin sentetik yolları üstüne çalışmalarıyla Hayatın Kaynağı üstüne öncü çalışmaları vardır. 2009'da emekli olmadan önce ETH Zürih ve La Jolla, Kaliforniya'daki Scripps Araştırma Enstitüsü'ne bağlı Skaggs Kimyasal Biyoloji Enstitüsü'nde profesörlükleri vardı. Ayrıca Chicago Üniversitesi, Cambridge Üniversitesi ve Harvard Üniversitesi'nde misafir profesör olarak çalıştı.

Richard Alan Lerner, Amerikalı kimya araştırmacısı. Katalitik antikorlar üstüne çalışmalarıyla tanınan Lerner Scripps Araştırma Enstitüsü'nün (TSRI) Başkanı olarak 1 Ocak 2012'ye kadar çalıştı ve La Jolla, Kaliforniya'daki Skaggs Kimyasal Biyoloji Enstitüsü üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">F. Albert Cotton</span> Amerikalı kimyager (1930 – 2007)

Frank Albert Cotton Amerikalı kimyager. Texas Üniversitesi'nde WT Doherty-Welch Vakfı Başkanı ve Seçkin Kimya Profesörüydü. 1600'ün üzerinde bilimsel makale yazdı. Geçiş metallerinin kimyası üzerine yaptığı araştırmalarla tanındı.

<span class="mw-page-title-main">Raymond Lemieux</span> Kanadalı kimyager (1920-2000)

Raymond Urgel Lemieux, CC, AOE, FRS kimya alanında bir dizi keşfe öncülük etmiş Kanadalı organik kimyager. Alana ilk ve en ünlü katkısı sakkarozun sentezidir. Katkıları arasında anomerik etkinin keşfi ve karbonhidrat kimyasında hala kullanılan sakkarinlerin sentezi için genel yöntemlerin geliştirilmesi vardır. Kanada Royal Society ve Royal Society (İngiltere) üyesidir ve prestijli Albert Einstein Dünya Bilim Ödülü ve Wolf Kimya Ödülü'ne sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Julia Laskin</span> araştırmacı

Julia Laskin Pasifik Northwest Ulusal Laboratuvarı'nda araştırmacı ve Purdue Üniversitesi'nde William F. ve Patty J. Miller Analitik Kimya Profesörü olarak çalışan Amerikalı kimyagerdir. Yüksek lisans derecesini 1990 yılında Rusya'daki Leningrad Politeknik Enstitüsü'nde, doktorasını da 1998'de İsrail'deki Kudüs İbrani Üniversitesi'nde tamamladı. Doktora yaparken fiziksel kimya laboratuvarında eğitim asistanı olarak çalıştı. Doktora sonrası araştırmalarını Jean Futrell'in yanında Delaware Üniversitesi'nde gerçekleştirdi. Kütle spektrometrisi alananında yaptığı çalışmalarla tanınır.

Polimer kimyası, polimerlerin ve makromoleküllerin kimyasal sentezine, yapısına ve kimyasal ve fiziksel özelliklerine odaklanan bir kimya alt disiplinidir. Polimer kimyasında kullanılan ilkeler ve yöntemler, organik kimya, analitik kimya ve fiziksel kimya gibi çok çeşitli diğer kimya alt disiplinleri aracılığıyla da uygulanabilir. Pek çok malzeme tamamen inorganik metaller ve seramiklerden DNA ve diğer biyolojik moleküllere kadar polimerik yapılara sahiptir, ancak polimer kimyası tipik olarak sentetik, organik bileşimler bağlamında anılır. Sentetik polimerler, genellikle plastik ve kauçuk olarak adlandırılan, günlük kullanımdaki ticari malzemeler ve ürünlerde her yerde bulunur ve kompozit malzemelerin ana bileşenleridir. Polimer kimyası, her ikisi de polimer fiziği ve polimer mühendisliğini kapsayacak şekilde tanımlanabilen daha geniş polimer bilimi veya hatta nanoteknoloji alanlarına da dahil edilebilir.

William James Feast, İngiliz kimya bilimcisi ve akademisyendir.

Roy J. Plunkett Amerikalı bir kimyager. 1938 yılında Politetrafloroetileni (PTFE) yani teflonu icat etti.

Andras (Andrew) Keller FRS İngiliz vatandaşlığına kabul edilmiş polimer bilimcisidir. Bristol Üniversitesi, Fizik Bölümü, Polimer Biliminde 1969–91'de Araştırma profesörü, ardından fahri profesör olmuştur.

Martha Greenblatt, New Brunswick, New Jersey'deki Rutgers Üniversitesi'nde kimyager, araştırmacı ve öğretim üyesidir. Ocak 2008 itibarıyla Fen-Edebiyat Fakültesi'nin Fen bölümünün tek kadın başkanıydı. Greenblatt, katı hal inorganik kimyası alanındaki araştırmalarını sürdürürken Rutgers'ta kimya bölümünün başkanlığını üstlendi. Ayrıca, 2003 yılında Amerikan Kimya Derneği'nin seçkin bir kadın kimyagere her yıl verilen ulusal bir ödül olan Garvan-Olin Madalyası'nın da sahibi oldu. 2004 yılında Rutgers Üniversitesi'nde Yönetim Kurulu Kimya Profesörü oldu.

<span class="mw-page-title-main">Zhenan Bao</span>

Zhenan Bao kimya mühendisidir. Stanford Üniversitesi'nde Kimya ve Malzeme Bilimi ve Mühendisliği alanlarında nezaketen atamalarla KK Lee Kimya Mühendisliği Profesörü olarak görev yapmaktadır. 2018-2022 yılları arasında Kimya Mühendisliği Bölüm Başkanı olarak görev yaptı Bao, esnek elektronikler ve elektronik cilt gibi uygulamalar için organik alan etkili transistörler ve organik yarı iletkenler üzerine yaptığı çalışmalarla tanınıyor.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.