İçeriğe atla

Herbert Adams Gibbons

Herbert Adams Gibbons (8 Nisan1880, Annapolis, Maryland - 7 Ağustos 1934, Grundlsee, Avusturya) Amerikalı gazeteci. Türkiye'de daha çok Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş dönemi (1299/1303-1453) üzerine ortaya attığı iddialar ile tanınmaktadır. Ortaya attığı tezi genel olarak Osmanlıların devlet kurmak için gerekli olan unsurları İslamlaşan Rum tebâa ile İslam olmuş Türklerden hasıl bulduğudur. Tarihçi olmamasına rağmen büyük yankı uyandıran iddiaları çoğu Osmanlı tarihçisini anti-tez yaratmaya veya tez çürütmeye itmiştir.[1]

Yaşamı

Princeton Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nde eğitim gördü. Bir Presbiteryen papazı olarak Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti İstanbul'a geldi (1909). Tarsus'ta Amerikan Koleji'nde, İstanbul'da ise Robert Kolej'de 1910-1913 yılları arasında dersler verdi. Osmanlı İmparatorluğunun İtalyan ve Balkan Savaşları ile I. Dünya Savaşı'nda Fransa, Mısır ve Sudan ülkelerinde ABD merkezli kuruluşlarda muhabirlik yaptı. 1916'da oldukça tartışmalara neden olan The Foundation of the Ottoman Empire (Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu) adlı eserini yayımladı. Bu eser dilbilimci Ragıp Hulûsi Özdem tarafından 1928'de Türkçeye çevrildi. Özellikle Ord. Prof. Dr. Mehmet Fuad Köprülü (ona atıfta bulunarak Ömer Lütfi Barkan da) Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuruluşu adlı yapıtta Gibbons'un eserini eleştirdi. Kendisinin diğer yapıtları ise: The New Map of Europe (1914) ve Contemporary World History'dir (1932).[2]

Gibbons'u eleştiren isimlerden biri de Paul Wittek'tir. Onun Gazi tezi Osmanlı kuruluş tartışmalarında Gibbons'un iddiaları gibi oldukça tartışılmıştır.

Kaynakça

  1. ^ Barkan, Ömer Lütfi. Osmanlı İmparatorluğu'nda Kolonizatör Türk Dervişleri. Hamle Yayınevi. s. 1-2. 
  2. ^ Gibbons (Herbert Adams) (Gelişim Yay. bas.). Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi c.8. 1986. s. 4558. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Osman Gazi</span> Osmanlı Beyliğinin kurucusu ve ilk padişahı (1299–1324)

I. Osman veya bilinen adlarıyla Osman Gazi ya da Osman Bey, Osmanlı Beyliği ve Osmanlı Hanedanı'nın kurucusu ve beyliğin ilk padişahı olan Türk hükümdar ve komutandır. Yaşadığı dönemde liderliğini yaptığı beylik başlangıçta küçük bir Türk beyliği iken, ölümünden sonraki yüzyıllarda büyük bir imparatorluğa dönüştü. Dedesinin Süleyman Şah veya Gündüz Alp isimli olduğu ve soyunun Oğuzların Bozok koluna mensup Kayı boyuna dayandığı düşünülmektedir. Büyükannesi Hayme Hatun, babası Ertuğrul Gazi ve annesi Halime Hatun'dur. Tarihçi Âşıkpaşazâde'nin yazdığına göre Osman Gazi, bir taraftan kendisinin Oğuzların Üçok koluna mensup "Gök Alp" neslinden olduğunu ileri sürerken diğer taraftan da kendi dedesinin isminin "Kaya Alp oğlu Süleyman Şah" değil, "Kutalmışoğlu Süleyman Şah" olduğunu söylediği iddia edilmektedir.

Sinanüddin Fakih Yusuf Paşa, 1349-1364 döneminde Osmanlı İmparatorluğu vezirliği yapıp Orhan Gazi'nin son, I. Murad'ın ilk veziridir.

<span class="mw-page-title-main">Taner Akçam</span> Alman akademisyen, sosyolog, yazar

Altuğ Taner Akçam, Türk tarihçi ve sosyolog.

<span class="mw-page-title-main">Lütfi Paşa</span> 31. Osmanlı sadrazamı

Damat Çelebi Lütfi Paşa, Kanuni Sultan Süleyman saltanatı döneminde 13 Temmuz 1539 - Nisan 1541 arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mahmud Muhtar Paşa</span> Osmanlı devlet adamı

Mahmut Muhtar Paşa ya da Soyadı Kanunu sonrasında Mahmut Muhtar Katırcıoğlu,, Osmanlı İmparatorluğu'nda valilik, nazırlık gibi önemli devlet görevlerinde bulunmuş asker ve bürokrat.

<span class="mw-page-title-main">Bafeus Muharebesi</span> 1302de gerçekleşen ilk Osmanlı–Bizans savaşı

Bafeus Muharebesi veya Koyunhisar Muharebesi, 27 Temmuz 1302 tarihinde Osmanlı Beyliği ile Bizans İmparatorluğu'nun yaptığı muharebedir. Muharebe, Osmanlı Devleti ve Bizans İmparatorluğu arasında yapılan tarihteki ilk silahlı çarpışmadır. Savaşı Osman Gazi yönetimindeki Osmanlı ordusu kazanmış ve bölgede büyük bir güç elde etmiştir. Türk tarihçi Halil İnalcık'a göre Osmanlı Devleti'nin kuruluşu bu muharebeyle başlamıştır.

Ömer Lütfi Barkan (1902-1979), Türk iktisat ve hukuk tarihçisi ve Türkiye’de iktisat tarihi biliminin kurucularındandır.

<span class="mw-page-title-main">Lütfi Ömer Akad</span> Türk yönetmen

Mehmet Lütfi Akad, Türk film yönetmeni, senarist, akademisyen.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Muharebesi</span> Osmanlı Devleti ile Timurlu İmparatorluğu arasında 1402 yılında yaşanan meydan muharebesi

Ankara Muharebesi, farklı kaynaklara göre 20 veya 28 Temmuz 1402'de Ankara'nın kuzeydoğusundaki Çubuk Ovası'nda, Osmanlı Devleti ile Timur İmparatorluğu arasında gerçekleşen muharebedir. Timur İmparatorluğu'nun kesin zaferiyle sonuçlanan muharebe sonrasında, Osmanlı Padişahı I. Bayezid Timurlulara esir düşmüş ve devlet, Fetret Devri olarak bilinen 11 yıllık hükümdarsız bir döneme girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Oltenitsa Muharebesi</span>

Oltenitsa Muharebesi, Kırım Savaşı'nın başlarında, Bükreş'in 60 km güney doğusunda Tuna Nehrinin kuzey kıyısında yer alan Oltenitsa ve karşı kıyıdaki Turtukaya kasabalarının olduğu bölgede Osmanlı ve Rus orduları arasında geçen bir dizi çarpışmadır. Oltenitsa'da Tuna'yı geçmek için saldıran, Peter Andreviç Dannenberg komutasındaki Rus güçleri karşısında mevzilerini savunan Serdar-ı Ekrem Ömer Paşa komutasında Osmanlı güçleri zafer kazandılar.

Ömer Fevzi Paşa, Osmanlı askeri ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu</span> Güneydoğu Avrupa, Güneybatı Asya ve Kuzey Afrikada hüküm sürmüş eski bir imparatorluk (1299–1922)

Osmanlı İmparatorluğu ya da Osmanlı Devleti, resmî olarak Devlet-i Aliyye ve yine resmî olarak antlaşmalarda ve uluslararası kullanımlarda Türkiye, Batı kroniklerindeki kullanımlarda ise Türk İmparatorluğu, 1299 yılında Oğuz Türklerinden Osman Gazi'nin kurduğu Osmanoğlu Hanedanı'nın hükümdarlığında Orta Çağ'dan Yakın Çağ'a kadar varlığını sürdürmüş bir imparatorluktur.

<span class="mw-page-title-main">Robert Mantran</span> Fransız tarihçi (1917 – 1999)

Robert Mantran, Fransız tarihçi, Türkolog, İslam ve Osmanlı tarihi uzmanı.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı toplumu</span> Osmanlı İmparatorluğu bünyesinde yaşamış halkların sosyal yapısı

Osmanlı toplumu, Osmanlı İmparatorluğu bünyesinde yaşamış halkların bütününü ifade eder. Toplum, Müslüman ve Müslüman olmayan (gayrimüslim) milletlerden oluşuyordu. Gayrimüslimler, "cizye" vergisi ödemek dışında toplumdan bir ayrıma tâbi değildi. Müslüman toplumun yaşantısı şeriat ile şekillenirken, farklı milletlerin din ve örflerine göre mahalli yaşam tarzlarını koruma imkânı da vardı. Toplumu "yönetenler" ve "yönetilenler" olarak, art zamanlı şekilde, iki sınıfa ayırmak mümkündür. Sınıflar arası geçiş yasak değildir, ancak sınırlı tutulmuştur.

Mehmet Genç, Türk tarihçi. Osmanlı iktisat tarihi üzerine yaptığı çalışmalar ile tanınmaktadır.

Asafnâme, Osmanlı sadrazamlarından Lütfi Paşa'nın Osmanlı devlet teşkilatı hakkındaki risalesidir. Koçi Bey Risalesi ve Defterdar Sarı Mehmed Paşa tarafından yazılan Nesâyihü'l-Vüzerâ ve'l-Ümerâ adlı eser ile aynı kategoriye girmektedir. Eser Osmanlı İmparatorluğu hakkındaki kaynak yapıtlardan biridir. Osmanlıların aksak yönlerin belirtmesi ve çözüm önerileri sunmasından dolayı üzerinde durulan önemli bir eser haline gelmiştir. Özellikle Osmanlı İmparatorluğu duraklama döneminde çözülmenin engellemesini Kanuni Kadim'de gören gelenekçi risalecilerin kendi dönemleriyle Osmanlı'nın güçlü dönemleri arasında karşılaştırma yaparken kullandıkları kaynak eserlerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Paul Wittek</span>

Paul Wittek, Avusturyalı tarihçi, doğubilimci ve yazar. Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluşunda etkili olan gaza üzerine fikrî düşünceleri ve Osmanlı tarihine yaptığı katkılarıyla tanınmaktadır. Ortaya attığı "gaza tezi" uzun dönemler tartışılıp ele alınmış ve üzerine birçok sentez ve anti tez üretilmiştir. Menteşeoğulları üzerine de monografik çalışmaları bulunmaktadır.

Gazi tezi ya da gaza tezi, Avusturyalı tarihçi Paul Wittek'in Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş tartışmaları üzerine ortaya attığı tez. 1937 yılında İngiltere'de verdiği konferanslarda ortaya konmuş, sonrasında kitap olarak da basılmıştır. Modern Osmanlı tarihçiliğini etkileyen bu tez yaygınca kabul gördüğü kadar çeşitli anti tezlere de ortam oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı döneminde Makedonya</span>

14. yüzyıl ile beraber Türkler, Makedonya'nın kontrolünü ele geçirmeye başlamışlardır. 23 Eylül 1371 tarihinde Osmanlı Türklerinin Çirmen'de Haçlı ordusunu yenilgiye uğratması Doğu Roma'nın korkusunu arttırdı. Osmanlı İmparatorluğu'nun Makedonya'daki fethi devam etti ve 1373'te Makedonya'nın fethi büyük ölçüde rayına oturdu. 1382 tarihinde Manastır, 1385 tarihinde Pirlepe ve Ohri, 1386 tarihinde Niş alındı. II. Kosova Savaşı ile 1448 yılında Makedonya kesin olarak Osmanlı İmparatorluğu sınırları içine girdi.

<span class="mw-page-title-main">Ragıp Hulûsi Özdem</span> Türk politikacı

Ragıp Hulûsi Özdem, Türk dilbilimci ve politikacı.